4 Mart 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

—— 4.31m9>7 [ DIŞ HABERLER Ş—— üîâlHükümetçi kuvvetler Romanyadaki | WZATATİTİ İspanya ve devletler ö spanya muharebesine yabancı dev- ı ietler tarafından yapılan müdaha- lenin derecesini anlatmak için İn gazete muhabirlerinden biri demişti ki : — İspanyadaki harb cephelerini do- laşan bir görmen, bu mücadelede bi- taraflığa en çok riayet eden milletin is- panyollar olduğunu görür. Bir çok cep- helerde çarpışan askerler arasında is- panyol yoktur. ıspanya munarebvesi hakıkaten kü- çük oıçüde bir Avrupa harbı almıştı. burada sovyet ve fransız silâh- ları, aaman ve Itaiyan siiâhlariyle çar- pışu. Hukuümet kuvvetleri arasında sov- yet tebaası, fransız gönüllüleri, Muso- hni aleyhaarı italyanlar, Hitlere duş- man olan almaniar vardı. Karşı taraf- ta da Habeşistanda narb yapan italyan askerleri, alman hücum kıtaları, irlan- dalı gönüllüler Franko için dö; lardı. Katolik - protestan mücadele- lerinden beri Avrupa böyle milletlerara- sı boğuşma görmüş değildir. Büyük harbın faciasını henüz göz önünde tu- gayretleri, İs- şeküni tan devlet adamlarınım panya toprağındaki küçük Avrupa har- bını, İspanya topraklarına inhisar ettir- mek noktasında toplanmıştı. Bir ideo- loji çarpışması şeklini alan mücadele, İspanya topraklarının dışına çıkacak 0- lursa, Vestfalya muahedesiyle neticele- nen ve daha eski bir ideoloji çarpışma- sından ibaret olan boğuşma kadar kan- h ve uzun olabilirdi. Büyük devletler, İspanyadaki mücadeleye karşı başın- danberi şöyle vaziyet almışlardı: Sov- yet rusya ve Fransa hükümet taraftarı idiler. Italya ve Almanya da Frankoya yardım ediyordu. İngilizler ise, ne sağa, ne de sola meylettiler. Her iki ideoloji- nin de İspanyaya yabancı olduğunu id- din ederek, biri galebe çalsa da, eninde sonunda, İspanyanın ihisi arası bir mü- tevassıt rejim üzerinde karar kılacağına imandıklarını ve bunun da galib ihti- mal, demokrasi olacağını söylediler. İngilterenin Ispanya ihtilâline karşı başlangıçtanberi takib ettiği siyaset, bu mücadelenin İspanyaya aid bir mesele- den ibaret olduğunu ve hiç bir devletin karışmaya hak ve salâhiyeti moktasında toplanmıştır. İspanya müca- delesinin mukadderatı hakkındaki tah- minlerden sarfınazar, İngiltere tarafın- dan takib edilen bu politikanın, hem is- panyol milletine kendi mukadderatını tayin etmek fırsatını vermek bakımın- dan, hem de Avrupa sulhunu tehlikeye düşürmemek noktasından doğru ve dü- rüst olduğuna şüphe yoktur. olmadı. Ve eğer devletler, uzun münakaşalardan sonra nihayet, İspanya işlerine karışmamaya karar vermişlerse, İngilterenin başın- dan beri takib ettiği bitaraflık siyaseti bunda birinci derecede âmil olmuştur. Filhakika ingilizler tarafından yapılan bir çok teşebbüslerden sonra nihayet bugün İspanya ihtilâline karşı tam bir bitaraflık takib etmeğe her devlet karar vermiş bulunuyor. Geçen ayın yirmi- sinden itibaren İspaayaya gönüllü git- mesini her devlet menetmiştir. Yarın- dan sonra da Ispanyanın hududları ve sahilleri murakabe altına alınıyor. Fran- sa ile İspanya arasındaki müşterek hu- dudu bitaraflar murakabe edecek. Por- tekiz, bu noktada Fransadan daha has- âas davranıp milletlerarası murakabesi- ni kabul etmediğinden ingiliz müşahid- lerini davet etmiştir. Denizden Akdeniz sahilleri Almanya ve Italya donanmala- rının murakabeleri altına giriyor. Garb sahillerinde Sovyet rusyaya vazif verilmiştir. Dev- de İngiltere, Fransa ve letler arasındaki bu emek birliğinin ye- gâne aksak taratı, Sovyet rusyanın garb sahillerinde vazife kabul etmek isteme- mesidir. Fakat bu, İspanya hakkında ya- rından sonra başlayacak olan karışmazlık bükümlerinin tatbikine mani teşkil ede- cek değildir. Her halde yıllardanberi, bü- yük devletlerin, İspanya işinde olduğu gi- bi, ehemiyetli hiç bir siyasi mesele üzerin- de anlaştıkları görülmüş değildir. Aca- ba bu anlaşma yakın istikbal için neler vadediyor? Hayale kapılmış olmak ithamı altın- da kalmadan bunu, Avrupa konseri- nin kurulmasına doğru bir adım telâkki etmek mümkün müdür? A. Ş. ESMER Oviedoya giriyorlar suikast hâdisesi Oviedo ile münakele kesildi Madrid, 3 (A.A.) — Hükümet kuvvetleri, Jarama mıntakasında bü- yük bir faaliyet göstermektedirler. Âsilerin Valansia yoluna karşı yapmakta oldukları atışların şiddeti azalmıştır. Arganda köprüsüne karşı yapılan atışlar da hafiflemiş olup şimdi bu yol ve köprüyü Madridin korunmasına aid ihtiyaçların tatmini için kullanmak im- kânı hasıl olmuştur. Hükümet kuvvetleri, Üniversite ma- hallesinde tazyiklerini arttırmışlar ve âsilerin iaşe işleri çok güç bir şekle gir- miştir. Tag'ın cenubunda hükümetçiler, Toledoyu doğrudan doğruya tehdid e- den ehemiyetli stratejik mevzileri al- mışlardır. Frankonun tebliği Salamanka, 3 (A.A.) — Umumi ka- rargâhın resmi tebliği: Oviedo cephe- sinde düşman hücumlarının, geçen gün- lere göre kuvvetini kaybetmekte oldu- ğunu kaydetmektedir. Düşmanm Orgiva civarında yaptığı taarruz hareketi de durdurulmuştur. Hükümetçilerin muvaffakiyetleri Madrid, 3 (A.A.) — Jarama cephe- sinde, Morata, Peralles de Tajuna köy- leri yakınında, hükümetçiler âsilerin bir çok siperlerini ele geçirmişler ve kuvvetli mukabil hücumlara rağmen bu siperleri muhafaza ve ilerlemişler- dir. Cumhuriyetçiler Oviedo şehrine giriyorlar Bilbao, 3 (A.A.) — Bilbao radyosu- nun bildirdiğine göre, cumhuriyetçiler dün Oviedo şehrinin içine doğru yavaş bir yürüyüşle ilerlemişlerdir. Hükümet topçuları, Eslampero yolunu ateş al- tına almışlardır. Bu şehri işgal eden â- siler mukavemet etmektedirler. Bir kaç gündenberi cumhuriyetçile- rin muhasara ettikleni Vega silâh fab- rikasında yangın çıkmıştır. General Lano, Oviedo düşmiyecektir, diyor. Sevil, 3 (A.A.) — General Lano, dün cumhuriyetçilerin Oviedoya yap- tıkları taarruzun kolayca defedildiğini bildirmiştir. General demiştir ki : “. . Hükümetçiler taarruzlarına de- vam edebilirler. Oviedo, düşmiyecek- GE General, diğer cephelerde oldukça büyük bir sükünet olduğunu ilâve et- miştir. Oviedo ile münakale kesildi Londra, 3 (A.A.) — Santanderden bildirildiğine göre, hükümet kıtaatının Sanchantio mevkiini işgal etmesi üze- rine Oviedo ile olan bütün münakaleler kesilmiştir. (Royter) Amerikada zelzele Nevyork, 3 (A.A.) — Amerikanm muhtelif şehirlerinde ve bilhassa En- dianopolis, Toledo, Sinsinati, Husvil, Adrian, Redford ve Jaksonda dün zel- zele olmuştur. Hasar yoktur. Âsi General Franko Bükreş, 3 (Hususi) — Gazetelerin hepsi üniversite hayatının tanzimi hak- kında hükümet tarafından verilen ka. rarı tasvib etmektedirler. Yarı resmi Vitorul gazetesi Romanya kamoyunu bu büyük ve tarihi nizam ve emniyet hareketinde hükümete yardıma çağırı- yor. Dün kendişine suikast yapılan Yöş üniversitesi rektörü Bay Brato iyileş- miştir. Doktorlar hastanın tehlikeyi at- Jattığını söylemişlerdir. Parlamento ve senatoda bütün gruplar, istisnasız ola- rak, suikast hareketini kötülemişlerdir. Hükümet tethiş usullerini şiddetle ce- zalandıracağını bildirmiştir. Yoş'ta 50 kişi tevkif edilmiştir. Bun- lar arasından hâdiseyi yapanların ay- rılacağı ümid edilmektedir. “Her şey memleket için ismindeki parti” suçlu. ların hiç bir alâkası olmadığını bildir- miştir. Parlamentoda Adlye nazırı va- zifesini sonuna kadar yapacağını söy- lemiştir. Silâhlanma yarışı Japonya bir kimya harbi projesi hazırladı Amerikanın deniz büdcesi 516 milyon dolardır İngilterenin deniz büdcesi 526 milyon dolardır Almanya iki milyar dolar borç para aldı. Amerika ve İngilterenin bu sene inşa edeceği Amerika ve Japonyanın deniz kuvvetlerini gösterir resim Nevyork, 3 (A.A.) — Tokyo'dan Associated Pces'e bildirildiğine göre, Japonya harbiye ve bahriye nazırları, diyet meclisine kimya harbı hakkında bir program ile pasifikde amerikan tay. yarelerinin fazlalaşmasına karşı alın- mış bazı plânlar arzetmişlerdir. Bahriye nazırı Yonai, önce Amerika Birleşik devletlerinden korkusu olmadığını halbuki üç sene sonra ise japon deniz ve hava program- üç seneden sil MA N Ankara Mmanzaraları I ahi , Evelki gece Ankarada soğuk bir rüzgârla beraber şiddetli bir yağ- mur yağmış ve fırtına olmuştur. Yağmur dün de aralı olarak devam etmiştir. Yukarıdaki resimde asfalt caddede biriken sularda bir bina- nın aksini görüyorsunuz. larının, hepsinin tatbik edilmiş bulu- nacağını bildirmiştir. Harbiye nazırı Sugiyama ise, japon ordusunun bütün gayretlerini bilhassa gazlar ve diğer her türlü kimya istihsalâtı üzerine top- lanmakta olduğunu söylemiştir. B. Yonai diğer taraftan, Amerika Birleşik devletleri ile silâhların tahdi- di görüşmeleri için Japonyanın her- hangi bir üçüncü devletin karışma ve aralığını kabule hazır bulunduğunu da belirtmiştir. AMERİKANIN DENİZ BÜDCESİ Vaşington, 3 (A.A.) — Parlamento büdce komisyonu önümüzdeki yılın deniz büdcesini tasdik etmiştir. Büd- ce, şimdikinden 35.870.000 eksik ola. rak 526.555.428 dolardır. Yeni inşalar arasında 397 tayyare, 2 balon, 8 destroyer ve 4 denizaltı ge- misi vardır. Keza 2 zırhlı, 3 tayyare gemisi, 11 krovazör, 48 destroyer ve 16 denizaltı gemisinin yapılmas:na de- vam edilecektir. ALMANYANIN ALDIĞI BORÇ 2 MİLYAR DOLAR Nevyork, 3 (A.A.) — Almanyanın silâhlanma programı ve işsizliğe karşı nafıa işleri için iki milyar dolar kadar gizli borçlar yaptığı bildirilmektedir. Borç muamelelerini kanun bakımın.- dan kaydetmekle vazifeli olan Seküri- ti and eksşan komisyonu tarafından, askıdaki borçları hakkında malümat vermeğe çağrılan alman hükümeti, ver- diği cevabta, bazı borçları izah etme- miş ve bunların hükümet borcu olmadı. ğını bildirmekle iktifa etmiştir. Bununla beraber, alman hükümeti Görmenlerin Hatayaan ayrılmaları KURUN, baş makale yerinde yaz- dığı kısa bir yazıda, Hatayda tetkikler- de bulunmakta olan Milletler Cemiyeti görmenlerinin, tam Sancağa Suriyeli demir gömleklilerin gelmiş olduğu bir sırada Cenevreye çağrılmış - olmalarını doğru bulmuyor, ve hadiselerin seyrini değiştirmek için mutlaka Sancakta bir karışıklık çıkarmak niyetinde olan tah- rikçilerin, bu enternasyonel heyetin yok- luğundan faydalanacaklarını kaydede- rek, görmenlerden rapor istemekle pek âlâ iktifa olunabilecek idiğini hatırlatı- yor. * VATANDAŞLARIMIZ ve TÜRK DİLİ Umumi yerlerde - vatandaşlarımızın yalnız Türk dili ile konuşmalarını temin için tedbirler düşünülmesi — dolayısiyle, İstanbul gazetelerinde bu ehemmiyetli mesele üzerinde büyük bir hassaslık gö- rülmektedir. Bugün Cümhuriyette Pe- yami Safa, Son Posta'da Muhiddin Bir- gen, Açık Sözde “Açık Sözlü” imzasiyle çıkan fıkralarda bu meseleden bahsedi- lerek, şimdiye kadar her türlü telkin va- sıtalariyle türk diline saygı temini için yapılmış olan çalışmalardan bir fayda çıkmadığını tebarüz ettirilmekte ve mut- laka başarılmasına ihtiyaç olan bu iş için cezai müeyyideler konulmasından başka çare kalmamış olduğu hatırlatılmakta- dır. * İSTANBULDA NAKİL İŞLERİNİN PAHALILIĞI SON POSTA'da Muhiddin Birgen, İstanbulda nakil işlerinin,hiç bir şehirde eşine rastlanamıyacak derecede pahalı olduğunu söyliyerek bunun sebebini he- nüz nakil vasıtalarının iptidai bir şekil- de bulunuşunda, ve nakil işlerinde çalı- şanların iyi organize edilmemişliğine buluyor. * ALMANYA HARB EDER Mİ ? CÜMHURİYET'te Abidin Daver, son zamanlarda, Almanyanın Çekoslo- vakyaya taarruz edeceği etrafında ileri sürülen iddiaları yanlış buluyor ve şim- diye kadar Almanyanın sırasiyle bir çok devletlere taarruz ettirilmiş olduğunu hatırlatarak, bu gibi kehanetlerin sık sık ortaya atılan heyecan verici propagan- dalardan ibaret olduğunu, Almanyanın şimdilik büyük bir harbe girişecek vazi- yette bulunmadığını, bu itibarla da ya- kın bir harb ihtimalinin vücuduna inan- mak doğru olmıyacağını söylüyor. B. Şükrü Kaya'nın Adanada tetkikleri Adana, 3 (A.A.) — Bir haftadır Mer- sinde bulunan Dahiliye Vekili ve C. H. P. Genel Sekreteri Şükrü Kaya, bu sabah Adanaya gelmiş vilâyet, par- ti,, belediye ve Aaskeri kumandanlık karargâhına uğramış ve — görüşmelerde bulunmuş ve akşam tekrar Mersine dön- müştür. komisyon tarafından 2 milyar tahmin edilen bu borçların mevcudiyetini in- kâr etmemiştir. İNGİLTERENİN DENİZ BÜDCESİ Londra, 3 (A.A.) — 1937 - 38 finans yılı deniz büdcesi projesi neşredilmiş- tir. Deniz büdcesi, geçen senekine gö- re yirmi üç mlyon sekiz yüz bin ingiliz lirası fazlası ile 105 milyona yakındır. 1937 - 38 bahriye inşaat programın- da aşağıdaki gemilerin inşası düşünül- müş bulunmaktadır : Beşinci Corc sisteminde saffıharb ge- misi, iki tayyare gemisi, sekiz bin to- beş bin üç yüz tonilâtoluk beş kruvazör, beş bin üç yüz tonilâtoluk iki kruvazör, J. sisteminde 16 torpido muhribi, 7 deniz altı gemisi, 7 muavin gemi, 4 torpil gemisi, 3 sahil karakol şububası, bir torpido muhribi ana gemisi, bir deniz altı gemileri ana gemisi, ve muhtelif küçük tekneler. Deniz askerlerinin mikdarı ise, ge- çen seneye göre 10.865 fazlası ile 112.000 kişiye çıkarılacaktır. nilâtoluk beş kruvazö