22 Eylül 1938 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 7

22-9-1938 z ULUS' Büyük bir acı ile Prag boyun eğdi Fransız - İngiliz tekliflerini kabul etmeğe (Başı 1. inci sayfada) at 8.30 a kadar devam etmiştir. Yirmiler komitesi toplantı halinde Saat 9 da partiler rüesasından ve hükümet koalisyonunun parlâmento grupları mümessillerinden mürekkep “yirmiler” — komisyonu, Başvekâlet dairesine davet edilmiş ve komisyon, orada mebusan meclisi reisi B. Mali- peter ile âyan reisi B. Sukupş'un ri - yasetinde bir toplantı yapmış mecbur kaldı üzerlerine alamıyacaklarını kati su- rette bildirdikten sonra bu tekliflerini kabule mecbur kaldığını söylemiştir. Hükümetin, bunu müteakip söze başlıyan salâhiyettar memuru halkı sükün ve nizamı muhafazaya dâvet et- miştir. Hükümet ve cümhur başkanı çek devletinin mevcudiyetini kendisi- ne kabul ettirilen şartlar içinde ida- meye karar vermişlerdir. Prag hükümeti tarafından aşağıda- ki metin neşredilmiştir: Siyasi müzakerelere sabahleyin fasılasız surette devam edilmiştir. “20” ler komisyonunun celsesi, öğleden biraz evel hitama eamiştir. Bu içtima esnasında komisyon, çe- koslovak hükümetinin ingiliz - fran- sız tekliflerinin kabulünü mütazam- mımn olarak vereceği notayı tetkik et- miş ve mesaisini bilâ müddet tatil et- miştir. Encümen, bundan sonra ancak re- isin tahriri bir dâveti ile toplanacak- tir. İngiltere, Fransa tazyik yapıyor Çek hükümetinin tereddüdü kar - gısında, ingiliz ve fransız elçileri mütemadiyen yeni notalar vermek ve ingiliz - fransız tekliflerine cevap is- temekle meşguldürler. Çek devlet a- damlarının südet almanlarının tek - rar Almanya'ya ilhaklarını kabule te- reddüt etmeleri hiç şüphesiz alman isteklerine karşı kollektif bir muka - vemet için daha az kati bir tarzı hal lehinde Londra'da olmasa bile Pa - ris'te bir fikir değişikliği vuku bu - labileceği düşüncesinden ileri gel - mekteydi. Bu vaziyet karşısında, fransız hü- kümeti, bugün öğleden sonra Prag - daki Fransa orta elçisi vasıtasiyle ya- prlan bir demarşında şimdiki müza - kerelerde vukua getirilecek her tür - lü gecikmenin tehlikesini çek kabi - nesine tekrarda kusur işti Çekoslovak hüki Londra ve Paris hükümetlerinin mukavemet edil- mez tazyikleri altında kalmış ve Lon- ra'da hazırlanan tekliflerini büyük bir acı ile kabule mecbur olmuştur. Prag'da nümayişler Binlerce kişiden mürekkep alaylar bu akşam Prag sokaklarında tezahü- rat yapmaktadır. Tezahüratçılar mü- temadiyen “yeni bir hükümet ve aske- ri diktatörlük istiyoruz,, demişlerdir. Saat 18 e doğru komünist tezahüratçı- lar kızıl bayraklarla Almanya elçiliği önünde toplanmışlarsa da polis tara- fından dağıtılmışlardır. Saat 21 de on on beş bin kişi alman elçiliği civarını işgal etmişlerdir. El- çilik polis tarafından muhafaza edil- mektedir. Yakın kışladaki asker dışa- rı çıkmamak için emir almıştr. Elçili- ğe karş hiç bir fena söz sarfdelime- mekte, halk yalnız ıslık çalmakla ik- tifa etmektedir. Tezahüratçılar Bene- şin şatosuna girmek için polisi silâh- tan tecride çalışıyorlar. Her tarafta aynı sesler yükselmektedir: “Yaşasın askeri diktatörlük.,, Hükümet, Prag'ın muhtemel hava taarruzlarına karşı korunması için tedbirler almıştır. Sığınakları göste- ren levhalar asıldığı gibi askerlik hiz- metinden muaf olanlar hava müdafaa- sı müfrezelerinde hizmete dâvet edil- mişlerdir. Çekoslovakya kendini feda etti ! Büyük bir acı ile kabul Nihayet Prag radyosu da saat 18.20 de yaptığı neşriyatta hükümetin fra.m: sız-ingiliz tekliflerini kabul ettiğini bildirmiştir. Spiker, hükümetin meseleyi beynel- milel hakeme vermek hakkındaki tek- lifi reddedildikten ve ingiliz, fransız hükümetleri bir harbın mesuliyetini Propaganda nazırı, halkı hâdiselere karşı hazırlamak için radyoda bir hi- KRĞRENE eli ingiliz arzusuna uygun olarak ve kan- Ir bir sahnenin önüne geçmek maksa- diyle toprak fedakârlığında bulunmı- ya karar verdiğini söyliyerek: “Hazreti İsa beşeriyetin selâmeti i- çin ağır ıstıraplara katlandığı gibi, Çekoslovakya da Avrupa'nın mâbedi üstünde kendisini feda etti,, demiştir. Alman - Çek hududunda vaziyef gergin (Başı 1. inci sayfada) Prag'daki alman sefaretinin Say- denberg ve Şmiderberg hâdiseleri mü- nasebetiyle çekoslovak hükümeti nez- dinde protestoda bulunmak üzere ta- limat almış olduğu haber verilmekte- dir. Hududu geçmek yasak değil, fakat... Prag, 21 a.a. — Çeteka ajansı bildi- riyor: Bazı gazetelerde intişar eden ve çekoslovak tabiiyetinde olup sefer- ber edilebilecek eşhasın pasaportları olsa bile hududu geçemiyecekleri su- retinde olan haberler hilâfına olarak pasaportu olan bütün çek vatandaşla rın yaş farkı gözetilmeksizin çekoslo- vak hudutlarını geçmelerine müsaade edileceğini beyana mezunuz. Hududu geçmek mezuniyeti yalnız askeri mükellefiyetlerinden kaçmak istemelerinden şüphe edilen eşhastan nezedilmiştir. Almanlar Çek tavzihini reddediyorlar Berlin, 21 a.a. — D.N.B. ajansı bil- diriyor: Çek basını bürosu, hududun alman mıntakalarında mâsüm kadın ve çocuklara çekler tarafından taar- ruz edildiğini reddetmiye yeltenmek- tedir. Bu büro, bundan başka, Çekoslo- vakya'ya karşı almanların taarruzu bahis mevzuu olduğuna herkesi inan- dırmıya da çalışmaktadır. Bu hususta bu yaz birçok çek tayya- relerinin alman hududunu geçtikleri- ni ve bu vakaları evvelâ inkâr etmek istiyen çeklerin nihayet teslim etmi- ye mecbur kalmış olduklarını hatır- latmak icap eder. Keza, çek resmi beyanatlarının mü- temadiyen mütenakız bulunduğu E- ger hâdiselerinide hatırlatmak lâzım- dır. GGene çeklerin, Musolini'nin lort Runsiman'a olan mektubunu Alman- ya'da tasni edilmiş olarak göstermek istedikleri unutulmamalıdır. Burada bu misallerin çek iddiaları- nın mahiyetini bütün dünyaya göster- diği kaydedilmektedir. Polonya kuvete başvuracak (Başı 1. inci sayfada) kuvete müracaatla kurtarmıya azmet- miştir. Polonya bir taarruz için zemin hazırlıyor Gazeteler, radyolar, lejiyonerler, eski muharipler ve milli birlik tara- fından tertip edilen .müteaddit içti- malar halkı polonyalrlarla meskün e- razinin Polonya'ya raptedilmesi için başvurulacak bütün tedbirlerin tesir- siz kaldığı gün Siyezin Silezyası'nı zapt için askeri bir sefer icrası fikrini hazrlamaktadrı. Bahis mevzuu erazide, Polonya sta- tistiklerine göre 200,000, çeklere göre, 30.000 polonyalı sâkin bulunmaktadır. Bu erazi şimalen Eder'le, garben Os- traviça ırmağı ile, cenuben Slovakya hududu ve şarken şimdiki Polonya - Çekoslovakya hududu ile mahduttur. Bu erazi dahilinde Froystat Buhu- min, Karavina, Jablonkov, Fridek ve Moravska - Ostrava şehirleri vardır. Halkı seferberliğe imale için... Sosyalist fırkasının organları müs- tesna olmak üzere hemen hemen bü- tün gazetelerin bu mücadeleye işti- râk etmesi askeri bir seferberlik icra- sının halkça mergup görüleceğine de- lâlet etmektedir. Hükümet namına söz söylemiye salâhiyetli olan kimseler, bu erazinin 1919 senesinde çekoslovak orduları tarafından Polonya'dan ceb- ren gaspedilmiş olduğunu, Çekoslo- vakya'nnın her zaman plebisite müra- caattan imtina etmiş bulunduğunu ha- tırlatarak kuvet istimalinin muhik ve bu erazinin hinihacette kuvete müra- caatla Polonya'ya ilhak edilmesini Çemberleyn bugün Godesberg'e gidiyor (Başı 1. inci sayfada) BB. Horas Vilson ve Villiam Strang ile hariciye hukuk müşaviri Villiam Malkin ve hususi kâtibi Davis bulu - nacaktır. Mevcut kanaate göre, ingiliz - fran- sız anlaşmasından sonra, çekoslovak meselesine enternasyonal — bakımdan halledilmiş nazariyle bakılabilir . İki şık karşısında “Press Assocation” yazıyor: Bugünkü şartlar altında, bir hükü - met kendi teşebbüsü ile hareket etmek- te haklıdır. Hattâ parlamento bir em- rivaki karşısında kalacak olsa bile. İngiliz başvekili, iki şık karşısında bulunuyor : 1 — Südetler meselesini zaruri fe- dakârlıklar bahsına da olsa, sulh yo- liyle halletmek, 2 — Nasıl bir vüsat alabileceği kes- tirilmiyecek bir harbı göze almak, Bir devlet adamı sulh lehindeki bütün vasıtalara müracaat etmeksizin ikinci şıkkı tercih edebilir mi? Nazırların toplantısı B. Çemberlayn, Sir Con Simon Lort Halifaks ve Sir Samuel Hor, bu sabah başvekâlet" dairesinde toplan - mışlardır. Hükümetin diplomasi müşaviri B. Rober Van Star, bu toplantıda hazır bulunmuştur. İngiliz kabinesi, bugün öğleden son- ra içtimaa davet edilmiştir. Nazırlar müzakerelerde bulunmak- ta oldukları sırada B. Hor Belişa, B. İnskip, ve B. Gor başvekâlet daire- sine gelmişlerdir. Kabinede toplantı Kabine toplaptısı saat 15 den 17 ye kadar sürmüştür. Alınan malümata göre, kabine bey - nelmilel vaziyeti tekrar tetkik etmiş - tir. Başvekil Almanya'da iki üç gün kalacağını zannetmektedir. Parlâmen- tonun toplanmıya dâveti hakkındaki karar başvekilin dönmesine talik & - dilmiştir. Başvekil Almanya'dan döner dön - mez verilen kararlar hakkında rad - yoda bir nutuk söylemek niyetinde - dir. Toplantıdan sonra Lort Halifaks, hariciyeye giderek Lehistan büyük el- gisini kabul etmiştir. Macar ve Leh hükümetlerinin südet - alman mesele- sinin halli karşısında kendi istekleri- ni bildinmiş — oldukları selâhiyettar kaynaktan teyit edilmektedir, “Teklifler neşrolunmalı ! , Londra, 21 aa. — B., Sinklair, libe- ral partisinin milli konseyinde, hükü- metin bugünkü buhrandaki hattı ha - reketini tenkit ederek fransız - ingiliz tekliflerinin mümkün olduğu kadar çabuk neşredilmesini istemiş, zira in- giliz milletinin kendi adına yapılan işleri zamanında öğrenmesi lâzım ol - duğunu bildirmiş ve buna binaen par- lâmentonun içtimaa davet edilmesini teklif etmiştir. Avam kamarası toplanacak z mı ? Londra, 21 aa. — B. Çemberlayn, B. Atli'ye bir mektup göndererek par- lâmentoyu derhal içtimaa davet etmi- ye taraftar olmadığını bildirimştir. mektedir. Nümayişler devam ediyor Pat ajansı, 30.000 kişinin salı günü Siyezin hududunda nümayiş yaparak Çekoslovakya'daki polonyalı ekalli- Yeni ekonomik plân (Başı 1. inci sayfada) ona olan, onun gösterdiği büyük istik- bale olan borcumuzun bir parçasını olsun ödemektir ve memleket yeni plânı bu minnet ve gayret hisleri için- de karşılamaktadır. Başbakan beyanatında dört numara- lt plânımıza giren işleri vüzuhla ifa- de etmiştir; zevkle tekrarlıyalım: Kömür ve mâdenlerimiz üzerindeki çalışmalar süratle genişletiliyor; bu genişliği karşılamak için Karadeniz'- de teknik kuveti yüksek modern bir liman kurulacak, şimendiferlerin na- kil kabiliyeti artırılacak ve iki kıta a- rasındaki nakliyatı kolaylaştırmak ü- zere Sirkeci - Haydarpaşa feribot ser- visi yapılacaktır. Kömürden enerji istihsali en büyük hacmini alıyor; Zonguldak; Karabü- ke kadar genişliyen mâden endüstrisi- nin, Kütahya'da İstanbul'a kadar uza- yan büyük bir havzanın ışık ve kuvet ihtiyacını karşılıyacaktır. Kömürleri- mizden çıkarılacak sentetik benzin harp kadar sulh zamanında da milli bir enerji unsuru olacaktır. Ziraat mahsullerimizi işliyecek en- düstri genişletiliyor; bir jüt fabri- kası, yeni üç şeker fabrikası, İğdır'de bir iplik fabrikası kurulacak ve türk müstahsilinin malı yeni kıymetler ka- zanacaktır. Ziraat endüstrisinde yeni kollar da açılıyor; plâna giren et, meyva ve to- mates usaresi, süt, peynir endüstrisi, muhtelif sebze ve meyvaların tasnifi, ambalâj ve muhafaza tesisatı, yeşil si- lolar, hedrolmuş sayılacak bir çok kıy- metleri milli gelirlerimize katacaktır. İlerliyen türk endüstrisi artık makine yapmak devresine giriyor; bu maksat için plânla, bir motör fabrikası da kuruluyor. Alominyom mürekke- batı, azot, şamot, afyon ve soda fabri- kaları türk endüstrisinde istihsal çe- şidini artıracak ve büyük endüstrinin ikinci maddelerini verecektir. Deniz işlerimiz plânın anahatlam- dan biridir. Yüce Şef nutuklarında “denizciliği türkün büyük milli ülkü- sü olarak düşünmeli ve onu az za- manda başarmalı,, demişlerdi. Alınan karar bu direktifin kısa bir devrede yerine getirileceğini göstermektedir. Plân yurt kıyılarında yapılacak nak- liyatı kolaylaştıracak ve arada yaş meyva ve sebzelerimiz de olduğu hal- de milli mahsulümüzü dış pazarlara kadar götürecek vasıtaları temin et- mektedir. Yeni plânımız yeni çimento fabri- kalariyle yurttaki bayındırlık hızını karşılamak istediği gibi Ankara'da yapacağı yeni mahalle ile de devlet merkezinin büyük bir meselesini çöz- mektedir. 'Refahlı Türkiye idealinin büyük _sn-nm taşıyan plânı memleket; sevgi içinde karşılamştr. Onun başarılacağı- na olan imanı ile her şeyi başaran Bü- yük Şef'e ve onun yardımcılarına bes- lediği şükranı, ölçülmez bir yüksek- liktedir. Kemal ÜNAI ——— İzmir mebusu General Kâzım İnanç vefaf etfi İstanbul, 21 (Telefonla) — İzmir b G yetin Polonya'ya ilhakmı i ol- duklarını haber vermektedir. # Nümayişçiler, pazartesi günü Ka- toviç'de kabul edilmiş olan karar su- retine mümasil bir karar suretini ka- bul etmişlerdir. Leh - alman temasları mı ? Varşova, 21 a.a. — İyi malümat al- makta olan mahafil, B. Göring'in Ro- mintern'de avlanmakta olan reisicüm- hur B. Mosiki'yi ziyaret etmesinin pek muhtemel olduğunu yazmaktadırlar. Bu haber, henüz resmen teyit edilme- miştir. B. Bek ,dün öğleden sonra fransız sefirini kabul etmiştir. İtalya ile temaslar B.B ek, İtalya büyük elçisi ile Ma- caristan orta elçisini de bu gün tekrar kabul ederek her ikisi ile de uzun bir mülâkatta bulunmuştur. Roma'da Hariciye nazırı Kont Cia- no, tekrar Polonya büyük elçisini ka- bul ederek, Çekoslovakya'daki milli- doğru olacağını şimdiden iddia et- mektedir. Bu sabahki gazeteler, Siyezin'de ya- pılmış olan tezahürata ait haberleri geniş mikyasta iktibas etmekte ve Po- lonya sefirinin Berhtesgaden'deki ka- bulünün ehemiyetini tebarüz ettir- yetler lesi etrafında görüşmüş- tür. Silâh altında tutulan kuvetler Varşova, 21 a.a. — Yarı resmi İsk- ra ajansı, şimdi terhisi icabeden sını- ipka edilmiş olduğunu bildirmektedi. l Kâzım İnanç, bugün tedavi edilmekte olduğu Haydarpaşa hastanesinde vefat etmiştir. Cenazesi yarın (Bugün) törenle kaldırılacak - tır. Bu ölüm, şehrimizde Büyük bir te- essür uyandırmıştır. ğ kak ğ General Kâzım İnanç, 1881 de Di - yarbakır'da doğmuştur. Erkâniharp olarak orduya girmiş ve İstiklâl har - binden sonra generallikle — ordudan emekliye ayrılmış, sonra İzmir meb - usu olarak teşrii hayata girmiştir. General Kâzım İnanç, kıymetli bir asker, temiz bir vatanperver ve inki- lâp hareketlerine iştirâk etmiş bir yurt çocuğu idi. Arkasında bir çocuk bırakmıştır. Yakınlarının - acılarını paylaşır, Kamutaya ve dostlarına baş - sağı dileriz, Alman ekonomi nazırı Belgrad, 21 aa. — Alman ekono - mi Nazırı Funk, Dalmaçya sahillerin- de birkaç gün istirahat etmek üzere Dubrovnik'e gelmiştir. Funk, 30 eylüle kadar orada kal - dıktan sonra Belgrad'a gelecek ve yu- goslav hükümetine üç gün misafir o- lacaktır. Alman Ekonomi Bakanı Belgrad'- dan doğruca Ankara'ya gidecektir. İngiliz filosunun İstanbul'a yaplığı ziyaref Sağda İngiliz Filosu Amiralı Tak- sim âbidesinde çelenği koyduktan sonra defteri imza ederken. & Aşağıda İngiliz Amiralı ve İngiliz subayları Taksim âbidesinde çe - lenk koyma töreninde selâm res - minde, e En altta Taksim âbidesinde selâm resmi, Macarlar Trianon muahedesini tanımıyacaklar (Başı 1. inci sayfada) mıştır. Mitingin ruhu şudur : Hudut- ların tadili. Bu mitingde bütün macar milleti - nin tek bir kütle teşkil ettiği ve bu husustaki metalibatta da müttehid bu- lunduğu ilân olunmuştur. Çekoslovak hudutları değişirse Londra, 21 a.a, — Macar orta elçi- si, hariciye bakanlığı nezdinde yaptı- ği teşebbüste, çek haritasının tekrar tanzimi takdirinde Macaristan'ın ken disinden Trianon hedesiyle ayrı - larak ve Çekoslovakya'ya verilen top- raklar hakkındaki isteklerinde ısrar ettiğini kaydeylemiştir. Macaristan, bu macar toprakları - nın Macaristan arazisine dahil bu - lunduğunu ve çek meselesinde ken - disinin iştirâk etmiyeceği herhangi bir hal tarzının mesuliyetini kabul et- miyeceğini bildirmektedir. Leh hükümeti de pekaz zaman ön- ce buna benzer bir teşebbüste bulun- müştur. Londra gazeteleri, Hitler'in dün macar başvekili ve macar hariciye na- zırı ile yaptığı mülâkat etrafındaki haberleri büyük bir alâka ile bahis mevzuu etmektedir. Gazeteler, Bershtesgaden'de çek meselesi etrafında Polonya'nın da da- hil olduğu müttehid bir cephe teşek- kül ettiğini kaydediyorlar. Almanya Macaristan ve Po- lonya'yı haklı buluyor Berlin, 21 a.a. — Hariciye nezare- tinin organı olan “Korespondans po- litik e diplomatik”, Hitler'in Berhtes- gaden'de macar devlet adamları ve di- ğer taraftan Polonya sefiri ile yapmış olduğu görüşmeler münasebetiyle şöy le yazıyor: “Almanya, pek tabif olarak evelâ kendi vatandaşlarını düşünür, fakat diğer milletlerin hukukuna da riayet eder. Binaenaleyh Almanya, alman metalibatı tatmin edilirken, diğer et- nik grupların ve bilhassa polonyalı - larla macarların muhik taleblerinin de isâf edilmesi mütaleasındadırlar. Bu yapıldığı takdirde merkezi Avru- pa'da çok iyi semereler verecek bir sulh ve mesai birligi devresi açılmış olacaktır.” Konuşmaların Paris'teki tesiri Roma, 21 a.a, — Stefani ajansı, ma- car başvekili ile macar hariciye nazı - rının Berhtesgaden'de dün Hitler'le yaptıkları mülâkatın Paris'te — derin bğı- tesir yaptığını yazıyor ve diyor “Çekoslovakya'daki ekalliyetlerin tek bir cephe halinde birleşmiş bulun- duklarına artık Paris inanmıya başla- dı. Hakiki vaziyete tevafuk eden Lon- dra plânı değil, Musolini'nin iltizam ettiği zecri hal tarzıdır. Gene Paris anlamıştır ki, Prag'ın geçirdiği her saat vaziyeti vahimleş - tirmektedir. Ve bu teehhür herhangi bir uzlaşmayı tehlikeye düşürdüğü gi- bi bizzat çek devletinin mevcudiyeti meselesini de ortaya koymaktadır. Prag kararlarının beklendiği bu endişeli anlarda, Paris'in siyasi maha fili, Prag'ın işleri sürüncemede bı - rakmak suretiyle Paris ve Londra'ca sarfedilen gayretleri akim bıraktır « masından korkmaktadır.” Lüleburgaz yolundaki feci kaza Edirne, 21 (Hususi muhabirimiz « den) — Lüleburgaz yolunda 23 kişi- nin yaralanması ve bir kişinin ölme- siyle neticelenen otobüs kazası Trak- ya'nın her tarafında büyük bir heye- can uyandırmıştır. Kazada ölen Diş Doktoru Übeyd'in karısı da ağır ya- ralıdır. Otobüse çarpan otomobilin sahibi Mecdi Selen Kırklarelinde yakalan - mıştır. Yaralı şoförün istiçvabına de- vam edilmektedir. Zayi Türkiye Cümhuriyet Merkez Ban- kasından : İ Bay Hayri Kayadelen adına yazılı D sınıfından birlik 10538 numaralı bir adet Bankamız hisse senedi kaybedil- miş olduğundan artık hükmü kalma - dığı ve sahibine başka numaralr yeni bir senet verileceği bildirilir. 6882 PUKAUAAAEA KA KU KARU UKUK AAA AA KUUK UKUU ŞEN YUMURCAK z Şirley Temple İlllllllIlllllllllllll[lllllllllllllll 4 - r *