3 Haziran 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

MOSKOVA,2 (A.A.) — Japon yanın Moskova sefiri M. Ota, 26 mayısta Sovyet hükümetinin Çin şark demiryolları hakkındaki 16 mayıs tarihli notasına ait Japonya mın.cevabını Hariciye komiserliği ne tevdi etmiştir. Bu cevapta deni yor ki: “Japon hükümeti Mançuri hâdi sölerinin bidayetinden beri çok de- falar Sovyet Rusyanın Çin şark demiryolları üzerindeki menfaat * lerine ve haklarına riayet edeceği- ni beyan etmiştir. Bu hâdiseler es nasında Japon ordusu ve Mançuri- deki Japon makamatı Çin şark de- | miryolları üzerindeki menfaatleri- De ve haklarma riayet edeceğini Beyan etmiştir. Bu hâdiseler esna- sında Japon ordusu ve Mançuride- ki Japon makamatı Çin şark de- miryollarınm menafiine zarar ver Memeğe itina göstermişlerdir. Ma- mafih Sovyet hükümeti, Mançari | makamatının Çin şark demiryolla rı üzerinde Sovyet Rusyanın endi- İ şelerini mucip olacak vahim bir! vaziyet ihdas ettiğini müşahede! eyliyerek Japon hükümetine mü - racaatle Sovyet Rusyanın menafii- ni himaye talebinde bulunmuş ve bu menafiin iblâl edildiğini göste ren bir çok vak'alar zikreylemiştir. Bu vak'alar meyanında münhası - ran Mançuoko hükümetinin selâ » hiyeti dahilinde olan meseleler var dır. Japonlar bu hareketlere işti - rak etmiş olabilirler, fakat Mançu oko hizmetinde bulunan bu Japon memurları ve müşavirleri tamamiy Te Mançuoko hükümetinin idaresi ne ve mürakabesine tabi oldukla - rından Japon hükümeti bu hare - ketlerin mesuliyetini üzerine ala - maz, Bunun içindir ki, Japon hü- kümeti bu meselelere cevap ver - meğe lüzum olmadığı mütaleasın- dadır. Doğrudan doğruya Japon hü- kümetine atfolunan vak'alara ge - lihce, aşağıdaki hususat sabit ol - imar: 1 — Harbinde aktarma istasyo- — 4 — VAKIT 3 Haziran 1933 Uzak Şarktaki Yeni İhtilâ Japonya Çindeki Şark demiryol- larını Rusya satıyor - Rusya Yangınlar için 400 su menbaı var İtfaiye muslukların suları kâfi İ gelmediğini nazarı dikkate alarak İli büyük bahçelerde ve sair yerlerde kuyu, sarnıç, havuz, çeş” me hulâsa yangını söndürmek için ne kadar istifadeye kabiliyetli su - | menbaları varsa hepsinin yerlerini Japon kumandanlığının icraatı birer birer tayin ve tesbit ile harita hakkında bir takım esassız haber- üzerine işaret etmiştir. ler işma etmektedir. Japon hükü -İ Terkos musluklarından başka meti buna teessüf eder ve Sovyet! yangın zuhurunda istifade edile - hükümetinden bu neşriyatı durdur | cek olan bu su menbaları dört bi- We Japon makamatı tarafından iş- gal edilmemiştir. Binaenaleyh Çin Şark demiryolları işlemesi hiç bir vtçhile arızaya uğramış değildir. Ve Japon kumandanlığnm mez- Kür hattın menafiini ihlâl ettiği id dia oluhamaz, 2 — Japon kıtaatının nakli ma- âSrifi hakkındaki müzakereler ten #ilâtlı tarifenin tatbiki hususunda hemen hemen itilâfla neticelenmiş ve diğer meseleler hakkında da ko nuşmalar devam etmekte olup bu meseleler de pek yakında halledi- lecektir. 3 — Kunguzların gözükmesi, trefilere hücum edilmesi ve Çip şhşk demiryolları memurlarının da ğa kaldırılması geçici mahiyette N hâdiselerdendir ki, bu gibi vak'a- ; lara yalnız Sovyet tebaaları değil b Mançuoko ve Japon tebaaları da R. Kurban olmuşlardır. 4 — Mançurideki Japon maka- matı, Sovyet Rusya ile Mançuoko arasında çıkan son ihtilâflara ka - rışmamışlardır. Lokomotif ve va - gönlar meselesinin Japon maka - oomatı tarafından ihdas e- lir, mak için icabeden tedbirleri alma sını rica eyler. Sovyet Rusyadan mevzuu bahis vagonlarm şark Çin demiryollarına iadesinin askeri ha rekât dolayısiyle mezkür hattın her iki taraftan kapanması üzeri - ne geç kaldığı iddiası doğru değil- dir. 5 — Sovyet tebaalarının tevkifi Mançuoko makamatı tarafından yapılmıştır. Japon jandarmaları | buna elbette ki müzaharet göster- mişler ve bazı ahvalde de tahkika ta iştirak etmişlerdir. Bunların iş- tirak ettikleri tahkikat mezkür tev kifata sebep olan hâdiselerdir ki, bu hâdiseler Japon ordusuna za- rar vermek maksadını istihdaf e- diyordu. Japon hükümeti, mezkür ihtilâf ların neticesine ciddi bir dikkat at feder ve bunların en kısa bir müd- det içinde haklı ve doğru bir şekil- de halledilmesini temenni eyler. Rusyanın cevabı MOSKOVA, 2 (A.A.) — Hari- ciye komiser muavini M. Sokolni- kof, Japonyanın cevabi notasına karşı Sovyet Rusya tarafından ve rilen cevabı 31 mayısta Japon se - firine tevdi etmiştir. Sovyet notasında deniyor ki: 1-- Japon hükümetinin, şimali Mançurideki Sovyet hukuk ve me- nafiine riayet edeceği ve Çin şark demiryolları üzerindeki (o Sovyet menafiinin de ihlâl edilmesine meydan vermiyeceği yolunda ev - velce vermiş olduğu teminatı tekit etmesine Sovyet hükümeti muttali olmuştur. Sovyet hükümetinin mütaleası - na göre bu teminat Sovyet mena- finin ihlâli vak'alarının mesuliye - tini - bu vak'alar münhasıran Man çuoko hükümetinin selâhiyetine tabidir behanesiyle- reddetmek im kârını Japon hükümetinden sel - beder. Sovyet hükümeti şimali Mançuride ve bilhassa Çin şark de miryolları üzerindeki Sovyet me - nafiinin himayesini vadetmiş olan Japon hükümetinin, Sovyet mena- finin ihlâline müsaade etmemeleri için Mançurideki Japon 'kuman - danlığma ve Japon makamatına talimat vereceğini ümit eder. Sovyet hükümeti, Çin şark de- miryollarını satmak için müzake - reye amade olduğunu beyan etmek le, Sovyet Rusya ile Japonya ara- sındaki iyi komşuluk münasebatı üzerinde menfi bir tesir yapacak her türlü ihtilâf zeminini kaldır - mak hususundaki azmini izhar et- miştir. Bu münasebatı tarsin etmek Sovyet Rusyanın takip etmekte ol duğu sulh siyasetinin bir unsuru - dur. â Sovyet hükümeti keza şuna e - mindir ki, her ki taraftan hüsnü niyet gösterildiği takdirde, ihtilâf İı bütün meseleler Japon notasını sonundaki beyanata tevfikan dost- çabir fikirile halledilebilirler. Mezkür beyanata Sovyet Rusya İ ne baliğ oluyor. Belediye ve borçlar Şehir dahilinde yeni yapılan yol İlar ile kanalizasyon bedellerinin halktan tahsil edileceği malüm - dur. Belediye bu paranm yekünu- nu hesap ettiği zaman büyük bir meblâğ karşısmda kalmıştır. Türbelerin muhafazası i Türbelerin ve tekkelerin kapatıl | masındari sonra İstanbulda mev - | cut tarihi türbelerden altmış ka - İdarı müzeler idaresine devredil - İ mişti. İstanbulda bunlardan baş- ka daha (300) kadar türbe var - dır. Bunların içinde evliyalıkla ve hurafelerle alâkası olmıyan birçok ilim adamlarının da mezarları mevcuttur. Müzelere devredilen altmış tür- be için 20 muhafız verilmişti. Mü- zeler idaresi içlerinde antika çini- ler vesair eşya bulunan (60) mü - Zenin 20 memur ile mubafaza edi- lemiyeceğini nazarı itibare alarak kadroya beş muhafızlık daha ilâ- vesini istemiştir. TAKVİM HAVA — Yeşilköy sekeri rasat merke #inden verilen maltmata göre, buğün hava bulutlu ve mütehavvil İstikametlerden rr gür olacaktır. Dünkü saruldık en fazla 21, en az 16 de- 1008, buyu tazyiki 756 mellimeire tai, | Jİ RADYO ISTANBUL: 18 — 19 gramefon. 18 — 20 alaturka maz Müşerref Hanım). 20 — 2030 alatur. ka saz (Tanburi Osman Pehlivan). 2030 — 11.30 alaturka saz (Ülka Hanım). 2130 — 12 gramofon. 22 njans, borsa ahberleri, sü- ot ayarı. ANKARA dim) 1230 — 1330 gramefon. OİR — 1840 keman konseri (Ekrem Zeki Bey tarafım dan). 1440 — 19.30 gramefon. 1930 — 20 Fransızca ders, 20 ajans haberleri, VİYANA (018,4 m.) 12.30 konser — 14.10 plak — 1845 plak 20 orkestra — 20.85 konser — 3245 mus ki — 2545 dans, LEİPZİG (s98 m) 7 ğimrinstik — Y20 konser — 1$ kom #er — 15.55 piyano konseri — 17 konser — 31 kanser — 28.10 musiki, BÜKREŞ 1m) 18 plak — 14.15 plak — 10 orkestrn — 2020 plak — 21 opera. KOMA (4128) 31 haber — 3145 konser — 25 plak — 28.55 haber, BUDAPEŞTE (5505 m) 745 #imnastik — 18 orkestra konseri — 17 çiyan orkestram — 18.85 konser — 20.10 pini — 2340 çigem orkestrası. VAKŞOYA (143 m) i— d— 10 Cumartesi Pazar 3 Mayıs (4 Haziran 9 Sefer 10 Sefer Gün doğuşu 4m .,” Gün İstışı 19,36 937 Sabah saman 880 dan Öğle namazı ii rı? kindi arazı J6,li 1612 Akşam timnan 10,09 "a Yatsı namazı © — SAS Sr İmsak gı 214 Yuhın geçen günleri 154 185 kalan 314 5 4 Zi eke | KISA HABERLER mmm m mmm yama Türk “Âleminde Uyanıklık ” Baraseneasasanmener Çinde' bir Türk cüm huriyeti kuruluyor Bu yeni Çin Türkiyesinin nüfusu #) milyon olarak tahmin ediliyor ürk Bununla beraber Çin $ sinde yüzlerce medreselef p vi olup bu medreselerde ri ere Orta Asyadaki Türklerin bir ih- tilâl neticesinde istiklâllerini ilân ettiklerini telgraflar bildirmekte i- di. Mısırda oturan çin türklerinden bir zat gerek bu ihtilâl ve gerekse lebelerin miktarı 50 bini tedir. Tedrisatı dini ilimli 1 orta Asyada doğan bu kardeş ve özdaş cümhuriyet hakkında dikka. te şayan malümatı ihtiva eden ya- zılar yazmıştır. Bu yazıların mü - him kısımlarını iktibas ediyoruz: Çindeki Türk ülkesi iki büyük kısma ayrılır: 1 — Cenup kısmı ki bu kısım “Altı şehir,, namiyle anılmakta - dır. 2 — Şimal kısmı ki, bu kısmın da ora Türklerince adı “Besen şehri,, dir. Küçük Gobi sahrasmı kucaklı - yan cenup Kâşğar, Yarkent, Akso, Golçe gibi büyük şehirleri ihtiva e- den garp ve şimal kısımlarına na- zaran daha az tehlikeye maruzdur Filhakika cenuptan Çinle hemhu - dut bulunulmasına mukabil garp cihetinden kızıl Rusya ile ittisal peyda olunulmaktadır. Bir taraf - tan dahili kargaşalıklar diğer ta - raftan da Japonların savletleri kar şısmda pusulasını şaşıran Çinlile - rin oralardaki ırkdaşlarımızı iz'a- ca vakit ve imkân bulamıyacakla | rı şüphesizdir. Bunun içindir ki,| yeni Cümhuriyetin bütün kuvvet - | leri garp ve şimal cihetlerinde top lattırılmıştır. Muvaffakıyetle başarılan ihtilâl ilk defa Komol şehrinden başlamış ve cenuba doğru genişleyerek Şir- şin, Lop, Yarkent ahalisinin birleş mesiyle daha ziyade istikrar peyda etmiştir. Bilâhare garp ve şimale tevecciih eden ihtilâlcılar Yeni Hi sar, Kaşğar, Akso gibi büyük şe - birleri ellerine geçirmekte güçlük | çekmemişlerdir. Nüfusu 200 bini geçen ve Çin Türkiyesinin en mühim bir ticaret merkezi olan Kaşgır şehri iki bü- | yük kısma ayrılmaktadır. Eski şeh İ ri ihtiva eden birinci kısımda yerli | ahali oturmakta olup bir çok ca “| mi ve medreseler mevcut bulun - maktadır. ri İ kan ve uyanık Çin Turkler sar eden bu medreseleri" gü Pp ğü Kâşgar şebrindedir. i eek” şehirde 10 bin kişiyi alab' ardi yak ) kadar büyük camiler V camilerden en meşhurü midir. Kaşgardaki me! bazılarına son zamanlar! riyaziyat gibi asri ilimler olunmuştur. En eski : ki Çin Türkleri kahramani. ) bahadırlıkla temeyyüZ i Çinlilerin istilâsına are | ra bu hasletleri kaybede” muşlarsa da son hareket” d marlarnda hâlâ ecdatler“ ij cevelân ettiğini ispat if Çin Türkleri misafire etmekle bilhassa nam k37 dır, O derecede ki her ginin evinde misafir ki mahsus yerler vardır ve fir geldiği zaman koyun misafiri ağırlamak iftihar bir hareket sayılmaktadı” Tabii servet bakımı0*” Türkiyesi dünyanın © memleketlerinden sayıl” görmemiş ormanlar altıni ya kadar en kıymetli m kardeş ölkenin kıymet ** “gt yetini arttırmaktadır. Ji? sıtalarının kurunu yusi3İ , hisarı her ne kadar bu abi lerden istifadeyi imkânsi” sada hürriyetlerin yakın bir zamanda bu © , hanı telâfi ederek elleri *.. i£ lunan bu tabi defineleri. “| de yollarını arayacakla” dir. / İktisadi hal a Zeytin yağı il a y saf ve temiz © yol i raporda isten” pr | İskenderiyedeki Teka dası, 932 senesine dsi”. 'Tömen ve Kızıl derya nehirleri | arasında kâin bulunan bu kısımda hemen hiç yabancı yoktur denile- bilinir. Yeni Şehir namiyle anılan ikinci kısımda Çin askerlerinden maada İngiliz ve Rus konsolosları | ve mübeşşirler mevcut bulunmak- | tadır. Kaşgar şehri Rusya hududun | da vaki bulunduğundan buradaki Çin askerlerinin yekünu mühim bir miktara varmakta ve hayli es- leha ve harp edevatı mevcut bulun | maktadır. İhtilâlcıların büyük kale | ile çevrilmiş bulunan Kaşgar şeh- | rini zapt ederken ne kadar zayiat verdikleri henüz malüm değilsede | bu zayiatın mühim bir yeküna var dığı şüphesiz sayılabilir. İ A İ Bu yeni Çin Türkiyesi, Cümhuri | yetinin nüfusu 3 milyon olarak tah | min edilmektedir. Ahalisinin yüz- de doksan dokuzu Türk ırkına mensup olan bu ahalinin ana dili öz Türkçedir. Medeni dünyadan uzak kalan bu millettaşlarımızın maarif, ticaret ve ziraat bakımla” rından hayli geri bulunmaları hiç» te garip ylamaz. a > 1 V | hâs olmıyan bir m yal olmaktadır. Bu © 2 R yazarak alâkadar g3? göndermiştir. Bu rapordi ; sinde Türkiye ile ve edi ticari münasebetler game dir. Bunların içinde “|. #5) olan bir nokta vars? © apılt” yi yağlarımız hakkında gesi” # * kâyetlerdir. izle? Zeytinyağları yele zi Ni fıçılarda ve bazen ns mayiler için kullanıl önderilin 8 doldurulup gönde” Je f nun neticesi olara 5” yağ il 8 mızda ekseriya ZEX yen müne ve iyi fi ii ia mani olmaktadır”. semi. İd Ihracat tacirleri. yeri IN da mal gönderme iy evel » Bundan bir ka$ e e ” bu manya piyas i yetler yapılmıs, lay K olarak vefena İS" | dardize edi tir, "