22 Haziran 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

ŞE nizde ye SE Il Ay 40 mil yakınımızda ! insan gözünün kuvveti 400 bin misline çıkarılmıştır. 1500milyon yıldız, milyonlarca ziya senesi uzaklığındaki alemleri rahat rahat görmiye mani kalmadı Insan gözünün bütün fezayı teshir ettiği devre girmiş bulu- nuyoruz. Amerikanın Vinkonsin rasathanesine konan yeni teles- kop, insanın yarım santimlik gözünü 400,000 kere büyütecek, ve bununla 1500 milyon yıldız, milyonlarca ziya senesi uzaklı- ğındaki alemler temaşa edilecek kamer, arzdan kırk mil uzakta imiş gibi tetkik olunacaktır. atlamyus zamanında bilinen bütün yıldızların 1022 den iba- ret olduğu nazarı dikkate alı- nırsa insanlığın attığı büyük meydana çıkar. Milâttan üç asır evvel gelen Samuslu Aristarhus güneşi, man- zumemizin merkezi (o savmıştı. Batlamyus bunu kabul etmemiş, adımlar derhal ve ancak on İki asır sonra Ko- | pernicus 1543 de semavi ecra- | mın bareketlerini izah etmiş, Keplerde onu tamamlamıştı. Bu eski heyetşinasların hepsi yalnız insan güzünün küçücük adesesin- den istifade ediyorlardı, Galile bu vasıta ile kurunu Yangın davası Yeniden keşif yapıl- | masına karar verildi “Altın makas, manifatura mağazasını > sigorta (bedeline taman yakmaktan suçlu İsrail “Sivilya ve İsak Ef. lerin muha- “ kemesine dünde ağır cezada devam olunmuştur. Muhakeme- nin geçen celsesinde, keşif ra- porları (e birbirine uymıyan iki mühendisin muvacehesine karar verilmişti. Her iki mühendis de muhakemenin dünkü celsesinde hazır bulunmuşlardır. Evvelce de gm gibi mühendis Tevfik ey vakayı (Omüteakip yangın mahallinde keşif yapmış ve gaza bulanmış yonga parçaları gör- memişti, Nusret keşfini yângından 24 gün #onra yapmış fakat mağazanın muhtelif kısım- larında yonga parçalarına hatta yonga dolu bir çuvala rastla- mıştı, Gerek Nusret ve gerek Tev- fik Beyler keşiflerinin doğru olduğunda ısrar etmişlerdir. Mahkeme, yangın mahallinde yeniden bir keşif yapılmasına lüzum görmüştür. Bu keşifte Nusret ve Tevfik Beylerden başka iki ehli vukuf bulunacak- tir. Heyeti hâkime keşfe nezaret edecektir. Muhakeme hazirann 28 inci gününe bırakılmıştır. Maarifte: Mahkemeye verilen ecnebi mektep yok Ecnebi meteblerinin daha Si- kı bir surette tefişi üzerine bazı mekteplerin yolsuz hareketleri- den dolayı mahkemeye verildiği hakkında dün akşamki bir gaze- tede haber vardı. Dün bu hususta müracaat et- tiğimiz Maarif erkânından alâ- kadar bir zat (böyle bir mes'ele olmadığını ve ecnebi mekteple- “yin her tamam muntazam teftiş edildiğin) söylomiştir. ilim vadisinde | vustanın bütün hırafelerini alt üst etmiş ve heyet ilmini sarsıl- maz esaslara istinat ettirmişti. Bir asır sonra gelen Herşel yıldızların beş milyon olduklan- nı söylemiş, daha sonra ilimlerin en eskisi olan heyet mütemadi- yen ilerlemiştir. Bugün dünyadaki teleskopla- İ rm en büyüğü 1921 de Ameri- kada Vilson tepesi üzerine ya- kalılınlığı 13 postur. Bu telesko- pun tesisi üzerine Vilson tepesi asri ilmin köbesi olmuş, Ayn- ştayn mazariyelerini (| tadil için buraya gelmek mecburiyetini hissetmişti. Vilson tepesindeki teleskop insan gözünün kuvvetini 200,000 misli kuvvetlendiriyor. Yeni teleskop © Vilson daimi teleskopunun iki misli, fakat ona nisbetle on misli kuvvetli olacak ve insan gözüne görünmiyen bir çok alemler açacaktır. Yeni teleskoplar (sayesinde kâinatın nihayetsizliği ve hudut- suzluğu tavazzuh etmektedir. Fırınların teftişi para düşta Belediye memurları dün şehrin muhtelif yerlerindeki fırınları an- sızım teftiş etmişler ve çıkardık- | ları ekmeklerin unlarını ve ek- | meklerin veznini kontrol etmiş- lerdir. Bu teftiş neticesinde Şeh- remininde ve Fatihte iki fırının ikinci nevi undan ekmek yaptık- ları anlaşılmış haklarında zabıt varakası tutulmuştur. Ticaret ve zahire borsasında dün hararetli muamele olmuş ve buğday fiyatı 9 kuruştan 8,5 kuruşa düşmüştür. Dün ypılan muamelelerde tesbit edilen fiyat- lar şunlardır. Kötahya mali 7,15, Konya mali 7,20, Eskişehir 8,22 para- dır. Dün un üzerinede fazla mu- amele olmuş ve fiyatlar 670-630 kuruş arasında tesbit edilmiştir. Dün şehrimize 24 vagon buğ- day, 2 vagonarpa, 1 vagon çav dar, İ vagon kepek, 18)3 tene- ke peynir ve 932 sandık kaşar 75 balye tiftik gelmiştir. konferansında mu- rahhasımız Bu hafta içinde Roterdamda beynelmilel tahlisiye konferansı toplanacağı hükümetimize de bil- dirilmiş ve birde murahhas gön- derilmesi rica edilmiştir. Bunun üzerine hükümetimiz tarafından tahlisiye müdürü umu: misi Necmettin Bey murahhas olarak Roterdama gönderilme- sine karar verilmiştir. Necmettin Bey dün Roterdama bareket etmiştir. Verilen malümata göre Roter- damdaki tahlisiye konferansı 20 gün devam edecek ve bu müd- det zarfında beynelmilel tablisiye esaslarına ait mübim kararlar ittihaz edilecektir. pılandır. Adesesi 100 pusluk ve | Yeni ölçüler Ticaret odası alâka- darları tenvir ediyor 1 Kânunusani 1923 tarihinden itibaren mevkii meriyete girecek olan ölçü kanununun tatbikinde yanlışlık olmaması için ticaret odası şimdiden bir çok tertibat almakta ve tacirleri tenvir et- mektedir. Oda bu bususta bir de rapor hazırlamıştır. Bu rapor- da bilbassa' şu temenniler de bulunulmaktadır. 1 — Yeni ölçülerin beynelmi- lel bir şekilde yapılması. Bu su- retle eski dirhemlerle yeni öl- çüler arasında fark olacağından halkın da menfeati haleldar edil- miyecektir. 2 — Elyevm yapılmakta olan eski okkaların artık yaptırılma- ması, 3 — Hileye müsalt olan kur- şun ilâvelerinin men'i, 4 — Kanunun emrettiği şe- kilde mikyasat teşkilâtı için bir nizamname yapılması. Ticaret odası bu raporu iktır sat vekâletine göndermiş ve tat- bikini rica etmistir. Pamuk yükseliyor Son haftalar zarfında pamuk fiatında mühim tereffüler olmak- tadır. Benun sebebi Amerika bütçe- sinin tevzini için kongre tarafından Beynelmilel tahlisiye| ı pamuk hakkında yeni vergilerin i kabulü ve yeni mahsulün Ame- rikada henüz inkişaf etmemiş olmasıdır. Susam bereketli olacak Mersinden gelen malümata nazaran susam mahsulümüz bu sene geçen senelere nisbetle be- reketli olacaktır. Bilhassa son günlerde yağmur yağarsa bu mahsulün bir misli olacağı tahmin edilmektedir. İzmirden ve Samsundan ihracati İzir limanından son haftada 2560 kilo balmumu, 6606 kilo deri, 190,000 kilo palamut, 137,000 kilo tütün, 51,000 kilo üzüm ihraç edilmiştir. Gelen malümata göre Izmirde elyevm 340 bin kilo üzüm ve 3900 kilo incir stok olarak bu- lunmaktadir. © İzmirdeki afyon stoku ise 110 bin kilodur. Samsundan . gelen malümata nazaren son hafta zarfında Sam- sunda İskenderiyeye 11 bin kilo tütün, ve barslon ile Italyayada 1812 sandık yumurta sevkedil- miştir. Giresondanda 1611 çuval fın- dık, 4800 çuval kabuklu, 1160 çuval kabuksuz fındık sevkedil- miştir. Kıbrısa idhal resimleri arttı 7 haziranda 932 tarihinde mer'iyet mevkiine giren muaddel gümrük tarifesine göre Kıbrısa ithal edilecek eşyanın gümrük resmi arttırılmıştır. Resmi çoğalan ihraç madde- erimiz içinde beyaz peynirle kaşkaval ve tulum peynirleri de vardır. Bunların okkasından 4 kuruş resim alınacaktır. Buğdayın kantarından alınan resim 3 kuruşa çıkarılmıştır. Yağmur ve bereket Dün ticaret ve zahire borsası- na Anadolunun muhtelif taraf- larından yağmur hakkında ma- lümat gelmiştir. Buna nazaran, İzmirde 1, Kas- tamonuda 1, Kalecikte 1, Hay- reboluda 2, Merzifonda 4, Baf- rada 8, Çorumda 8, Edirnede S7 milimetre yağmur yağmıştır. Yağmurlar çok bereketli olmuş ve bilhassa başaklanmak üzere bulunan mahsulâtın neşvü nüma- sına çok yardım etmiştir. Son yağmurlar üzerine bu se- ne miele göçen senelere nisbetle iyi olacağı tahmin edil- mektedir. Göbi çöllerinde Türkçeye çeviren ÖMER RIZA — 11 — Yazın: SVEN HEDİN Rasatane ile beraber kalanlar Hdyert - Gol'den hareket ig Kollara ayrılıyoruz Mongol toprakları bizi yolumuzdan alıkoyuyordu. Hut yert Göl'e konduğumuz gündenberi bir ay geçti. Hepimiz çalı $ıyor, uğraşıyor, hazırlanıyor, fakat sıkıntıdanda çatlıyor duk. Bütün bu intizarımızın sebebi, deve satın almakli meşgul oluşumuzdur. Bizim namımıza deve satm alacaklar, her tarafa ve bil hassa dış Mongolistandaki zengin deve satıcıları ile tema ediyor ve bunların binlerce deveye varan sürülerinden ihtiya cımızı temin etmek istiyorlar; fakat muvaffak olamıyor lar. Nihayet bizim deve satın almak için gönderdiğimi Mongollar, bir kaç gün evvel dönerek, yüz tane birinci sımil deveyi, yüzer Dolar fiatla tedarik ettiklerini söylediler. Yalnız deve sahipleri gümüş paraları peşin istiyorlardı. Zamanlar kötü idi. Deve sahipleri de, develeri emniyet ede miyorlardı . Onun için evvelâ parayı göstermek gerekti . O halde biz bu yüz deveye malik olabilmek için evvelâ of bin gümüş Dolar saymak mecburiyetinde idik. Tereddüt et medik ve paralarımızı adamlarımıza saydık. Fakat buka dar parayı vermek: te kolay değildi. Gümüşler sayıldığı zaman gözümüze, paradan birer dağ gibi görünmüştü. Mongollai| ile Çinliler mütemadiyen, paraları sayarak keselere atıyo) ve keseler tahtadan sandıklara yerleştiriliyordu. o Ertesi gü bunlar, Masenbah ile Muhlenveg'in muhafazası altında na lolunacaktı . Haziranın 16 ıncı günü ilk yeni develer vasıl oldu. Bun — 22 GOBİ ÇÖLLERİNDE ların hepsi semiz, iri ve güzel develerdi. Bunların yirmi dördünü birer birer muayene ettim. (Hepsinin hörgüçleri iri, sağlam, mahruti idi ve dimdikti. Hayvanlar, kış yün lerini henüz döktüklerinden çıplak gibi görünmekte idi ler. Tepemizden, doktor (Hod) un balonu bir elmas p çası gibi masmavi semaya yükseliyordu. Develerle bi likte gelen yeni Mongollar, Cengiz Hanın devrindenbef| meşhur olan yakışıklı, sert suratlı, insanlardı. Bunlar, u balonu, hayretle temaşa ediyorlardı . Bize ait olan develerin sayısı iki yüze varmıştı. Fakaj bunların yalnız 104ü karargâhta idi. Biz ise, 294 devej ye mühtaçtık . Eşyamızı ancak bu kadar deve taşıyabilird Fakat biz, tasarruf yaparak bu sayıyı (270) e indirdik Bunların (73) ü binek develeri olacaktı . Seyahatimizin her üç günde bir deve serbest kalacak, onun için Hami'ye vardığımız zaman develerimizin mühin bir kısmı yüksüz gidecekti. Fakat develer, bazan kazan$i bazan zararla tekrar paraya çevrilebilir, bir sermayedir . Haziranın yirmi altıncı günü çadırlar şehri, şehrâyın pıyordu. Şehrimize dörtbeş erkek, üç kadın ve bir sü çocuktan müteşekkil bir cemaat gelmişti. Meğer bun bir tiyatro grupu imişler. Bizim bir kısmımız bunlar! casus olduğunu ve bir takım eşkiya çeteleri namma bi) tarassuda geldiklerini zannetmişlerdi. Bir tiyatro grupunü bütün Çin diyarını görmiyerek, bizi görüp bulması tul değil miydi?. | Grup, hizmetçilerimizin çadırlarına girmişler, izaz edil mişler, fakat bunlardan kehle sirayeti çok mühtemel duğundan onların nehir kenarına nakledilmeleri tak etmiş, onlar da söz dinlemişlerdi . Aktörler sahnelerini kurmuşlar, hazırlanmışlar, sonra 49'| kılar okumuşlar, bağırıp çağırmışlar, fakat bizimle berab olan Çinliler bile onların ne dediklerini anlamamışlardi Yalnız oyuncuların bir aşk hadisesi oynadıklarında şüp' yoktu . Oyunun dört perdesinde de iki âşık mütemadiyen k* ğa ettiler. Âşıklar arasıra akropatlar gibi sıçrıyor. “ kedi gibi çömeliyor. homurdanıyor, ve birbirlerinin üzer” abanıyorlardı . Fakat müzikleri fena değildi. Bunda Asi nın yeknasak ahengi var. Onu dinlemekten katiyen yor miyorum . bütün Asyada bu musikiyi dinledim. Bum kalbin huzursuzluğuna sükünet veriyor ve fikirleri dinlendi yor. İnsan bu musikiyi dinledikten sonra korkunç kobrali neden musiki ile teshir edildiğini anlıyor . Oyun bittikten ve oyuncular âtiyelerini aldıktan sonra * şey bitti. ed Haziranın 28 inci günü, iki Mongol, dört deve getirdi”) ve bize satmak istediler. Bunları 90 ar Dolara aldık. Bur yanında bir de siyah bir köpek vardı i