11 Ekim 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2
4 ş Avrupa ve Ame- rikada işsizler Vaşington, 10 (A. A.) — Müt- tehidei Amerika ve Avrupadaki işsizliğe dair Amerika ticaret ne - zareti tarafımdan neşrolunan bir | nüfusundan 11 mil - rikanm 123,000,000 ahalisinden 11,400,000 i işsizdir. Umum aha- liye nazaran nispet, Avrupada yüzde 3,60 ve Amerikada yüzde 9,50 dir. Yugoslavya deniz in- şaat: tezgâhları Split, .0(A. A.) — Bir Yugos- lavya şirketi hesabına Loire tez - gâhları şirketi tarafından tesis e- ! dilmiş olan deniz inşaatı tezgâh - larmın açılma merasimi yapılmış- İ tır. Zeppelin balonu Fridrichafen, 10 (A. A.) Zeppelin balonu, saat 22,44 te 12 yolcu ile Rio'ya hareket eylemiş - tir. Yolcular (Oarasında Gordon Bennet kupasını kazanan Ame - rikalr Settle bulunmaktadır. Atinada bir Amerikan eee bankerinin tevkifi Atin, 10 (A.A) — Amerikalı bankerlerden Samuel Insuli, bu- raya gelmiş, bir otele inmiştir. Hakında bir tevkif müzekkeresi sadır olmadıgı için polis kendi- sini nezaret altında bulundur- makla iktifa eylemiştir (Fakat nihayet, banker derdest olün- müştur. Bu tevkif, Müttehidel Amerika sefirinin talebi üzerine vukubulmuştur. Tevkif müddeti, Amerikadan bir iade emri ge- linciye kadar devam &decektir. Meze Se ye 2 veye EE TEE SErEEEAE RET ERERAEEREZER AR rışarak acı bir geri dönüşün zorluklarını çekmekten ise evin- deki köşesine oturarak matbuat penceresinden arkadaşlarının ba- lini uzaktan seyir etmeği tercih etti. Fakat Cenap Şahabettin Bey şunu düşünemedi ki edebiyatı cedide için mücadele etmek ma- nasız, yabut imkânsız ise yapıla- cak şey sadece perişan surette rücat etmek değildi. Hiç olmazsa mücadeleye girişebilir, bir de be- yaz bayrak çekerek dil inkılâp- çılarına teslim olabilirdi, Netekim eski arkadaşı Ismail Müştak da- ha kurultaydan evvel bu suretle selâmet sahiline çıkmak imkânı nı buldu. Kurultay toplandığı za- mân reis paşanın sağ tarafında kâtiplik makamına oturmak ta- line bile mazbar oldu... Vakıa İsmail Müştak Beyin eş- lerine dostlarına kurultayda ede- biyatı cedideyi müdafaa edece ği, “eğer edebiyatı cedideye f€- na hücum ederlerse benim için onu müdafaa etmek vazifedir.,, dediği işidilmişti, Fakat tekâmül- cü edebiyatı cedide ile inkılâpçı dilciler arasında çarpışmalar baş- ladığı zaman onun kâtiplik san- dalyesinden kalkarak kürsüye indiği, biç olmazsa bu müdafaa | vazifesini yapmak için reis pa- şadan söz istediği görülmedi. Bu suretle Cenap Şahabettin | beyin düşünemediği bir muvaf- fakiyet sırrını o büyük muvaffa- kiyetle tatbik etti. Cenap beyin kimseye görünmemek için orta- dan çekilip saklanmasına müuka- bil o bilâkis herkesin gözüne en çok çarkacak bir yere oturdu ve O zaman zaman tek gözlüğü- sü takarak muvaffakiyetinin gu- vara içinde kuruldu. (Yarın Faik Ali ve Hüse- yin Cahit beyleler) ; İİ iment üabhaelicsi oralara 0000r 0000088 BEN BARMEN SA SEUTUN YENMEK UN A EEEEEEENEERAMENEN UN NAAYUNN EE NENEEERENENAEEEEEEAEEEEEREAEEKA Fransanın Yeni Plânı İngiliz Başvekili Fransız Baş- vekilini davet etti! Silâhları azaltma meselesinde yeni bir yol; Eğer hukuk müsavatı kabul edilirse Almanya konferansa girecek , e Te eee er AME A8 be sAN BEER UAA Londra, 10 (A.A) — M. Mac Donaldın M. Herriot'yu daveti, büyük bir merak uyandırmal- tadır. Morning Post gazetesinin tah- kikine göre davetten maksat si- lâh azaltma konferansında der- meyan edilecek silâh azaltma tekliflerinin tetkikidir. Daily Herald, gazetesine göre Mac Donald - Herriot görüşme- sinde Almanyamn tekrar silâh kuvvetlerini azaltma konferansı- na iştiraki şartlarının görüşülme- si mubtemeldir. Times gazetesi, şunu yazıyor; Avrupa sulhunün idamesi hem Alman dileklerinin haklılığını ta- nıyan bem Fransanın kendi em- niyeti hakkında duyduğu endi- şeleri tabii bulan bir uyuşmanın busulünü istilkam eylemektedir. Daily Telgraf ve Daily Eksp- res, gazeteleri, bir harp zuhu- runda “hangi tarafın. mütecaviz mevkiinde bulunduğunu karar- laştırmak vazifesini bir mahke- meye vermek imkânının İngilte- reye bırakılmasını protesto ey- | lemektedir. Berlin, 10 (A,A) — Fransanın. | silâhları szaltma plânı hakkında şimdiye kadar Berline gelen ve oldukça mühim olan haberler, gazetelerde itimatsızlıkla ve bir parça korku ile karışık bir me- rak uyandırmıştır, Maamafih, Koelniche Zeitung, Fransız plânınn Alman voktai rai | manyanın Ingiliz Başveklili M. Mak Donald nazarından bir uzlaşmıya esas olabileceğini yazmaktadır. Şayet M. Heriot, Londrada, Cenevrede veya başka bir yerde konferan- sa hakikaten ihya ve imar gaye- sini göden bir plân verecek © lursa silâhları azaltma meselesi yeni bir yol almış olacakımanhis tabiatile hukuk ve İ müsavatı: tanımak şartile silâh- lafi" azaltha Könferansına avdet etmesi mümkün “olabilecektir. Bu gazete, son olarak diyor ki: Her türlü imar plânı, iyi ka- bul görecek ve Almanya onu Lozan zibniyetile gerginliklerin bitmesi ve milletler arasında mesaj iştirak hasıl olmasını temin Maarit Vekili Reşit Galip Bey Sesli etmek düşüncesiletetkik edecektir.| Fransız ve İngiliz baş vekilleri Londra 10 (A.A) — M. Heri- ot ile M. Mac Donald arasında yapılacak mülakat etrafında bü- yük bir esrar perdesi çekilmekte olduğuna rağmen İngiliz başve- kilinin Fransız başvekiline Alman meselesi hakkında görüşmek üze- re yarınki Salı günü Londraya gelmesini teklif etmiş olduğunu farzetmek pek mümkündür. M. | Mac Donald, Paristen gelecek cevabın gelmesini beklemekte ve hatta tatilini Gbepuers'de geçir- mektedir. İ Italya ve Almanya | Roma, 10(A.A) — Döviz ihracatı ve İtalyan mahsullerinin Almanya tarafından kontenjant- mâna tabi tutulması meseleleri hakkında Italya ile Almanya «- rasında yapılmakta olan müza- kerelerin hiçbir sekteye uğra- maksızın devam etmesine imkâ gorürmemektedr”Ta'yanın bun- dan 15 gün evvel M. Aloisi Ce- nevrede tarif etmiş olduğu hare- keti mvhafaza etmek arzusunda oldüğü zannedildektedir. © Kontehjahtman #istemini red- detmekte olan İtalya buna bem zer tedbirlerle karşı koymak fik- rindedir. Hangi memlekette o'ur. sa olsun ithalât hakkında yapılan bu azaltılmaya Italya himaye ted- birleri ile karşı koyacaktır. ; || Filim Makinesi karşısında (Baş tarafı 1 ipei sayırada) mamış veya az okumuş vatan- daşların, insanlık haklarının 'en azizlerinden biri olan edebiyat zevkini tatmak, kendine göre bilgi seviyesini: yükseltmek hak- kını kim, nasıl, ne cesaretle inkâr edebilir ? Huzurunuzda e söylemek “gerçi fazladır. Fakat benim için söy- lemiş olmak bir vazifedirki; bu memlekette biç okumamışların, okuyamamışların bile bizim yar- dımımız olmadan ve kendi ken- dilerine yarattıkları binlerce ve binlerce yallık milli kültürün mi- rası olarak kurdukları veyaşat- tıkları bir “debiyatları vardır, bir yazı dilleri vardır ve okadar severek dinlediğimiz derin duy- gulu bir musikileri vardır, Mukaddes vazife “Halk edebiyatını yükseltme- ğe, halkımızın edebi zevkini, san'at zevkini yükseltmeğe, bil- İ gi ihtiyacını kendi halipe göre yükseltmeğe çalışmak, köylüle- rimiz için, bütün halkımız için derece derece yükselen kitap- haneler vücuda getirmek, halkçı Türkiye devletinin en iptidai ol. duğu kadar en belli başlı ve en mukaddes vazifelerindendir. Dil ıslahatının inkılâp bizile yürümesini zaruri görmekliğimi- zin sebeplerinden biride bu va- zifeyi en iyi ve en çabuk yapa- | bilmek kaygusudur. Diyorlar ki “San'at ve edebi- yat herkesin seviyesine indirile- mez. Yazılanları herkesin sevi- yesine indirmek ters yol tut- maktır. Kabahat yazıda değil okuyanların birşey bilmemele- rindedir.,, Deriz ki: Dil ıslahatının hedefi kültür seviyemizi (indirmek (değil, san'at ve edebiyat dilini, ilim ve fen dilini imkânın en ileri dere- cesine kadar halka doğru, aslı ve hakiki Türk diline doğru, indirmek (değil yükseltmektir. Ortada koskoca bir millet, oku- mıya, öğrenmiye, yükselmiye taş- kın bir iştiyakla koşmak istiyen milyonlar var. Biz onlara bütün kolaylıkları hazırlamak, onları hiçbir milletten geri kalmıyacak, hayır bu bize yetmiyor, her mil- letten ileri olacak bilgi seviye- sine bütün imkân hızlarile en yakın zamanda çıkarmak, çıkmak imkânma erdirmek istiyoruz. Bu- nün için dilimizi bir an evvel millet bağrında yaşayan kelime- lerle, bunların mana ve mefhum- larile temizlemekten, okuma yaz- ıma dilimizi biran evvel halk di- line yaklaştırmaktan daha evvel baş vurulacak çare var mıdır? Bunun ilk vasıtası öğretme ve okutma vaziyetinde olanların ko- nuşma, yazı ve bilği dilinde hal ka doğru koşması deği midir? Halka doğru gideceğiz ! Bunu yapacak yerde millete karşı : “ — Senden evvel biz varız. Biz Osmanlıca dediğimiz bir ya- nı dili icat ettik, Onunla maka- leler yazdık ve tercümeler yap- tık, Onlardan vaz geçemeyiz. Ey millet,-biz sana gelemeyiz sen bize gel, mi diyelim? Hayır, bayır biz milletin diline göre, halkın diline göre, köylünün di- line doğru, evet diline doğru ve ayağına doğru gideceğiz. Aya- ğının tozlarına yüzümüzü süre rek: “Geç kaldık, fakat geldik. Senin kaynağından, senin öz pı- narından kuvvet içerek büyük | yarma doğru seninle beraber yürümek için sana geldik!, di- yeceğiz. Halkın kültür seviyesini yükseltmenin, mekteplerimizi sar- fedilen emeklerle mütenasip ve- rim derecesine çıkarmanın İlk çaresini biz işte bunda buluyo- ruz ve Gazi'nin yeni inkılâp or- i anlaşma dusuna bunun için gönüllü nefer yazılıyoruz. a AABİN Yi leğen 1 Düyunu umu anlaşmasiğ lm (Başm . 2 — Osmanlı düyunü ye tabvillerinin kıy lerinde altın olarak k3y” tir. (Pariste Fransız Londrada altın isterlim altın mark tediyesi şar” Paris anlaşmasında da muhafaza: olunmuştur. | kabul edilen anlaşmay# ponların tediyatı kâğıt” zerine yapılacaktır. Sonra 1928 anlaşma! senelik düyunu 'umumiy&' lerinin miktarı 2 milyof liaası idi ki on sekiz, Y yon kâğıt Türk lirasi Yeni anlaşma mücibine 4 kü kâğıt frangın kıymet senede yapılacak kupo" 700,000 Türk altını, ya” paraıle 6- 6,5 milyon “PX bir para tutmaktadır. Ş8! 8ız İrangının piyasadâ değişirse vaziyete göre if arasında yeni bir kıy! olunacaktır. 3 — Osmanlı düyunü yesinden Türkiyevin düşen miktar 1928 Paris ması mucibince yüz küsÜ logiliz Tirasıcı buluyor" borçların taksitleri ik 8 2 milyon lugiliz tirasındaf hıyarak yavaş yavaş artı şallı sene sonra senelik 3,9 milyon İigieirasi çıkan. taksitlerin. veril i ediyordu. Bu miktar- me” İ timizim tediye batiiyesi töridedir” “Pu hakikat fi beler ile ar laşılmış, düyusüğü miye bamilleri namına #8 sısların yaptığı tetkikat © teyit etmiştir. Onun için yekünu Üzerinden her hi him tenzilât yapılacaktır. elli senede ödeneceği borçlarımizın taksitleri seneye (artmayacak, ri 700,000 altın lirayı hiç && geçmiyecektir. ii İşte Fransız gezeteleri riyatından an'asılan €e9& esaslar bunlardır. Neşriyfi ğer cibetleri daha ziyadi ruata aittir. Bununla yukarıya kaydettiğimiz * rında. kat'i olduğun olunabilmek için hüküm filinden teyit edilmes mek lâzımdır. ğ Yalnız burada biri" etmek İstediğimiz bir 9” dır; Cihan buhran! devreye girmiştir ki medeni memleket çoğu daba bir iki yâpıniş oldukları is” mütevellit borçlarını *© lerdir. Türkiye is€ * doğruya kendisine nit Osmanlı imparatorlü lan borç yüklerini * için böyle buhranlı bir 1 zemini. 809*. gi ederizki hükümetin büyük hüsnü Jo lâyık olduğu ebem y dir edilecekti ve baş derecesini « ve eseri yö resmi ağızlardan kat'i haberler göste“ at'i cü maki
