16 Haziran 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 11
ine Assürans sosyali ve amele hima- Yesini yapıyor, ve en nihayet ka - istik bir hareket olmak üze- jp Hmendiferleri devletleştiriyor. demir kartelini yapıyor. Ameri e müttehit hükümetleri onun €se- F İ takiben himaye rüsumunu, fahsa azamive asgari tarifeyi Yazediyor, Endividüalizm'den 40s- a doğru kuvvetli hareket baş or. Ruhr madencilerinin kanlı Sevi, Londra dok amelesi grevi, Yet Alman sosyal demokratla- "in Rayiştağ intihabındaki kat'i iy beleri vukua geliyor. Artık dev (âtat de gendarme) olmaktan 3, milletler serbest ekonomi - i den Organize ekönomiye ayak bas- *$ bulunuyor. Karteller, sindika- ©, taaddüt ediyor ve nihayet har- et devletlerin iktısadiyata PİRYor. Harbin bitmesinden * sonra ekonomiye gidileceği zan - Ve muazzam karteller, tröstler, Mdileatar teşekkül ediyor, diğer a devletin iktısat sahasında yö ğnhelesi gün geçtikçe artıyor k, » Nihayet bir gün #liyor ki, devlet ücret ve fiyat me e de müdahele etmiş bulu - » Bu içtimai ve iktisadi hare- heyeti umumiyesine birden ik olursak görürüz ki, Libe- N etatizme doğru, endividüâ » Yay Sosyalizme doğru mütevazi - Yürümektedir. Ve içtimai kay- giamın feveranlı grevler şeklin Yer yer tezahüratı görünmekte- © Ç* “Libre öchangisme,, Amerika- Nve İngiltereyi çeviren gümrük di Yirlarma çarparak kırılmaktadır. Economie mondiale fiki Genöve idi konferansından itibaren Mata Mila yü yüz tutmakta ve aynı za - nasyonal iktısat sahneleri vi bulmakta 1 fi # dır, Nasyonal fik - take! fikirle hem ahenk ola - lemesi buna istinat eden s03 w İtmokratlara emsalsiz büyük Mleriyeler kazandırıyor. Ve de - in sayesinde kapitalizmin vü Deki getirdiği amele sınıfı hükü - Yal © © kadar iyi kaynaşıyor ki, sos Yon devletin yaptığı reaksi- hay arekitile birleşiyor. Devlet li, Kitlesinin ve halk kitlesi dev - ia daha iyiruhuna giriyor. Ve kuvvetle devlet iktisat yatmak tarihi rolüne lâzımge- my et ve salâhiyetle hazırlan- bulunuyor. istihsal fazlalığından iyi ini yukarıda işaret et - 5 bütün dünyada bugünkü düşkünlüğünün derecesi ve kalan amelenin adedi düşü - bugünkü beşeriyeti musta- Z # .Amiş amelenin yekünu yir- 1 ilyondur, Bugün bunun otuz J ona çıktığı söyleniyor. ira, onu takip eden ihtiram sa vi istismarı, ve onu takip eden 'd, © Bu bolluk neticesinde vücu a buhran, buhranm yaptığı Yİ tabi Mi, cesinde avdet eden hali emi, asırdanberi kapitalist sis- Z İ surette müdahelelerine sak! dedi i Gi iç, yorsa da bir taraftan kuvvet- | Sonra 1825 te yeni bir iktısadi he - İk Potas ve kömür sindikasını ve | e Meke Sahile lat öle lik devrelerle tecelli etmektedir. Bu hali krizin şu tarihçesinde süratle takip edebiliriz: Malumdur ki ilk buhran buhar ve dokuma ma kinelerinin istihsal imkânlarını ge- nişlettiği ve Napolyon harplerinin (Blocus continental ve büyük ordü lar) istihlâkâtı teşviş ettiği 1815 te vukua geldi. Fabrikacılar bilhas sa İngilterede fabrikalarını büyük bir istihsal temin edecek surette teçhiz ettiler; fakat umulan alıcı bulunmayınca fiyatlar düştü, Ve bir çok fabrikalar kapandı. Tüccar lar iflâs etti, ve büyük bir amele iş sizliği ordular terhisiyle bir kat daha vehamet kesbetti. Ameleler makinelere hücum et - mek suretiyle sefaletlerini ifade et tiler. İyi bir mahsul yüzünden zür- ram alım kabiliyeti çoğaldı ve em Sa satın alınmağa başlandı. İkt | ' sadi vaziyet selâha yüz tuttu. Yeni ihtiraat (tramvay, ve hava gazi) bir kerre daha teşebbüs fikrini tah rik etti. Bankalar teşekkül ederek yeni antripirizlere kredi verdiler. zimet oldu. Krediler kesildi, faiz - ler yükseldi, fiyatlar düştü ve pa nik başladı. 1836-1839 ta yeni bir iktisadi hezimet başlıyor. Amerika da 618 bank iflâs ediyor. Sonra bü yük şimendiferlerin inşasma sıra geliyor, Kapitalizmin aynı meka - nizması gene işlemeğe başlıyor, fi yatlar yükseliyor. 1847 mahsulü - nün fenalığı da buna yardım edi - yor; yeniden iktısadi hezimet; hu- bubat fiyatları bir kaç haftada ya- rı yarıya düşüyor. Hububat ticaret haneleri bankalar ve diğer antrpriz İ ler birbiri ardınca iflâs ediyorlar. ! Fabrikalar kapanıyor.Amele işsizli ği başlıyor. Vapurlarm, şimendifer lerin ve büyük bankaların tekem-! mül ettiği 1857 tarihinde aynı ikti) sat hayatının aynı meddücezirleri vukua geliyor. Ve bu defa cihanşü | mul bir genişlik alıyor. Ve ilk defa olarakdır ki, bütün ekono- mi mondiyalı buhran sarıyor. Aksi- yonları satmak imkânı kalmıyor. Emtia fiyatları düşüyor, faiz mik- tarı yükseliyor. Evvelâ Amerikada patlıyan bu buhran oradan İngilte reye, İngiltereden Almanyaya, İs- kandinavyaya geçiyor ve Kırım | harbinin araya girmesile şiddetini arttırıyor. Bundan sonra mevzii krizler oluyor. 1836-1864 Fransa da 1866 İngilterede, 1869 Şimali Amerikada. Sonra muazzam yeni | bir kriz baş gösteriyor. “Grunder| Krach,, tesisat hezimeti. Bu defa bu hezimet 1873 te Almanyada vu kua geliyor. Almanyanın muzaf - feriyeti Alman İmparatorluğunun kurulması, Fransadan alınan harp tazminatı, mecnunane şekildeki si pekülâsyon senelerini yaşatıyor. 13870 den 1873 e kadar üç senede kapitalizm muazzam bir nisbette inkişaf ediyor. Bu üç sene zarfm - da Almanyada 3 milyar mark ser- mayeli olmak üzere bir şirket (ak- | siyon şirketi) teşekkkül ediyor. Bu | çıkış devrinin inişi Viyanada baş- | İryor. 28 mayıs 1873 de kriz tahri- batla Almanyaya doğru yürüyor. Almanyadan İngiltereye atlıyor, Oradan Amerika Müttehit hükü - metlerine geçiyor. Oradan tekrar Avrupaya (Pamuk buhranı halin - de) dönüyor. Kriz tufanının dur - Dünya iktısadı ve iktisadi buhran hakkındaki fikirlerimiz ması için üç sene aradan geçiyor. 1882 Fransada 1890 İngilterede, 1893 Şimali Amerikada ara buh - ranları oluyor, Bu buhranı bütün cihanda par - lak bir yükseliş devri takip ediyor. Bu devrin hamisi teknik ve antri - pirizdir. Elektrik sanayii muzaffe- rane yürüyüşüne başlıyor. Cenubi Afrikada şimdiye kadar işletilme- miş nisbette altın eksplovatasyonu başlıyor. Yeni mahreçler bulunu - yor ve açılıyor; istihsalât ziyadele şiyor, yeni antripirizler çoğalıyor, fiyatlar ve ücretler artıyor. 1900 de iktisadi hezimet vukua geliyor. Yeni büyük bir salgın gibi bütün dünyayı sarıyor. Bilhassa A- merika Müttehit hükümetlerinde bütün iktisadi faaliyeti felce uğra - tıyor ve bu kriz normal kapitalist şeraiti içinde cereyan eden son bü yük buhran oluyor. Suitefehhüme meydan vermemek için derhal ilâ ve edelim ki, bugün içinde bulun - duğumuz kriz bilâhare izah edile- ceği veçhile normal kriz değildir. Fiyatların düşkünlüğü alıcı ha- rekâtını çoğaltıyor. İşler artıyor ve amele ücretleri yükseliyor. Talebin çoğalması antripiriz fikirlerini tah- rik ve teşvik ediyor. Tesisata ve in şaata germi veriliyor ve yenileri ku ruluyor ve artan işler bütün sanayi şubelerine mütezayit iştigalât te - min ediyor. Zannediliyor ki, bu yükseliş ebediyen devam edecek - tir. Ve bü kısa inkişafiti sun'i oldu ğu ve bu yapımın küçük bir taşım düşmesile bütün binanm çökeceği düşünlmiyor. Bu inşaat ve iktısadi inkişaf sıtması içinde emtia git gide nedret kesbediyor. Ve binneti ce fiyatlar çıkmakta devam ediyor. Emtianın nedreti insanların haleti ruhiyelerine tesir ediyor, Herkes satın almağa koyuluyor ve uzun vadelerle satın alıyor ve bu hum - malı satın almalar daha hararetli bir surette fiyatları çıkartıyor. Di- ğer taraftan zaten büyütülmüş olan fabrikalar bu talep icabatma uya- rak birkat daha büyüyorlar. Bütün bunlar para ile oluyor ve para ve kredi talebi atıyor ve bu talep kar- şısında bankalar muktedir olabil - dikleri miktarda kredi veriyorlar, ve bu kredi talepleri nisbetinde fa iz miktarı artıyor. Rayhs Bankın 1899 mayısında Yüzde 4 olan faiz miktar 1899 birinci kânununda yüz de 7 ye çıkıyor. (Devamı var) | Askeri Fabrikalar ilânları| 510'Ton Gazoil (takasa tabidir) Yukardaki malzeme kapalı zarf suretile 15-7-933 tarihinde saat 14 te ihalesi icra edilecektir, Taliple - rin şartname için her gün öğleden sonra ve münakasaya girmek için de o gün teminet (ve teklifat) ile müracaatları (2701), Göz Hekimi Dr. S5. Şükrü Birinci Sınıf Mutehassıs Babıtli (Antara caddesi Na. 607 DOKTOR Hafız Cemal Dahili hastalıkları mütehassısı Divanyolu N, 118 i Telefon: 22398 | hazır bulunmaları teblig ve ilân olunur. -li — VAKIT 16 Hazin Sandığımızda 15 - Haziran tarihinden itibaren yapılacak ikrazlarda tatbik olunacak faiz ve komisyon nisbetleri © aşağıda gösterilmiştir. ; i — Emlâk mukabili ıkrazlarda; Kârgir binalar için senevi 9 9. faiz ve peşin 9b 1,5 komisyon e binalar için senevi © 9 faiz ve peşin * 3komisyon alınır, Bu nevi ikrazlarda borcunu vadesinde ödeyenlere peşin alman komisyonun yüzde yarımı iade edilir, ; » > 2 — Mücevher mukabili ikrazlarda peşinen alınmakta olan maktu *w 3 komisyon bundan böyle alınmıyacaktır. Hesap kesik diği zaman senevi * 9 faiz ve yine senelik olmak üzere © 3 komisyon alınmakla iktifa edilecektir. gi 3 — Meskük ve külçe altın mukabilinde yalnız senevi © 7. faizle ikrazat yapılacâktır. g 4 — Esham ve tahvilât mukabili ikrazlarda senevi © 9 faiz alınacaktır. Altın ve tabvil kıymetinin 9o 75 ne kadar avans ves rilecektir. 7 5 — Tevdiat bonoları mukabilinde yapılacak ikrazatta mudie Sandıkça verilen faizin 96 2 fazlası alınmakla iktifa edilecektir. Sandığımıza elyevm borçlu bulünanlar muamelelerini imhal ve tecdit ettirdikleri tarihten itibaren komisyonlardaki bu tenezzül den istifade edeceklerdir. (2708) ii - # Deniz Levazım Satınalma m Komisyonundan > : Pazarlıkla münakasası : 17- Haziran- 933 Cumartesi günü saat 14 te. 20 Ton Tarbin yağı 20 ,, Makine yağı (o : Pazarlıkla münakasası: 17- Haziran- 933 Cumartesi günü saat 15 te. j 24 ,, Dizel yağlama : Pazarlıkla münakasası : 17 - Haziran- yağı 933 Cnmartesi günü saat 10 da, 3 30 ,, Motorin : Pazarlıkla münakasası :*19Haziran - 933 Pazartesi günü saat 10 da. öl 20 , Gaz yağı : Pazarlıkla münakasası : 19 - Haziran 933 Pazartesi günü saat 1l de. ğ 17 , Benzin : Pazarlıkla münakasası : 19 - Haziran » 933 Pazartesi günü saat 14 te. > 15 ,, Benzin : Pazarlıkla münakasası : 19 - Haziran: 933 Pazartesi günü saat 15 te, 40 ,, Dizel mayii : Pazarlıkla münakasası : 19 - Haziran- mahruku 933 Pazartesi günü saat 16 da, ği Deniz Kuvvetleri ihtiyacı için yukarda cins ve miktarları yazılı malzeme pazarlıkla münakasaya konulduğundan evsaf ve şeraiti öğrenmek İstiyenlerin hergün ve mezkür malzemeyi itas ya talip olacakların da hizalarındaki gün ve saatlerde Kasımpa- şada Deniz Levazım Satınalma komisyonuna müracaatları. (2702) ği Müflis Mehmet Arif efendi masası tarafından tanzim olunan alacaklılar sıra defteridir. vi sirası — ret olunan esbaba No Alacaklıların ismi ve o kayidi talep kabul oli- hüviyeti olunan nan 1 — DiNprt beretiş vekili © 9001 0000 © Emanet malların ile Daniş bey desi kabul edilmiş 2 2 — Nobar efendi. Gedikpa- $a, peştemal sokak No4 (2500 3 — Sait bey vekili Ali bey < 28834 2500 mümtaz 23834 mümüz Ni 1402.50. 120259 Oo 6 20000iki yüz lira ve rilmiş olmakla ret ed 4 — Halide H. Eyüpte tıbak- hane caddesinde No, 2 o 6750 67.50 — 933'Narttan/l5 Teme muza kadar nalasa © $ — Serkisyandımyan elendi gi çarşı kebirde acı çeşme 8 sokağında nomata 5/6 100,00 100,00 6 “gi 6 — Karabet karabetyan elen 37 4 di yeni cami karşısında e kunduracı No. 66/68 30465 465 ö De 7 — Melkun karabet acemyan elendi yenicami No.25/26 — 47400 47400 5 8 — Arşak Minasyan efendi “ kapalı çarşı perdahçilar a li nümara 25 11000 10,00 6 - 9 — Eminönü mal müdürlüğü ( 17965 17055 65 ğ —— — ğ 2091.55 479135 2m 4 Müflis Mebmet Arif efendi masasına zit muamelâ ifa edilmiş olup bu mas saya dokuz alacaklı müracaat ederek bunların talep eyledikleri 2091 lira 55 a ruştan 2791 lira 55 kuruş kabul ve her birinin dereceleri bizalarma işaret edil. © miş ve yalnız bir alacaklının ta'ebinden Kısmen 200 vüz hin esbahı mucibeye © binaen ret edilmiş ve işbu sira defteri tanzim edilmiştir. İkinci alacaklılar toplan" ması 8/Temmuz/9â3 Cümartedi günl saat Fİ de yapılacakır. Müflis alacaklıları. na Köngurdatı teklif etmektedir. Alacakların mezhür günde saat İl de dairrde 14583) 3 akarak iy i i
