1 Nisan 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6
m Y — VARLI 1 Nisan İYİZ mama Kafalarinızı kaldırın ve bakın! | Ücs tarafı 1 inci sayfada | lerle dün şehrimize gelen şehir müte hassısı M. Yansen, vilâyet, belediye, “fırka erkânı, şehir meclisi azala rülfünun, güzel sanatlar akademis mühendis mekteb; risleri, omimarlar, büyük bir halk kitlesi haz: muştur. Minarelerinin üst şerifeleri bay raklarla süslenen Süleymaniye cami! sinin avlusu daha erkenden dolmüş | tu, islikiâi marşı Merasime saat 15 te şehir bando » sunun çaldığı istiklâl marşıyla başl Janmıştır, Marştan sonra Hak evi namına ti “carsi mektebinden Şevki bey bir hi tabe söylemiş ve mimar Sinanın me zarmdan bahsetmiştir. | Şevki beyden sonra, şehir merlisi Arasından Avni bey, şehir namına söylediği bir hitabede (o Sinanın h yatından bahsetmiş ve şunları söy - lemiştir: Şehir namına “Muhterem efndiler! Sinanı bu şehrin mümessili ola - rak selâmlarken san'atıyle her seyi masıl bertaraf etmek istediğine işa - ret etmek isterim. Bu büyük İnsa - nı, yanlış yazılmış eserlerden tanıya. mıyacağımıza göre, Sinan ne vahit öldü? Bunu arıyalım. İ Fakat hayır! O, ölmedi. 0, şahe » erlerinin her bürcüne, | liyakatinin her noktasına defnedildi. Fakat eser- lerinin şahikemndn yaşınor.. Sehir namına hörmet ve tazimle - rimi arzederim.,, Mühendisler namına Avni beyden sonra mühendisler ve mimarlar namına mühendis mektebi müuallimlerinden Yusuf Razi bey de! bir hitabe söylemiştir. Bunu, Güzel san'atlar akademisi, (atelye ikinci smıfmdan İsmet Hücnü © beyin «üz leri takip etmiştir. İsmet Hüsnü B. sözüne: “Büyük ölü, dünün ve bugünün en büyük san'at #stadı, koca ve yuca Siman,, diye başlamış ve demistir Hi:| Ben, biz, onlar “Sen ölmüşsün! Fak delerinle her an gözü, İ sin Ve yüştyorsun. Gözlerimizi dur&n her kubbe; iten her bakışlarımını gük> re; yolcuları kucaklı- rey ve han; İfela ane; bağır « ; ufuklar her yol; İâtleleri strt » köprü senin ustalığının, ve İnce eserlerini tet hayretle açılan yiş di ve bu günkü yeni san'atın durmadan İşliyen makinalı eli ve azimkâr kafası; ben, biz ve onlar senin yaratıcı mimarlık deha nın yuzalığım hekkiyle ölçmiye mk tedir d. Bundan sonra mühendis talebe ce miyeti relsi Tevfik boy ateşli bir Ji. sanla genç talebelere şunları haykır mıştır: “Çocuklar, arkadaşlar. Kafalarınızı kaldırın ve bakın! Bizden üç buçuk asır evvel gelen bir Türk ne eserler yaratmıştır. o Kabili yetiniz ve zekândâzın bir an bile ek » sik olduğuna inanmayın, arkadaş - lar. Yaratacaksınız. ği Deha nedir? öilmiyorum. Fakat bildiğim bir şey varsa, o da Laypniç, İspinoza, Goethe gibi o Sinarın “a bir dahi olduğudur. İki hafta evvel Goethe ihtifalini biz de yaptık ve alkışladık. Çok gö - renlerden değiliz. Fakat Sinanları unulmak da bir nankörlük olur.,, Sinanin türbesinde Tevfik beyin sözlerinden sonra ih tifalin Süleymaniye avlusundaki kıs mı bitmiş ve Sinanın türbesine gidi lerek belediye, vilâyet, fırka, halk evi, ticaret mektebi, İstanbul Tisesi, güzel san'atlar akademisi oOnamla - rına birer çelenk konmuştur. Başvekilimizin telgrafı Darülbedayide Darülbedayiin 1951-1932 se- nesi temsil mevsimi resmen bitti. Artık artistler turnelere başlıya- caxlar, ve kısmen de istirabat edeesklerdir. Bununla beraber, balkın “Sa- alçi,, isimli muskili komediyi görmek için gösterdiği alâka ve arzu Üzer ns, belediye, cumartesi pazar ve pazartesi gün'eri için de Üç temsil daha verilmesne i müsaade etmiştir. ” evkaf müdürüne gelen bir telgrafı o kumuş ve demiştir ki: “Genç Türk eülmhuriyetinin genç yavruları: Bütün hayatırca Mimer Sinan gör mediği, lâyık olduğu halde kendisine! cerilmiyen bir kaymeti, sen göster - din. Şimdi başvekilimiz o İsmet pa- şa kesretlerinden gelen bir telgrafta deniliyor ki: “300 bu kadar sene ihmal edi- len bu büyük san'atkârın türbesi önünde tonlanan İstanbul halkma ve bütün Türkiyeye ilân ediniz ki; Türkiye cümhuriyeti bu tür- beyi bu halde bırakamaz. Onu lâ yık olduğu şekle ifrağ edeceğiz.,, Yeni türbe yapılıyor Bu telgraf üzerine evkaf mimarı derhal keşif yapmıya başlamıştır. Si nana güzel ve lâyık olan bir türbe yapılacaktır. o Ve gelecek sene bü - günkünün birkaç misli (bir kalaba - lik huzurunda türbenin resmi küsa « dmı yapacağız... konferanslar Dün, saat 1740 da, Halk evinin güzel san'atlar şubesinin bulundu. #n Alayköşkünde (Müderris Ahmet Refik bey tarafından Sinanm ha - yatı, çocukluğu, gençliği, eserleri! hakkımda bir konferans verilmistir. Refik beyden sonra Celâl Esat Der Mimar Sinanı san'at roktasmdan | - zah etmiştir. Merasim bitmeden eyvel Cevdet Kerim hey İsmet pasa harretlerinden Gece de Selim Sırm bey radyoda Sinandan bahseden bir konferans ver) miştir, ! - Harp borçları Loyitcorç Amerikaya şiddetle hücum İngilterenin esbik başvekili ve Ahrar fırkası lideri Loviyorç Ameri- kaya karşı şiddetli hücumlarla dolu bir eser neşretti. “Tamirat, ve harp borçlarma dair hakikat, adını taşı - yan eserden Amerikaya dair şu söz» ler söyleniyor: Avrupa, Amerika bankaları altın. la doluncıya kadar para ödedi. Amr rika, harp borçları meselesinde İngil tereye karsı çok kaba davrandı. Şa - yet İngiltere alacaklı, ve Amerika, Fransa ve İtalya borçlu olsalardı biz,| Tisan, tarih ve ırk noktai mazarımdın merbut olduğumuz millete, bu şekilde muamele etmekten utanırdık. Amerika, harp borçlarının ilgası İ- çin Avrupa tarafından O vuka bulan müracaatın mahiyetini yanlış anlama malıdır. Harp borçları karşısında İn. giltere, en çok alacakit ve en çok bore Yu devlettir. e Pu hususta müvszene onun lehindedir. Sonra İnriltere bey - nelmilel Alemde en büvük fienretei millettir. Onun le'n İnmiltere hu bare lar üzerinde İsrar etmenin bütün din yanm iş hayatı nama ne kadar teh. Wkeli olduğunn bilir. Avrupa, borelarm İlgaerş ister - ken, Amerikadan merhamet dileniyor. Avrapayla Almanya vereceğini ver - miştir. Fakat Amerfkanm istarı, hem! kendi refahma, hem bütün dünyanmn rTefrrna mâni oluyor, Huver Moratoryomu, refah kapı « smı açmak üzereydi. Fakat kapı açı - lamadı ve bu teşebbüs, merkezi Av - rupa devletlerinin İnhidamını yalnız | geciktirdi. Onun için Monotoryum mliddeti bittikten sonra ne olacağı»r bir kimse kestiremiyor ve ba tereddüt her teşebbüsü felce uğratıyor. Amerika, rİvaseti eümhur intihn - batı işini bitirdikten sonra ha kötü! İşe süratle netice vermelidir , Leyiteorç Avrupadaki İktisad! buh-! ediyor ranm Amerikadaki sokakları müflis lerle doldurduğunu ve Amerika va - ridatını bu yüzden 1991 de 20 milyar tenakus ve bu suretle bir tek senede harp borçlarının bütün sermayesinin üç mislini kaybettiğini anlatmakta « dır. Neticede Laiteorç Amerikanın bü- tün harp borçlarımı ilga etmesi icap ettiğini sert bir lisanla söylüyor. Muhtelit mahkeme- lerde Türk - Ingiliz muhtelit hakem mahkemesi dün toplanmış 53 da- va hakkındaki karannı bildir- miştir. Bunlardan (gayrimenkul lerin isdesi hakkında açılan da- valardan 18 i kısmen iade 20'si tamamen iade karan almıştır. Biri hakkında ademi sa'âhiyet ve diğerleri için de ret kararı ve- rilmiştir. Lehimize olarak reddes dilen dâvalar arasında İzmirdeki Ekol ve Engiliki tarafından aç Jan ve 3İ gayr menkulün iadesi ne dair olan dava da vardı. Türk -Yuran muhtelit hakem mahkemesi dünkü celsesinde 23 davaya bakmış altsin talik et- miş, ikisi hakkında ademi salâ- hiyet kararı vermiş, 15 ini red- deylemiştir. Parisle ielefonla Konuşabilirsiniz Ankara » İstanbulfa Paris ara» sındaki telefon battı dünden iti- baren uauma açılınıştır. Muha- bere Bükreş yo'ivle olmakta ve üç dakika için 845 kuruş Ücret alınmaktadır. 2 2222205005050 5500550005555. ay Cali. ü FEET Ni YET TETRA —— İ78 mma TARİH Pİ, KİTARI semen zn — Selçuk Medeniyeti — Devlet idaresi Selçukilerde memleket bir çokkısımlara ayrılırdı. başına © Selçuk ailesine mensup prensler getirilirdi. karlardı. Dıvan teşkilâtı ; Selçukilerde de diğer Türk müslüman devletler gibi muntazam bir idare vardı. Vezir hükümdar namına devlet işlerine riyaset e - derdi. Vezirin maiyetinde (başında nazırlar bulunan divanlar vardı. Bu divanlarda muhtelif memleket işleri görülürdü. Vezir divanların hepsine nezaret ederdi. o Tuğrulun veziri Amidülmülk ve Melikşahın veziri Nizamülmülk © devlet idaresinin şöhretli üstatları olmuşlardır. Askör teşkiâ ş pi ordu mühim bir kuvvetti. Adeta Selçuki devleti ordu ekti. İmparatorluk kurulduktan sonra imparatorun şahsma bağlı bir has- sa ordusu teşkil edildi. K Selçukiler askerlere, Gazneliler ve Saman oğulları gibi maaş tah » sis etmediler, Onun yerine muayyen arazinin varidatım timar sahipleri « ne bahşettiler. Bu suretle timar sahipleri kendilerine bahşedilen varida « tım artması için çıftçilerin fazla çalışmasına da gayret ediyorlardı. Bu suretle devlet O mükemmel bir süvari kuvvetine malik oldu. Melikşah zamanında ordunun mevcudu 490.009 idi, Hükümderm ordusu olduğu gibi, prenslerin de, yarı müstakil devletlerin de elen vardı. Hükümdar istediği zaman © o orduları da emrine alabilir. Bu kısımlarm İdareye bunlar ba Selçuk ordularında develerle taşman ii hastaneler de vardr. Din siyaseti ; Selçukilerin (din siyaseti gayrı müslimlerin dini an'anesine müsa » mahayla o mukabele etmekti, Selçukiler (o tebaasının dinlerine karışmaz- dı. İslâm Aleminde ise sünniliği himave etmişlerdi. Bu himayeyle Suriyede, Mısırda kuvvetlenen o Şii halifeliğini za'f- ettiler. O Bağdattaki (sünni halifeninse maddi kuvveti kalmamıştı. Sün « ni hilâfeti himaye etmekle islâm dünyasının başma geçtiler. Ilim hayatı ve kütüphaneler | Selçukilerde ilim havatı hususi ibömema mazhar olurdu. Vezir Nizamülmülk (maarif için senede 609,000 dinar sarfediyordu. Bu o za - man için omühim bir yekündu. Nizamülmülk yalnız müderrislere de « gil, ilim öğrenmiye gelenlere de ayrıca erzak ve maaş bağladı. . mr TARİH EL KİTADI mmm 125 sna 5) Senyörlere hizmet etmiye mecbur olan serfler, Bunlar asilzadeles rin arazisinin bir cüz'ü telâkki olunurlardı. e Toprakla beraber alınır ve satılırlardı. 6) Derebeylerin malikânelerinde yaşıyan halktır. ler denirdi. Ee Bunlara mahsullerinden rehiplere ve asilzadelere vergi ves rirlerdi. o Bundan fazla olarak şatonun (duvarlarını yapmak, malikâ - nenin yolları yapmak ve ber türlü angaryalarını yapmak (bunların ves zifeleriydi. Bunlara (Vilen) , — Büyük selçuk imperatorluğu — Cihan tarihinde Selçuki İmparatorluğunun rolW ş Selçuki O impaartorluğu cihan tarihinde mevzii olmaktan ziyade ci- hanşümul bir tesir yapmıştır. Selçukilerin tarihi rolleri, ne Gaznelilerle, One de Karahanlılar « Is mukayese edilemez. o Çünkü bu iki devletin tarihi rolü pek mevzit kalmıştır. o Halbuki Selçuk devleti az zamanda şark Türk elinden Marmaraya, Akdenize, Kafkas dağlarınlan Hint denizine kâder yayılmış yekpare bir devletti. Selçuk oderleti bir taraftan mez“ hep ihtilâflarıyle, o bir taraftan Bizans hücumlarıyle o kuvvetten düşmek- te olan islâm heyeti içtimaiyesini diriltti. Haçlılar (o harbinin O akemete uğramars, (o hiristiyan - islim dava- sınm hıristiyanlık O aleyhine bir müddet için tefeyvukunu temin etti, Bu neticenin © elde edilmesinde Selçuk devleti müessir oldu. o Amndolünun son defa müslüman Türkler tarafından fethi gens bu devlet zamanında vulkubuldu. Büyü Selçuk devletiyle alâkadar (olan bu hadiseler orta za - man tarihinin © esaslı dönüm noktalarmı teşkil eder. n ie) Selçuk nilesi t Selçuk Türkleri Oğuzlarm üç ok koluna mensup Kmık boyundandır lar. o Sülüleye ismini veren Dakak beyin oğlu Selçuk (Selçik) tur. Su - başı yani kumandan unvanını alan Selçuk Obey halkı ile sürüleriyle Seyh un nehri kenarmda Cent nehri civarında yerleşti ve müslüman oldu. O zaman Saman oğulları devleti pek zaifti, Müslüman olmiyan Türk kabileleri gelirler müslüman Türklerden haraç almlar giderlerdi. Selçuk bey (o Cent şehrine haraç slmak için gelen müslüman olmıyan Türk kabilelerinin ( tahsildarını kovdu. Ve şehre yapılan akınları dur - durdu. OMütecaviz (kabilelere gelip geldi bu süretle şölireti arttı. Oğuz kabilelerinden bir çoğu gelip Selçuk Beye iltihak ettiler, (Selçuk bey) (Cent) de öldü. (935). o Selçuğun ölümünden sonra aile reisi olan (Aslen) (İsrail) Yapgu unvanını taşıyordu. Saman oğuk ları, Karahanlılar, ve Gaznelilerle harbederken Saman oğullarını var dım eden Aslan Maveraünnehri muhafazaya (Omuvaffak Oo—oOolamadı.
