7 Ağustos 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 14
“ONPE YPAYPEA 1 asm #P SOLU MEG JASNA R WOp © sapan Çeki) uopaytarz rang © GOLÜ Gr SeL gsm ig HV OPERA say (izeyg) uopzoyaptamuuıy epfeğ i 901 urge jasnk ug HV opuram “oyn ukrargeanyj vydre opaaap ng gerı — 9011 oiuepseg uyu -Ppıgyeandayg - sppemek -29)0417 « NGOS U,UAşyıg sanı “npjo yezeşsıg VA eya ido n sanay 9 (OLE) “0593 opouyyns wep Aves Oşesuoz uepung 's? vuğek dap ak okapyoşy vaejoyıy e2ig VA saou 5 0p(2801) “Dinamo dujdeı opunue (asipeg) msojiy akyyayv puumduk yaşı npaek Yurujuzepsı e&yoıs SP (2201) (asor) *(pye 13 yayaaygıyes2a seyi eu, ya <ap3 opoynsı uapusagays$ 01J, Pep üre;deze ye “PSİP 9 »P(890L) süje. ununpao ng 'MPiMM “pap “0 ekçekyış ğe Ea güroy tayo yene epumupuvuns ueynBo aku suk Oyması Si mşişos eağtağaş Burda 2ej va eyaMA “(Pİ pen pepe YENE msj X MsnpAO ULUS 1, “İyi up? soyioyyopuzsul. ng psajirumaasi suranp rek uyayıpeumupi höjeke ense 4S “emg 'enung, o4dogos ng “Ipi 758 vUp “eegypia Falay oyyy “pr Sanay ir Apps 2k ipa spun Ssk “98 een |, ngğO sayek vazo op zgol we 14 İZ uspuuepoury (iz ug) vo Suyappeu o akepyoy Taya ee 1g azra Maps surs4 ep SOLL “APİ? wp o valos oses sig *OpJ9 J9)vy “peg n) Bo wo zısaproyt si Giyyez eoy vung “BP19 3P (WOLL) "dek ins zısyeşkez opru -#pyi ep esıpeağn munzmavej UrUNajıjva ukşmgemyp vap Dİ) pağa$ eğpmğua amaaa aa e zı nasihatler vererek: arzusile iktidar mevkiini bıraktı; ve yeğeninden ayrıldı; çöle“daldı. Ömrünü Siyahi'lere islâmlığı yaymakla geçirdi. Bu maksatla yaptığı muharebelerin birinde şehit oldu. (1) Yusuf ibn Tasif'in magrıbı aksanın © büyük bir kısmını zaptettikten sonra hü- kümetin teşkilâtını düzeltmekle uğraştı. (1063) de Marok yahut Merakeş şehrini kurdu. İnşaatta kendisi de bilfil çalıştı. Sonra muntazam ve büyük bir ordu ile (Fas)a yürüdü. Rif (Gomaraların işga- Tinde bulunan) istilâ ve (Fas)ı aldığı va- kit son Zenet emiri olan (Elmunsır) katlolundu.* Yahut firar ederek o kaybol- du. (2) Yusuf'u şimaldeki futuhatına devarı ederek Elmunsır'ın oğlu Temim © Lutu- © sellerin valisini öldürerek hükümeti zaptelti. Fakat çok geçmeden öldüğün- den Kasım ibn Mehmet yerine geçti. Yu- suf Rif'i kâmilen zaptettikten sonra yeri döndü; telirar fas'a teveccüh etti. Kar- sisme çıkan Kasım'ı öldürerek şehire girdi (1068) de. Ahaliyi katli'am etti, Yalnız camilerde 300 kişi öldürdü. (3) Artık Mağrıbıaksa kâmilen alınmış ve sükünet temin edilmişti. Yalnız Taca ve Septe de İspanyollar kalmıştı. Endülüs” Emevi'lerinin sukutu üzerine İspanya'da bir çok küçük hükümetler zuhur etmişti, Kaatil kralı altıncı Alfons bundan istifade ederek memleketini £€- mişletiyordu. Müslüman emirleri buna haraç veriyorlardı, Münlümanlar birbiri- ne karşı muzaffer olmak için hiristiyan hükümdarın ittifakını paylaşamıyorlardı. Bütün bu küçük hükümetler ortadan kalkmağa mabkümdular. Yalnız Sevil ve Sargüzadaki hükümetler en küvvetlileri idi. Bilhassa Sevil'deki mutemet ibn İbad hakiki ve mükemmel bir hükümdardı Mütemed ibn Abad kendi başına hiris- (1) — Förbige (2) — Forbige (3) — V. Pike , “İn oyuyegeye paneppnu: Joy UR “94 veye “ıpjoz güyzek oçuzan SP'GYOL urasugeg Jmeeyy n502 ofpunyas esen ing. vünpouuy mg Fasdapag ONpE para -o/sıssonu pst ULryağ ueperuoş *npana epwlo p(2901) YE ipuağagvuşaznı nğnpunng uu (ng) “eponânp ıouaj “au surzoyasdz S434 ag yezn umdnua? uejo KaYa Arpaz yaam azo PP ÜSEÇ) © opus sepeyası sy. 5 Yurseyeyumu wupopş ma de7z apanseppezn Horgfamsnyy opyapaZ yoğ, “ıyaaa MAR Malak ;#ipye yedeyo dayğecı pe Lp EŞOZAZ UNMA “PH gr yaşanma saşayame zay 9P(9901) veyaz ““mgöruye ayy asya da #mç “man 1. #NYH 03 YAŞ 21 “NASUH vppiseN “fumeimor ap süne ayarı yeyeş İruauopouou uşyppuni eg “e LADY pepe parca g0 vaka k ŞU apoumiepç Sp eyi veayy eta OAŞ moğok Uvurdojog years SP E9gI aapııı7 324 zajppe me zepey *(SOTI YP $901) Mi vydeg wepunznstea; “Sara saraya GSO çaniaz (çiş açlaş,iperimmayı uwejo nen$uon »reğ “130 Tejaa wiyek vul) “ek z4k vP 9OLL/005 “Apu9p reg gara “APİS YP,eA SP(SGOL) pouanyy “NİS oarsarepş UnsizepamyBy vez Mağ TN #nnpuz dvpwy oyan (fe) rpfe”emiz Te Ney Turzapomojusadi uşüro| ilin. Loy AA dez. jop ng mayojulmar yazns yinpaş3 mojaaan şnenx “ıpdığeğ w& ekamdej *p (0601) arayoy yalapı varrek ui gen, yezzıg © podioynğay Mopillanpşıpanujo 04904 pnp adap Seziş v4 dpyey yaya Şo) sapa eküsdiş aşönuity opue FeyB re -madgrj 4g VA sapzsaj'z ZrUpeA “İPYe$ v£ yy sese gnen ç eraos uipdağez ng tiyan istilasından kurtulamıyacağını an- layarak şöhretleri bütün İspanya'yı dol- duran Murabitiyni (1074) de imdada $4- gırdı. Fakat Yusuf bin Tasif'in haklı ola- vak Septe ile Tancâ'yı almadıkça muave- net mümkün olinadığı cevabını verdi Mutemed denizden Murabitiyn'e yardım ederek Yusuf'ta karadan hücuimla Vadi: Mina'daki muharebeyi müteakip (1077) de Tanca alındı. Yusuf ibn Tasif'in har» devam ederek Ucla ve Tlemsen'i (1079) da Oran'ı aldı. Bu sırada kendi adile sik- ke bastırdı. Averdeş'de bulunan sikkelerin birisi- nin yazısı şöyledir: Bir tarafında(Lâila- beillallah Muhammeden Resulullah Ereri Yusuf bin oTaşifin) diğer tarafında (İmam Abdullah Emirülmü'münin Bis- millâh). Bu dinar (Ar'mat)da 488 1095 de basılmıştır. İspanya'da kral Alfons'un müvaffaki- yetleri ilerliyordu ve islâm için “tehlike hergün daha büyüyordu. Toledo hiristi- yanlara geçmişti. Mutemedin israrı rine umum İspanya islâm hi müştereken Yusuf bin Taşifine mürara- at ettiler Fakat Kurdu agile sokacakia- rından korkuyorlardı, Sonra korktukları başlarına geldi, Yusuf bu müracantı ka- bul etti. Fakat daha Septe alınmamıştı. Bir hücumla orayı da zaptettikten sonra İspanya islâm hükümdarlarının -istikiki- lörine riayet edeceğine söz o vererek (1086) 23 Teşrinievvelinde büyük bir ordu ile İspanya'ya geçti. Badajoz civa- rında Zalaka da altıncı Alfons ordusile muharebeye tutuştu. Alfons'un , ordusu (60) bin ve Murabitiyn ordusu 20 bin idi. (1) Muharebede Mutemed den baş- ka İspanya emirleri kaçtılar. Çok şiddet- li olan muharebe neticesinde ; Alfons'un ordusu hemen kâmilen mahvoldu. Alfons (300) suvari ile canını kurtarabildi. (2) (1) — Musavver islâm tarihi. (2) — Musavver islim tarihi yapma zen3nr sog — (6) “yakini #4resgiey yana — (2) var3ıg değ — (1) i “7 ye PEŞE EPA Pİ eg 42 AYNADAN ng» ŞPUN — (g) tanıtmazunşo eprasi Uapaığsamş sağyur “yeğ opurmez UPAV vg VEPAY SA öratno &ok ag uçma şeyyip ruskui wp “ouruzez farını. Yap? ursaSp sep “eN © 606Yop 192 ayıpı UapuMapgAg (saye) sapumany M9 Zeyuş ŞEN muz URAY eye elKIpU 'pUSY duk v (59911) #pulmar Moyey, PEN 22 yasposynuz grek 1240420 OYLOJMYUNA gp pey pyepuek eounjo angoour si -suryid UEpUeAy usny Ug uryeunp “gw wapsyyany » saprm#Ay — £ (2) tapma Heperpyis öruyiseg 2p (oyma) 34 > (eBpox) uıstapy usun oum PE Sap OYMA SApJ “nöraiype sıssn OP (p09) syf (sv) vpuimemez sapı eg sapy Wo 1s “punp UMepsLPp| 'Apuoe nojadp PAUPJ “apyo ise özayrastrı (uoseyyg) jo “yun YO UMAJSAPŞ 9 bL6/p9E YAYYEN *rayypı epurameşua Goyıyek UrUEADLASAKI sapapuz yide veye “sepyiyi) ewepdow renpı saysaPI OP 086/9EE Bey np “0 oganp yakng olayısapj öudaşdsk opdi < de wruyajıarız sANpUZ 9 EEG/GEE (İŞ İva Heaek oyr Dpikzeş up “eğ uvağamen J0ğYp “UrLOpAdar gz uryan 4g wauos uepung "yöruroyüruoğ ops un “yare spy nağop oulyum 008/6b7 “PR sepenanuy bi wspoyepme ng (1) '0393 sapj vg supj njdo “ue? “op Yepupen 1g tag zay vauor wepiryez 224 “TURA “oynyoyaryoz etapj ojkisuşıs 4 UNUO SA “depnyyos urek urapj Oo| “eps dıge) yalalopuo? ürepe vg Sıpap “eyni Mapseggv Trrum ng v0 ty “ep EZ) “1pye surşeng usa) (urysa Mesa) yerenezn #epey o,uosuzoll, supj SA “IP -sopemazı ep seyang imiranfuy GEkrsiryş name iy Eyi ağ) arkası sığ tzepezeioz, veseyria 24 söjiegsog Ufo sezer ofngey uapfikeş rezpi uman *pt Jodip old 'A — (9) “mgme) ddyureisp yang — (2) vaoktıy — (1) 24 OpnGA opepgem izeg epreenv a Aopag wpunso spojigEN Ty 3 “payi sa opurı su9s o yonunu yndny ng (€) 'pamas pngemş yarsoyaşuzz ağı ve manğapjo uapuyopemns sogurldoğ uyunsapo op S8Z op Cojiig) “aim - 10 yuğguanur odeme ekekppyy yede m oyy “4 yeymay vg supj sep “dapoaş uvpoueg ng surlozn yokığnjdem Mepypuiğn uramepyemı o reepowey NV haze opdupoy - alısupi —Z (2) *m5e ok ouyanyez utsajıur “va eu) 31 £06/96Z venoyojulau ut? Wo A iyzrsyikey A YpZEyog Rar Mapypamsoz wpunye iso) 34 UAYUP| doyrmuşnknğ pyd sa NZEZEPRE uses syeymdapekı7 Kepunany gay uot yesuy “repydek seyeuıg sıysu da 405 A9 OPAAPMZY ay paranoya 4 suşapzmamad) sepey ouzsaaypetyeıı 184 <9 Upuuyof ewoy A örumyeyduz ı£skunp “8G SA ajey feg uepedjpig vejung “mpsokıpet yadyop ozojzrlop Hayrola vg 3v Hapypop uesaoyi üzrepyednday (1) penye Wok 454 iv “#şanagdey muojanyau pyd? #ieaav 1 TPEİp og amir vin 4 Makreip pfeyesşo ayyy Syargis| epumuez ng “npaokıpa ves 1e4jej) - | ytseyid uepumeşueunj snun, “ozığ “MUŞ gd Ueurez 49 #UUEYOp UEJEGA) “By “miyok rgesoyğ “İppey uv 33 - 95 opi9 vpeang "pure ep vzofeuş wp (928) vavos uoyyouzsasıfnuı ou HI “OpJO izollu yokıuopolu da uağar 24 ALU Haan Mülajed “pu “p» epepu Uoino4 uepeyde SA *apam; iü Askı vteans 704 (pD4 da öpek 4d ug MO Yepumavu sun | Tezemue LE , e m m e —— —ş—ş—ş— — — — riben 755 tarihinde Ebülkasım Semriir- rüm tarafından bir küçük hükümet teş- kil etmişti. (1). Bu hükümet de 909 da Fatimilerin elile imha edildi. Şayanı dik- kat bir vakaları yoktur. 5 — Fatimi'ler (Yahut Übeydi'ler) Aplebilerin hükmü altındaki yerlerMali k' ve Hanefi mezhebinde idiler, İdrisi ler ve Fatimiler Hazreti Fatma neslin - den olduklarını iddia ederlerdi. İslim memleketlerinin muhtelif yerlerine Şi” - yiliği neşriçin gönderilen dailerin (Eş, Şii) Tâlkabımı haiz Ebu Abdullah da 282 695 te Mağribe giderek Ketame berber- leri nezdinde muvaffakiyetli o telkinatta bulunmuştur. (2) Şiiliğin birbirine de suhuletle muvaf- fak olmasının sebebi Berberilerin harici- Yik ve itizali Karvan sünni hükümetine karşı mili ihtilâli toplanma işareti gibi kullanmalarıdır. Onuncu asırda da aynı vaka hâdis ol- du. Garp Berberileri bir Şii reisinin et - rafında toplanarak Sünnileri koğuyoru” diyerek Arapları memleketten çıkarmış. lardır, (3) Onuncu asrın ilk yıllarında Şiiler or. ta mağrıpta Aglebi hükümdarlarını mu - vaffakiyetsizliğe uğratmışlar, yani Keta- me kabileleriyle Senhaceler ve Curcura- nın Zuaualıları kısmen onlarla birleşmiş. ti. Ebu Abdullah bu muvaffakiyeti gö - rünce Daii ekberAbidullahı mağribe da- vet etti, 909 da (Ores) in Nefzaua'ları da birleşerek yüz bin kişilik bir ordu ile Ebu Abdullah Kırvan üzerine yürüdü. Son Aglebi hükümdarı (o Ziyadetullah memleketini ve tahtını bıraktı kaçtı. Ebu Abdullah Kırvana giderek Agle- bilerin eski sarayı olan (Rokkade) de Şii mezhebinin dali ekberi olan (Abdul lah hem mehdi hem Emirülmü'minin i- lâm olundu. 297/910. (0) — Forbige tarihi. (2) — Düveli islâmiye tarihi (3) — Viktor pike, Ebu Aptullah Krvanda Ubeydullnb namma para kestirmiştir. Az müddet sonra Ubeydullah İdrisiye hükümeti ha- riç olarak bütün şimali Afrikayı aldı. Kendisini bu makama getiren Ebu Abdullahtan kurtulmak istiyerek ww öldürttü. Fakat mezarının üstüne güzel bir türbe yaptı. Ketamelerin üzerine Kır vanlıları hücum ettirdi. Sünniliğin mer- kezi olan Kırvanı bırakmak istiyerek de- niz kenarında Mehdiye şehrini yaptı. Fatimilere Übeydullaha nisbetle Übey - diye dahi denilmiştir. Fatimilerden el - maz zamanında meşhur serdarları (Cev- her) Mısırı istilâ ve Kahire şehrini tesis etti. Fatimiler merkezlerini oraya götür- Güler. Fakat bu keyfiyet mağrip vilâyet- lerinin ellerinden çıkmasına sebehp ol * du. Fatimilerin merkezi Mısıra gidiner 'Tünus ve Cezayir kıtalarının idaresini Mehdiye de - Yusuf bin Bologin bin Zi * isminde bir zata havale etmişlerdi. Fatimiler şimali Afrikada, ve Misi * da Şiiliği azami derecede intiçar #ttr * miş ve Hakim bin Emirillâh Miserd# Sünnilere pek çok tazyikler yapmış V* nihayet 408/1017 de Allahlık davasmd”. bulunacak kadar sapıtmıştır. Türklere en ziyade düşmanlık göst“ ven kabililerin bu hissiyatında | Şiilik” büyük bir âmil olduğu görülür. Onbirinci asırda Afrikiye | tarihi karışıktır. Ziri saltanatınm tetiği zahiren birbirile zıt tabiatta bir çok *” kayile karşılaştılar. Fakat bu devir 459 hülâsa olunabilir: Senhaceler Atrikir $ diye olarak şimalde: ve diğeri ya Klaa ve sonra Buji olmak üzere cenli” wi iki hükümet tesis ettiler. Şimaldeki * riler) Cenuptaki de Hamadilerdi- is 6 — Ziriler - Şamdan Tancsya gi arazide Fatimilerin gayesi Hakimdi: *” Maz) Suriye vakayiine daha yakın V* “
