30 Mart 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
SEKîZiNCi SENE No. 2*37 Sahip ve Başmuharriri ÇARŞAMBA 30 MART 1932 VUNUS j~ NADİ İDAREHANESİ: kar«ıtuı4» 4vra •ahsusa » Telgraf: İstanbul Cumhuriyet Poata kuluso: N 2 4 6 22360 23230 Telefon: S 80473 Idare müdürü 22365. Matbaa mhu Açığa çıkan kirli çamaşırlar nen muhakemesine dün başlandı Müddeiumumî, davamızı deliller ile isbat edeceğiz. Rüşvetin 10,800 ^ttrası kısa zamanda Yordan ve Çifre tarafından verilmistir. Dedi. Maznun vekilleri bunun üzerine, rüsveti alan hükumet komiseri bulunamadıemdan müekkillerhnize sual teveccüh edemez dedile. Bu talep heyeti hâkimece reddedildi. Badehu maznunların isticvabina başlanarak Yordan isticvap edildi. Yordan, komiser Emin Beyi ancak iki defa tanıdığını söyledikten sonra devamla: Ben buraya gelince Arman namı aitında komisere para verilmis olduğunu gördüm. Benim zamanımda komisere para verilmedi dedi. Reis kendi imzasını havi listelerde Ernest namına verilmis paralar olduğunu ve Ernest'in komiser Emin Beyin ta kendisi bulunduğunu söyleyince Yordan: Erenst müstear isimdir. Sirket hesabında iki Ernest vardır. Biri benIçtnde hazlne sarartna müthiş dalaverele den evvel Emin Beye ait Ernest, didonen tzmir Rthtım Şirketı binast ğeri de müteaddit mesail ve eşhasa ait Ernest hesabatıdır. Bu ikincisi tddianetneye göre Yordan, cürüm zamanımdadır. Emin Bey dahil de lerin üçünde de alâkadardır. Çifre' ğildir. Dedi. nin vaziyeti de aynidir. Pere, sahteReis, defterlerden bazıları kaçıkârhktan ve vesaiki imhadan, Fran rılmıs dîye sordo. ko, sirketht rüsvet işlerinin nâzımı * Maznun: ohnaktan, Galip Bey dc evrakı im(Mdbadi 3 uneu sahtiede) ha ve kaçırmaktan maznundurlar. OIME ŞERAITI : İTÜRKİYE İÇİN HARIÇ İÇİN î/eneliği j 1400 Kr. j 6 Ayhğı ; 750 Kr. • 3 Aylığı ; 400 Kr. Aylığı | 150 Kr. 2700 Kr. : 1450 Kr.1; 800 Nushası her yerde İzmîr'de Meraklı Bir Muhakeme Başladı Hangisi: Dövizmi, Kontanjantman mı? Ziraat Müsteşan Atıf Bey Avrupa'ya seyahate çıkarken kendisinden sorulan bazı »uallere cevaben guya: Bu sene buğday zeriyatımn noksanı eğer fiat noksanından ilerî geldiğini iddia edenler varsa kat'iyyen söylerim ki bu bilkülliye yan lıştır. Kışlık zeriyat havalann fe nalığından dolayı noksan olmuştur. Ekmek fiatının artınlmasına gelince bu asla doğru değildir. Diyesi imiş. Eğer Müstesar Bey seyahatte olmasaydı kendisine atfolunan bu sözleri muhakkak surette tekzip ederdi. Zaten Atıf Bey tetkikine memur olduğu kontanjantman mes'eleleri Ue takas muameleleri arasında bu buğday mes'elesinin muhtelif memleketlerdeki ehemmiyet ve azametini dahi görmeğe f ırsat bulmuş olacağından avdetinde bize hakiki manasile enteresan malumat ve beyanat getireceğini siiphesiz addetmekteyiz. Bu seyahatten cıkacak diğer bir faydaya gelince bu nun da kontanjantman şekillerin • den hangisinin maksada en muvafık olacağı hakkında yerlerinde yapılmış tetkiklere müstenit olarak jetirflecek fikirlerde ve mütalea larda görüleceğini simdiden tahmin ediyoruz. Ancak takas mukavelelerine zemin hazırlamak vazifesile de mükellef olduğu anlaşılan heyeti mizin memlekete avdeti mayıs ni • hayetlerine kadar uzuyabileceğin • den sistem üzerinde yapılacak mu • kayeselerin o zamana kadar geç bırakılması gibi bir mahzur ile karşı karşıya bulunuyoruz demek olur. Eğer hakikaten sistem üzerinde mukayese ve tercih maksadımız varsa. Zaten sistemleri mukayese etmek esasına müstenit bir tetkik için Avrupa'ya kadar gitraeğe hacet bile yoktur. Eğer bizim yaptığımız umumî ve ayni kontanjantmanın zaman jle tabakkuk edecek bir ziyanı ihtimali varsa onu olduğumuz yerde dabi tetkik ve muhakeme etmek liğimiz için malumat unsurlarmın hiç birinden mahrum olmadığımıza hükmedilebilir. Şeker davası bitmedi, gelecek salıya kaldı! İzmir rıhtım şirketinin merakla bekleMaznunlar, hükumeti aldatmak için komisere yüz binlerce lira rüşvetin nasıl verildiğini açıkça itiraf ettiler tzmir 29 (Hu. Mu.) Rıhtım şirketi davasma bugün asliye ceza mahkemesinde başlanmıştır. Samiin arasında Vali muavini, Polis Müdürü, maliye müfettişleri, ecnebi madamlar vardn. Maznunlar, şirket müdürü Çifre, murahhas aza Yor dan, mes'ul muhasip Peru, avukat Gad Franko, sabık maslahatgüzar Galip Beydir. Maznunlar yedi avukat tutmuşlardı. Vekillerden İbra him Bey, tebligat usullerinden hata yapıldığını, son tahkikat kararınm kendilerince meçhul bulunduğunu, çünkü tebliğ edilmediğini söyledi. Evrak tetkik edildi, tebellup imzaIarı görüldü. Müddeiumumî Ali Rıza Bey, ortada maznunların hükme itiraz edecekleri usul hatası bulunmadığını söyledi. Heyeti hâkime yapılan tebligatm usule uygun olduğuna karar verdi. Sorguya başlanırken reis, maz nunlarm hangi suçlardan mahkemeye verildiklerini sordu. Müddeiumumi, ilk iddiasım yaparak, iddiamız üç noktaya müstenittir. Birincisi komiser Emin Beye rüşvet verilmesi, ikincisi defterlerde sahtekârlıkla hükumet ve eşhasm ızran, üçüncüsü defterlerden bazılannın imhasıdır; diyerek maznunların hâdtteîertieki rottermi izah ettL 1 1 flINIIIIllHIHIllli 1 1 I HltllflUIIVf II IfinifllfllHl fll llllllHflllllllHIIIIIIIIIlIIHIIIIIIIIIllllllll 111IIIIII lltll lill IHIlllHflMMIIII IIHHIII IIIMHIlMtilltlMIHtlIIII IHMIinilHII III lllll 1 1 ( 1 IIIHIIIIII111 lllllllf IIMIII1IM1IMII1HIIIIM 11 1 II 1 11 ıiHiııımmıııııııııııııiHiıııiMinııııııınıııııınııniMiııııııı ıııııııııııııımııııııııııııııııııniHiıifiınııtMiMiıııııııııiıııııııııiMMHiııınnıııımııııııınHiııiHiiHi Dün muhakemeye devam edildi, maznunlar sıra ile müdafaalarını yaptılar Dünku mvhakemeden btr bıttba Şeker fiatlan üzerinde ihtikâr yapmak iddiasile mehkemeye verilen AIpullu Şeker fabrikasile diğer şeker tacirleri hakkındaki muhakemeye dün de devam edilmiş, dünkü celsede maznunlar müdafaalarını yapmış lardır. ilk uzun mödafaa Ilk müdafaa AIpullu Şeker şirketi vekili İsmail İsa Bey yapmıştır. Ismail İsa Beyin müdaf aası çok iyi hazırlanmıştı ve komisyonun raporunda zikredilen hususata ayrı ayrı cevap teşkil ediyordu. İsmail İsa Bey demiştir ki: « 1913 mımarah kanunun ilk muhatabı müekkilim AIpullu Şeker şirketi olmuştur. Aziz memleketimizin millî bir varlığı olan şirketimizî ve onun çok kıymetli uzuvlarını müdafaa ederken sizi bhaz işgal etmis olursam beni mazur görmenizi rica edeceğim. 1913 numaralı kanun 1873 numaralı kanunun zeylidir. Müekkilim şirketin vaziyetini görebilmek, mutmelitı hakkında idil bir fikir peyda etmek için evvelemirde ana kanunu o» lan 1873 numaralı kanun ile temasını tetkik etmek lâzımdır. ( Mabadi 2 inci sahifede ) Tatbik etmekte olduğumuz kon • tanjantmamn maksadındaki isabet münakasası caiz olmıyan bir hakikattir. Buhranın en had günleri geçirilhken millî paranm mubtelif sarsmtılara maruz kalmaktan masun bulunması birinci derecede ehem miyeti haiz bir mes'eledir. Eğer kontanjantman istiblâkâtta az çok tasarrufu da mucip oluyorsa bunu dahi millî iktisat namına kâr sayanlara iltihak edebiliriz. Ancak yeryüzünde yalnız biz var değiliz. Bilhassa kontanjantman bizim kadar başka milletleri de alâkadar eden bir iştir. Nitekim bu mevzudan iştikak etmiş bir hâdise olmak üzere takas mua • melelerini bütün memleketlerde yakından tetkik ve belki müzakere etmek üzere Avrupa'ya bir heyet çıkardık. Bu heyet kendisine tevdi olunan vazifeleri ifa ededursun, biz kon tanjantman işinde büyük bir noksanımıza isaret edeceğiz. O da memŞark DemlryoUan §lrltettnin heyeti umumiye içümamdan Wr Inttba Ieketimizden ihraç edilen mallarm umumiyeleri dün oğleden evvel Haybedeli olmak Iâzım gelen dövizler darpasa'da senelik içtimalarini ak üzerinde hemen hiç bir tedbir al Şark Demiryolları tetmislerdir. mamış ve almamakta oimakhğı • Okunan meclisi idare raporu ile mızdır. Eğer bu hususta esaslı ve 2,5 milyon kâr etmiş murakıp raporu ve bilânçolar kabul kanaatbahs bir tedbir almmazsa teAnadolu Demiryolları, Haydarpadiye muvazenesi üzerind<>ki hükümşa limanı ve Mersin Tarsus Adana edilmiş, bu sene vazifeleri biten mec (Jlfobadi 4 üncü sahifede) lerimizde tam ve kâmil bir isabet Demiryolu kumpanyalarınm heyeti mHiıııuıiHiınııııııımnımıııımnıınıraınımmıııııııııınıııınıııiHinnnnnıımmıııuıııııııııınınııı iHiııımıııııiHnmımııııııımımııııı bulunamaz. mış olmak üzere memleketten git thraç, memlekete döviz ithal eden için ondan izin almağa mecburiyet miş olacak servetin pek büyük mik bir muamele demek olacak, değil vardır. tarda olması ihtimali vardır, ve bu mi? Umumî kaide olarak bunun Ahiren tesis ettiğimiz kontan • kapı açık bulundukça o tehlike ceböyle olacağına hükmedilebilir. Fajantman usulile ithalâtı tahdit et reyan halinde bir zarar demek olur. kat ihraç edilen malın bedelinin tik. Harice fazla para vermiş olmımemlekete gelmemesi de mümkün Bu kapının kapatılmasmda da ya'ım diye. değil midir? Ve bu suretle ihracat kika fevtetmek caiz değildir itikathracata fazla ehemmiyet veriyomemleketten para kaçırmanın en dmdayız. Bu usulü biz icat edecek ruz, ve şimdilik yalnız devlet ve ressalim yolu olmuş olmaz mı? Memdeğiliz. Bütün Avrupa memleket mî idareler mubayaatını takasa tâbi leketten sadece para kaçırmanın leri onu çoktan tatbik etmekte bututuyoruz. Karşılıksız mal almıç değil, hatta altm kaçırmanın? Bunu lumıyorlar. Her tacir ihraç ettiği olmıyalım diye. böyle ifade edelim de bari hâdisemalın bedeli olan dövizin hesabmı İhracat yapıldıkça memnun olunin ehemmiyeti üzerine gözler dört yoruz. Memlekete para giriyor diye. vermeğe mecburdur. Bu işin esas açılsın. kaidesi budur, ve bu kaide tatbi Bütün bu işler içinde dikkat et Bunu böyle ifade etmede ise hata mediğimiz bir tek mühim nokta var: katta takibi belki en kolay olan kaida yoktur. Çünkü bedeli geri getidedir. Memleketimizden ihraç olunan malrilmiyerek memleketten ihraç edilBu vesile ile bu mevzu üzerinde ların bedelleri hakikaten m^'''te miş olan her malın nihayet mî'te avdet ediyor mu, etmiyor mu? tşte duşür.ülmeğe başlandığı zaman konkâsif bir altın kıymeti vardır. Bu dikkat etmediğimiz mühim nokta. tan jantmanın muhtelif şekillerin iste eşya Ue altın bir ayardadır. Bir nokta ki onu suiistimal etmek den en az zararlı ve en mrkulü üzeOlan işler şuniardır: istiyecekler elinde diğer bütün nokrinde de en salim karara vanlmış Memlekette bir döviz komîsyonu taları sıfıra irca edecek kadar bü olacağını kuvvetle tahmin ediyoruz. var, kambiyo komisyonu denilen ko yük ehemmiyeti haiz bir açık kapıdır YUNUS NADİ misyon. Dısarıya para çıkarabilmek Şimdiye kadar bu kapıdan çıkıp kaç Fırka liderleri Reisicumhurun nezdinde Buğday hararetli bir ictima yaptıîar Dün de bir çok şirkeder senelik heyeti Mes'elesi^ " ^ Başvekile şayani dik Halkçılar întihabm umumiye içtimalarini aktettiler 1 Şirketİerin bîlânçosu Venizelos çekilıniyor kat bir teklif yapıldı ( Tecdidini istiyorlar Ankara 29 (Hu. Mu.) tzmir ekmekçiler cemiyeti reisi Ahmet Ziya Bey, bugün Başvekil Ismet Pasa tarafından kabul edilmistir. Ahmet Ziya Bey, hükumete bir teklifte bulunmuştur. Bu teklife gore şehirlerde fabrikalarda ö ğütülerek istihlâk olunan buğday unundan alınan yüzde altı mua mele vergisi dört küsur milyon lira tutuyor. Eğer bu vergi nisbeti yüzde yirmiye iblâğ olunursa hiç dbayet masrafı olmadan ve suiistimal imkânı kalmadan hükumetin aldığı muamele vergisi on beş milyon liraya çıkacak, buna mukabîl sekiz kurusa satılan ekmeği yalnız altmış para fazlasile yiyeceğiz. Bu sayede buğday fiatlan da artabilecektir. Ziya Bey, teklifinde yalnız şehirlerde bulunan 4 milyon halkın istihlâk ettiği yevmî yarun kilo unu hesaba katarak bu neticeye varmıştır. Buğday fiati yükselince muamele vergisi yüzünden pahalanmaması îçin muayyen tenzi lâth nisbetli bir formül konması kabildir. Ziya Beyin bu basit ve kabili tatbik teklifi gittikçe ta raftar kazanıyor. Bu vesile ile buğday mes'elesi gene ortaya çıkmıştır. ıifiııııııııiıııııiHiniııııifiııııiıııııiNiıııııınıııııiHiıııııııınıııııııunHiıııtıııiiııııtıııiMiiMiiHiıınırııiıııınıtıtıııiııifiııııııtııınıııııınıuiııiıniHiH Atina 29 (A.A.) Siyasî rüesanın ikinci içtimaı dün M. Zaimis'in riyaseti altında aktedilmiştir. Bir temerküz hükumeti teskiline ait sureti hal akim kaldığından M. Venizelos'un iktidar mevkiini mu hafaza edeceğine muhakkak nazarile bakılabilh*. Atina 29 (A.A.) Dün saat 17 de M. Zaimis'in riyaseti altın daki siyasî meclis ikinci defa oiar»k toplanmıştır. M. Çaldaris, reisi bulunduğu haltçı fırkasının millî birlik hükumetin* iştirak edemiyeceğini beyan etmiştir. Mumaileyh, hükumetin cumhu riyet fırkalardan mürekkep bir te • merküz kabinesi teşkil etmek ikti Yunan Başvekıh M. Venizelos Krcdıyetçilerin M. Çaldaris darına malik olan M. Venizelos'un elinde kalmasını tercih etmektedh*. M. Kafandaris, baska bir hüku(Mabadı 4 uncü Sirkeci'de dün garip bir vak'a oldu Coğrafya âlimigitti Evvelki gün şehrimize ge len maruf coğrafya âlimi M. Dümarton dün Romanya vapurile Köstence'ye gitmiştir. Profesör dün öğleden evvel İstanbul'un jeolojik teşekkülü hakkında kısa bir etüt yapmıştır. M. Dümarton Dün Sirkeci'de Hilâl lokantası önünde garip bir hâdise olmuştur. Mes'ele şudur: Bir arabacının arabasına haddi nizamisinden fazla yük yüklettiğini gören zabıta memurları arabacıyı alıp merkeze götürmek istemişler, arabacı buna muhalefet ederek yüzlerce kişiyi basına toplamıştır. Belediye nizamatı mucibince bir arabaya azamî yedi çuval un yükletilebilir. Arabacı bu kayda aldırmamış, dokuz çuval un vüklemiştir. Serkeş arabacı mukavemetine rağmen merkeze götürülmıis, ifadesi alınmıştır. Resmimiz bu şayani dikkat hâdise yi tesbit etmektedir.
