16 Haziran 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi üncü cüzü cıktı 34 Onuncu sene: No. 3271 umhu iMiıııiHiMiıınıııiMiııiMtıııııııınııı Pz dil Cuma 16 Haziran 933 üsabakası İSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektup adresl: Cumhurlyet tstenbul Posta kutusu: lstanbul, No 146 Telefon: Başmuiıarrlr: 22366, Tahrlr madürü: 23236, tdare müduru: 23865, Matbaa: 20472 tlk yazı bugün 5inci sahifede HiıııııııııııııııııııiMiıııınıı ır ııııiHiiMiııııııiMiıııııııiMiııiMiııııiHiıııı, ıMi!ııiNiıııiMJiMitıııt D ue H narp Borçları Kongresi Toplanıyor ııtııınııııııııtıiiUMiııiMinıiMi'ffMiııııııuıııııtdiııııııııırTiıınnıttu fMirıııııııiMttıııiHifi<i(MitıııııuııiMittıııııiMiııiMiıııniMMiıııııııınııiMiıiıtıııiMiır[ii!iıuıiı>uıııiıtıııiıııiMMiııııııııııııııııııınıiHi Türk Rus Dostluğu Londrada ümitli emareler Yeni hatlar için tetkikat ıııııııııımııııııııııımiMiııııııiMiııııııııım ııııııııııımııımııııııııııııımıımıııııiMHiıııutııım avyetler Rusyasmın Ankara büyük elçisi Suriç Yoldaş bu mü • him varifesinin onuncu senesini bitirmek üzeredir. On sene olgun bir hayatm adeta başlı basma hayat denecek kadar pek miihim bir parçasıdır. Eğer bir de bu vazife ehliyet ve muvaffa kiyetle ifa edilmişse onun kıymet ve ehemmiyeti daba fazla olmak tabiidir. Ve M. Suriç ayni mevkideki bu uztm vazifesini dört başı mamur deni lecek bir mükemmeliyetle ifa eylemiş, ve ezcümle TiirkRus dostluğunu mü temadiyen kuvvetlendirerek ve yük selterek idame eylemfştir. Bizi yakından Londra 15 (A.A.) Londra ik alâkadar eden bu muvaffakiyetinden tısat konferansmda bugün söz söydolayı büyük komsu ve dost memlekelemek için isimlerini yazdırmış olan tin bize candan dost büyük elçisini heyeti murahhasalar sunlardır: kalbimizin bütün samimiyet kudretile Portekiz, Çin, Kanada, Şili, Türtebrik etmekten cidden memnunuz. kiye, Mcksika ve trlânda. Rus devleti dahi Ankaradaki büyük Gümrük mütareke8İni elçisini on senelik memuriyeti zarfında ifa ettiği hizmetin kıymet ve ehemmiyekabul edenler tini nazarı dikkate alarak kendisini LeLondra 15 (A.A.) Royter a nin nişanile taltif etmiştir. Bu yüksek jansının öğrendiğine göre, Romantakdirde Türk • Rus dostluğuna Mos ya, Hollanda, Litvanya ve Rusya kovada dahi atfolunan ehemmyetin nibugün gümrük mütarekesine dahil sanesmi görmemek mümkün değildir. olduklannı bildirmişlerdir. Bundan dolayı da ayrıca memnun ol Bir para mütarekesi teklif duk ve bu takdir nisanesinden dolayı Suriç Yoldası ayrıca tebrike lâyık buledilecek Konferansta bir natuk toyliyen duk. Paris 15 (A.A.) Agence Eco M. Litvinof Türkiye nezdindeki ecnebi sefirlerin nomique Financierenin bildirdiğine en kıdemlisi olan Suriç Yoldaşm memvakkat bir para mütarekesi teklîfi göre Londra ile Vaşington arasırtda leketimizdeki on senelik ikametins tel karşısinda kalacağını yazıyor. 15 haziran taksiti için anlaşma ol • his eden beyanatı dünkü nüshamızda Mesele dolar ile tngiliı lirası aması neticesinde, konferansın belki münderiçti. Bu beyanat bir büyük el rasinda bir nisbet tesbiti ile Fran cumartesi günü dolar, frank ve In cinin şahsî tahassüsleri olduğu kadar sanın içtirake razı olacağı üç ta • giliz lirası arasında ve konferana dünya siyaset tarihinden bir parça da raflı bir sermaye tesisidir. Şimdiki müddetince devam etmek üzere musayılabilir. Çarlık Rusyası dünya tari hinden silineK henüı on beş »ene oldu. Rusyanın devlet merkezi şimdi Peters burgta değil, Moskovadadır. Hatta Petersburg bile tarihî bir unvan olarak *wtad»t» »Hmip y«*mi Lenmrrada * » •• ketmUtir. Beride ise imparatorl'.'t Türkiyesi yoktur, onun yerine Ankarayı devlet merkezi ittihaz eden hakikî bh" Türkiye kaim olmuştur, ve işte bu şe rait içmde Moskovamn Ankaradaki sefiri, Türkiyedeki mennjriyetinin onun cu yıldönümünü vesîle ittihaz ederek iki komşu memleketin dostluldarını te rennüm ediyor. Bunun saşılaeak kadar İHİyük bir yenilik olduğıtmı görmez misiniz? Osmanlı imparatorluğile Çarlık RUJ yası niçin yekdiğerlerine sanki ebedîyete sürecek bir hasım vazryetî muhafaza ediyorlardı? Bu husumetm sunnı sadece bu camialann imparatorluk kryafetindeki devlet şekillerinde aramak ve görmek en doğru olur zannederiz. Mevcudiyetleri sebebi emperyalistlik olan bu iki komsu tesekkülün yekdiğerile musademe halinde bulunmalarmdan daha tabiî ne olabilirdi? Musademeler yıkılmaları icap ederek Umumî Harbm potasında taçlar eridi ve tahtlar yan dı. Geriye milletler kaldığı zaman Rus ve Türk o zamana kadar niçin yekdi ğerlerinin kanma susamış gibi hareket edip durmus olduklannı kendi kendi lerine şaşarak sordular. Gözler silindi ve hakikatler görüldü: Harp borçları konferanstntn toptanaeağt Vafingtondan bir Ru« ve Türk milletleri mütekabilen yekmanzara: Beyaz Saray diğerlerinin ancak dostlan olabilirlerdi. mislerdi. Fransa ile diğer borçlu hü • [Harp borçları meselesi nihayet çıkRusyada Çarlığı sarsan ve deviretı bükumetler ise hiçbir para vermemişlerdi. mazdan kurtuldu. Avrupa devletleri vük ihtilâl işte dünyanm hem tarihinde, Binaenaleyh bu taksiti lngiltere ile I nin Hoover moratoryomundan sonra hem tarih telâkkisinde bu büyük inkıtalyanın da vermeleri beklenmiyoîdu tediyeye ınecbur olduklan ikinci ya lâba meydan vermiş oldu. Bu suretle Diğer taraftan kongrenin ve efkârı u rım senelik taksitin vadesi, Londra konhusule gelen yeni vaziyet Rusya ile Türmumiyenin tazyikı altında kalan A feransının üçüncü içtimaı günü olan I 0 kiyenin kendilermi müdafaa mecburi merika hükumeti de harp borçlan tak hazirana tesadüf ediyordu. Bundan evyetinde olduklan yeni tehlikeler kar sitinde vadenin geldiğini hatırlatmak velki taksiti Ingilteıe ile İtalya, harp şısında esas dostluğu hergiin biraz daha tan haşka birşey yapamamıştı. artırarak iki mflletçe mevcudiyet aki borçlan meselesi yeniden müzakere elngiltere ile İtalya Amerika Re desi haline kadar yükseitti. Bugün haridilerek tadil olunduktan sonra alacaMabadi 6 ıncı sahifede cî taarruz ihtimallerinden uzaklaşmıç ğı şekle mahsup edilmek şartile ver IIMIIIIIinil IIMIIIIirriilllllllllllllllllllllllMI IIIIIIMII IMIIIINIIIIIIIIIIIIIIIimillllMII IIIMIMMIIHII M IIIIİIIIIIMIIIMII olmakla beraber aradaki dostluğun her !••,•• . :u için bunun en pürüzsüz mi mi lim. Çünkü tarihte ve ve tarih telâkkisin l!m Pifnloi larîhte tarih telâkkisin bütün tarih : • u... ..ii^ii^mSim iki taraf için hayat sartı olacak kadar de husule getirilen bu rnkılâp bir taraflı salini yeni Rusya ile yeni Türkiyede bubüyük olan ehemmiyetine ait kanaa değildtr, iki taraflıdn, ve onun Ru»ya tîmiz hic sarsılmıyacak bir kuvvetle perlabiliriz. tarafı Türkiye tarafından daha az ehemçinlenmiş bulunuyor. Kimseye zararı olmıyan bu dostlugun miyetli değildir. Komsu ve dost memleketin dost büdünyanın bu kısmında sulhu hem RusŞahsan biz sahidiz ki İsmet Paşanın yük elçisi Suriç YoMaş Rus Türk ya ile Türkiyenin kendi aralarında, hem Rusya seyahati iki memleketin dostlumünasebetlerinin mkisaf sekilîermi ol harice karşı bu kadar şeksiz bir kat'iğunu tebarüz ettirmekte hakikaten yükduğu gibi anlahyor. Kendisi bütün vicyetle idameye kâfil olması bile imani sek kıymetK bir hâdise olmustu. Birkaç danile bu dostluğun teeyyüdüne müesyetin ibretle ve hatta isterlerse biraz da : ay sonra Molotof Yoldaşm bu ziyareti s r surette cahsmıs ehliyetli bir âmil gıpta ile temasa edebileceği c'rdden uliade şeklinde memleketimize vaki olaolmak hasebile sözlerindelri hakikat vi bir manzaradır. cak seyahatintn ayni ehemmiyet ve kıybasit olduğu kadar kuvvetlidir. RusyaSuriç Yoldaş bu neticenin bu suretle mette olacağım biz simdiden en kat'î yı ve Türkiveyi idare edenler, iki tara tahakkukunda himmetleri sepketmis sarahatile görmekteyn. Bu suretle donftn rejimlerindeki mütekabil hususiyetyaya milletlerm hem bu kadar sami kimseler olarak Türk devlet ricalme ve lere rağmen ve mütekabilen onlara damiyetle anlaşmaları ihtimalinin en bariz ezcümle başta Gazi Hz. olmak üzere ima hürmetkâr olarak iki memleket ve misalini vermekle insaniyete ayrı bir İsmet Paşaya ve Tevfik Rüştü Beye temilletin dostluğu lüzumuna ilk andan hizmet ifa etmekte olduğumu» düşün şekkürler ediyor. Müsaadelerile ayni itibaren şiddetle kani olmuşlardır, ve cesi Türkiye için de, Rusya için de iftîsebepten dolayı biz de yeni Rusyanın her geçen gün bu kanaatî daha kuvvetli hara değer diğer bir hakScatin rfadesi ehliyetli zhmamdarlanna ve ercumle kılmaktan baska birşey yapmaımuhr. sayılsa yeri değil midir? Stalinden başlıyarak bizzat Suriç YoldaSiyasî münasebetlermde hulus ve ciddi YUNUS NADİ jın kendisine tefekkürlerimizi ifade edeyeti e«a< ittihaz etmis iki millet aranırsa Birçok devletler gümrük mütarekesini kabul ettiler, ortaya 3 cepheli bir sermaye tesisi fikri çıkh Filyos Ereğli hattı elektrikli olacak Elektrikli trenler meselesini tetkik etmek üzere bir komisyon teşkil olundu Tevfik Rüştü Bey konferansta bir nutuk söyledi.. Üç cepheli termaye fikrini ortaya atan M. Bone halde bir İngiliz lirası için 4 yahut 4,20 dolar nisbeti düşünülüyor. M. Çemberlayn ile M. Bonnetin bu tesebbüs üzerine fikirleri ucuz bir bol kredi siyaseti takip ederek Mabadi 6 ıncı sahifede Ecnebi memleketlerinde işliyen elektrikli trenlerden bv (Koşede Nafıa Vefnli Hilmi Bey) Ankara 15 (Telefonla) Nafuı Vekâleti Afyon Antalya ve Filyo^Er«gli hatlarmm inşaah hakkmdaki tetkMvrine devam etrrMİcteda'. Vekâlet Filyos Ereğli hattmm elektrikli olarak mfaımm faydası olup ol madığı me«elesini tetkik ettirmek özere Müstefar Arif Beym riyatetiııd* h» mötehassıslar komisyonunu 26 ban • ramda içttmaa çağBrruşt». Hattm elektrikli olarak inşa« kabfl olduğu takdirde binde on beşten fa«U meyilli yapılması imkân alfana gireoe • Mabadi 2 inci aahifed* Dilankjeti bitti Bütün dertlere deva usul Yeni bir siyasî Anlasma mı ? ^ Dil Cemiyeti arapça ve far&ça bağlamağa yarar bir daha kullanıhyor! M. Daladier M. Musolini tabirler için ankete bir zeyl ilâve ediyor Amerika Reisicumhuru borçlu devletleri Vaşing tonda bir konferans aktine davet edecek ile görüşmeğe gidiyor Pari» 15 (A.A.) Matin gazeteıine göre M. Daladier ile M. Mussolini ara • sında yakınd» Mı ra edileceği »öylenen mülâkatır zemini Londrada M. Luwitch ara* sındaki görüşme M ~>aiadıer Ankara 15 (A.A.) T. D. T. cemiyetnden: Osmanlıcadan türkçeye karsılıklar anketi 92 listede bitti. Bu anketin sürdüğü müddetçe her gün listeleri nesretmek yolun da Anadolu ajansı ile Ankara ve İstanbul radyolarının ve bütün Türk gazetelerinin gösterdikleri çalışma cemiyetimiz için büyük bir sevinç ve teşekkür kaynağı olmuştur. Ankete karsılıklar bulmak icin yurdun her yanından ve her yönünden gösterilen istek, Türk halkının kendi dilini özleştirme yolundaki çalışmalara nasıl yürekten bağlandığını bize gösterdi. Bu bağlanıs T. D. T. cemiyetinin sarsılmaz güvenini arttıcmış, çalış malarında bütün Türklerin her za man yanında bulacağını ortaya koymuştur. Gelen karsılıklar o kadar çoktur ki bunları sıraya koymağa teskilâtımız yetmemiştir. T. D. T. cemiyeti gösterilen bu büyük sevgi ve isteğe karşı yapa cağı karsılıklar klâvuzunu elinden geldiği kadar eksiksiz ve geniş yapmağı kendine borç bilmektedir. tş te bunun için, apkete küçük bir zeyl ile izhar edilmistir. Paristeki t talyan sefiri yakında M. Dala dieri ziyaret edecek ve kendisine M. Mussolininin davetnamesini resmen tevdi edecektir. M. Daladiernin bu »eyahati ihtimal dörtler misakının parlâmento tarafımlan tasdikından sonra yapılacaktır. Çorumdaki Muhakemeler Amasyalı Mir Saitle Bursa müftisi beraet ettiler Çorum 12 (Hu. Mu.) Tekkecilikten, şeyhlikten suçlu olan ve müritleri tarafından kendisine AHahlık atfo kman Ama*yah Mir Saide ait muhakeme intaç edilmistir. Mir Sait, Fahri ve Talât hakkında ekseriyetle, Osman oğlu ömer, Mehmet oğlu Ahmet, Mustafa oğlu Hamdi, Ha cı Bekir oğlu Mehmet hakkmda da it ttfakla beraet kararı verilmi^tir. Mir Sa ide yazılan mektuplar, tarihlerine na zaran yedi sekiz sene evvel yazılmıs ol duğundan bunlar nazarı itibara alm mamtştır. Bursa müftisi Nurettin ve kâtibi Kemal Efendiler hakkuıda da ademi mes'uliyet kararı verilmiştir. Evvelce bir sene ağır hapse mah kum olan İzmir Hisar camii vaizlerinden Tunuslu Habip Hoca, bu karan temyiz etmişti. Temyiz mahkemesi, karan nakzetmiş ve tekrar yapılan muhakeme neticesinde Hatip Hocanın cezası üç aya indhihnisir. Suçlu, mahkumiyet müddetini doldurmus olduğundan tahliye ediîmiştir. Alaarif Vekili Dr. Refit Galip B. olarak yazı dilimizde çok kullanı • lan ve sözleri bağlamıya yan yan arapça ve farsça tabirlere de kar • şılık aranmasma bütün türkçe te • verleri çağırmaktad'ır. Halkımızın zeyle de ankete gosterdiği kadar istekle ortak olaca • ğından hiç şüphemiz yoktur. ımııııııııııııııııııııııııımıııııııııııııııııiMiıııııııııııııiHiııııımım ınııuntıınııııııııınııınıı ııtııııınımınnniııımııımninııııııiHiıııı Deniz yolları teşkilâtı Vapurculuk sirketi faaliyete geçiyor Deniz ve Hava idaresi kadrosu tamamlandı 6azi Hz. nin dOnkb tenezzühleri1 Ankara 15 (Telefonla) Gazi Hz. bugün şehir civarında atla bir gezinti yaptıktan sonra Gazi çiftliğine ghmişlerdir. Dün idare meclisini geçen Vapttrcaluk sirketi müesntleri Millî vapurcular dün toplanarak, tesis etmif olduklan şirketin idare meclisini intihap etmişlerdir. Bu intihap münasebetile uzun münakaşalar olmuş, bu arada bfr firma, intihabin takdiri kıymetten aonra yapılmaauu istemiştir. Maamafih ekLutfen tahifeyi çevirim»