20 Eylül 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

VAKIT 18 Eylül —-6— (Ost te i#famızda) olan yeni k.. ann başına geçmek için istifasını verdi! Her- kesce malüm olduğu veçhile Ali Fethi Bey doğrulu, zekâsının in- Müstafa bir mevki teminine mu- vaffak olan cümbüriyetçi bir müfekkire meftunu modeon libe. ral bir zattır. Nasıl olupta bu müstema mevkii terkederek memleketinin siyaseti dahiliye cıdal sahasına atılabildi? “Bu mes'elenin bir an evel tavzihi icap ediyordu; kendisin- id 'den bir randevü talebinde istical ettim. j li Fethi Bey matbuatın cıban imül ehemmiyetini bilen ve takdir eden bir garp recülü hü- kömeti zihniyeti ile hemen bana bir mülakat saati bildirdi. Yeni fırkanın omuvakkaten merkez ittihaz ettiği Voyvoda sokağındaki Nazlı hana gittim. Acele ile hazırlanmış olan bu daire her hangi bir kampı andı. rıyor ve fırka teşkili kararının ne kadar acele ile ittihaz edil- diğini göstermekle beraber bu fırkanın siyasi mücadeleye ne » kadar ateşli bir surette atıldığı hakkındada bir fikir veriyor. Memleketin meşruti devre göre- bilmek için geçirmeğe mecbur oduğu hakiki bir tecrübe me- hengi. Ali Fethi bey kendine has zarafetle bemisson derece sami- mi kabuloetti. İlk sözleri şu oldu: — Daima alaka ile takip et- © tigim ,,Övr,, gibi bir gazetenin muhabiri tarafından sorulacak sösllere cevap dermek benim için bir saadettir. Ğ — Paris Sefaretinden feragat © ederken Türkiyede bir muhale- © fet Fırkası teşkiline sizi sevk eden sebepler nedir? Yeni fırka Lideri şu cavabi verdi: — Paristeki vazifemi terke- © derek memleketimde bir siyasi © fırka teşkil etmek kararını ver- daha müstacel bir vazifem oldu- ğu hakkındaki (© kanaatimdır. Aziz Reisicumhurumuz O Gazi © Mustafa Kemal hazretlerine gön- - derdigim bir mektupta beyan ettigim veçhile Fırkamız liberal layık ve cumhuriyetçi bir düs- tur Üzerine müessestir. Sola © doğru derecei temayülü efkâr- umumiyenin tenevvürü derecesile — ölçülmüştür. Bir esasat aleyhine teşekkül etmiş bütün fırkalara muarızız. Her ne kadar diğer nukatta “halk fırkasile muarız isek te her hanği bir irtica fırkasına karşı .lâlik ve cümhuriyetçi prensip bir müdafaa için onunla teşriki me- sai ediyoruz, Diğer cihetten ha- kimiyeti milliyenin en ülvi tarzı — ifade olan cümhüriyetten bekle- — nilen fevaidin normal bir surette > inkişaf bulabilmesi için bu iki — fırkanın muayyen idealleri ile yekdiğerlerine karşı vaziyet al- masi icap ettiğini nazarı itibara alıyoruz. Kuvvei icraiyeyi müra- be için en iyi çare budur. Cühuriyetin rubu ve esası ser- © best münakaşadır. Zaten bakkın- celiği, takıbı ile kendine Pariste | diren sebep burada ifa edecek | 1030 l iti. Siz Emir veren daima hâkimi mutlak olmaz dehadırki hükümet işlerinin mü- nakaşa ve tenkitle iyi idare edi- leceğini kabul etmekle kalmıya- rak, bu usulü ilhama temayül et- mekte ve bundan mahzuz olmak- tadır. Görüyorsunuz ki bunların ka- fesi ben ve dostlarım için vata- na karşı ifa edilecek bir vazife i vücude getiriyor. — Programınız ne suretle kar- şılandı? — Programımız pek müsait bir surette karşılandı. Durma- dan aldığımız bir çok fırkaya dühul talepnameleri buna delik dir, fırkaya girmek isteyenler arasında bir çok kadın vardır. Fırkamızın prensipleri ticaret serbestisi, münakaşa serbestisi, matbuat serbestisidir. Biz fikir sahasında bu prensiplerin galebe çalması için ugraşıyoruz. Bu sa- yimizde (ocümhuriyetin (büyük Türk milletine vermiş olduğu siyasi haklardan tamamile isti- fade ediyoruz. — Yeni fırka tamamen teşek- kül etmiş midir? — Yeni fırka tamamen teşek- kül halindedir ve bu teşkilâtı günden güne: Anadoluda yay- maktadır. Muhtelif merakizde son bulunduğum sıralarda vukua gelen tezahürat buna canlı bir delildir. — Gelecek ilkbahara kadar hat'i haraketiniz nedir? Fethi B. bana emin bir tavır- Ja yürcevabi “vdrdi* 0 — Gelecek »teşrii -intihabata kadar hattı haraketim bir mu- halefet vaziyeti olacaktır. Bu şüphesiz. Gazinin buyurduğu vecbile bu muhalefet vaziyeti ! şimdiye kadar memlekette mer- cut olan tek bir fırkayı temsil eden bir hükümete karşı vücuda getirdiği mürakabe ile bu mu- halefet vaziyeti memlekete büyük iyilikler temin edecektir. Ben Gazinin rıza ve tasvibi ile Tür- kiyenin bayatı meşrutasında ye- ni bir devre tesis ediyorum. Hükümeti Obazıra Cemiyeti Akvama yaklaşacağını söylemiş- ırkanızın (siyaset ile şimdi takip edilen siyasel ara- sında ne fark görüyorsunuu? — Fırkamın siyaseti gerek dahilde gerek ecnebi hükümet- lerle olan münasebatta yalnız memleketin menafiini istihdaf edi- yor. Hükümeti hazıra tarafından tasavvur edilmekle beraber he- büz temini için birşey yapılma- mış olan Cemiyeti Akvam ve Türkiye arasında yaklaşılması keyfiyetine sarfı mesai edece- ğim. Şu beyanattan anlayacağınız veçhile fırkam Halk fırkasının prensipleri ile aym rensipler üzerine istinat oediyor. Ancak müddeası daha seri, daha iktı- sadi, daha modem ve daha akli surette Türk milletinin hır- mcan edinediği terakkiyatı şe- nileritirmek, ve yedi senelik bir tecrübenin bizi kuvvetle raptet- miş olduğu Lâik Cümhuriyeti te- sis ile Gazimizin kast buyurdu- ğu gâyeyi elde etmektir, Bizzat rakipler tarafından bile ehliyeti tsadik edilen Ali Fetbi bey taraftarlarının kendisinden M. Meclisinde Fevkalâde içtima heye- canla bekleniyor Ankara Halkı, Meclisin fevka- | Saraçane sokaklarında heyecan lâde içtimamı büyük bir beye- canla beklemektedir. Bu içtima birkaç noktai nazardan ehemmi- yeti vardır. Evvelâ hükümet ma- ii lâyihayı meclise verecek, bu lâyiha Encümene havale ve kabul olunacaktır. Bu mesele üzerinde fazla münakaşa ve muhalefet vu- kuwna ibtimal verilmiyor. Zira iki fırkada alınan bu tedbire ta- raftar görülmektedir. Asıl gürültüler ve heyecanlı müzakerelerin İsmet Pş.Hz.nin irat edeceği nutuktan sonra olacağı kuvvetle tahmin edilmektedir. Fethi Beyin Gümüşhaneden in- tihabı çarşambaya kadar bite- ceği ve muhalefet liderinin, ogün meclise gelebileceği me'muldur. O zaman Halk Fırkası hatipleri ve İsmet Paşa 5. C.F. liderinin şimdiye kadar yapmış olduğu tenkitlerin ne esaslara İstinat e soracaklardır. iğer taraftan alınan haberle- re göre Fethi B., İsmet Paşanın nutkuna mukabil tenkitlere cevap verebilmek için hazırlanmaktadır. C. H. fırkası, kendisini, ya- pılacak bütün tenkitlere cevap verecek kadar kuvvetli bulmak- tadır. Zira şimdiye kadar takip edilmiş olan siyaset gayet sarih- | tir. Bu siyaset karşısında yapr- lan amiyane opagandaların hiçbir lime im mmiyeti : yoktur. Fevkalâde içtimada bir hakikat daha vazıh olarak göze çarpacaktır. Bir müddetten beri ortada bir şayia dolaşıyor. Melisin bu içtimada fesih kararı verip yeniden intihap yapılacağı söy- İeniyor. Halk fırkası erkânının böyle bir tasavvurları yoktur. Zira ortada böyle bir kararı verdirecek bir sebep görmemektedirler. Kabine erkânı arasında bazı değişmeler Oolacağı hakkında kuvvetli bir rivayei derağan et- mektedir. Fakat bu tebeddülün ne şekilde olacağı, de- ğişeceği ancak Meclisin fevka- | İlde içtimamdan sonra anlaşıla- caktır. malik bir adam olacak mr dır? Yakın bir ati bunu bize bildirecektir. Bizim şimdi nazarı dikkate alacağımız nokta düne kadar Asyai bir hükümet telâk- ki edilen Türkiyenin Avrupa parlâmento hayatına güzel bir — vermek üzere bulunduğu” ur, Hürriyet, insan oğlunun ka- nunu ve gayesini elde etmesi için şartı kati olduğundan insah mukavemet edilemez bir hissi tabii ile hürriyete mütemayildir. Bu yalnız fert için değil millet- ler ve beşeriyet için de böyle- dir. Emir veren daima hâkimi mutlak olmaz. Gazi Mustafa Kemal muhale- fet fırkalarının Türk millet mec lisinde teşekkülüne müsaade et- mekle asil ve ulvibir harekette bulunmuştur. Bizatihi terakki olan bir “Af- ranşsman,, eserini itmam eyle- miştir. Bu noktai nazardan de- nilebilir ki Türkiyenin Gazisi bu sahada bile Italyanın Duçesini Telya Pavlova | Madam Pavlovo dün Ankara- ya gitmiştir. Madam Pavlova çarşamba gü- nü şehrimize dönecek Ve ertesi Polise silâh atan hırsızlar iki kişiyi varaladılar Dün saat ikide Saraçane ba- şında polislerle iki hırsız arasın- da bir musademe olmuş, iki ki- şi yaralanmıştır. Cuma olmak dolayisile / sokaklarda bir çok | kimseleri heyecana düşüren bu vak'a şu suretle olmuştu: Bebekte Hidivin yalısında da- ire müdürü Ali Şerif beyin otur- duğu binaya iki ay evel giren ve bir çok kıymetli eşya çalan bırsızlar bütün taharriyata rağ- men bulünamamışlardı. Dün Ali Şerif beyin zevcesi Şemsi H. tramvayla Fatihte bir ahbabına giderken tramvayın içindeki bir adamin gözlerine dikkatle bak- mış ve bunun evlerinden eşya çalındığı gece kaçan hırsızlar dan birisinin olduğunu tanımıştır. Şemsi H. hırsızın kaçmaması için bağırmamış ve Saraçaneba- şında tramvaydan inen hırsızın arkasından kendiside inmiştir. Burada Şemsi H. yanında bir adamla Horhora doğru yürümek- te olan hırsızı göstererek Bu a- dam benim evimi soyan hırsız- dır.Yakalayın diye bağırmıştır. Kadınm feryadı üzerine yol- dan geçenler iki adamı birden yakalamışlardır. Bunlar sabıkalı Rıza ile erdir ve evi bu iki- si birlikte soymuşlardır. Ömer kendisini yakalıyanın elinden kur- tulamıyacağını anlayınca hemen tabancasını çekmiş ve ateş et- miştir. Ömer adamın elinden kurtulunca Horhora doğru kaç- mağa başlamıştır.Ömerin peşine halkla birlikte komiser muavin- lerinden Yakup ef. ve iki polis takılmıştır. Hırmz tekrar yaka- labacağını anlayinca gene taban- casına sarılmış ve takip edenlere doğru ateş etmeğe başlamıştır. Bu vaziyet üzerine komiser ve polislerde silâhlarım kullan- mak mecburiyetinde kalmışlardır. Bu ateş teadisi esnasında hırsı- zın attığı kurşunlarla Rüstem is- minde birisi alnından ve balıkcı Mahmut göbeğinben ağır surette yaralanmışlardir. Bu heyecanlı takip Aksaraya kadar sürmüş ve er yanğın: yerlerinde ya- kalanmıştır. Mecruhlar hemen cerrahpaşa hastanesine kaldırılmışlardır. Hır- sızlar polis müdüriyetine getiril- mişlerdir. Zabita ve müddelumu- milik tahkikata başlamışlır. 68 lira çalmış Evelki Ogün Fatih nışanca mahallesinde (oturan © Necati efendinin evine bir bırsız girmiş ve 68 lira çalmıştır. O civarda bulunan Ibrahim isminde birin- den şöpbe edilmektedir. Hayırlı evlât Dün gene Fatihte Haci Ham- za mahallesinin sarayönü soka- ğında 4İ numaralı evde oturan 12 yaşında Hulusı annesi Zühey- la hanımın 5 lirasile, 26 lık mah- mudiyesini, bir 5 lira kıymetin. ide altın yüzüğünü, 2 gümüş bi- leziğini alarak evden savuşmuştur. Çiğnemeğe devam den geçen şoför Ömerin idar€ | sindeki 2317 numaralı otomobil berber Karlonun dükkânı 9 nında duran 12 yaşında Avadis€ çarpmış ve çocuğu yaralamıştır Çocuk etfal hastanesine ledilmiş, şoför yakalanmıştır. Bir kız ölmek istedi Eminönünde Deve oğlu yokü” şunda 8 numaralı evde otursf Naciye H. intihar kâstile tentör” diyt içmiş ve Haseki hastanesi9* kaldırılarak tedavi altma al” mıştır. İntihara teşebbüsün #€ bebi henüz anlaşılamamıştır. Karısını yaraladı Galatada Hoca Ali sokağındf 34 numaralı evde oturan Samil€ karısı Ester arasında kavgf çıkmış, Sami karısını bıçal yaralamıştır. Carih yakalanmıf ve tahkikata başlanmıştır. i een eş imren zel inn hi Küçük ha . istanbuldaki kütüpaneler — Manrif vekâletince İstanbuldaki kürüps” nelerin birleştirilmesi ve adedinin ulması düşünülmektedir. Kapınacak kö NE YMM töpanelerin o kitaplan diğerlerine verile” “ cektir. Tevfik Kâmil B — Mehek Mübadele kömişyonu Türk başmurahha Tevfik Kâmil B Ankaraya gitmiştir. Asım B. bugün gidiyor “> Müskirat inhisarı umum müdürü Asım & bugün Ankaraya gidecektir Hastanelerde yer yok — | Hastanelerde yer bulunmadığı için © velce muhabere edi'meden istanbula ha © ia gönderilmemesi taşra belediyelerine birer kere daha bildirilmiştir. Kâhtanede bir fabrika — Kâhtanede bir mensucat fabrikası açmak için bir şirket teşekkül etmiştir. Şirketi sermayedarları ossasında Firansozlar dâ vardır yakında limanın inşasına başlan&” caktır, * Rusya ihracat şirketi — Rus ya ile öcsret yapmaka için teşkil edil&f şirket feshedilmiştir. Sirketin müdürü ve metmurlarına üçer aylık ikramiye veri" miştir. Lise mezunlarının miktarı — Bu seneki lise mezunlannm miktarı kişidir. Bunların yaımna yakin nude Mstanbul liselerinden çıkmıştır. Yalnız 18" tanbul lisesinden 130 ebe —mezun olmuştur. Halepte gizli çalışan Kürtler Adana — Suriyedeki Kürt c€” miyeti öç kısma ayrılmıştır: Birinci kısım: OBedirhenların idare attiği ve Selim Memduhun dahil olduğu partiki bunlara Ermeni ( Taşnak ) komitesi par& vermek süretile yardım ediyor: Bunlar “Müstakil Kürdista istiyorlarmış ve Ermeniler için de “Sevr,, muahedesi mucibinc* tanınan bir hudut dahilinde bif j | i “Ermenistan, hükümeti komite” © lerine yardım edeceklermiş. Ikinci kısım: Türkiyenin map” dası altında ve muhtariyetle ida” re olunur bir ( Kürt mubtariyeti) istiyormuş. Bunlarında Ali İlmi. ve Nuri vardır. Üçünçü kısım da hiç Türkiye” den aynlmıyarak (OKürdistanın da büyük bir hürmet beslediği- | beklediği veçhile O Türki- | güd tayyare ile Fransaya gide- ediyorlar “Ademi merkeziyet,, usulile ida" “miz reisi bükümetimiz öyle bir ! yeyi tekâmüle sevk ii a : cektir. İ Dün Harbiye mektebi önln- | resinin teminini istiyenlerdir. pm var. yi İN k“wliir xd - miz im