3 Şubat 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 16
«— 6 — VAKIT 3 ŞUBAT 1923 Jspanyada dini ve siyesi bir inkilâp Cizvit Papsları nasıl koğuldular? | Üst tarah birinci sayfada | teplerinden ve müesseselerinden dışarıya atacakları asla beklen mezdi. İşte hiç bir kimsenin batır ve hayalinden geçmiyen bu hadise son bafta içinde olmuş, bilmiş- tir. Bu büyük taribi hadisenin olması için de İspanya meclisi miilisinin kabul ettiği birkaç maddelik kanunun kabul ve ilâ- mı kâfi gelmiştir. Türkçe dilinde -(çizvit) kelime- #inin delâlet ettiği bususi bir mana vardır. Bu mana içer.sinde her türlü gizli ve karanlık entri- kalar, dalavereler, esrarengiz kuvvetler toplanmış gibidir. Sa- dece Türkçede (cizvit) kelimesi» nin ifade eltiği bu esrarepgiz mana bile İspanyadaki cizvit pa- paslar cemiyetinin baiz o'duğu ehemmiyeti göstermiye kâfi ge- lir. Filhakika 'cizvit) papas ce- miyeti İspanyada gecmiş asılar- daki kuvvet ve nüfuzunu kay- betmişti. Fakat bu papas cemi- yetinin Kata'onya'da, Barselona" da, Mauresa'da, Tortosa'da, Tar. ragone'da, Gerone'de, Terida'da mektepleri ve sair dini müesse- seleri vardı. Bunların her birisin de yüzlerce cizvit papası sene- lerdenberi talebe yetiştir mişlerdi. Buralardan çikan talebeleri son- radan yardım etmek suretile ce- miyetlerine bağlamışlardı. Hulâ- sa cizvit cemiyeti tarafından ye tştirilen bu talebeler muhtelif makamlara geçmişler, İspanyada nüfuz ve mevki sahibi adamlar. olmuşlardı. Bu itibarla Ispanya (Civit) pa- paslarının teşkilatı son gönlere kadar fevkalade kuvvetli manzara arzediyo.du. Hususile bu cemiyete karşı bareket eden- lerin müthiş tehlikelere maruz kalacağı şeklinde zihinlere yer- leşmiş olan bu kanaat Cizvit ! papaslarının teşkiiâlındaki kuv- ! veti daha ziyade artırıyordu. Bununla beraber son zaman- larda Ispanyadaki layik ibtilâl- ciler nihayet Cizvt papasları aleyhine harekete geçmişer, bu suretle İspanya meç'isi millisinden Cizvit papaslar cemiyetini dağı- tan bir kanun çıkarmıya mu- - walfak olmuşlardır. (Madrin) de kabul edilen kanucun İspanya- ın muhtelif vilâyetlerinde inti- bir | | ve idare adamlarının gandacı kimselerdir. Bunlar, üç | sınıf o'up başlarında (o bulunan bir ceneral tarafından idare edi- lirler. Cizvitler siyasi tesirler de icra ettikleri için 1762 senesinde Fransadan 1759 senesinde de Portekizden koğulmuşlardı. Bir müddet sonra tekrar Fran- gene koğuldular, 1901 senesin- den itibaren kendilerine cemiyet teşkili menedildi. O zamandanberi cizvtler faa- liyetlerini daha ziyade şark ve vzak şark memleketlerinde ar- tırdılar. Şimdi de İspanyadan ko- ğu'uyorlar. Ispanya hükümetinin 23 kâvu- nusanide neşrettiği kanun şudur: 1 — Ispanya topraklarındaki cizvit cemiyetlerinin dağılmasına karar verilmiştir. 2 — Kararnamenin neşrinden on gün sonraya kadar cizvit pa- paziarı ve papaz namzetleri da- gılacaklardır, Cizvit cemiyetleri aza arı müşterek bayat yaşıya- rıyacaklar, aynı bina dahilinde toplanamıyacaklar ve şabsiyetie- rini devam ettiremiyeceklerdir. 3— Bu kararnamenin ilânından itibaren Cizvitler, mülklerinden istifade edemiyeceklerdir. 4 — Kararnamenin neşrinden beş gün sonra Cizvitler tarafın- dan idare edilen em'âkin listesi isimleri bhüümete tevdi edilmiş olacak- tır. 5— Cizvitlerin emlâki emlâki milliyeden-addedilecek ve hayır işlerinde kullanılacaktır. 6 — Bütün resmi devair, on güne kadar cizvitler namına mukayyet bütün emlâkin listesini vereceklerdir. Bu müddet içinde ! bütün mali müesseseler cizvitler namına mevdu bütün meblağla- n, hesabı carileri hükümele bil direceklerdir. 2 Şubat 932 Kambiyo Fensiz Frangı şarı her tarafta dehşet uyandır. | mıştır, Şayani dikkat olan pokta şudurki Cizvit papazlar cemiyeti bu kanun karşısında katiyen fili bir mukavemet O göstermiye imkân | bulamamışlar, kendilerinin taraf- | tarı olanlarda en küçük bir hi- İ mayede bulunamamış'ardır. «| Cizvit cemiyetinin dağılınası hakkındaki kanun papazlara aza- mi on gün mühlet vermiş oldu. ğundan bu müddetin bitamında | bütün papazlar İspanyanın en büyük darülfünun binaları haline | gelmiş olan cizvit mekteplerinden çıkıp gitmiye mecbur olmuşlar- dır. Adetleri yüzleri ve bineri çen bu papazların nerelere ikleri ve bundan sovra ne iş - yapacakları benüz malüm değil Malüm olduğu üzere Cizvit papazları 1533 senesinde İnyas dö İa tarafından din irticamı mul a için tesis edilmişti. Ciz- vit 1 çok Ive propa- di ı gele lirası Kr. Liret Pelen Dinhmi Ms Frank beva Florin Koro Terk rası Dinar Çervones Kuruş Nukut 90 Frank iran 1 İsteriin (İngiliz 1Dolsr (Amerika s0lret (italya 2 BORSA HARCI 9, | l8 gi Halk evleri Şehrimizde büyük bir toplantı yapılacak Halk evleri talimatnamesine göre “İstanbul Halk evi,, nin dil, tarih, köycülük, kütüphane, neş- riyat, spor, temsil, içtimai yar- dım ve güzel san'atlar gibi de- kuz şubesi olacaktır, Halk fırkası 4 Altın Mecidiye Bankonot saya geldiler ve 1880 senesinde | Günün Muhtırası Takvim — Çarşamba 3 Şubat 2 inci sy 1932. 27 Ramazan 1351 Senenin geçen günleri: 35 kalan günler 327 Güneş — Doğuşn 7,20 Fangı 17.5 Namaz vakitleri — Sabah 7209 Öğle: 1294. ikindi 14.52. Akşam 17,55 Yaşı 1841 imsak 580 Hava — Dün sıcıklık azam! 6, asgari nakıs 2 derece olarak kaydedilmiş. tir. Bugün rüzgâr İodostan esecek, hava bulutlu olacaktır Radyo | Istanbul — Ya'nız, yatsı namazın. | dan sonra cadir gecesi münasebetile 0- kunacak olan Türkçe Kur'an ve mevlut verilecek ve başka meşriyar yapılmıya- caktır Helisberg — (2744 m 75 kilo vati 93v cimnastik — I2:0 Berlinden nakil — 1405 konser - 17.1$ orkestra konseri: Mozart Çaykovski'den parçalar — 1930 dint Koro heveri — 2830 Ber inden null. Viyana — (5182 m. 20 kilovan 17,30 asierf könser - 2045 son on senenin muvalfakıyet kazanmış olan eser leri — 23.20 orkesira; Stravs, Sullivan, Costa, 'Abrabam ve Hügel'in eserleri. Lahti — ((706 m $$ &ilovat) 18 çocuklar için şarkılar — #,25 kira ra — 21.15 dans. Budapeşte - (550 m 23 kilo. vati 10,15 konser « 13,05 radyo kon- seri — 18 orkestra konseri — 20 kon ser: keman, viyolonsel ve şarkıyla — 22 orkestra konseri: Göldmerk, Bizet, Le- Oncavalo, Vagner ve Sıravs'ün eserleri — 2345 Tsıgan orkestrası, Roma — © m 75 kilovat 13,45 şarkılı konser — (830 şarkı re- sitalı — 23 operadan nakil, Varşova — (1411 m. 158 kilovat) 1835 talyan musikisi konseri — Öl,!5 köylü orkestrasıyla konser — 9225 oda musikisi konseri — 24 dans Bükreş — (3905 m. 16 kilovs0 13 plak — 13,45 haberler — 18 radyo orkestrasıyla Romanya havaları — 2040 Lizee Jorjesko tarafından şarkılar 2145 pişino #olo < 72:15 viyolonsel solo — 2245 haberler, Praga — 486. 60 kilovat) 2! Smetapa salonundan konser nakli — Koptal, Dvorşak, Karel Bentl, Foerster'in eserleri, Moskova — (1481 m. 40 kilovat) 18 den 2030 a kadar. Yarın: 4 Şubat Helisberg — (2:44 m. 75 kilo vat) 9,30 Jimnastik — 10 Berlinden na” kil — 12 Madenl sâzlarla konser — 1730 orkestra konseri — 91 balet mu- sikisi — «2,10 musikili hikâye — 7240 flavtn ve piyano konseri — 2815 ha derler. Viyana — (517 metre, 20 kilovat) 16.50 piyano solo — 18 orkestra — 9033 halk konseri — 21,20 Koro kon- seri — 23.3$ dans Budapeşte — (550 m. 23 kilo. vat) 10,15 konser — 1805 konser — 18.90 bafif musiki; Strans, o Valdenfel, Vecçi, Smith'in eserleri sonra Töselli, Lehar — 2030 operadan nakil: Tan. baü.er. Roma — (441 metre, 75 kilovat) 9.35 radyo gazetesi — 1830 şarkı re- sia — 1845 konser — 22 senfonik konser Varşova — (14!İ metre, 158 ki. lovat) 1335 filarmonini tarafından ço cu.lara konser — 1835 oda musikisi konseri — 21,15 bhatif musiki — 23/10 radyo gazetesi — 2330 dans Bükreş — (494 m 16 kilovat) 18 orkestrayia Romanya havaları 1910 orkestra — 21 şarkı — 2120 senfonik konser — 2245 haberler. Praga — (486 m. 60 kilovat) 2030 Çek şarkıları — 2040 piyano konseri : Ravel, Debussy'nin eserleri — 215 #omedi Moskova — (1481 m. 40 kilovat) 18 den 2030 a kadar. Leningrad — (1000 m. 20 kilo- vat) 16 dan 23,30 e kadar. senereemrenan sadamssesesema0r sende see sauna sen üeeeen00 İstanbul şubesi bu şubelerde ça- hışacak zevatın isimlerini tesbit etmektedir. İsimlerin tesbitiaden sonra mühim bir içtima yapıla” cak, içtimaa fırkaya dabil olmi- yan zevat da iştirak edebilecek- tir. Içtimam günü benüz belli değildir. Şubat içinde olması muhiemeldir, Gazi Hz.nin İzmirlilere selâm ve sevgileri | Usttarafı 1 inci sayfada | taşekkürlerini Behçet Salih beye ifade buyurdukları gibi orada bazır olan gazetemiz müdürü- ne de bu hislerini açıkça yaz- mıya mezuniyet lütfetmişlerdir. Gazi Hazretleri (o İzmirlilerin kendilerini beklemekte oldukla- rı hakkındaki ricaya cevaben: — Başvekil paşa geldiler. Gö- rüşeceğimiz işler var. Fırsat bu- lursam memnuniyetle, iştiyakla gelirim. (İzmirli bemşerlerime selâm ve muhabbetlerimi söyle- yiniz. Buyurmuşlardır. Balkan birliği tahakkuk edecek Gazi Hazretlerinin o elvvelki gece Balkan murahhas'arile gö- rüşerek kendilerine iltifatta bu- lunduklarını dün haber vermiş- tik. Büyük reisimiz, ayrılırken murabhaslara Balkan birliğinin birgün tahakkuk edeceği hak- kındaki kanaatlerini izhar bu- yurmuşlardır. "Bulgaristanda a Türk geneliği Turan İsmınue bir gazete çıkarmıya başladılar Bulgaristanda Kırcalide “Tu: ran,, İsminde yeni barflerimizle bir gazete neşrine başlanmıştır. Meslektaşımız o“ başlarken ,, başlığı altında mesleğini ezcümle şu suretle anlatmaktadır; Çıkarmayı omuzlarına yükle- diğimiz Turan cemiyetleri “Tu- ran,, gazetesinin Bulgarya Türk gençliğinin tamamile Kalbi, dili her şeyi olmasına bütün mevcu- diyetimizle uzun müddet çalış- tığımıza ve şimdiden sonra aynı enerjiyle çalışacağımıza acaba inanmıyanlar bu'unacak mı? Biz aleşli bir cemiyetçilik ru- buy'a başladığımız bu işte mu- vaffak olacağımıza eminiz. Çün- kü arkamızda yüzlerce, binlerce ra kaynağından şerbet iç miş, idealist feragati nefs sahibi Türk gençleri bu'unmaktadı. Gazetemiz, işte bu gençlerden işte bu kaynağın vereceği bir irfan, beden kuvveti ve hakkını aramayı bilmemizden babsede- cek ve bu yolun nuruna wzak kalmış genç ve ibtiyar, herkesi ona, eriştirmek için çalışacak, yazacaktır. Gazetemiz Siyasetten uzak olarak mukaddes gayemizin neşir ve tamimine çalışacaktır. Vakıt — Bulgaristanlı Türk gençlerini tebrik ve muvaffak olmalarını temenni ederiz. Tütünculur kongr. sinde Ankara, 2 (A.A)—Tütüncülük içtimamın üç komisyonu bu gün- de mesailerine . ayrı ayrı devam etmişlerdir. Tütün zeriyatının tah- didi, Tütün kaçakçılığının ve tağ- şişin men'i mevzularını tetkik eden bir numaralı kom'syon tütün zeriyatının mıntakavi ve mevzii tahdide tabı tuculması ve kaçakçılığın men'i için halen sa- tılmakta olan en ucuz tütün ve sigara fiyatlarının daha ziyade tenzili ve tütünlerin tağşiş edil- memesi için tetbirler ittihazı hakkında (o temenniyatta bulun. mustur —— a or tekzip Ankara, 2 (A.A) — Mutasav- ver teşkilât İây'haleri zımnnda avukatların tasf yesine, mahke- mei temyizin Ankaraya sureli nakline ve saireye dair Akşam gazetesinin 20 ve 30 kânunusani nuskalarında neşredilen haberle- rn tekzibine Anado.u Ajansı me- | zundur, Musiki © fasılları esnası0dk Gazimiz bir aralık Sa'âbat* beyin kendi bestelerini dinliy€” rek istidadını takdir ve bu vesileyle Türk musiki naslarının büyük bir cet hitap etmek kabiliyetini haiz mus kiye hizmet etmeleri | ve zarüretini işaret buy lardır. Edirnelilerin tazimleri Dün haber aldığımıza Edirne belediye reisi Ekrem de evvelki akşam Gazi hazreti” leri tarafından kabul edilmişti” Ekrem bey Gözi hazretlerin* Edirneliler namına merhum ref sam Hasan Rıza beyin kayt bir eseri olan “llkbabar,, is tablosunu takdim etmiş ve bi vesile ile Edirneliletin tazimleri” arzetmiştir. Ekrem bey, Edirneye ait bs nı işlerin takibi için Ankaraj* gitmiş ve şebrimize iki gün ©" e İİ Kadir gecesi (üst taralı 4 inci sayıtada Diğer taraftan bu ibtifalda b lunmak istiyen birçok ecnebi için camide yer ayrılmıştır. tanbul müftiliği Türkçe Kur” okuyabilecek hafızları tesbit derek kendilerine vesika ver tir. ği Dün Aksarayda valide cani inde Hafız Nuri bey tarafın. Türkçe Kur'an tilâvet olunmüf” tur. Yarm Ankaralı Mükerrein f” hım tarafından ikindiden s0! Kadıköyünde Osmanağa cami”'| İsi de Hafız Burhan Yaşar Beş” taşlı Rıza ve Nuri beylere kabele okutturulacaktır. Trabzonda Trabzon , — Bu cuma, bal Osman B. Çarşı camiinde Tür çe kuran okuyacaktır. Bu © inkılâp ( alkışlanmaktadır. lerde 'yer bulunamıyor. Kuşadasında Geçen cuma günü İzmirin şadasında hafız Sadık bey nâk makamile Türkçe ezan © muştur. Halk, Türkçe ezanı b yecanla dinlemiştir. Adanada Türkçe kuran ik Adana, 1 (A.A) — Yarım Türkçe ezan ve yasin sures: vi camide muhendis Rafı bey fından oleymsen! tır Ke Recep vey Yenizude” Denizli, 1 (A.A)—C. HE kası Kâtibi umumisi Recep Pİ bugün Denizliye gelmiş, us Haik Fırkası vilâyet ve ei idare heyetleri tarafından ii lanmıştır. Recep bey, bu a Halkevi ittihaz edilecek b ar bir konferans verecek ve fırka teşki'âtiyle hasbıhal cektir. 7” Tarite kom.syonu topla: K rina devam ediyof | Tarife komisyonu dün " saat onda Bahri ticaret mü 4 yetinde toplanmıştır. Kom bu içtimada liman şirketinin si 2 ziyetini tetkik ve müzaker iy miştir. Komisyon sırayla şirketlerin de vaziyetlerini edeceğinden içtimaların kadar devam edeceği maktar'ır. 'ızsr « David Golder, tefrikamız çokluğuna mebm bu gün dercede okuyucularımızdan özür dileriz inan iğ SüEe )le
