12 Nisan 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2
MTA gm ——>ğ Sayıta: 2 Hatalarımızı görelim (Başmsakaleden devam) hatanın mes'uliyetini iktrsadi buh- rana yükletmek istiyenler vardır. Fakat iktısadi buhranın likör fab- rikası teşebbüsünden çok daha evvel başladığı meydanda oldu - ğuna göre bu nevi kaçamaklarla o kocaman hata nasıl örtülebilir? Bir idare başında olan kimse mut laka bir işin her cephesinde mü tehassıs olması lâzım gelmez. Fa- kat mütehassısların sözlerini anlı- yacak, bunların hakiki kıymetleri- Bi takdir edebilecek, bir menfaat | peşinde dolaşan mütehassıslarla doğru iş gören mütehassısları bi- ribirinden ayıracak kabiliyette bu. İunması şarttır. Zira herhangi bir teşebbüs olursa olsun bir değil, bir çok mütehassısların reylerini als mak icap eder. İyi şarap yapması- nı, iyi likör çıkarmasını bilen bir mütehassıs bunların en ucuz fiat ile nerelerde yapılabileceğini ve yapılacak fabrikanın ne büyüklük- te olması lâzım geldiğini tayin e- demez. İşin teknik cihetile iktısa- di cihetleri başka başka şeylerdir. Binaenaleyh idarenin başında olan zat herhangi bir teşebbüs İ- çin ne gibi mütehaasıslara müra- caat edeceğini bilen, bu ihtisas sahiplerinden alacağı fikirleri toplıyarak doğru bir hüküm çıka” rabilen, nihayet verdiği kararı tat- bik edebilen kimse demektir. Fakat Müskirat inhisarmda gö- | rülen vaziyet şunu gösteriyor ki li- kör veya şarap fabrikası yapılır - ken bu idareye ne kadar ve hangi cinslerden likör çıkarmak lâzım geldiği noktasında ciddi hiç bir tetkike hüzum bile hissedilmemiş * tir, ..alâmdur ki İnhisar likörleri içinde bir (muz likörü) vardır. İ- dare yirmi bir türlü likör arasında muz denilen meyvadan da likör çıkarmağı unutmamıştır. Yalnız bu likörün mevcudiyeti bu fabri- kayı yapanların henüz müskirat inhisarınn teşkilinden maksat ne olduğunu anlamadıklarını göste - rir, Çünkü inhisar idaresinin likör çıkarması memleket meyvalarma yeni sarfiyat yolu bulması içindir. Yoksa memleketimize hariçten ge- len ecnebi meyvalarına memleket içinde fazla sürüm temin etmeğe Esimmak için değil O Ksldş en ziyade sarfiyatını teşvik etmek lâ- zım gelen milli meyvalarımız han- gileri ise inhisar likörlerini de on- Tara hasretmek icap etmez miydi? Memleket ihtiyacı için üç, beş türlü iyi likör yapmak kâfi iken inhisar idaresi muz likörü yap-| makla da kalmamış, likörlerinin cinsini tam yirmi bire çıkarmış, ta- bii likörlerin cinsi çoğaldıkça bun- © Jar için ecnebi memleketlerden getirilen şişelerin miktarı ve sar - fiyatı da arttırılmıştır. Halbuki in- hisar idaresi likör (fabrikasını memleket ihtiyacı çerçevesi dahi- linde tutmuş olsaydı buradan ik - tısat edeceği sermaye ile belki de başlı başına bir pr şişe fabrikası © yapabilirdi. ANKARA, 11 (Hususi) — arif vekâleti son günlerde Li ketin irfan seviyesinin yükselme - sini temin bakımından cok mühim iki kanun Jâyihası hazırlemağa başlamıştır, lardan zeki ve istidatlı olanlara tahsillerini (o ilerletmeğe Oimkin vermek maksadile hazırlanmakta- | dır. Türkiyede nüfusun aşağı yu - karı üçte ikisi köylerde veya ha - | | dir. Köy ve kasaba çocukları ise yat şartları itiberile köylerden | pekaz istifade görebilmiştirBuzün İ yaşaamktadır. Saltanat devrinde bu mühim ekseriyet her hususta olduğu gibi talim ve terbiye hususunda da ih- mal edilmiştir. Vilâyetler hususi idarelerinin masraflarına en bü- yük haddile iştirak eden köyler buna mukabil maarif nimetinden pek istifade görebilmiştir. Bugün terbiye sahasındaki tecrübe ve tet kikler göstermiştir ki umumiyetle köylü çocuklar arasında yüzde iki nispetinde fevkalâde zeki sahibi olanlar çıkmaktadır. Halbuki Tür- kiyede bugün mevcut tahsil imkân ve vasıtaları memleketin münev - ver zümresinin ancak beş altı mil- yonluk bir kütle içinden yetişme - sine imkân vermektedir. Köylü ço- cuklarımız arasında istisnat zekâ ! ve istidat gösterenleri seçerek, i- lim, san'at, idare ve siyaset gibi muhtelif sahalara hazırlanmaları | için buna göre okuma derecelerin- de yürümeleri bu yeni lâyiba ile imkân dahiline girmiş ve istisnai zekâ ve kabiliyetrin tebarüzü on iki milyonluk köylü tabakasına da | teşmil edildiği gibi ayni zaman | da demokrasi esaslarımıza uygun bir iş görülmüş olacaktır. Lâyiha tamamen bü makâatları gütmekte ve Maarif vekâletinin tedrisat sahasmdali umumi ıslah ve inkişaf plânının maddelerinden birini teşkil etmektedir. Vekâlet köyleri mümkün ol - i duğu kadar kısa bir zaman zarfın- da ilk tahsil nimetinden müstefit etmek için tedbirler alırken cemi - yete çok faydalı olmaları muhak - lel müesseselerle rakabet edebile- ceğini düşünmesi ve o yolda hare- ket etmesi daha çayı görmeden paçaları sıvamak değil midir? Şarap meselesi ise likör işin - den daha hafif görünmüyor. Çün- kü hariçteki hususi müesseseler İ da mühim roller deruhte edecek Bu lâyibalardan birincisi; ilk | tahsillerini bitiren köylü çocuk * | m YANA vam sırlarca yaşamış büyük beynelmi - Bu maksatla fr mektepler de kak olan köy zekâ ve istidatları » nın yerlerinde sönüp gitmelerine meydan vermemeği, köylerden memleketin idari ve siyasi teşki » lâtında, ilim, fen, san'at hayatım güzideler yetiştirmeği de düşün » müştür, Umumi ve mesleki, orta ve yüksek tahsil müesseselerinin zaruri olerak şehirlerde açılmış bulunması yüzünden daha ziyade şebir çocukları istifade etmekte * yalnız bir ilkmektep tahsiliyle ik- tifa mecburiyetinde kalıyorlardı hazırlanan bu mühim kanun lâyi - hası vekâlete, mes'ek mektepleri- ne ve orta tahsil müesseselerine ve ya bunlara merbut pansiyonlara hazırlanan bir talimatnameye gö” re her sene tespit edilecek nis- pet dahilinde köy çocuklarından meccani leyli talebe almak salâhi- yetini vermektedir, Lâyiha kabul edildiği takdirde hazırlanan talimat mucibince se çilecek köylü çocukları zekâ, isti- dat ve kabiliyetlerine göre: 1 — Mmmtaka san'at mekteple - rinde bu çocuklara mahsus açıla - cak şubelere verilecekler. 2 — Muallim mekteplerine alı- nacak, 3 — Liselere yerleştirilecekler. Mıntaka san'at mekteplerinin köy şubesi çocukları köylerde ge- çer #xn'at bilgi ve melekeleriyle teçhiz etmek gayesini istihdaf eden ameli bir program takip €- decek ve bu şubede tahsil müddeti mümkün olduğu kadar kısa ola * caktır. Muallim mektebinde yetişen köylü çocuklara ya kendi köyünde Ye ya mıntakası dahilindeki mek- VA KI 7 ın Hususi. Köylerde Maarif Seferberliği. Kö ya ve aşiret çocuklarının tahsil- lerini ilerletmeleriiçin tedbir alınacak Te elgraf. #ları ihdas edilecek teplerde vazife verilecektir. Liseleri ikmal edenler de teba- rüz edecek istidat ve temayüllere göre vekâlet tarafından muhtelif tahsil müesseselerine gönderile - çekler ve yüksek tehsil hayatların. da da vekâletin himaye ve yardı - mma mazhar olacaklardır. Bu hi- maye Avrupada ihtisas tahsili yap mak derecesine kadar gitmekte - dir. Orta mektebi ikmal edemiyen köylü cocuklar san'at mektebinin köy şubelerine gönderilerek veli - leri arzu ettikleri takdirde tahsil - lerini temamlamağa mecbur edile- ceklerdir. Musllim mekteplerini ve liseyi ikmal edemiyenler de köy mual - | Romada toplanacak olan beynel İlmleri için açılan kurslara ve niu- | milel parlâmentolar ticaret kong allim olarak köylere tayin edile * ceklerdir. Aşiret çocukları için Bu lâyihadan başka âşiret ço- Dallı toçl ki İlalyarfi cuklarını da okutmak ve bunlar - İbezek me Pei Hey ri dan istifade etmek için çok mü- him bir lâyiha daha hazırlanmış- tir, Halen talim ve terbiye heye - | tince tetkik edilmekte 'olan bu lâ“ yihanın esasları alâkadar makamı) ca gizli tutulmakta ise de lâyiha « nın çok kuvvetli esaları ihtiva et » tiği anlaşılıyor. Öğrendimize göre mevsim mevsim yerlerini değişti - ren âşiret çocuklarının okutulması için seyyar muailimlikler ve mek- tepler ihdas edilecektir. Aşiret ço- cuklarında görülen yüksek zekâ- hlar köy çocukları için hazırlanan lâyihada olduu g'bi tedricen yük sek ve san'at mekteplerine alına - caklardır. Lâyihanın yakında vekiller he- yetine sevkedilmesi beklenilmek- tedir. C. H. F. Meclis Grupunda vesrearasrenererrsasanan Borçlar meselesi, kaçakçılığı Başvekilimiz borçlar ,ı görüşüldü r mukavelesi, Sıhhat vekili de kaçakçılık hakkında izahat verdiler ANKARA,IIK(A.A.) —| C. H. Fırkası grupu idare heyeti riyasetinden: C. H. Fırkası grupu bugün öğ - leden sonra Afyon mebusu Ali Beyin riyasetinde toplandı. Sıh - kavelenin dün, — Parisde parafa edildiğini fırka - ya bildirdi. Dahili istikrazın herkes © için tamamen ihtiyari olan o yazılma muamelesi araya bayram tatili €rolin Çok kuvvetli bir şayiaya gör” 10 Nisanda — | biydi. Istanbulda Maliye teşkilâtının gi letilmesi zaruridir ANKARA, 11 (Hususi) Maliye Vekâleti İstanbul defter darlığı teşkilâtı lâyihasını hazır lamıya başladı. Lâyihanın esas” larına göre mevcut teşkilâtm g€ nişletilmesi zaruri (o görülmüştü tahsil ve tahkik kolları kuvvet” lendirilecek, yeni memurlar ali nacak, defterdarlık muamelâti nın asri ve muntazam bir (şekil de yürümesi temin edilecektir. Haber aldığımıza göre mal dürlükleri takviye edilecek ve İs ” tanbul dahilinde mıntakası genit olan maliye tahsil şubeleri adedi arttırılacaktır. Ticaret kongresi Murahhaslarımızın bir kismı bügün şehrimizde ANKARA, 11 (Hususi) resine iştirak edecek murahhas “© larımızdan bazıları İstanbula ba reket etiler. Durada kalan he” yet azası da cumaya kalar İstan * Nisanda toplanacak clan konfe ransta bazır bulunacz''tır, ,Adıiye;we:Dahiliye. vak leri Ankarada ANKARA, 11 (Hususi) Z Adliye Vekili Yusuf Kemal P. bu sabah, Dahiliye Vekili “Şükrü Kaya Bey de akşam trefiile şeh” rimze geldiler. İstanbulda vekâ © letler erkânı tarafından” istikbal edildiler. Amerika için kontenjan ANKARA, 11 (Hususi) — iktisat Vekâleti tarafndan Ame © rilei birleşik hükümetleri için ha * zırlanan kontenjan listesi heyeti vekilece kabul edilmiştir. Yarın” ki resmi gazetede neşredilecektir. Kaymakamlar değiş ANKARA, 11 (Hususi) — kaymakamlar arasında yakınd* esaslı ve geniş değişiklikler yapi * lacaktır. Bu arada İstanbul kay * makamları da vardır. Avrupaya telgraf ücretle ANKARA,II (Hususi) — Avrupaya çekilen müstacel tel$ raflar bizde üç misli ücrete Vekiller heyeti bunu i* misli ücret olarak kararlaştırmı$ © Münhal meb'usluklar ANKARA, 11 (Hususi) Ömründe bir küçük dükkân a- Çıp idare etmemiş bir mirasyedi- nin hevese gelerek bin bir türlü pavyonu olan büyük bir mağaza © açması ne ise bizim inhisar idare- sinin yirmi beş bin litrelik bir fab- sarabın kilosunu on kuruşa male- | hiye Vekili Refik Bey uyuşturucu derken bizim İnhisar idaresinin o- | maddeler kaçakçılığı olarak son tuz kuruşa çıkarabilmesi hakika - | günlerde meydana çıkan vak'a - ten hayret edilecek bir şeydir. |ları kısaca izah ve (omücadelenin Maliyet fiatlarmda bu kadar mu- | gittikçe şiddeti arttırılarak idame vaffakiyetsizlik gösteren bir idare | edileceğini beyan eyledi. girmesine rağmen memlekette iyi | Münhal mebusluklar için takar” karşılandığını söyledi. rür etmiş vaziyet yoktur. Du haf” Fırka yeni istikrazm faydaları | içinde belli olacaktır. iyice anlaşılmak için umumi- yetle daha çok çalışlması arzusu » bir e yeni kabul nie nu gösterdi. rika yerine dört yüz bin litre mal çıkaracak bir fabrika yapması ©- dur. Daha memleket ihtiyacı çer- Seveni dahilinde tesisat Yapıp tec © rübeye girmemiş olan bir idarenin ayni zamanda ticaret âleminde a- çıkardığı mallar ne kadar nefis o- İursa olsun piyasada nasıl kendi- | Paşa günün harici meseleleri hak - ne müşteri bulabilir? O Bahusus memleket haricinde nasıl rakabet | manlı borçlarının kat'i bir mu - etmek hayallerine düşebilir. Mehmet Asım Bundan sonra Başvekil İsmet Yeni sene bütçesinin Mayıs ortalarına kadar bitirilmesi mev - zuu bahsol'lu. Mebuslar yeni se « ne işin bolluk ümidi veren gözel kaveleye bağlanması meselesinin | havaların neşesile müzakereye nibayet bulduğunu ve kat'i mu - nihayet verdiler, kında kısa malümat verdi. Os- ANKARA, 11 (Hususi) Romanya, Bulgarya, Rusya, Yo” goslavya muhacirlerinden 924 İS lâm şa'ısın vatandaslığımıza “© bulü Vekiller heyetince tasvip © dildi. #
