3 Ekim 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 3

(Ust tarafı 2 inci sayıfada) men aelnen neşrettiğimiz karar- namede milli parayı koruma i- çin alınacak tedbire ve bu tedbir ile siyasetimizi izaha fırsat ver- miş olmak için meclisin toplan- dığı muhakkaktı. Para meselesi için toplanmasına lüzum var mi- dır, vereceğim izahatın kendile- rini mutmain aedeceğini zanne- da görüşerek kararlaştırdı ları ve bu kadar belli ve sayılı olan zevat ile oraya gele- rek kararlaştırılan bir iş bir oyun olmaz. Kendileri bazı vekillerin e anlaşılıyor ki ifti- duyuyorlarsa haber versin- ler bizzat istifa ederek mütelez- ziz etmek isterim. Fethi Bey ba- tırlarlar ki Serbest Fırkanın te- şekkülünde elden gelen yardımı yaptık bir fırkanın başında bulu- nan adamın hareketi o fırka i- çin miyar olmalıdır. Fırkaları meydana çıktığı zaman bunun siyasi hayatımızda bir tekâmül merhalesi olacağını söyledim. Yaptıkları bütün ittihamlara kar şı bir ay ses çıkarmadım. Arak- daşım diye kendilerini şerefyap ettikleri gazetelerde şahısları" mız ve fırkamız hakkında tür- İâ neşriyat davası ve... bir kelime olsunlar. Halk fırkasından bab- sederken zabita vukuatını andı- ran bir çok teferrüattan bahset- dırmış hapisaneye atmıştır. Her i bir zavalı adamın batasını hükümete reyine İsnat m behemebal tağhih eleriz, düzü olmıyanlara karşı bizim kadar dürüstlük ve şiddet irse kendilerini şimdiden tebrik ede- dn. rr rm dürüstlük it- em m kışlar, barem hücumu mahiranedir. Emsal ve nisbet üzerinde bil Bayst 10 » Devlet ibtisas kesbetmiş morların Dari da > lerin igin in Pin bir menzil noktası değildir. Teksat kanuninin müzakere- sinde bir tuzaktan sakındılar. : tetkik edildikten sonra hal şe- killeri zaptedilecekti, Başvekilin beyanatı derin alâka ile dinleni- ordu. Başvekilin mütemadi te- dül ve tekâmül halinde ol- duğunu söylemeleri çok hoşuma itti, gi Hakikaten tebeddül tekâ- müldür. Bazı insanlar zeki olurlar, genç yaşta her eyi xabit ve ihata ederler. vak hiç tebeddül etmezler, Başvekil bu kadar bahtiyar de- ğildir, Fethi B. beyanatında dedi ki: Muhterem başvekil gayet kuv- vetli bir fırka ile gayet küçük bir fırkaya hücum vaziyetinde- dir. Bu vaziyette bir muzafferi- yet elde edebilir. Fakat bu haki- kt değildir. Beni tetkik yapmak- la tuzak kurmakla tavsif etti, ba na her şeyin (o söylenebileceğini tahmin edebilirdim. Fakat ecne- bi sermayedarlarına simsarlıkla ittiham edilebileceğimi düşünme miştim. Bana yapacağım işlerin ne gibi şeyler olduğunu tafsilâti- le izah etmemi istiyorlar. Ben bir program neşrettim. Söyliye- ceğim her şey oradadır. Buraya bir hükümet programı okumak i- gin gelmedim. Sizin programını- zı tenkit için geldim. İnhisarlar- dan ceplerini dolduranlar demi- şim şimdi bunlar kimlerdir de- niliyor. Şahsiyattan müçtenip ol makla beraber bu hususta fikri- mi burada açıkça söyliyebilirim Jana hatlarile uzun seneler: İzmir liman inhisarı denilen şir- |takip olunan hatların ayni kete hükümet bir milyon lira bir sermaye vermiştir. Bu suretle te- şekkül eden şirketin başına li- man ve ticaret işlerile hiç alâka- sı olmıyan kimseler gtirilmiş- tir. Bunların in lm ve ya operatör olan imse geç- miştir. Benim muhalefet vazife- sini bırakarak kaçacağımı zan- nediyorlar hiç bir (Ozaman kaç- mak ihtiyacını © hissetmiyorum ve etmiyeceğim. Bir memlekette şimendifer yapmak bir siyaset değildir, tabii bir şeydir. Liman işleri de böyledir. Bunları yap- mak lüzumu mütearife. kabilin- dendir. Akıl ve hayalimden geç- miyen şeyleri bana isnat ederek bulunmak dürüstlük değildir. Sonra bükümetin siya- seti milli iktisat deniliyor, değil- dir. Sonra bizimki de gayri mil- Ni iktısat oluyor. Programımız » Buna gayri mil. Ni iktisat demek dürüstlükle mü- tenasip (değildir... Badehu Saffet B. Erzincan) obeyanatın- da İzmir muharriklerinden bah- sederkön bunlardan biri de fır kanın taşra teşkilâtıdır dediler bu isnadı reddederim;, dedi. Mahmut - Esat, Rasih Antal- ya İlyas Sami, Remzi (Sivas) a Atalay Beyler söz söyle- Sonra İsmet Paşa tekrar beya- natında: Muhterem (Fethi Bey benim sözlerimden kendisine sermayedarlara simsarlık isnadı gibi bir mana . Asla böyle bir maksadım yoktur. İz- mir liman şirketinde bir takım kimselerin ihtisasları e haricinde vazifealdıkları ve bunlara bey- bude tahsisat - verildiğini söyle- diler. Evet bu bir tefsirdir. Fa, kat bizim anladığımız cep dok durmak bu değildir. Bir ope. ratör lima nreisi olurmu. Halbu ki bu zatı bu işe getirmek için gok emek sarfedilmiştir. Borçlar memnuniyetle gör dük Fethi Bey de bizimle bera- berdir. Bundan dolayı kendisini tebrik hem ür ederim.,, B. tekrar söz alarak d İsmet P.ş nın şimdiki rücu etmiş olmasından naşi teşekkür ederim. Tenkitle- rimizi di ithamda ısrar ediyorlar. Bunlar benim nazerımda kavli mücerrette kalıyor. Bu noktai nazar cevap vermiyeceğim. Badehü hükümete beyanı iti- GER GE a AliB. (Afyon) un takriri kabul edildi ve 12 redde karşı 249 reyle yeni Fethi ledi ki t | ilışmakla inkişaf etmek gayelerinin olacağında ismem Paşa Hiz. (Üst tarafı 1 inci sayıfanızdadır) derece idi ki samiin arasında bir a ralık çok gürültüler oluyordu. Bir aralık'bir ses: | — Rica ederim, burası parla- mentodur... diye bağırdı. Herkesi dikkat etti, Bu, halkın lâubaliliğin- den şikâyet eden bir polis memuru idi. Fakat kimse itaat etmedi. Ni- hayet: “İnsaniyet namına susu- nuz!,, dedi. Meb'uslar ve samiin arasında gülmeler başladı Saat ikiye on kala Ftehi Bey ar kasında Ağaoğlu Ahmet Bey oldu- ğu halde salona girerek yerleştiler. Saat ikiye beş kala içtimaa da- vet zilleri çalmağa başladı. > | Başvekil koltuğunda büyük bir zarf olduğu halde içeri girerek ön sıralara oturdu. 4 İkiyi beş geçe Reis Kâzım Paşa celseyi açtı. Bu sırada Gazi Hz. lo- calarımı teşrif ettiler. Reis — Başvekil Paşa programı nı meclise arzedöcektir- Dedi. Bunun üzerine İsmet Pa- şa sürekli ve şiddetli alkışlar ara- sında kürsiye gelerek programını! okumağa başladı. Programın bazı yer surette alkışlanıyordu! PR “LA “Muhterem efendiler, Hüküme- : : i siyaset umumi ve tin takip edeceği siy: SE bei olacak- tır. Dahilde bu umumi siyasetin zi fadesi cümhuriyet icabatınm müte madi bir tekâmül taki petmesi, va tandaşın huzur ve emniyetinin ça” leri şiddetli engelden masun bulunması, vata- nin, milletin harsi ve içtimai birli- ğinin muhafaza ve takviye edilme sidir, HARİCİ SİYASETİMİZ Harici siyasetimizin vuzuhuu dahilde ve hariçte daha bariz oldu- ğu kanaatindeyim. Bu siyaset kom| - 3z içtimai faaliyetimizi idame tevsi o tunacaktır. Büyük adli ıslahatın bütün e- sasları muhafaza v etakviye olu- nacaktır. Tatbikatın verdiği tecrü- belerle memleket ihtiyaçlarının ta-| lep ettiği tadilât ve tekâmülâtı a- leddevam tahakkuk ettirmeğe ça- lışmak hedefimizdir. Cümburiyetin masuniyet ve in- ki safını ve bilhassa siyasi faaliyet ve mücadeleler içinde - vatandaş! haysiyet ve şerefinin müdafaasını,' bir kelime ile siyasi, milli ve ikti- sadi inkişaf için ilk şart olan niza-i mın maşuniyetini itminan ile adli; yeden * bekliyoruz. Milli iktısatta mesleğimiz malümdur. Bizim kana atimizce hükümetin her sahada fa- aliyeti nihayet milli iktisat için ya bir faide temini veya bir engelin bertaraf edilmesi gibi bir iktisadi gayeye teveccüh ettirmek lâzımdır. Iktıdarımız dahilinde olan bütün gayelerimizi bu uğurda sarfedece-| ğiz. ZİRAAT Zirai istihsalin maruz olduğu hu susi müşkülât, nazarımızı ehemmi-; yetle celbetmektedir. o Bu uğurda hükümetin iktıdarmda olan bütün! tedbirleri almak başlıca meşgale miz olacaktır. Milli iktısadın diğer sahalarında malüm olan programı- mıza yeni bir şey ilâve edecek de- giliz. Yalnız iş kanunu ve işçilerin va- ziyetlerinin ıslahı ile bilahssa meş- gul olacağımızı kaydetmek isteriz. MALİYE SİYASETİ VE VERGİLER Mali siyasetimiz bütçe muvaze- nesine müstehit < tasarrufkârane bir siyasettir. Vergilerin ıslah ve te| kâmülü yolunda senelerden beri sebatkârane devam eden tekayyü-i dat bütün mes'uliyetimiz zamanın- da vâşi tatbikata zemin olacaktır. Milli paramızın kıymetini koru” VAKIT 3 Teşrinevel 1930 — dül kanunu ile tekaöt kanununu a- tâkadarların refah ve hukukunu tes ri edecek surette tekemmül ettir- meğe çalışacağız. Fakat bu kanunlarda tenzilât yapmak temayüllerine asla muvafa kat etmiyeceğiz. 3 — İcra ve iflâs o kanununda borç için hapsin kalkması, ilâmsız icra gibi esaslardan geri dönmek mütesavver değildir. Bu esaslar ha ricinde kalan noktalarda memle- ketin ihtiyacına göre (o lâzımgelen tedbire bittabi tevessül edeceğiz. 4 — Gere kmübadillerden, ge- rek diğer vatandaşlardan borçlan ma suretile kendilerine arazi veril miş olan küçük çifçilerin bu s8 bepten mütevellit borçlarını tahfif için elimizden gelen gayreti sarfe- deceğiz. 5 — Arazi vergisi: Bunda şaya- nı nazar başlıca nokta kıymet tak- dirindedir. Kıymet takdirini yeni bir usule rapteden tecrübe kanunu- nun busene vereceği tecrübeleri bütün memlekete teşmil edeceğimi zi ümit ediyoruz. İratsız arsalar, bilhassa batak- lık, çalılıklar vergilerinde tenizlât teklif edeceğiz. Orman, bağ, mey va ağacı yetiştirecek olanlara uzun müddet muafiyet teminini düşünü- yoruz. 6 — Musakkafat vergisi: Umu mi ve hususi tadilât şartlarını hâ- fifleştirmek için teklifatta buluna- cağız. Yeni kâgir inşaat için mey cut muafiyetin teşmil ve tevsiine İtevessül musammemdir. Belediye resimlerile tapu ve in- tikal harçlarından esas olarak kıy- met meyanının mükellef lehine mü him surette tadili mukarrer ve ka- zanç vergisi tatbikatının ıslahında esaslı tedbirlere tevessül olunacak» tır. 7 — Sayım vergisi: Alman res simle hasılat arasında bir tevazün ve ahenk tesisi düşünülmüştür. Eğer fiatlerin gidişi b utevazü- nü ihlâl ederse vergide tadilât yap mak tabiidir, 8 — Veraset ve intikal: Bir had şularla döstlüuk rabıtalarınım her müzmardân âğadö “olan bir sami- mak için.yeni hükümet te çok dik- katli ve hassas olocaktır. -Takati di asgari tayini ve ev eşyasının i$- miyet ve dürüstlükle takviyasihö;İmiz Haricinde bir yük olduğu sabit tisnası ve kanunu medeni icabatı İ milli mücadeleden beri teessüs © den dostluk münasebetlerinin mu|ve kabili tatbik ola nameli tesviye-İmemdir. hafaza ve takviyesine, yeni dost» lukların lâyık “oldukları . kıymeti takdir edilmesine beynelmilel ihti- lâfların hakem usulile hallinin a- ranmasına velahsıl milli hak Velzinher sahada umumi hatlarmılU7- tutul| zikrettikten sonra şimdi günün mes menfaat icabatının nazarda masına müstenittir. “ Eski dostlukları takviye, bize yel ni dostluklar temin eden b usiya- sette devam edeceğiz. Türkiyenin olan osmanlı börçlai âdilâne ye varmak için bütün hüsnü niyeti- mizi sarfedeceğiz. GÜNÜN MES'ELELERİ Muhterem efendiler, siyasetimi eleleri üzerinde müfredatlı olarak tedbir ve fikirlerimizi arzetmek i- çin müsaade isteriz: 1 — Başlıca İstanbul ve İzmir sİcoğrafi mevkii ve beynelmilel vazi|;manlarında tatbik olunan ve ga- Je hem ahenk kılınması musam- 9 — Muamele vergisi - Bunun mamulâta tesiratı malümdur. Hü- kümet her iki istikamette esaslı bir faide teminine bilhassa çalışacak- MÜHİM BİR NOKTA Vergilerde düşündüğümüz tadi- lâtı zikrettikten sonra bir noktayı bilhassa tebarüz ettirmek isteriz: Devlet hazinesinin kudret ve intizamınm halelden . masuniyeti yetinin talep ettiği münasebat ve iti| ise olarak vâsi manalı bir tabir ile|başlıca hayat esbabındandır. Bu barı temin için hassas bulunmamız) iman inhisarı denilen tahmil ve sebeple Büyük Millet Meclisinin tabiidir. tahliye şirketlerinin bu işlerde ser- yeni bir kanunla tadil olununcaya Vatanın emniyet ve masuniyeti-İ post zannedildiği zamanlara nispetkadar mevcut kanunla tayin edil i iği budut dahilinde mil- allen iniz ihtiyatlı ve| tedbirli bulunmağı zaruri ve elzem addediyöoruz. e: ŞİMENDİFER Cümhuriyete kadar daima ih-! mal görmüş olan vatanın imarı ve muvasalatı fanliyetimizin başlıca bir bahsi olacaktır... | | sim Şimendifer siyasetinin ilk büyük hedeflerini elde etmekte olduğu- muz bu senelerde her sahada mil- İt birlik ve emniyet ve iktisadi kud retin inkişaf ve suhulete mazhar şüphemiz yoktur. MAARİF VE ADLİYE Maarif siyasetimizde > mesleki tahsil ve ihtisas, az masrafla çok ne tice arıyan ameli bir mahiyet, mek teplerimizin'her türlü menfi tesirat tan münezzeh ahlâk ve intizam cephelerini bilhassa ehemmiyetli tutulan bir zihniyet ve yeni bir kuvvetle devâm edeceğiz. İçtimai hastalıklarla mücadele etmek başlıca farikası olan sihhat ve içtimai faaliyetimizi idame ve hükümete beyanı itimat edildiği alkışlar arasında tebliğ olundu. Meclis bir teşri nisanide toplan- mak üzere tatil edildi. Ismet Paşa müzakereden son- ra Fethi beyin yanına giderek le bir terakki v etekâmül temin et- tikleri sabittir, Liman hizmetlerini biz serbest işler zümresinden değil, amme hiz metlerinden telâkki ediyoruz. Bu sebeple amme hizmeti cihazını ta- mamen kurmak imkânı hâsıl olun caya kadar nisbeten buna en yakın olan mevcut milli teşekkülleri kal- dırmıyacağız. Masrafları aazltmak vasıtaları nı iyileştirmek ve çoğaltmak hede- fimizdir. Gitgide kanun ve muka- veleler ahkâmı ve imkân dahilin- de, rıhtım hizmetlerinin de amme hizmeti cahazı dahiline almağa ça- lışmak, takip ettiğimiz hattı hare- kettir. 2 — Mmceurin maaşatında tea- “görüştü. li lAşağıdaki iki telgraf gazete- miz makineye verileceği sırada alınmıştır.) İsmet Pş nın Meclisteki beyananndan; Ankara,3 (VAKIT) — Fethi Beyfendiyi altı sene evvel on se | ne evvel nasılsa yine öyle bul- dum. Halk fırkasından tazallüm rolü halk fırkasına azami zulmet miş bir arkadaşım ağzına yakış- | maz zannolunur, halbuki bu ka- dar yakıştırması karşısında ben kelime bulamıyorum inhisarda ceplerini dolduranlardan mes'u- miş mükellefiyetler behemehal is- tihsal ve tatbik olunacaktır. Mütemadi bir tekâmül ve tadile tâbi olan vergilerin cibayetinde her hangi bir tereddüte asla müsamaha etmiyeceğiz. Muhterem efendiler: Her şey» den mühim olan mes'ele Büyük Millet Meclisinin idaresine ve ira- desine kendi haricinde herhangi bi tesirin müessir olmıyacağına kat'i- yetle inanılmasıdır. Bu uğurda elin deki bütün vesaiti kullanmak icra vekilleri heyetinin başlıca vazifesi olacağından asla şüphe edilmemek tedir. Eğer bu maruzatımızın tatbikmi muvafık görürse- niz müzaheret ve itimadınızı izhar buyurmanızı istirham ederim. liyetsizlikten hoşlananlardan bahsettiler. Zulmü insanlara maz lumiyet gibi göstermek kıyamet kadar tezahürat yaptırmak biz- zat mecliste en ufak fırsatı ka- çırmamak bu manevza hakikat- leri tarif için hakikaten şaşıla- cak cesarettir muhalefet fırkası- nın teşekkülünde nasıl imkân ve rilecek buyuruyrolar acaip İz- mirde eziyette bir an kendileri hâkim olunca fırka binasını fır- ka gazetesini taşlatınca galiba muhalefet kendilerine has bir ni met telâkki ediyorlar çimizde bi- TAN tarafı 9 uncu sayfamızda)