20 Eylül 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

CUMARTESİ 20 EYLÜL 1930 5 inci seme, No 1656 NUSHASI 5 KURUŞTUR amme anama A ALA “Yaşasın hürriyet! ,, Mustafa Kemal Reisicümhur,| hangi hürriyet yaşasın? Efen- Millet Meclisi yerinde, İsmetİdim, her şeyi bir tarafa bırakı- X Paşa Başvekil idi. Yeni Türkiye demokrat bir 8 Cümhuriyet idi. İki büyük iş yapıyorduk: Cüm huriyet ve demokrasiyi esaslan dırmak, milli müdafaa ve mil- Mi inkişaf için ana tedbirleri al- mak, Büyük ideal uğruna küçük ve binlerce şahsi menfaati kırdık imparatorluk Oo müesseselerini yıktık; son derebeylik eserleri- hi kaldırdık, Buna tahammül €- demiyenler ayaklandılar: Mik let Meclisi şiddetli kararlar ver di: Bu kararları yalınız yeni mü Sseselerin düşmanlarına karşı kullandık, Bu tedbirlere lüzum kalmadı- Ü zaman Cümhuriyetçi ve de- Mokrat İsmet Pş. Millet Mecli- sine geldi: , — Takriri sükün kanununu "stemiyorum, dedi. İ Hiç bir zaman susturulmuyan Benç ve yeni fikir, ufak tefek ka Yitlerden de kurtulmuş oldu. Artık muhalefet etmek, yeni İ firka yapmak, hepsi serbestidi. İ Sİrtek şartla; Kanun Cümhu- "etçi olmıyan fikir cereyanla- Uydurulmasma ve bu cereyan * temsil eden fırkalar yapı Masin engel idi. iz kendimiz Halk fırkasının eli mhuriyet ve demokrasi için > geldiği ve mümkün ol- dak, kadar çalıştığına inanıyor 2 Buna inanmıyanlar, Gümhu- msi velâyik kalarak, bir İ ç0İalif fırka yapmak istediler. 4 Le sıfatlarının üstünde mil- vasfını taşıyan Mustafa *MAİ bu hareketi tasvip etti, Ne oldu? ir sürü insan: — Zincirden kurtulduk; yaşa hürriyet! diye haykırmağa| Yadılar, Tıpkı eski 10 Tem- e olduğu gibi ötede beride ik, Yet kahramanları türedi- Müamele vergisini tenkit e Mek, iktsat işleri için fikir yü- Sim k, vergi usullerinin düzel- , *8ini istemek, liman ücret- bu i münakaşa etmek, bunlar Memlekette hiç bir zaman, Tiri süköün kanunu zamanın- bile yasak değildi. ümhuriyet Halk fırkasmın teleri bu çeşit tenkitlerle ii idi. Karşı fırka ancak bu kitleri tekrar etti: O halde a Rl a m arel Izmir Türk ocağında Eski idare heyeti, Serbestçilere rağmen yerinde kaldı Bu son vaziyet Yeni Fırka taraftarlarını! düşündürmeğe başlamıştır İzmir, 19 (Mi asrın ihdaş ed rüklediği Tür &ün toplanan TİN dört mu, liyet) — Yeni ip serbetçilerin kö kocağı meselesi bu dernekte serbestçi halif üç müsten - karşı 191 reyle halk teşkil ettiği heyeti i- kif reylerine irkasının & za ii Sovyet tayyareleri çok iyi kabul edildiler Moskova, 19 (A.A) — Ya (A.A) Tay- ti Ede $ark seyahatinden dö - De tayyareciler Ankara, Tah h ki ve karargâhmda yapılan mi l “ İrine tayyarecileve gösterilen hüs iç; Kâbilde gördükleri fevka İvi kabulden dolayı teşekkür ede “€ dostane kabulden hararetle | cektir. nız, zaferlerin hepsini ve inkr Jâpların hepsini yapan Mustafa Kemalin Reisicümhur ve milli reis olduğu memlekete hilrri- yet ve demokrasinin ezildiği ve bunu kurtarmak için Mesih bek lendiği gibi bir manzara göster- mek ayıptır. Ağıza aldığımız bütün büyük kelimelerin mefhumlarma bu vatanda canlı müesseseler şekli ni veren, yeni Türkiyenin temel lerini onlarla kuran milli şefin fırkasmın ve hükümetinin birer birer bu müesseseleri yıkmak- ta olduğunu ve bu inkiraz man- zarasına Reisicümhurluk sıfatı yüzünden Mustafa Kemalin ka- yisiz kaldığını gösterir sözler, İ düşünceler, hükümler, ancak bir takım hasis hırsları maskeliyen sahte şeylerdir. Cümhuriyet ve demokrasiyi kurarken irticaa karşı alınan tedbirler, mutlak hüküm sür- mek istiyen bir oligarşinin taz- yik tedbirleri gibi gösterile- mez. Bu tedbirler başkadır ve ne olduklarını biliniz. Bu ted- birler getirilip geri verilmez. İktidar adamlarının elinden zor da alınır. Cümhuriyet, balk hükümetle rinin idare ettiği yeni Türkiye'- de zorla alınıp zorla verilmiş hiç bir şey yoktur. Hem Cümhuriyetçi ve demok tat ve Türk olmak, hem fikirle- İrin susturulmuş olduğunu söy- lemek mümkün değildir. Bir takım hırslar boğulmuş- tur, Cümhuriyet düşmanı fikirler susturulmuştur. Bu susturulan fikirlerin: — Yaşasın hürriyet! diye hay kıracakları devri bu millet gör- mesin ve görmiyecektir, Bu susturulan fikirler ve bo- gulan hırsları kurcalıyarak, u- yandırarak, bilmeksizin onun kara dalgaları içine gömülerek, yahut onların gayız ve kin hay- kırışlarını milli istırabın sesi zânnederek gaflete düşemeyir. Bu memlekette hürriyet, cüm huriyet, demokrasi vardır. Mu- halefet ihtiyacı hissedenler için bütün imkânlar vardır. Fakat karşısındaki cereyanla- İra teşhis koymasını. en iyi öğ- renmiş bir cümhuriyetci fırka- nın hükümeti ve reisleri de var- dır. | Falih RIFKI idarenin istifasmı kabul etme - mek suretle kökünden halledildi, ittifaka yakın rey alan heyeti i- dare sürekli alkışlarla takdir edil di. Ocakta tezahür eden bu va ziyet serbestçileri şaşırtmış dü- sündürmeğe başlamıştır. İbahs etmişlerdir. Tayyare cemi yeti Türk, İran Efgan sefaretle Başmakharriri: Siirt BE Gazi Hz. A Gazi Hz. dün Binlerce halk Haydarpaşada ve güze ve coşgun tezahüratla Büyük Gaziyi Üç aydanberi İstanbulun pek) deri Fethi, Kâtibi umumisi Nu aziz ve muhterem misafiri olan!ri, Heyeti idare azasından Tah Reisicümhur Gazi Hazretleri! sin, müstakil meb'us Reşit Ga dün Ankaraya hareket ettiler) lip Beylerin ve Kâhire sefirimiz ve Büzergâhlarında toplanan) Muhiddin Paşanın ziyaretlerini binlerce halkın çok candan te-| kabul etmişlerdir. zahüratı ile teşyi olundular, |. Saatomaltıyıçıyrek geçe re- Gazi Hazretleri Dolmabahçe| fakatlerinde bu zevatla şehri- sarayından hareketlerinden ev- vel Meclis Reisi Kâzım Paga,| Hariciye Vekili Tevfik Rüştü, Serbest Cümhuriyet fırkası 1i- Amerika sefaretinde ziya fet pek mükellef oldu Amerika sefiri ziyafette Türkiye hakkında hararetli bir nutuk söyledi Dün Amerike bahriyelileri Cümhuriyet abidesine ! merasimle bir çelenk koydular ğu halde sarayın'deniz tarafın-| daki methalinden; çıkan Gazi İHazretleri orada bekliyen Üçün Yukarda Amerika Sefiri M. Gruv, aşağıda Cümhuriyel abidesine konulan çelenk Evvelki gece Amerikan sefa- |sında da kıymetli dostugun'ye- rethanesinde Çester kruvazörü İni ve güzel bir tezahürünü teş- kumandanı ve zabitanile şehri - |kil ettiğini söylemiş ve gemide | mizde bulunan meb'uslar oldu-| mizdeki erkânı hükümet ve kol ordu kumandanı şerefine sefir M. Gruv tarafından verilen 7i- yafet gayet samimi olmuştur. Ziyafette Hariciye vekilimiz Tevfik Rüştü, Vali Muhiddin Beylerle kolordu o kumandanı Şükrü Naili ve Pertev Paşalar, deniz kurslar müdürü Yusuf Zi ya B. İstanbul meb'usu Edip Servet B., kolordu ve Çester kru kumandanlarının maiyet | İ va leri zabitanı da bulunmuşlardır. bir mutuk irat ederek Türk ve| Amerikan milletlerinin mühnase batı daima inkişaf etmekte oldu ğunu, Çester kruvazörünün zi- yareti bu iki büyük millet ara - | bulunan vatandaşlarına İstan - bulda gösterilen parlak ve sa - mimi hüsnü kabülden dolayı Tevfik Rüştü ve Muhiddin Bey lerle Şükrü Naili Paşaya hararet le teşekkür ederek sofralarında hazır bulunan zevattan Reisi cümhur Gazi Hz. nin şereflerine kadehlerinin yükseltmelerini ri ca etmiştir. Bunun üzerine da - vetliler tarafından hürmetlerle kadehler kaldırılarak Gazi Hz, nin sıhhat ve şereflerine içilmiş M. Gruv ziyafetin sonunda |ve Tevfik Rüştü B. sefir cenap| larm nutuklarına cevap vererek beyanı teşekkür etmiştir. Sefa- retteki bu güzel toplantı geç vak te kadar devam etmiştir. (Devamı $ inci sayfada) BEAM HEMNUE nkaraya ha Gazi Hazrellerine Haydarpaşa istasiyonunda yapılan teşyi meraslminden bir intiba pek samimi tezahü- ratla Ankaraya hareket ettiler rgâhta pek samimi teşyi ve tebcil etti cü kolordu kumandanı Şükrü Naili, ikinci kolordu kumanda: nı Ali Hikmet Paşalarla diğer zevatın ellerini sıkmışlar, res- mi selâmı ila eden zabita polis memurlarma mukabele ederek rıhtıma inmiş! İlerdir. Sığırtmaç Mustafaya iltifat Lâcivert bir elbise ve gri renk (Devamı $ inci sayfada) Gazi evi Gazi Hz.Mithat B.in köşkünde oturacak Ankara, 19 ( Telefon ) — Gazi Hazretlerinin Çankayadaki köşklerinin yanında yeni bir köşkün yapılması için erazinin tesviyesine başlanmıştır. Bu in 'şaat dolayısile Reisicümhur Haz retleri (OÇan kayada Maraş meb'usu Mithat Beyin evinde İkamet edeceklerdir. M.Medlisi Devre nihayetine kadar içtima edecek Ankara, 19 ( Telefon ) — Pazartesi günü toplanacak o- lan Meclisin kaç gün çalışacağı belli değildir. Meclis kendi ruz namesine hâkimdir. Fakat An - kara mahafilinde hâkim olan fik. re nazaran B. M. Meclisi tekrar tatil yapacak değilgir, dördnücü içtima senesi nihayetine kadar mesaisine devam edecektir, © Fevzi Paşanın teftişatı Erzurum, 17 ( Milliyet ) — Dokuzuncu kolordu kıtaat ve müessesatını teftiş için şarka ha reket eden Büyük Erkânı Har- biye Reisi Fevzi Paşa Hazretleri, nin şelirimizi teşrifine intizar e- dilmektedir. Milli ve askeri ma- kamat bu hususta icap eden istih. zaratı yapmışlardır. Büyük Er - kânı Harbiye Reisi kolordu ka rargâhmüa misafir edilecek ve bilâhara teftişatma başlıyacak- tır, Haymanların Geek 15449 — edilecek 3S üncü sahifede X 1ki kişiyi ler olacak? reket buyurdular Yeni fırka mazlüm rolünü oynuyor Bursada dün belediye intihabatına başlandı, mücadele pek hararetlidir Serbest fırka vergileri indireceği vadile halkı iğfal etmeğe çalışıyor İrum meb'usu Tahsin B, bir Ankara, 19 ( Telefon ) — | Bizde politikada Mazlum rolü oynamak ötedenberi adet olmuş tur. Yeni fırkada ayni sistemi ta kip ediyor. Olur olmaz sebep leri, hattâ bazen asıl esastan ari habe”'eri vesile edinerek tazal Jüme kalkıyor. Serbest Cümhu- riyet Fırkası erkânından Erzu - üze teye yaptığı beyanatında Bü şede fırkaları azasına hükümet ve jandarma tarafından mügkü- lât çıkarıldığını ve bunun için Dahiliye vekâletine şikâyet e - dildiğini söylüyor. Bizim en sa- lâhiyettar makamdan yaptığı - w. z tahkikata nazaran Düzcede cereyan eden muamelenin hulâ sası şudur: Eski Bolu meb'usla rmdan Nuhzade Hafız Mehmet Vasfi Efendi S. C. Cümhuriyet Fırkası teşkilâtı için Düzçeye gitmiş, fırkanm teşkilâtı yap- mak için hükümete müracaat etmiş, halbuki mumaileyh Ha - bz Beyin aleyhinde ikame edil- miş ve o günlerde rüiyet edile - cek binlerce liralık bir borç ve iflâs davası varmış.: Bunun üze rine fırka teşkili için icap eden merasimi kanuniyenin bitmesini bile beklemeden oradan ayrılmı ya mecbur kalmış. Hakikat bu merkezde iken me (Devamı 5 inci sayfada) Dün inlühabatın başladığı yeşili Bursanın manzarası Dünkü Futbol maçların- dan alınan neticeler 41 Ker: 3 — Galatasaray:1 Viner Spor Klüp: 4— Fenerbahçe: 2 Galatasaray billün: yarışları bizanalakı İstanbu) denizcilik şampiyonu oldu. Ji Ker takımı ile Galatasaray maçından heyecanlı G. 5. kulübü yirmi beşinci se nei devriye programının üçün - cü günü Beynelmilel atletizm müsabakalarından sonra beynel milel futbol maçları. Stadyom- da 6000 kadar seyirci. Evvelâ Peştenin HI ker takimile Gala- tasaray futbolcuları sahaya çıktı lar. Mutat merasim. Macar futbolcular arasında ta nudık sima olarak bir vakit F. T, C. ile şehrimize gelmiş olan ma- ruf müdafi Hunkler vardı. Gala tasaray takımı şöyle teşekkül et mişti > Kaleci: Avni (Ömer, avni) Müdafiler: Burhan, Vahi Muavinler: Suphi, Mithat Mu bir intiba ammer, Muhacimler: Mehmet Ve- dat (Rasih), Nihat, Rebii, Ke- mal Şefik, Oyun Galatasarayın hücumi- le başladı. Bidayette sarı- kırmı zılar sol açıkları vasıtasile yap- tıkları hücumlarla oldukça teh- likeli olabilecek vaziyetler ya- rattılar. Hattâ Nihat şahsi bir hücumla iki müdafii geçtikten sonra kaleciye ayağına kapa - nıp topu almasına fırsat verecek kağar geçikmeseydi ilk golü Ge latasaray kaydetmiş olacaktı , Bundan sonra hâkimiyet Ilker, oyuncularma geçti. Maamafih hDavame £ İaini Te