30 Mart 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5
a Ma a e Karadenizde en büyük bahri kuvvete sahip devlet Rusyadır Boğazlar komisyonu raporunu hazırladı, transit gecen vapurların artmasına mukabil İstanbula yolcu ve yük getiren vapurlar azalmaktadır Boğazlar komisyonu senelik rapo- Tanu hazırlamış ve tabettirerek birer! suretin; komisyona iştirik eden dev » Jetlerle Akvam cemiyetine göndermiş- tir. 100 sayfa tutan ve frahsızça yazı» Jan rapor üç kısma ayrılmıştır. 1931 seyesi faaliyetinden bâhis ©- Tan birinci kısımda, komisyonun sene İçinde Vasıf Paşanın riyasetinde mun tazaman içtimalarına (devam ettiği, ikinci reisliğin ilk alty ayda Japon, ikinej altı ayda da Romanya murahha sı tafafından ifa edildiği bildirilmek- tedir. Komisyonun masrafları 1931 sene» si için 8.620 lira olarak tahmin edil - mişken 8532 lira masraf yapılmış, fa- izden de 164 lira (elde edildiği için 1931 senesi bütçesinden 252 lira sarfe. dilemiyerek 932 senesine devredilmiş- tir. 902 senesi bütçesi o evvelki seneler gibi 8620 Tiradır ve komisyona İstirâk edön devletler temin edeceklerdir. Komisyon tarafından © toplanılan malümsta göre Karadenizde en bü - yük bahrf kuvvete sahip devlet Sov «| yet Rusyadır. Rusyanın faaliyet ha - Tinde bulunan filosu İ zıhlı, 3 krave- zör 5 torpito, muhribi, 5 tahtelbahir, 4 mayin tarayıcı gemi, 11 sahil muha- faza gemisi, 2 muavin gemi, biri eski; bir kravezör olmak Üzere (3 mektep gemisinden mürekkep bulunmaktadır. Ayrıca 21 deniz tayyaresi, Karadeniz filosu emrindedir. 1931 senesinde Fransız bahriyesine| mensup 32 muavin gemi ayrı zaman - Tarda Akdenizden Karadenize geç - miş ve tekrar Akdenize dönmüştür. | Bundan başka 2 Romen torpitosu mayis içinde Akdenize gecmiş, ertesi marka kravezörü haziran içinde bo - azdan girmiş, Karadenize geçtikten sonra gitmiştir. Seddilbahir ve büyük limanda bulunan telsiz istasyonları Okmeydanı telsizi vasıtasiyle boğaz » lardan giren harp gemilerini komis » yona birdirmektedir Raporda vapurların sıhhi muaye - nelerinde alınan vergiden bahsedilir - ken boğarlardan transit geçen vapurs! lardan sıhhi muayene vergisi alınma- ması talep edilmektedir. Raporun tahlisiye işlerinden bahis kısmında, senenin ilk aylarında Kara denizde havalarm çok fırtınalı geçme si yüzünden şubat ve mart ayları için de altı ecnebi ticaret gemisinin boğaz methalinde karaya oturduğu ve Türk gemi kurtarma şirketine ait gemiler tarafından büyük müşkülâtla kurta- rıldıkları bildirilmektedir Bilhassa İngiliz bandrahı Welfeld ve Alman bandralı Ceres vapurları mürettebatının hayatını kurtarmak hu susundan sarfedilen gayretten dolayı gemi kurtarma şirketi ve tahlisiye i - daresi memürlarmdan sitayişle bah - sedilmektedir. Raporda tahlisiye rüsumunun in - dirileceği ümidi izhar edilmekte ve i- dare tarafından Boğaziçinin muhte - lif yerlerine konulacak üçsis düdüğün den birinin Yassı adaya, diğerlerinin Yeşilköy burnuna kunulmasının mi - nasip olacağı ileri sürülmektedir. 1931 senesi içinde boğazlardan 1s- tanbul için veya transit suretiyle ge çen ecnebi ticaret vapurlarınm mik- tarı çoğalmakta devam ederek 923 ses nesinin bir mislini bulmuş, buna mu- kabil İstanbul limanma yük veya yok mıştır. İstanbul limanma (yük veya yolcu için 931 senesinde £ 1394 ecnebi gemisi gelmiştir. e Bu miktar 1950 dn 1466, 1928 de 1551 di. 'Transit suretiyle geçen vapurların miktari ise çoğalmıştır. (Sene içinde boğazdan geçen vepurlarım tonaj; 19 milyon 198 bin 346 dır. Boğazlardan geçen vapurların mec'muu tonaji iti- bariyle en başta 1980 vapur 5.016,976 tonayla İtalya gelmekte, müteakiben srasiyle İngiltere, Yunanistan, Nor- veç, Fransa, Alman, Holanda, Ro. manya, Belçika, Amerika, Rusya ve ilâh. En sonda 473 tonluk bir vapurla İran bulunmaktadir. Bu hesaba Türk yaparları dahil değildir. Akıl hifzıssıhhası cemiyeti 3 mart perşembe günü saat 17 de Halkevinde senelik içtima- ımı yapacak ve saat 17 buçuk- tada ilmi umumi toplantısını icra edecektir. Bu toplantıda Hilmi Ziya ' © > cemiyet vema- Yazi şuur uwuul tebliğinin mü- zakeresine devam ve Fahrettin Kerim B. tarafından Türkiyede intibarlar mevzuu Üzerine müna- kaşalı musababe icra edilecektir. İlmi içtimaa arzu edenler gide- bilirler. Tarihi evrak Nasıl tasnif Edilecek ? Tarihi evrak henüz müze ida- 5 — VAKIT 30 MART 1932 —— Uzak Şarkta sulh Şanghayda muhasemat resmen tatil edildi Şanghay, 29 (A.A.) — Resmi bir. Japon tebliğine naxaren, Çin- Japon mubasematı'nın resmen tatiline dair olan itilâf bu sabah aktedilmiştir. Moskova, 29 (A.Aâ.) — Ber- lin'den bildiriliyor: İtimada şayan malâmata nazaran Nankin hö- kümeti aşağıdaki şerait dabilin- de Japonya ile itilâf imza et- miye 'muvafakat eylemiştir. 1.- Çin : kıtatı o ibtilâfların imzasına kadar mevzilerini muhafaza ede- ceklerdir. 2. — Japon kıtaatı ih- tilâftam evvel bulundukları imti- tiyaz. mmtekasına çekilecekler- dir.. Mahaza Japon kıtaatının çokluğu ve bunların eski mevzi- lerinde bırakılması imkânsızlığı nazarı itibare alındığı için mez- kür kıtant Çin, askeri kuman- danlığınca gösterilecek imtiyaz- Izmirde Bir cinayet İzmirden gelen haberlere göre Kürt Haydar isminde birisi ar- kadaşı Hakkının nişanlısını ka- çırmak istemiş ve bu yüzden çı- kan kavga neticesinde Hakkıyı öldürmüştür. Kavga esnasında nişanlı kızla Satı, Musa ve Mehmette yara- lanmışlardır. Katil yakalanmıştır. mafih müze idaresi lâzım gelen bazırlığı yapmıştır. Evrak doğru- dan doğruya Sultanahmet med- resesine nakledilecek ve muta- hassıs bir heyet tarafından tas- ay Karadenize dönmüştür. Bir Dani| cu için gelen ecnebi vapurları azal -| esince teslim alınmamıştır. Ma- | nife başlanacaktır. -......22.245245455002550555559955959975500502829 0050902010000 0000 veee eee — İ18 muz TARİH EL KİTABI Karahanlılar devrinde Türk lisan ve edebiyatı : eepeydi. eydi. ki Uygur alfabesi nıflar (arasında yerleşmişti. faza ediyordu. Bilig) dir. Bu eser manzumdur. Eserde muhtelif meseleler hakkında içtimai, felsefi mülâhazalara tesadüf olunur. Bu eser Kâşgardaki Türk müslü « man camiasınm ne kadar yükselmiş olduğunu göstermektedir. — Mısırda Tulunlular devleti — Karahanları eski Türk ananelerine bağlıydıar. Devlet lisanr Resmi işlerde, halk arasında (Arap alfabesinden ziyade es- kullanıyordu. Arap ve acem edebiyatı yüksek sı » Fakaat türkçe daimi ehemmiyetini muha » Bu devirde yazılan eserlerden biri zamanımıza kadar intikal edebimiştir. e Yusuf has hacip tarafından (1069 - 1070) de yazı- larak Tapgaç Buğra Karahan Ebu Ali Hana takdim edilen (Kudad gu Abbasi lı mmtakaya mücavir mahallere çekilebileceklerdir. Yukarıki şart- ların ifasına nezaret için Çin, Ja- pon, İngiliz, Amerikan Fransız hükümetleri o mümessillerinden mürekkep bir muhtelit komisyon teşkil olunacaktır. Çin hükümeti tabliye olunan mahallerde asa“ yişi muhafaza için ecnebi zabit- lerin idaresi altında bir Çin po- lis teşkilâtı vucude gelirmiye âmade olduğunu bildirmiştir. Şanghay, 29 (A.A.) — Muha- semat'ın resmen tatiline dair o- lan itilâf'ın, ezcümle Japon kur- vetleri'nin çekilmesine ait en mü- him noktaları henüz halledilme- miştir. Konferans, henüz balle- dilmiyen meselelere bir nihayet vermek üzere, ay'ın 3İ inci gü- nü tekrar toplanacaktır. Müsadems Changhai, 29 (A.A) — Dün sabah (Çin askerleriyle Japon nöbetçileri arasında tüfek ateşi teati edilmiştir. Mançuri payitahtı tehdide maruz Tokio, 29 (A.A) — Tchang- Tehoun den Rengo ajansına bil- diriliyor: Gayrı muntazam Çin kuvvet- leri Tehang-Tehan'a taarruz et- mek tehdidinde bulunmaktadır- lar. Şehir kâfi derecede müstah- tahkem olmadığından hükümet erkânı müdafaa tertibatı almak- tadır. Nouw-Gan yakınında 3000 gayri muntazam asker görülmüş- tür. Bu yere bir polis müfrezesi gönderilmiştir. 4 w TARİH EL KİTARI mmm İİ9 ame — Ahşitler devleti — Mısırda Tulunların devleti oyıkıldıktan sonra Mısır ve Suriye tekrar valileri tarafmdan idare olundu. Bel M met Mısır valiliğine tayin edildikten iki sene sonra istiklâlini ilân etti. Mehmedin kurduğu (devlet 935 ten (969) a kadar devam etti. met Fergana Türk prenslerinden birinin neslindendi. tikten iki sene sonra da Abbasi hükümdarı kendisine eski Firgana Türk hükümdarlarına verilen (Akşit) lâkabını tevcih etti. Bu suretle Tulunlu- Şam valisi Ebu Bekir Meh » Meh - İstiklâlini ilân et- lar devletinin yerine yeniden bir Türk devleti kurulmuş oluyordu. Mehmet memleketini çok iyi idare etti. Ölümünden sonra oğu'« ları da saltanat sürdüler. Fakat oğulları devlet idaresini (Kâfur) is « minde bir köleye bırakmışlardı. Kâfur Mehmedin oğullarından sonra da üç sene hükümeti idare etti. Nihayet arazisi Şii Fatımiler tarafından zap tolundu. (969) Mısırda Tulunlular devleti 868 den (905) e kadar devam etmiştir. Devleti kuran Ahmet Tulun adlı bir Oğuz Türkünün oğludur. — Karolenj imparatorluğu — Ahmet Abbasi idaresinde mühim bir vazife sahibiydi. (868 de Mı- sir idaresini eline aldı. Aynı senede Mısır ve Suriyede müstakil bir dev- let kurmıya muvaffak oldu. Oğlu Humaraveyh zamanında devlet çok genişledi. Fakat Humaraveyhin Şamda katli Oüzerine devlet kuv — vetli Obir şahsiyetten mahrum kaldı. Kumandanlar arasında da büyük ihtilâflar o vardı. Mali vöziyet de kötü gidiyordu. o Abbasiler bu fırsat « — istifade ettiler (o Mısıra tecavüz cttiler ve Tulunlular devletini yıktı « Tulunlularda medeniyet ; Büyük bir kısmı Türklerden mürekkep olan ordu büyük bir intiza « ma sahipti. Ahmet orduyu orta Asyadan getirilen (Türklerle takvi- ye ettiği gibi Akâda da bir güzel bahri merkez tesis etti, Obir donanma vücuda getirdi. Devlet idare teşkilâtı da muntazamdı. Devlet islâm olmıyan ( tebaasını islâmlardan ayırt etmiyordu. Bu doğrudan doğru - ya eski Türk devletçilik an'anesinin bir devamıydı. Humaraveyhin (o saraymdaki ihtişam (bütün dünyada meşhurdu. Tulunlular zamanında Mısırda bir çok binalar yapılmıştır. Hükümet merkezi olan Fustat şehri fevkalâde büyültülmüştü. Tulunlular devrinde mimaride Türk zevki pek barizdir. Bu devirde edebiyat, musiki, san'at sahalarında büyük bir inkişaf vücuda gelmiştir. Tulunlular devri Mısırlıların hasretle aradığı bir altın devridir. > kalmamıştı. “VELİ asrın sonlarında Merovenj sülâlesi yerine: Karolenj sülâlesi geçti. Bu sülâlenin hakimiyetini 1 inci Pepen, Şarl Martel, Kısapepen ha zırlamışlardı. ilk karolenjler ; Merovenjler zamanında kırallığın Oo Gol memleketinde Asilzadeler biribirlerile rekabet halindeydi. son zamanlarında Frank kırallığı Ren ve Möz a » ortasında Nöstriya ve nüfuzu Meravenjlerin rasında Ostrazya, cenupta oAkitanyya, bunların Bürgont gibi hükümetlere ayrılmış bulunuyordu. Ostrazyada (o VİL inci asırda asil bir aile saray nazırlığı vazifesini ifa ediyordu. a VUI inci asırda . Karolenj sülâlesini bu aile teşkil etmiştir. Bu ai- leyi kuran I inci Pependir. Torunu ikinci Pepen sırası gelince saray NAZIR. lığı yapt. o Ve yaptığı bir muharebe neticesinde (o bütün Meravenj kıral « lığına hâkim oldu. & Almanlara, Bavarlara karşı bir sürü (o hücumlarda bulundu. H inci Pepen ölünce vaziyete oğlu (Şarl) hâkim oldu. İsmini sülâleye veren bu adamdır. Şarl Poatye de islâm akınına karşı müdafaada bulundu. Ve islâm. ordusunun o Pireneye çekilmesine sebep oldu. O zaman (Martel)-tıhva - nını aldı. e Şarl öldüğü zaman (741) Cermanyada (O Vezerden Akdenite, ve garpla Atlas Okyanosuna kadar uzıyan bir ölkeye sahip olduğu hal - de taç sahibi bir kıral değildi. o Taç sahibi kıral unvanını Şarlın oğlu
