21 Aralık 1929 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 9
Londra ilyarderler Nasıl zengin oldular? dim Con Piyerpon Morgan:10 Rakipsiz kalan Banker. Pede' inin ve şeriklerinin vefatından sonra Con Piyerpon Morgan rakipsiz kalm $ sarraflık âlemi- nin en büyük siması olarak bütün cihana kendini tanıtmıştı «Morgan» bu gibi tedabirin €Kerrürünü men İçin artık İn- giliz bahri hatlarını satın almak emelide olmadığını İngiltere hü- ümetine bildirdi. Fakat «Kınar Ya» taaruzuna devam ederek diryatik-Şimali Amerika hattı zerinde «Morgan» tröstüne bü- | Yük zararlar verdi. Tröst İngiliz- &rin arzusunca harekete mecbur kaldı, Büyük İngiliz kumpanya- arı ile irtibat bu suretle halel ar olurken yani 1911 de «Ba- let iy teklifi üzerine «Hopag* ve «Livydr, «Morgan» tröstün- en çekildiler. Alman-Amerikan ittihadı ta- tafeyne de faide temin etmemiş- Vi. Zaten Morgan « Enternasyo- Bel Merkantil Marin Kompani» > şok bir kâr elde edememiş- * a“ büyük teşebbüsler yanında Organ»sım bâyatında ve son Senelerine kadar devam eden azı işler vardır ki, bunlar her hangi diğer bir müteşebbis için perukcalâde şeylerden denilebi- İrdi Her birisinin mucip olduğu “ökal dolayısiyle birçok mürek- SP ukıtılmasına sebebiyet ver- iler. İğfal usullerine müracaat “derek. hileli sigorta şirketlerinin Satın alınması bin türlü hareket *rdendir. “Morgan,, vefatından bir ç sene mukaddem Cemahiri sfikada hususi sermaye ile teşekkül elmiş olan telgraf ve telefon hatlarına da vaziyet et- mek istedi. Nihayet bakır sanaylini, elek- trik tesisatına ve “Şili,, de gü erçile istihsalâtma da el attı. Fakat “Morgan,, m saltanatı- Din esas noktası Banka işleri idi. » Sanayi ve nakliyat üzerindeki Büfuzunu banka sayesinde temin *debilmiştir . Bütün servet ve #evketini banka namına topla - Mastar, “Morgan,, in beynelmilel Piyasa Wzerinde kazandığı kredi Ve İtibar, bahusus şömendöfer *shammnın ihracı meselesindeki puvaffakiyeti onu çabucak bir e net bankeri haline sokmuş- > 1677 de cemahiri müttefika- im bir milyarlık istikrazının yer- rilmesi Dreksel, Morgan ve Mpanyası namındaki Londra pm Roçiltlere muadil bir vete yüköeltmişti. «Morgan»ın #erikleri olan Frank ve Antoni ze eksel vefat ettiler, «Morgan» Pederi «Jünyüs Spenser Mor- gan»da 1890 da Monte Karloda vefat etti. Artık büyük banke- rin etrafında satvetini hüsufa erdirecek kimse kalmamıştı. 1895 te Amerika maliyesi müşkül bir devre geçirirken, «Morgan» yeni dünyanın birinci bankeri olduğunu göstermek ve- silesini buldu. Amerikada para- nın dağılması, gümüşün kıymeti ile alâkadardı. Cemahiri mütte- fikanın Avrupaya karşı olan mu- | azzam borcu dolayısile, taksit zamanı hülül edip altın veya zi- kiymet evrak irsali icap ettikçe bir buhran hüsule geliyordu. 1895 sonunda da böyle bir fe- lâket oldu. Başta «Morgan» ol- mak üzere, Nev Yorkun büyük bankaları mühim miktar da ih- tiyat altına sahip oldukları, hal- de hükümet hazinesi boşalmıştı, | ve ber yeni teklif yeni bir fe- lâketi mucip olabilirdi. «Con Pi- yerpon Morgan» bir banka he- yeti başına geçerek Reisicümhur «Klevelande a muavenet tek- lifinde bulundu. Memaliki ecne- biyede bir istikraz akderek ha- zinenin altn mevcudunu eski hale getirmek vaadinde bulunı- yordu. «Vaşıngton» parlömentosu bu plânın pek lehinde değildi. «Kle- veland» tereddüt ediyordu. Hü- kümet evvelâ dahilde bir istık- raz akdederek vaziyeti maliyeyi islâh teşebbüsünde bulundu. Fakat, hazine üzerinden kendi hesabıma bir mıktar altın kredi açmağa muvaffak olan «Mor- gan» tazyike başladı, ve reisi- cümhur Morganın plânını tasvibe mecbur kaldı. Hükümet “Mor- gan,, konsorsyomunu en müsait şerait dahilinde hariçten 62 mil- yon dolar istikraz akdine me- mür etmek iztırarında idi. “Mor- gan,, şahsi mütalebatının tatbik edileceğine zıman olarak hükü- mete bir kredi açtı. Sonra ba- kıyesini tanzim etti. İstikraz ih- racında, yirmi dakikada kapatıl- dı, ve, “Morgan,, şeriki banka- larla beraber milyonlarca dolar komisyon aldı. Bu meseleden sonra«Morgan» ın beynelmilel bankerlik şöhreti tamamen tanıldı. Amerikanın o haliyle şimdiki hali arasındaki azim fark bilinmiyecek olursa «Morgan» m otuz sere evvelki kudreti anlaşılamaz; şimdi Ame- eniş Avrupa borçlu “rika zengini . ve fakir vaziyete düşmüş bulu- i uyorlar. e Güme) konfera Londra telgrafları Beş devletin iştirak edeceği babri konferans kânunsanide açılacak! ol Londra, 19 (A.A) — Avam kamarasında başvekil beş devletin iştirakile akdedilecek olan bahri konferansın ilk içtimamı 21 K.sani- de lortlar kamarasının kıraliyet dairesinde akdedileceğini ve kıral beşinci Georg'un konferansı açmak ve bir konferans nutku irat etmek hususuna muvafakat eylemiş olduğunu bildirmiştir. İkinci heyeti umumiye içtimaile müteakip içtimalar, konferansın devamı müddetince hükümetin emrine amade kılınmış olan Saint James sarayında aktedilecektir. Kıralın, iştirak etmiş olduğu son rasime hastalığından biraz evvel icra edilmiş olan 1928 senesi mütareke yıl dönümü rosimesidir. Yeni çıkanlan İngiliz liraları Londra, 19 (A.A) — İngiltere bankası 37,808 İngiliz lirası kıymetinde altın çubuk satmıştır. 2000 İngiliz lirası ihraç edilmiştir. Garbi Afrikada kargaşalık! İngiliz askerler yerlilerden 20 kişi öldürdüler ' Londra, 19 (A.A) — Londranın salâhiyettar mahafili tarafından istihbar edildiğine göre garbi Afrika hudut kıtaatı Nijeryada Ogoja eyaletinde kâin Opoboda kargaşalıklar çıkarmış olan yerliler Üzerine ateş açmışlardır. 20 kadar yerli ölmüş ve bir çokları ya- ralanmıştır. Askerce zayiat olmadığı zannedilmektedir. Opobo ya gelmiş olan harp sandalları geldikleri yere dönmüş ve kargaşalık çıkaran yerliler dağılmıştır. Askerler yerlilerin karargâhına gitmişler ve halk tarafından yakalanmış olan yerli reisi kurtarmışlardır. Hali hazırda, askerler çekilmiş sükün iade edilmiştir. İcra edilen tahki- kata nazaran kârgaşalıkların sebebi yerli mahsulât fiyatlarında ve bilhassa hurma yağı fiyatlarında yapılan tenzilâttır. Halka yeni bir vergi tahmil edecek bir kanun mu? vi Londra, 29 (A.A) — Avam kamarasında amele fırkası azasile 8 craller tamamen mevcut bulunmakta, muhafazakârların miktarı ise zannedildiğinden fazladır. Kömur sanayii hakkındaki kanun lâyihasının reddine dair olarak mubafazakârlar tarafından tevdi edilen tadil teklifinin reye konulmasına ve amele fırkası hüküme- tedir. M. Churchull, bu kanun lâyihasının havayici zaruriyeden olan bir maddenin fiyatını tezyit etmek şekli altında halka bilâ vasıta yeni bir vergi tahmil etmek için vücude getirmiş bir pilân olduğunu beyan etmiştir. Berlin telgrafları : İşsizliğe karşı mecburi sigorta Berlin, 19 (A.A.)— Rayhiştağ meclisi işsizliğe karşı sigortaya mecburi iştirak hisselerinin tezyidini, ikinci okunuşunu müteakip kabul etmiştir. İşsizlerin nümayişinde silâh kullanıldı, tevkifat yapıldı Berlin, 16 (A.A) — İşsizler tarafından belediye dairesi önünde tertip edilmiş olan nümayiş esnasında zabıta ile nümayişçiler ara- sında tüfek ateşi teati edilmiştir. Yaralıların adedi henüz mâlüm e Birçok kimseler tevkif edilmiştir. Almanyanın Amerikadan yapacağı istikraz akim kalınca Ber'in, 19 (A.A) — Gazette de Voss yazıyor: Hükümet, Ame rikada aktedilmesi mütasavver istikrazın akamete uğraması dola- yısile hadis olan yeni vaziyet hakkında hükümet fırkaları reisleri ile müzakeratta bulunmuştur. Reisler, hükümetin teklifine iştirak ve Almanyanın mMütemevviç borçlarının itfasına tahsis edilecek hususi bir sermayenin ihdasına müteallik bir proje kabül etmi lerdir. Hükümetle hükümet fırkaları arasında vukua gelen © itilâf dolayisile M. Hi ferdinğ istifa etmiyecektir. Hükümet yes fından talep edilen 450 milyon mark krediyi Rayhişbank vere- cektir. Bir tayyare daha karaya düştü ve pi'otlar telef oldu Berlin, 19 (A.A) — Marsilya ve Barsölon tarikile Kanarya ada- ları ve Berlin arasında sefer yapmakta olan posta tayyaresi Brande- bourg'ta mecbüri surette karaya inmiş iki pilot telefolmuş ve bir makinist yaralanmıştır, Paris telgrafları: Fransanın coğrafi vaziyetile mütenasip kuvvetli bir donanma Paris, 19 (A.A.)— Mebusan meclisi, bahriye bütçesinin müza- keresine devam etmektedir. Mazbata muharriri, Fransanın coğrafi vaziyetile mütenasip kuvvetli bir müdafaa donanmasına sahip ol- ması İüzumunda israr etmiş, Fransanın tahtelbahirlerin ilgasını esas itibarile kabul etmiyeceğini ve Londraya geniş bir uzlaşma zihni- yetile ve sulh için çalışmak azmile gitmekte olduğunu beyan eyle- miş ve şu Sözleri söylemiştir: Fransa, şu veya bu devletin denizlerin zabıta vazifesini ifa et- mesini kabul etmez, Fransa, cemiyeti akvamda hâkim olan zihni- yete tevfikan denizlerin jandarmalığına iştirak etmek ister. amm. mam 9. VAKIT. 21 Kânunevvel 1929 nsını kıral açacak Leon Dode galiba Fransaya dönecek! Paris, 19 (A.A) — M. Tardi- yö, M. Heryot, M Daladier, M. Marin ve M. Mandeli kabul etmiştir. Ziyaretçiler, başvekil- den M. Leon Daudet nin affi lehinde müdahale etmesini talep etmiştir. Mumaileyh, bu mesele hakkın da acilen bir dosya tanzim ede" rek reisicümhura takdim etme sini adliye nazırından talep ede- cektir. M. Herriot ile M. Dala- dier, ayni ahval ve şerait tah- tında mahküm edilmiş olan komünistler lehinde de müdaha- lede bulunmasını başvekilden ta- lep etmişlerdir. M. Tardiea umumi asayişe müteallik olması hasebile bu mesele hakkında bilâhare karar vereceğini söyle“ miştir. Fraosa hiç kimseye hesap vermiye mecbur değildir Paris, 19 (A.A.) — Meb'usan meclisinde M. Dumesnil, Fransa- »m ihtiyaçlarını kemalile takdir etmesi o lâzimgeldiğini ve hiç kimseye hesap vermek mecburi- yetinde ( bulunmadığını beyan etmiştir. Mumaileyhi müteakıp söz alan M, Paul Boncour, bahri tahdidi teslihat meselesinin kısaca tahdidi teslihat meselesi tinin akibetinin taayyün etmesine intizaren müzakere devam etmek- | olduğunu söyledikten sonra bu İ meselenin Cinevre'den Londra ya nakledilmiş olmasına teessüf etmiş ve Fransanın askeri biz- İ metiş müsavatı meseleisni kabul edemiyeceğini beyan etmiştir. Mumaileyh, Londra konferan- sının Amerika ile İngiltere âra- sında husule gelen itilâf netice- sinde açılmakta olduğu mütalâa- sını serdetmiş (Ove Fransanın tahdidi teslihat ile emnüselâmete ait teminat arasındaki rabıta prensibipi unutmaması lâzımgel- diğini ilâve etmiş ve Fransanın Londra'da (bazı (o noktalarda hemen hemen yalnız başına kalacağını söylemiştir. Hatip, konferansın bahri muadelet zih- niyetinin tesiri altında açılmakta olduğunu ve bunun nelicesinde Amerika donanmasının İngiliz donanmasına müsavi olacağını söylemiştir. M. Paul Boncour, Fransanın şimali Afrikadaki müstemlekâ- tına karşı mevkiinin kendisini bahri tahdidi teslihatı kara ve hava tahdidi teslihatına tabi tutmak o mecburiyetinde bulun- durduğunu söylemiş ve şu sÖr- lerle hutkuna nihayet vermiştir: “ İnsanın ellerini serbest ve kendisini yalnız hissetmesi de- ğil kuvvetli bir efkârı umumi- yenin kendisine zahir olduğunu hisseylemesi lâzım gelir. , Beynelmilel fikriyat enstitüsü Paris, 19 (A.A)— Beynelmilel fikriyat sahasında teşriki mesai enstitüsü (nezdindeki muhtelif devletler murahhas'arı toplan- mışlar ve Romanyalı madam Helene Vacaresescoyu İttifakl; reis intihap etmişlerdir.
