15 Haziran 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi üncü cüzü çıktî 34 , Onuncu sene: No. 3270 umhuri ,„,,„„„ (lmlımHMllllulHH1 „ Hayat Ansiklopedisi Büyiik bir kütüphaneyi bfr arada evinize gefiren en faydalı eserdîr. Her evde bir fane bulunmak lâzımdır. ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgr&f « mektun adresl: Cnmhurlyei tstenbul Posta kutusu: lstanbul, No 246 Telefon: Başmoharrtr: 22366. T«hr!r mudurfl: 23236, tdare müdüru: 22365, Matbaa: 20472 rcı PprsPmhp 9GIHUG 1S Hfl7İr9ll «« n a ^ l f t t n •«....mH......».,..,..,.ın.M Kubilây Abidesinin Inşasına IIMtllMIMIMIHIIIIIIIfllllllllllllllllllllıtfllUIIIKHmillltlHIIHIIIIIIIMIIIIIIlllumılllllllllllıııuıııniHuM trzurum Demiryolu ,„„„„, „„„„,„,„,„„,„,„„ „ nmmmmmmnmtmmnmm Londra konferansında 3 üncü gün „,„,„ ,„„„„„„ wmmmmm , „„ 1ıııııııınııııııııııııım 11 ( , Başlanıyor tınııııııı IIMIIIMIMMMIMIIM IIIIIIIIMIMIIHMIMIIIIIII W ıiHiHiMmiMHHiHnıniMmtımmıımmiHMiniHiH ıınıııntııııııııııiMiımı ıııııııııırıııııııııı u iki kelimenin başlıği altinda geçmipe ait fecaatle dolu lcoca bir kitap üeriye doğru büyiik bir eser yazılabiltr. uâ mütevazin demir çubuğun an* • larca a a mahrumiyetini, kanlı hasre • finî çeken şehitler, ve gaziler dfyan; Cummıriyet hükumetinin bu yüksek karanm müjdeliyen haberi alınca sevinç gözyaşlan dökmüştür. Bu göz damlalarmda bmbir badirenin ve en nihayet Erzarum, Sankarmş feiâketlerinin unutuhnaz, acı hahralan vardır. Tam yiiz biıı avanmert evlâdı Sankamıs ormanlarmda, Allahüekber dağlarmda ebediyete bırakıp J^neral Bronzarla Erzuru ma gelebilen Enver Paşaya «Sankamı* vaziyefmden sonra Erzurumun, Şarkın akibeti ne olacak?» SuaNme merhum kı»aca (Ankaradaki besmci kolordunun Erzuruma hareketmı emrettim) ceva • bmda bulunmus ve Talât Beye sifre edilıiKik üzere kendi elyazısfte yazdığı ve bana btraktığı telgrafta (beni almak üzere 1 kânunusarti 330 persembe günü iYavuz Trabronda bulımsun) demişti. Bu on kelimelik telgraf Sankamıs muharebatıntn flk ve »on raporu demekti. KâmmUsani basmda Ankaradan kal • kacak bir kolordunun Kaflcss cephe «fne nasıl ve ne vakit gelebileceğini fiem kendisi ve tıem de karşıstndaki Ru» kumandana (Prijivalski) pekâlâ bilirlerdi. Akıbet Erzurum ve onu müteakıp Trabzon, Erzincan ve havaüsi sukut etti. O snalarda Rus ihtrt'âli vo ku bulmasaydı ne olacaktı? HerhaMe kıyamet kopacaktı! NHekim zaten Şark dfyanna vald Pus istil?sı üzerine meydana gelen nrohaeeret tırfanı lnyametten bask» bîrşey defriVdi. ÇarlJc kaTaklarmdan loırtul • ntak istfyen Türk analanran yavrnlan nı Irarlar özermde sarScfîye simflcKve ve birer birer can verdiklerini göre göre çtldırdıklarma şahit olduk. Köprii köy rmıharebatmm ferdasınd» yaralı iar içm Ulukışladan yola cıkanlan pa • muk ve sargı bezleri 27 gün sonra harp cephesine vâsıl oiabDmişti! Trenle Ulukıslaya çıkan hv kıt'ai askeriye harp cephesfne dahît ohnak iîçm 40, 50 gün buzlar üzerinde yürii • mege ve yürüdükçe de erimeğ'e mah kumdu. İşte yalnaz bir harpte bmbir facianm, felâketin dilhıraç «ahnesi okuı Şarka demiryolu yapılmasındaki derin mana budur. Bu fectaian gözlerüe gö • renler bu yüksek tesebbüs karşıanda tam bir iz'an ve tam btr imanla iğihne • ğe mecburdurlar. Abdülhamit; orurduğu pos* sahibinfn türbesîni de'miryolile Yıldıza bağ lamak îçm Türk servetîni çöllere dök • tü. Kendi siyasî kuruntusundan ba«ka memJeket hesabtna zerre kadar ryiliği dokunmıyan bu demir bağlantı da Harbi Umummin daha ilk topile gene o törbede yatanm torunlan tarafından yıkildı, yakıldı. Bllmem Hangı düsünce ile türbedar olarak bırakılan binlerce Türk kahramanları gene o demk' parçahuüe yaralandı, paralandi. t$te bv türbe yoluna dökülen ser vetin ve birer zenci hadim karargâhı, cariye yatağı dîye yapılan Dolmabah • çelere, Çırağanlara beder edflen mil • yonlarm onda biri Türkün selâmetine aarfedilseydi, Erzuruma degil Srvasa kadar bir demiryolu kurulsaydı bugün Şarkta yalnız Harbi Umumî badiresin den kurtulmuş lâakal üç yüz bin âşiya • nm bacalarmı tüter göriirdük. Erzurum »imendTferfnm vatanî tartfi bodnr! Şârka giden bir memurun ıstranle garbe tayin olunan dıgermin sevincme, birbîrinm zıddı dü«ünce1erm«, hatta . hizmet telâkki farklarma saik nedir? Birmîn oturdoğu yerden aynlmamak, diğerinin bir an evvel kurtulmak için gösterdflileri heyecan ve tehalük ne içLf d r ? Şark ve garbi nİhayet 1500 kilo metrelîk bh" çerçeve içmde buhman bir memlekette bu kadar ayktri bir zflıni • yetm, telâkkirrin elbet bir maoası vard r ! Bu mana içmde mahrumiyetier, meşalckatler ve nihayet Kürt isyanlan rnündemiçür. (Erzurum • Van) yoKmda kizimm araba altmda kaıJar tçmde kaidiğmı ve anasnmm ağladığm gördüğüm daki • lca herhalde o zaman memleketin mu • kadderatma hâkim olanlara şükran hislerfle mütebassis oimadim.. 329 senesmde bir kuduzun tsirdği 1 jeş evlâdını DaüTkeJbe yotiflU'meK ve kurtarmak için her fedakârhğı goze Konva meb'usu TAHStN Mahadi 2 inci sahifede İngiltere ve Amerika neler istiyorlar? Ingiliz murahhasînın nutku iyi tesirler bıraktı, Amerikan murahhasî da beklenen nutkunu söyledi [Londradan evvelki gün gelen tel graflaT Ingilterenin harp borçkın taksiti olaTak Amenkaya 15 harfranda, yani DUgün ödemek mecburiyetinde oldugu 76,000.000 dolan vermek istemedigini, bu yürden iki hükumet arasında ihri lâf çıktı&ını. bu iktısat konferansmm cıhanm iktısadi refahı için halletmek mecburiyetinde olduğu 6 mes«leden en mühimmi olan para ve kredi mesele sinde bu »ebeple büyiik müşkülâta uğramakta bulunduğunu bildiriyoTİardı. Dünkü telgraflaT daha ümit verici haherler getirmişlerdİT. Evvelâ. Insrıl terenin taksite mahsuben yüzde 10 tediye etmesini Amerikanin kabul rtmektc olduğu bildiriliyor ki bu »uretle konferan«ın muvaffakiyeti için en mühı'm bir mahzur bertaTaf ırdilmiş demektİT. Saniyen, tn£İlİ7 Maliye Nazın Mister Nrville ChambeTİain konferansta bir nu+uk söylemiş. fiatlann yiıksclmesi, para vc kTedi me»eleleTİ, gümTİik tarifeleri ve altm ölçüsü etrafinda »erdettiği mütal«»a ve miilâhazalaT biitün heyeti mu rahhasalar üzerinde iyi intibalar brrakmı«trr. B« nuhdc konferanmn *H« k;in bir falihayir addedilebilir. Butön heyeti murahha^afar bu ak sama kadar nakit ve kredi siyaseti, ser Kubilây abidesi Proje müsabakası neticelendi Ankara 14 (Telefonla) Me • nemende yapdan Kubilây abidesi nrüsabaka«ı neticelennus, Edtrne muallim mektebi resim hocası Ra ştt Âsir Beyin projesi kabul edH • miçtir. Projeye göre abide ba müseddes kaide üzerinde yülcselen 3 büvük sühmdan mürekkep olacakiır. Bu sü tunlardan ortadaki Kubilây, daha kü | çük sağ ve soldaki sürunlar da Hasan ve Sükrü çavuslar namtna yükseltilecektir. Sütunlarm önünde, 2 metrelik tâK bir kaide ve bunun üzerinde bir Türk kadtmnm heykeli buiunacaktrr. 2 metrelik kaidenin üzerine Ga zimn gençliğe hitabesi yazılacaktır. Kadın heykelinin vücudüne irti • caı temsil eden bir yılan sanlmıs olacak, yılantn bası kadm tarafından Mabadi 3 üncü tahifede m ^ lllll ^ • Türk Japon münasebatı Japonyada Türkiyeye karşı gösterilen alâka Imparatorun biraderi Tokyo muhabirimizi kabul ederek Türkiyeye dair rnalumat aldılar Konferanstaki nutku iyi tesifler bırakan Ingiliz Maliye Nazın Mr. Chamberlain maye harekâtınm tesiaj, e«ya fiatları me«elesı. milletler arasında ticareti tahdit eden maniaların ref'i, gümriık tarifeleri. ticaret muahedeleri, istih^alât ve tica retın ıslah ve tanzinti gibi meseleler et» rafmdaki düaüncelerini izah etmiş bü lunacalclan cihetle butün dünya millettertnm mürakeTe edilecek işler hakkınMabadi 4 üncü tahifede Kâzım Pş. geldi 'Jâponya Taran Cemiyeti retd M. Sumioka Tomoyoçt ve zevceri fltıfatta bulundular ve memlekethnis • de son senelerde neler yapıldıgun sor* dular. Prens Hazretleri 1931 senesin • de memleketimize gelmişler rt Anka» rayı da liyaret etmişlerdi. Tokyodaki Türk Japon cemiyeü, Prens Hazretlerinin hhnayelermde bu» lunmaktadır. Prem Hazretleri, muhabirinizi yann saat kadar nezderinde alıkoyduiar. Japonyayı Türkiyeye lâyıkile tamunak i» çin gacetemizc bir makale serisi na • zırlamakta oldnğumu' ögrenmce, bunMabadi 4 üncü tahifede Japonya Turan Cemiyeti Meclis Reisimizin gazeGazi Hz. ne bir temize beyanatı Kıhç hediye etti Tokyo 24 mayu «Hutusi muhabtrimizden» Japonya tmparatorunun küçok biraderi prens Takamatsu Hasretleri 23 mayıs salı günü beni huzur • larma kabul buyurdular. Prens Hazretleri, Türkiye ile yakından alâkadar olduklan içm Törkiyenm en büyük gazete»inin Tokyo hususi muhabirine karfi Harp borçları meselesi Amerika bugün verilmesi lâzım gelen taksit için İngilterenin yaptığı teklifi kabul ctti Vasinjrton 14 (A.A.) Reamî mehafil harp borçları hakkında siikutu muhafaza etmektedir. Fakat iyi haber alan kimselerin söyledik lerine göre İngiltere hükumetinin 15 haziran taksiti için yüzde 10 milrtarında bir tediye yapmak içm ileri sürdüğü teklifin kabul edildigine rfair tngiliz membalanndan sıran havadism doğru olduğu anlaşılmak tadır. Londra 14 (A.A.) M. Nevill* Chamberlain, dün Avam Kamara sında yaptığı beyanatta, Amerika hükumetile tngıltere arasında uzun bir görüşme yapıldıgını, tngiliz kabinesinin çarsamba günü, Vaçingtonda tngiltere sefiri tarafından Amerika hükumetine verilmiş olan notanın cevabını M. Ruzveltten bekl«diğini söylemistir. Nazır demlftir ki: « Bu cevabın, bizim için mem • nuniyet verecek bir tarzda olaca • ğından süphe ettîrecek bir sebep yoktur. Fakat, henüz verilmedigi i Kâzım Pş. ittikbalciler arasında Meclis Reisimiz Kâzım Pasa dün sabahki trenle Ankaradan şehrimize gelmiş ve Dolmabahçe sarayındaki dairelerine gittnistir. Reis Paşa dün kendisile görüsen brr muharririmize su beyanatta bulunmustur: € Meclisin bu devresinde mü • zakeratı ikmal edilemiyen kanun lardan en mühim olarak, iş, orman ve kazanç kanunlart gelecek devreye bırakılmıştır. Meclis tesrinievvel iptidasında toplanacak ve eski divanı riyaset ve encümenl«' muvakkaten bir ay vazifelerine devam edecek lerdir. Teşrinisani iptidasında yeniden intihabat yapılacaktir. Cumhuriyetin Mabadi 4 üncü tahifede TürkRus Dost Elçinin Samimî beyanatı Ankara 14 (Telefonla) Harici • ye Vekâleti Vekili Bey bu akşam Gazi çiftliğinde burada bulunusunun 10 uncu senesi münasebetile Rus Sefiri Su • riç Yoldas serefine bir ziyafet verdi. Bu ziyafette hükumet erkânı ve diğer sefirler de hazır bulundular. * ** dostluğu M. Suriçin Türkiyede geçen 10 uncu yılı dün Ankarada verilen bir ziyafetle tes'it edildi M. Suriçin beyanatı Memleketimizde on senedir dost Sovyel cumhuriyetleri birliğini muvaffakivetle temsil eden M. Suriç Tas a jansı muhabirine su beyanatta bulun • mushır: « Türkiyede Sovyet Rusyayı tem»il ettiğim on senelik zaman her iki milIetin hayatında istisnaî bir ehemmiyeti haizdir. Ve şüphesiz hafızamda silmmez bir iz bırakacaktır. Hatırlamak lâznndır ki ben buraya geldiğhn za man harp sahasmda büyük muvaffa • kiyetler kazanmış olmasına rağmen yeni Türkiye sîyasî cephedeki tstiklâl Amerika Reisicumhuru Mr. Ruzvelt çin, ne sekilde olduğunu »öyliye • mem.> ttalyamn nofast Vaçington 14 (A.A.) İtalya sefiri, dün 15 haziran taksiti münaseMabadi 3 üncü sahifede Efgan Sefiri geldi Berlindeki siyasî cinayetin sebebi nedir? Cenevrede Tahdidi Teslihat Konferansmda Efgan neyetı ıınırah basasınm reisi o • lan Efganiatanın Ankara büyük elçisi Sultan Ah met Han şehri • mize gelmiş ve dün aksamki trenle Ankaraya ha reket etmiştir. Sefir cenap Berlinde oHuriılen lan Efganista Efgan Kralımn karmn Berlin sefi desi serdar Azız Han rinin öldürSlmesi ve diğer bazı mesail Mabadi 4 üncü tahifede IHMIIIItNHIIIMIMIMMMiniMIIIHrMnmiMIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIMIIIIMIIIMflllilMIIIIMMinilUIIIMIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIiniHlnilllllllllllHIMIIIin Merhum Şeref dün binlerce sporcunun gözyaşları arasında defnedildi j Suriç Yoldaş mücadelesini henüz bitirmis desilüi; ve henüz milli hareketin gün gibi â • fikâr zaferi olan Cumhuriyet ilân o • Mabadi 4 üncü tahifede ıııııtııınıtııııınıııııınııııııııuııııııııınımııııııuiııııııiMNf ıtnmınrıııııııııııi'tııııııııiMiıııııııııııınııııııııııinııınıniiHinınnııiıiiMMiııiMi Dolar nereye sidiyor? (Gazetelerden) Oz dil müsabakamız Merhum Şerefin tabota eüer Futbol Federasyonunun umumî kâ tibi, Beşiktaş spor ktıKibunön umumî kaptanı ve memleketin güzide evlât • larmdan bnri olan Şerefin oKim habe • rini teessürle yazrruşhk. Şerefm cena • %e» dün büyük mera«imle kaldırdarak ebedî metfenine tevdi edüdi. ölüm habermi duyanlar, Şerefe son h&rmet ve sevff vazifelermi ifa etmek üzere dün Besürtafta toplaıumşlardı. azerinde Şrefn cenazesi »aat on birde Cer • rahpaya hastanesînden aiınarak Sman» paşa camiîne getirildi. Camiin içeriti, sokakfar ke«f bir msan kalabalığı ile orülmijstü. Cenazede kırktan fazla çelenk vardt Müttefik ve gayrhnüttefik bu Hm spor Iralupleri, federasyonlar, lı • tanbul mıntaka merkeri, futbol heyeti, Gazi Osman Paşa orta mektebi, tnki • Mabadi 3 üncü sahifede Cevapları yanndan itibaren neşre başlıyoruz ö z dil müsabakamıza gelen ce vapları tasnif ettik ve neşredilmek üzere otuz tanesini ayırdık. Bun lardan birincismi yarm neşrede ceğiz. Otuz cevabm neşri bittikten sonra, okuyuculanmızm da iştirakile, vadettiğimiz hediyelere hak kaza nanlan seçeceğiz. Eski bir halk türküsünün yeni medlulü: Yar yolunu şaşvrmtş, Inşallah bize gider!