17 Haziran 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi üncü cüzü çıktî 34 ¥ . Onuncu sene: No. 3272 umhuri tSTANBUL CAĞALOGLU Tt]gnS Tipi Dindi! 846 Cumaartesi 17 Haziran 933 Kıymetli romancı MAHMUT YESARtnin en güzel roananıdır Teletoo: Ba«muharr!r: 22366. Tahrlr mttdttrfl: 33236 tdare müdürü: 22365. Matbaa. 20472 "• m e k t a p a d r e l : Pazartesiye Kitap halinde çıkıyor JSilâhlar Meselesi Romada Görüşülecek r>" •• I • " " " " ' I """ M """"""" I "" I " I I M I H M I H I I H I " I I I I I H I I " I " M I I | I " I I I I I I H | I» lllimmiilllHmim IIIIMIIItMIMMMIIIIU llltrtMlinilllltllMHIIMIItl UfltltMIIIIIMMIIIIIIIIIflKlinilllMlltllMMI MM.IHIltll llllll 1IIIIMIIII MIIIMIIIIU.IIınillMirilllHMIIIMIHIIMIIIIIIIIIIIIPIIinilllTllUMIIIIiniUnmilllHMIIHMIMIIMMIIIIIIIIIIIII.MIIIIIMIIIIimHIHtlltHHIIIIIHII Yüksek ziraat Enstitüsiı Büyük bir tesis: u sütunlarda birkaç defa hararet ve heyecanla bahsettiğimiz Yüksek Ziraat Enstrtümüz Meclisin *on günlerde kabul ettiği kanun lar arasında kat'î şekil ve mahiyetini aldı. Tabiî ilimler, ziraat, baytar ve ziraat san'atları fakültelerinden terekküp edecek olan bu yüksek enstitü cumhmiyetimizin onuncu yıldönümü olan 29 ilkteşrin 1933 ten itibaren taazzuv etmis ve her şubesinde faali yete geçmis bulunacaktır. Cumhuri yettn onuncu yıldönümü miinasebetile yapılmış ve yapılacak pek çok hayırlı ve güzel işlerimizi ortaya koymaklığımız mukarrerdir. O büyük bayrama en saf çocuklar sevmcile hazırlanıyoruz. Ziraati fazla sevdiğimizden mi nedir bize yeni hayatımızın o büyük yıl dönümünde en kıymetli eserimiz bu yüksek enstitümüz olacak gibi geljyor. Bir enstitü ki tetkik mevzuu taHiat • tir, hedefi «e tabiatle insan hayatı a rasmdaki iştiraki daha mükenunel kılmağa doğnı gitmektir. Hakikat te bun dan daha yüksek şiir ve bundan daha hakiki hakikat olur mu? Ve zaten nsanhğın medeniyeti onun tabiatla alâkasınm makul surette ve insanın tabiat sırlanna vukufu nisbetinde inkisafm • dan başka birşey midir? Brşerin mensei ne olursa olsun medeniyetin ilk izi insanın meyvalı bir ağacı kurmağı ve vahşi bir hayvani ehlileştirerek beslemeği düşündüğü zamandan başladığına şüphe yoktur. Hele esaslı gıda maddesi olarak buğdayı kesfettiği zaman insan en büyük me deniyet merhalesini atlarruş bulunu • yordu. llk insandan başlıyarak bu basit isler tahakkuk edebilmif olmak i • çin on binlerce ve on binlerce yıl geçtnek lâzım gelmistir. Tarihî bilgilerimiz kıt olduğu için ilk medeniyetleri biz benüz ve ancak iki üç bm seneye irca edebîlmekteyiz. Halbuki hakikatte medeniyetin ilk tohumlannı, beşeriyetin tabiate tahakküme meyletmeğe baslamıs istidadını bulmak için mu • hakkak • lâakal elli altmış bin sene evvele kadar çıkmak icap edecektir. Beşeriyetin ilk medeniyeti ziraî sanada idi. Son medeniyetinin bundan baska bir âlemde olmadığim görmek için muasır cemiyeti söyle bir tetkik etmek kifayet eder. Hâlâ insanlığm hayatı toprağm sinesinden çekilip çıka • nlacak nimetlere, yani aslı umumî surette ziraî olan gıdaî maddelere isti • nat etmektedir. Hâlâ iktısadiyatm son tahlili bizi toprağa, tarlaya, ve ziraî istihsale isal eder. Onsuz hayatm ma nası değil, hatta devam imkânı bile yoktur. Bugünkü dünya buhranını esasen bir ziraat buhranı saymakta bile hata bulunmaz. Ziraat aleyhine olarak sanayie çok mevki verihnis ve bir nice milyonlarca insanın tarlalardan çekilerek fab • rikalara yığılmıs olmasısıdır ki bu günkü buhranı doğurmuştur diyebili • nx. Herkes yerliyerinde ve bilhassa çiftçi tarlasında olsaydı bugün adet • leri 20 • 25 milyonu bulan sanayi kurbanı işsiz alayram serseri ve sergerdan gezmesine meydan kalmamış olurdu. O kadar insanda ve belki daha ziyade•inde istira kudreti kalmamış oldu ğu içmdir ki bugünün ziraati dahi bubran içinde kıvranmakta bulunuyor. Dedikleri gibi bir tarafta buerday yığın lan çürüyüp yakıhyor, diğer tarafta milyonlarca insan açhktan kınlıyor. Hakikat böyle olunca buhramn bertaraf edümesi içm bozulan muvazenenm düzeltilmesine gidilecektir. Bu meyanda ziraatin evvel ve ahir msanlık hayatında haiz olduğu yüksek ve sağlam mevkii muhafaza edip gideeeğinde istiba'ıa mahal yoktur. Onun içindir ki v e n i Türkiyenm cemiyet haya lını y'jkseltmek isleri içinde ziraatin islahına en büyük ehemmiyeti atfet miş bulunuyoruz. tnsan medeniyetinin en büyük esa • Mnı teşkil eden ziraat, bugün beşeri te'akkilerin en ileri derecelerinde incel jniş ve yükselmiş fenlerin ve ilimlerin tnuhassalası haline gelmistir. Bir memJeketin nebatlara ve hayvanlara »a mil ziraatini ileri götürmek içm binbir yola aynlan her şubede ilmin ve fen hin meşalesini elde tutarak yürüme jje ihtiyaç vardır. Hakikaten ziraatte «n bask iyfliği vücude getirebilmek için en derin bilgili merkezlerin irşadından müstağni kalmak ihtimali yoktur. tste Ankarada dört fakîîlteyi ihtiva etmek Szere tesis olunan Yüksek Ziraat asis vatanımızra hayahnda Londra konferansından Ne çıkacak? Konferans Cenevreden Londra konferansında umumî müza Romaya nakledilecek kereler bitti, komisyonlar işe başladı İngiltere, İtalya, Fransa ve Almanya 4 ler misakın. imzalayınca müzakereye sirişecekler Londrada munteşir The «EconomÎ8t> mecmuası cihan iktısat konferansı hakkmda (Evet veya hayır) «erlevhah bir basmakale nesretmistir. Münderecatını çok şayanı dikkat bulduğumuz bu baş makalenin bazı kısımlanm asağıya nak lediyoruz: «Milletler konferansında yapıla cak temenniler ve almacak karar lardan evvel haddizatında pek ba sit görünen, fakat tesiri yer yüzün deki bütiin milletlerin müstakbel hayatına işliyecek kadar derin olan bir sual rradı lâzımdır. Bu sual de şudur: Acaba, bu konferans elbir liğile çalışarak dünyanın iktısadî hayatını refah ve saadete kavuştu racak cesaret ve durendisliği gös terrebilecek mi; yoksa, milletler ik tısadî infirada sürüklenmekte de vam edecekler midir? Mütehassıslar, çarei halâsın an eak birinci şıkta olduğunu söyliye rek takip olunacak yolun istikacnet işaretlerini mümkün mertebe gös termişlerdir. Bu sual karsısında konferansta söz söyliyen murahhaslann hep birden (evet) cevabinı Tererek milletlerin biribirine olan îhtiyacinı tasdik edeceklerine şüphe yoktur. Fakat, bu defa sözle değil, filiyatla cevap vermek mecburiyeti vardır. Mensup olduklan memleketlerm mukadderatını eilerinde tutan devlet adamlan kendi münferh siyasetle rinde lazmı gelen degişikltkleri vaMabadi 4 ünc& sahifede llk * müşküller başgösterdi iktısat konferansında Türk tezinin izahı a Silâhları bırakma meselesi İHariciye Vekilimiz, umumî tedbirlere uymakh Iberaber gümrük resimlerinin ehemmiyetli surette | Itenziline muvafakat ederniyeceğimizi söyledij Londra 16 (A.A.) Dön ikbsat konfearnsmda bir nutuk söylemis olan Türkiye Hariciye Vekili Dr. Tevfik Rüftü Bey, Türk hükumetinm harp • ten sonra Türkiyede vaziyeti ıslah et • meği vazifesi cümlesinden hissetmif olduğunu söyledikten sonra demistir ki: «Bu vazifeyi ifa ederken gayet vahim bir cihan buhranı karsıstnda ba lunduk. Dahilî piyasanuz pek o kadar mkisaf etmis değüdi. Binnetice Yvim • atm alnruf olduğu Utikametlerden pek ziyade müteesMr olduk. Ve bütçeraisin varkiat membaian olmak üzere büyük bir ni»bet dahilinde gümrüklerimize hv tkıat etonek mecbnriyetmd e kaldik. Harpten sonra, harbin neticesi o larak, muhtelif mutalebatı dinlemek ve bunlan yerine getirmek mecburiyein de kaldık. Bunlar binm için birer ağır yük tefkü ettL Bu sebepten dotayı gayet ciddî bütçe müşkiyâtı karfismda bulunduk. Hartcî tkaretimizde rnhitat görüldü. Bevnelmüel tesriki meaaiye Suahlar metelennin görüfâlelceği Romada kapitol üe 4 l«r mitaktm yapan devletlerin başvekillmri M Hitler M. MdkdonaH M Musolint Hartciye Vekilimiz Tevfik Büj'fi "Btv bususî bir ehemmiyet atfederiz. Fakat böyle bir tvşniri mesaiyi nazan ib" bara altnca her memlekette hüktm Mabadi 4 üncü tahifede Londra 16 (A. A.) Gazetelerm verdflderi haberUre göre süâhlan azaltma konferansı tehir edilecek ve dört ler misakının imzasmdan sonra Romada toplanacaktır. Dörtler misakımn imzan Londra 16 (A.A.) Ahnan bazı haberlere göre evvelce «ah çekilen dörler muakı bu hafta içinde Londrada imza edilecektir. Büyük ve mutantan merasimle ya • püacak olan bu imza muamelesinden sonra dört devlet süâhların azaltılması hakkmda amelî bir anlasma elde etmek maksadile müzakereye girişeceklerdir. Paris 16 (A.A.) Ovr gazetesi, bu Fener Beşiktaş maçı 00 berabere neticelendi Oyun Beşiktashların tam bir hakimiyeti altında cereyan etmiş, fakat bir türlii gol atılamanu£^ Kubilây abidesi sabafa Reisicumhur M. Albert Lebrsnun riyaseti altmda toplanacak daa nanrlar mecİMİnde M. Daladiyer ile M» MusolmS ve M. Hitler arastnda yapıla • cak mülâkatın da görüşüleceğini bü • diriyor. Bu bapta hiçbir ş*y »öylenilmemek • te olmastna rağrmen Fransa hükumetinden bu mesele hakkmda her halde is • timzaçta bulunulmus olduğu mütaleasmı ileri süren gazete diyor ki: «Henüz karar verikniş bir şey yok • tur. Fakat Hörtle^ nisakmuı imzasmdan sonra yakm veya uzak bir tstikbalde bu kabilden doğrudan doğruya görüs • meler yapılması pek tabiî bir şeydir.» Millî musiki kalkacak! Prof. Marks «sadece garp tekniğini alacağız ve millî musikiye tatbik edecegiz» diyor Istanbul konservatuvannı ıslaha memur Profesör Marks bir müddet evvel tstanbula gelerek tetkikatına tekrar baslarmstı. Profesör mesaisî hakkında şu izahatı vermiştir: « Bundan evvel tstanbula gelisimde sehrfn musiki hayatını tetkik etmiş ve konservatuvarda tatbik edilmek üzere bazı esaslar tesbit ederek Viyanaya gitmiştim. Bu sefer şimdiye kadarki tatbikattan ahnan n«tîce!eri öğrenmek üz«re tstan bula geldim. Burada konservatura • nn rmtfhanlarında da Kazir Kuiu narak vermiş oldugum yeni drrek tifl^rden ne dereceye kadar istifade edilmiş olduğunu ogreneceğim. Tatbikini tavsiye ettiğim esas ve usullerden en mühimmi memleket • te, diğer garp memleketlerinin «musiki edebiyatı» diye tavsif edilebî • lecek ilerlemiş musikiyi kat'iyyen talbik etmemekti. Millî musiki muhakkak baki kalacaktır. Bu musiki memleketin hakikî bir karekteridir. Yalnız bu musikinin ruhunu garp tekniği çerçe vesi dahilinde düzeitmek lâzımdır. Bunun için evvelâ garp musikisini halk arasında tamim etmek, yani daha ziyade bu musikinin teknik esas ve kaidelerini halka iyice an latmak lâzımdır. Halkın hissiyatında musiki kabiliyetinde husule gelecek bu tahavvül zannedildiği kadar kolay olmıyacaktır. Çünkü daha x\yade bir zaman meselesidfr. Gayemiz memlekette garp musikisinin tamimi değil, yalnız bu musiki tekniğine millî musikiyi uydurmaktır. Bunun içindn ki islahat proğramımı millî musiki esasati üzerine Ratip Aşir Beyin Kubilây abidesi maketi «Cumhuriyet» in teşebbüsü ile Menemende bir Kubilây abidesi in • şası için toplanan paralar abide inşasına yetecek miktarı bulmuş, Halk Fırkası bu işle uğraşmayı üzerine alarak bir müsabaka açmıştı. Müsa bakaya 9 proje gönderildi. Fırka idare heyeti bunlardan Edirne Mu allim mektebi muallimlerinden Ratip Aşir Beyin projesini kabul etti. «Cumhuriyet» in açtığı teberru listelerine iştirak eden vatandasla rın, halen Iş Bankasına mevdu bu lunmakta olan ianelerile abidenin inşasma başlanacaktır. Kubilâya âbide olacak projenin resmini yukarıya koyuyoruz. Bu restne bakarak acaba onun fotoğ rafisinin alınmasında mı isabetsiz lik var diye kendi kendimize soruyoruz. Doğrusunu söylemek lâzım gelirse biz Kubilây âbidesinin daha manalı bir kompozüsyon olmasını tasavvur ediyorduk. Bir de abidenin Menemen içinde ve hatta facianın vuku bulduğu yerde yapılmayıp ta şehre civar bir tepeye rekzedüecek olmasını da muvafık bulmadığımızı saklıyamıya cağız. Henüz faaliyete ve filiyata geçilmemiş olduğuna göre bu cîhetler in tekrar tetkikına imkân var demektir. Beşiktaş Fenerbahçe maçından heyecanlı iki enstantane Galatasaray Vefayı 51 mağlup etti Lik maçlaının en mühimlerinden ikisi de dün yapıldı. Beşiktaş ile Fenerbahçe, KaAköyünde, Galatasa • rayla Vefa da Taksimde karşılastılar. bu inkılâbı vücude getirecek olan ilk yüksek merkezdir. Türklügiin hayatı bilhassa bu yolda atılan büyük adımdan feyiz ve kudret alacaktır. Bu beyhude bir lâf değîldir. Medenî dünya memleketlerinin hepsinde ve çoktan bu boyle olmuştur, ve böyle olagidiyor. Enstitüyü teskil eden subeler yek diğerlerine sıkı surette bağhduiar. Muhterem baytarlanmız kendilermm neden ziraat kadrosuna Hhal edilmiş olduk larını sormazlar ve bundan dolayı zerre kadar bile ahnmağa lüzum görmezler zannederiz. Sebebi meydandadır: Hayvancılık ziraatin bellibaşh büyök bir şubesidir de onun için. Tabiî ilimler siraat (ubelerine de «1 Beşiktaş • Fenerbahçe maçı sıfır sıfıra berabere bitti, Galatasaray da Vefayı 5 1 mağlup etti. Beşiktaş Fenerbahçe maçı Beşiktaş • Fenerbahçe maçı, bu seneki lik maçlarının en heyecanIısı olmuştur. Oyunun devamı müddetince en soğukkanlı olan seyirciler Mabadi 6 mcr sahifede zem olan ve hatta bilhassa ziraat subelerine elzem olan umumî ve zarurî malumat cümlesindendir denildikten sonra ziraatin mevzuu olarak geriye nebat, hayvan ve ziraat san'atları şubeleri kalır. Bunlan biribirlerinden a • yırmak ne mümkündür, ne de doğru. Onların yekdiğerlerinden aynlmalan ilmin külliyetini bozardı. tlim olarak bunlan bir tek tavan altında oknasa bir tek manzume içinde toplamak ihtiyacı mutlak ve kat'î idi. Kimsenin hatınna toz konmasın. Hakikat budur ki yeni Türkiyenm yeni daralfununu Ankaradaki Yüksek Ziraat Enstitüsile vScut buluyor! YUNVS NADİ Profesör Marks istinat ettirdim. Burada henüz klâ • •ik ve modern konserler, opera temstlleri verilebilmesi için evvelâ talebenin klâsik ve modern eserleri bihakkm anlaması, sonra halkın musikiye karsı olan istidadının tekâ mül etmesi lâzımdır. İyice kaniim ki bu netice bîr kaç seneye kadar elde edilebilecektir.> lUIHMIIIIMIHHIIIIIIIinillMUIinnnillllinlllnillinillllllllllllllillllMl'IIIIIIMIIIIIIHIIIIIIIIIMIinllHinillllMHIIIIIIIIIIlnilllUIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIMIIIIII Ahmet Mıthat Efendı Gazeteci Cenap Şehabettinin güzel bir yazın Yannki nüshamizda