25 Ocak 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

Sayıfa 6 Milyonlar tehlikede Artvin'deki bakır madenleri: Bir servet mahvoluyor, makineler çürüyor Artvinden aldığımız mektuptur: 25 Kânunuevvel 932 tarihli ga - zetenizde Korshan Bakır madeni hakkındaki baş makalenizi büyük bir sevinçle okudum. Bu hususta ve bu fabrika hakkında göstermiş olduğunuz samimi alâkaya teşek - kür ederim. Bu münasebetle zatı devletlerine bu madenler ve bu fab rikanın bu günkü vaziyeti hakkın- da biraz malümat vermek istiyo - rum: Beyefendi, Hemen altı ay olu - yor ki, hep bu işle bu fabrikanın çürüyen ve çürüyecek makinaları- , nin binlerce liranın mahvolmama- sı için uğraşıyorum. Burada yalnız bir değil iki fab- rika ve bir de maden ocağı olmak üzere üç yerde altınla karışık ba" kır madeni vardır. Fabrikalardan birisi malümunuz Bakırköy diğeri ise Murgul fabrikalarıdır. Bu fab - rikaların her ikisini de gezdim ve gördüm ki, hükümetin muhafazası | altında bulunmasına rağmen ba - kımsızlıktan mahvolup gitmişler - dir. Hele Murgul fabrikası bugün bir iskelet halindedir. Bakırköy fabrikasınm kapılarında seneler - denberi mühürlü kilitli atelyelerin içinde duran makinalar üzerleri toz toprak dolmuş yavaş yavaş paslanmıya yüz tutmuş ve bazı kendisini ve milletini düşünmiyen bilmiyen vicdansız hırsızların taar- ruzuna maruz kalmış parçaları ça- Mınmış dinamo, maskap, elektrik, tesviye tezgâhları, tel bükme, yap- ma makinalari, yağsızlıktan ba - kımsızlıktan mahvoluyor, Gözümüzün önünde altınla ka - rışık bakır madenleri ufak çakıl taşları halinde kar ve yağmur su - larma karışarak Coruh nehrine dö külürken beri tarafta görülüyor ki binlerce lira kıymetinde binler- co lira kıymetindeki makinalar milyonlar sarfile yapılan fabrika « da muahvoluyor. Artık üzerleri çökmüş çerçevele ri camları çalınmış pençerelerden | sizan yağmur damlaları kar ve ti- pi suları altında bu makinalar kal- | mamalı ve milyonlar kurtarılmalı- d. Bugün hükümetimizin sarfede - ceği cüz'i masrafla bu fabrika es- ki faaliyetini ele alabilir. Artvinde binlerce amele cuz'i bir yevmiye ile bulunur. Hem bu amele fabri - kanın eski işçileri, ustaları, kalfa - larıdır ki, ilk açılmada müşkülâta bile uğranmıyacağı şüphesizdir. Artvin — Hopa yolunda kam - yon nakliyatı başlamıştır. Yol mü- kemmeldir. İşletilecek bu fabri - kaya lüzumu olacak maden dama- rı mevcut olduğu gibi altı saat me- safesinde ve yolu Coruh nehrine bağlı Hot denilen mahalde başka bir ocak daha vardır ki, eskiden ayni fabrika hali faaliyette iken buradan koparılan ufak, külçe ha- lindeki maden parçaları kayıkla fabrikaya getirilir; ve Almanlar tarafından işletilirdi. Buradan is tifade etmekte çok mümkündür. Hülâsa: Bu fabrika yakın bir za man zarfında ya işletilmeli ve ya- hutta bu makinalar devletin diğer müesseselerine nakli imkânların - dan birinin temini elzemdir. Çün - kü bir servet mahvoluyor. Ve ma - kinalar çürüyor. Iktısat vekili muhteremi Celâl Beyefendinin bu iş hakkında gös - tereceği faaliyete lütfen bir daha vasıta olmanızı çok rica ediyorum. Evvelce sanayi mektebinde tah- sil görmüş yirmi iki yaşında bir gencin bugün meslekim adliyeci « lik olduğu halde Cümhuriyet hü - kümetinin genç bir Türk çocuğu ol mam dolayısile milli bir vazife gör mek istiyorum. Benim gibi bir gen cin bu teşebbüsüne yardım etmeni- zi çok çok rica eder hürmetlerimi sunarım efendim hazretleri.,, Artvin icra memuru : Cemal Yılmaz VAKIT — Bu maden ve fabri- ka meselesi hakkında iktısat vekili Celâl beyefendinin malümatı var- dır. Bu hususta tetkikat yapmakla meşguldür. Bu tetkikatın neticesin de icap eden tetbirlerin alınacağı- nı ümit ederiz. Evkafla Belediye arasında 80 bin liralık dava Evkaf bu parayı almak için belediye varidatına haciz koydurmuştu İstanbul beşinci hukuk mahke - mesinde, dün evkafla belediye a - rasındaki bir ihtilâf tetkik olun - muştur. Evkaf, icare ve mukataadan 80 | bin liradan fazla alacağı olduğunu ileri sürerek, belediyeden bir müd- det evvel bunu istemiş, istediğini alamayınca, mezbaha resmine ve belediyeye ait başka bir binanın kira bedellerine haciz koydurmuş- tu. Dün beşinci hukuk mahkemesin de, belediyenin haczin kaldırılma- sı ve icranm tehiri hususundaki isteği etrafında iki taraf vekilleri mülâhazalarmı bildirmişler, hara- retli münakaşalar olmuştur. Bele- diye, haczin kaldırılması ve icra- Bin tehiri hususundaki isteğini, bil hassa belediyeye ait bir resme ha- ciz konulamıyacağı esasından yü * rütmektedir.. Dün, bu safhanın tetkiki netice- lenmiş, mahkeme heyeti, geç vaki- te kadar kararı müzakere etmiş - tir. Fakat, müzakere bitmemiş, ka- rarıp bildirilmesi bugün öğleden sonraya kalmıstır. ———... Amerikadaiçki yasağı VASHINGTON, 24 (A.A.) — Ayan meclisi adliye encümeni, için deki alkol mikdarı yüzde 3,05 şi geçmemek şartile bira ve şarap sa- tılmasına müsaade eden kanun lâ- yihasını kabul etmiştir. —e— Karaağaç elektriğe kavuştu Edirnede Karaağaca elektrik cereyani verilmek üzere yapıl - makta olan tesisat ikmal edilmiş, Karaağaçlılar elektrik zıyasına kavuşmuşlardır. VAKIT Trakyada Türklerin bazı şikâyetleri Geçenlerde Atinada çıkan"'Mes- saje daten,, gazetesinin Atina se- firimiz Enis Beyin beyanatına is - tinaden yazdığı bir makaleyi nak - letmiştik. Enis Bey Yunan idare - sindeki Trakya türklerinin vaziye- tinden memnuniyetle bahsediyor - nanistanda çıkan bir Türk gazetesi, Milliyet,, bu münasebet le Enis Beyin sözlerini cerheden bir bent yazmıştır, Bu Türk gaze - tesinin iddialarını ağıda nazari dikkate koyuyoruz: 1 — Üç senedenberi ziraat ban- kasının kendileri hakkında takip ettiği iş sisteminden memnun olan ve yahut — daha doğrusu — şikâ- yetçi olmıyan bir tek Türk var mı dır? Buna mukabil, Rum rençbe - rin bankadan ciddi olarak bir şi- kâyette bulunduğu görülmüşmü - dür? 2 — Çiftçiyi azami fedakârlıkla korumak maksadile yapılmış olan kanunlara rağmen, Türk rençber- leri içinde mal ve mülkü haczedil - memiş acaba kaç kişi kalmıştır? Ve.. Rum çifçinin banka tarafın - dan malına, mülküne tecavüz vaki olmuşmudur? 3 — Meselâ, Şahin şirketine ya- pılan insanlıktan hariç muamele - nin bir kısmı, şayet, vaziyetleri bu şirketten beter olan birçok Rum şirketlerinden birine yapılmış o - sa memlekette —Allah saklasın—. ihtilâl olur diye iddia ediyoruz. Bu iddiamızı çürütecek bir misal mev- cut mudur? a Iki üç senedir, tütün alış verişinde, bankadan hesaplar alı - nırken, az borçlu olan Türk çifçisi le gırtlağına kadar borçlu bulunan Rum çifçiye ayni muamele mi ya- pılıyor? Bizim iddiamıza göre; Türk rençberinin bütün hesabı, borcuna ve kefaletlerine mahsu ben zaptolunarak, mevcut gifçiyi koruma kanunlarına mugayir ola- rak, kendisine ekmek parası bile bırakılmıyor. Fakat.. Rum rençper leri içinde, buna'biraz olsun ben zer şekilde, haksız bir muameleye maruz kalan var mıdır? 5 — Bu sene banka tarafından Rum şirketlerine mebzuliyetle to- humluk tevzi edildi. Tohumluk e - kin alan bir tek Türk şirketi gös - terilebilir mi?. En kısa süren evlilik... Bir kaç gün evvel o Holivu. dun meşhur yıldızların dan Mis Eliror Fair James Daniel ile © evlenmiş, fakat üç saat sonra, bu izdi- vacın yanlış ol- duğuna o hük- mederek talâk ! davası © açmış ve talâk kararı | almıştır, Hiç bir iz. vacın bu kadir kısa sürmediğ: o snlaşılıyor. e > Süleymaniyede bir yangın başlangıcı Süleymaniyede Dökmecilerde Necati Efendinin evinin bacasın - dan çıkan kıvılcımlardan bakkal | izzet Efendinin arziyesindeki o - dunlar tutuşmuş, halde söndürülmüştür, 25 Kânunusani 1933 Opera Sinemasında : gi Vahşi Afrikanın iç yüzü Heyeti seferiye, Atlantik denizi İ üzerinde küçük bir liman olan La- gostana hareket etmiştir. Aksa şeh İ rinden başlıyarak Nijer nehri, bil- hassa hu iş için tahsis edilen ufak / eski bir vapurla çıkılmıştır. Son - “İra kamyonlar çıkarılmış ve sahra nın cenup kısmında 1600 kilomet- | relik ilk merhale bu suretle kate - dilmiştir. Bu merhaleyi, İturi or - manlarına vâsıl olmadan diğer çok meşekkatli merhaleler takip etmiştir. İturi ormanlarında, dün - yanın en ufak insanları olan Pig - me aşiteti bulunmuştur. Pigme lerden ayrılan heyeti seferiye, Bel- çika Kongosunun $#ık ormanları arasında yoluna devam etmiştir. Rego dağlarını aşmak için beş! hafta müddet sarfolunmuştur. Bun | dan sonra her türlü ve muhtelif cesamette avların bulundukları yaylâlara, geniş Uganda vadileri - ne inilmiye başlanmıştır. Burada, her cins gazaller, yaban merkeple- ri, zürafalar, devekuşları, leopar - lar, aslanlar, hörgüçlü mandaların harekâtı adese ve mikrofonla zap- tedilmiştir. Bunlar meyanmda, zü- rafaların dört nal koşuşlarının ya- i vaşlatılmış resimleri fevkalâde şa | yanı dikkat ve heyecanlıdır. Heyeti seferiye yoluna devam ederek erişilmesi hemen hemen gayri mümkün olan ve haritada tesbit edilmemiş bulunan Olbaloso gölüne varmıştır. Burada milyon - larca pembe türtialir Di dırlar. Bundan üç hafta sonra he- | yeti seferiye (Nil) membaında bulunan (Ripon) şelâlelerinde bu- lunuyordu. Nihayet hattı üstüva Fransız Afrikasımda (Tablalı ka- dınlar bunlar dudaklarını ufak - tan başlıyarak büyütmek suretile yuvarlak birer tabla takarak du - Jaklarını genişletmektedirler. (U « bangis) ler memleketine vâsıl olur. muştur, büyük bir tarihçi öldü Bir kaç gün evvel, Rusyanın bü yük tarihçilerinden profesör Plat- nov, Samara'da vefat eitt. Kendi- si, Rusya tarihi üzerinde en salâ - hiyetli âlimdi. Tarihi vak'aları ve tarihi membaları tahlil ve tenkit hususunda büyük bir kudreti haiz / olan üstat, bir çok mühim eserler * bırakmıştır. | Rus tarihi hakkında muayyen fi kirleri olan üstat, sosyalist veya komünist değildi. Bilâkis kendisi komünizm rejimi esnasında da is- tiklâlini muhafaza ederek Mark - sism'i ilmi bir nazariye olarak ka- bul etmeden mesaisine devam et- mişti, i Bir aralık profesör Pokrovsky /bütün Rusya tarihini Marksism rat nazarindan yazmağa mu - vaffak olmuş ve Platonov ile Pok- rovsky arasında mühim bir müna- kaşa başlamış, 1928 de Polatonov i konferans vermekten ve yeni eser yazmaktan menedilmiş. Nihayet 1930 da hapise de atılmış, ondan sonra Samara da yaşamasına mü * saade edilmişti. Platonov yüzden fazla eser bı - rakmıştır, Uzun seyahat haftalarından s01 sa Benugi dağları aşılmış ve aslaf katilleri Mesais ve El Moranları yaşadıkları vadilere gelinmiştir İste çok müheyyiç olan bu filmin en feci sahneleri burada cereyaf eünektedir. Burada akla hayret verecek bir cesaretle ve en büyük tehlikeler karşısında cereyan eden vekayi filme alınmıştır. Bir sahne“ 6 ayni zamanda yedi aslanın gö“ rüldüğü vakidir. Beş hafta sonra, heyeti seferiye seyahatlerinin münteha noktası 0 lan Bahrimuhiti Hindiye gelmiş - ler ve bu $uretle Afrika kıt'asını göbeğinden geçmek suretile bir taraftan bir tarafa kat'etmişlerdir. 3 3 » “Filmin en esaslı sahneleri,, Serbest olarak gezen fil sürüle- ri, beyaz gergedanm son nümune- si, zürafalar ve bunların dört nal- larındaki harekâtın yavaşlatılmış clarak tetkiki, garip Pigme nesli ve âdetleri, milyonlarca pembe turnalar şayanı hayret “Olbaloso,, gölü, “Ubangi,, lerin adet ve an'a- neleri, tablalı kadmlar, İmpalas - ların dansları, 20 metre ve 5 met- re İrtifa atlıyan seriülhareke ga « zaller, münbit ve mahsuldar bir vadinin bir çekirge yağmuru tara- tından istilâ edilerek tamamen mahvedilmesi, Aslan öldürücü “El Moranlar,, memleketinde.. Son de TECE temiike, sinema Kuyuda, Vi aslanım sinema operatörleri üzeri » ne hücumu, bunların revolverlerle kendilerini müdafaaları, El Mo - ranların intikamı, aslana kargılar- la hücum ve çok müheyyiç sahne- lerden sonra bunların saydı. s : Bu film bu akşamdan itibaren Oera sinemasında (o gösterilmiye başlannenktır. Tütün işçileri cemi” yetinde bir hesap! İstanbul ve mülhakatındaki tü - tün işçileri cemiyetinde sui istimal yapıldığını ve hükümet tarafından cemiyete vaziyet edildiğini yaz - mıştık. Dün öğrendiğimize göre mülki- ye müfettişleri cemiyetin hesapla- rmı kontrola başladıktan sonra vi- lâyet tarafından da derhal cemiye- tin muamelâtına vaziyet için vilâ- yet maiyet memurlarından Celâl Beye emir verilmiştir. Celâl Bey polislerle cemiyetin galatadaki merkezine gitmiş der « hal kasayı mühürlemiştir, Cemiye- tin idare heyeti de celp edilerek kasadaki parayı saydırmıştır. Fa- kat cemiyetin kasasında ancak 15 kuruş para bulunmuştur. Halbuki defterlere göre cemiyetin kasasm- da 4 bin lira olduğu gözükmekte- dir. Celâl Bey bu vaziyeti tespit ede- rek vilâyete raporunu vermiştir. Tahkikata devam edilmektedir. ——— Kazayauğrıyan vapur HALIFAX, 24 (A.A.) — Dün istimdat işarsti göndermiş olan Ci ty of Delgi vapuru, bugün bir tet - siz göndererek artık yardıma ihti- yacı olmadığını bildirmişti Fİ BASAN EEEEELI EŞEK lim