26 Mayıs 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5

26 MAYI5 19356 SALİ ULUS SAYFA 5 ” Finans Bakanı,yeni büdcenin ana hatlarını şöyle anlatmaktadır: (Başı 1. inci sayfada) den hava kurumuna yaptığı teahhüt yar- imine kadar ayrıca bu ih-« YA iebetiyle hazineye idarei h iy verileceği tahmin edilen varidatın bila- hare hazırlanan 1934 hesabı katisine Böre tayyı icab etmiş ve büdce encü - meniyle mutabık olarak yapılmış olan tadilât neticesinde büdcenin varidat tahmini “212.764.000” lira olarak tes- bit olunmuştur. Masraf kısmı da büd- ce encümeninin çok kıymetli mesaisi neticesinde bu hadde indirilmek sure- tiyle hakiki bir tevazün halinde tadi- len yüksek heyetinize -sunulmuş bu- lunmaktadır. ARADAKİ FAZLALIK Bu mikdar, 1935 büdcesine naza- ran 17 milyon 700.000 lira bir fnflı - lığı göstermektedir. Şu kadar ki bu fazlanın yedi milyon liraya yık'ın mikdarı 1935 senesinde büdce hari - tinde idare edilmekte iken bu hüfic_e- de yer alan buğdayı koruma vergisin den 4 milyon liraya karib mikdarı da gene bu sene ıçinde kabul buyurduâ_u— nuz hava kurumuna yardım vergisin- den doğmuş olduğundan müukayest için bu iki verginin tenzili hnlînd'e 1936 büdcesinin 1935 senesi büdcesi- ne nazaran hakiki fazlası, 5,5 milyon lira olduğu tezahür eder. İşte bu faz- la, bu sene elde ettiğimiz varidat ra- kamlarına uygun olduğu gibi büdce rakamlarındaki imiyeti — ifade eder. BÜDCENİN TAHLİLİ Masraf büdcesinin tahlili: Ve varidat fazlasının tevzii 1935 masraf büdcesi 195.000.000 olmasına göre bu — sene büdce- sinin fazlasını teşkil eden 17 milyon 700,000 lirasının tevziini gösterir baş- lıca rakamlar şöyledir : 3960.000 Maliye 6780000 Müdafaa grupu, 3.000.000 Ziraat 1.200.000 Maarif 630.000 Sıhhat ve İçtimai Muave- nel. şekli: 2.000.000 Diğer daireler, müfet- tişi umumilikler, vilâyet ve kaza teşkilâtı ve müte- ferrik ilâveler. 17.500.000 Yekün.. MALİYE BÜNCESİNDEKİ FAZLALIK Maliye büdcesindeki fazlalığın ne- relere aid olduğun uşu rakamlarla arzedeceğim. 1.000.000 Geçen sene kabul buyuru- lan kanun mucibince zirai borçların faizlerinin indi - irlmesi ve taksitlendirilme- si yüzünden ziraat ban - kası ihtiyat sermayesine ilâve edilmek üzere veril- mesi icabeden. Silolar inşaatı ve buğday zararı karşılığı için veril - mesi lâzım gelen. Denizyolları ve Akay iş - letmesi için mübayaa olu- nacak vapurların taksiti için. Sosyal yardımiar için. 1.000.000 500.000 500.000 450.000 350.004 Buğdayı koruma vergisi teşkilât ve masrafı olarak evvelce muvazene hari - cinde yapılan sarfiyat. Tahran Elçiliği binası in- şaatı. 100.000 MİLLİ MÜDAFAADAKİ FAZLALIK Milli müdafaa kara kısmında gö- tüleck olan 2.200.000 lira ile deniz kısmındaki bir buçuk milyon lira faz- falık geçen sene kabul buyurulan ka- hun mucibince birer derece yükselti- len maaşlarm farkının ve bir kısım hizmetlerin istilzam ettiği fazla mas- rafların karşılığıdır. VATANN'SLARA ŞÜKRAN BORCU.. Bu sene kabul buyurulan hava ku- rumuna yardım vergisinin hasılı ta - b hava ine tahsis ve ilâ - Ve edilmiştir. Bu tehlikeyi bilen büd. vatandaşların Hava yollarına yardım için. tiyaçlara tahsis ve sarfolunmaktadır. Vatandaşların bu kuruma yaptığı te- berrü ve teahhüdlerinin vatani en bü- yük bir vazife olduğunu ve bu yardım- da gösterdikleri şevk ve hamiyeti bu ihtiyacın istilzam ettiği mühim mas - raf rakamlarını ölçen bir maliyeci sı- fatiyle huzurunuzda şükranla söyle - meyi bir vecibe bilirim. Şu noktayı da kaydetmek isterim düyunu umumiye büdeseinde, diğer cihetten fevkalâde membalardan el - de edilecek varidat arasında derpiş edilmiştir. Bu programın demire mü- teallik kısmı müstesna olmak üzere tesbit edilen müddetten daha evvel tatbiki için icab eden tertibat alın- mıştır. Aynı zamanda gene geçen sene kabul buyurulan kanun mucibince tesis olunan maden arama ve işletme teşekküllerinin faaliyetleri için lâ - zımgelen masraf ve sermaye temin ki cihanın silâhl yolundaki kuv- vetli hareket ve faaliyetleri muvace - hesinde türk vat! müdafaa ve sulh vasıtası olan kuvvetlerinin ihti- yaç gösterdiği masraflar, bir taraftan büdcelerdeki inkişaflardan elde et - mekte olduğumuz paralarla ve diğer taraftan yüksek heyetinizin irşadiyle takib edilen mali siyaset neticesinde elde ettiğimiz devlet itibarına isti - naden temin ettiğimiz büyük mikyas- ta kredilerle tatmin edilmektedir. ZİRAAT İŞLERİMİZİN GELİŞMESİ İÇİN Ziraat büdcesinde görülen üç mil- yon liralık fazlaya gelince: Köylünün hayatını yükseltmek hu- susunda en sıkı ve heyecanlı alâkası- nt her vesile ile gösteren cumuriye! bu parayı köylü emekleirni kıymet - lendirmek ve aynı zamanda memle- ket iktısadiyatını kuvvetlendirmek için tahsis etmiştir. Bu sahaya para ayırırken büyük bir inşirah duymak- tayız. Bir taraftan sanayileşme mesa- imizin muvaffakiyetle başarılması için icab eden pamuk, yün gibi ipti - dat maddelerin ıslahını Ve aynı za - manda ucuzlatılmasını, diğer cihet » ten ihracat maddelerimizi teşkil eden bu maddelerle kuru ve yaş meyvala - rımız için yeniden pazarlar açılabil- mesini temin edecek olan bu semereli masrafların yakın bir istikbalde feyiz- l ş ve 936 ind itibaren bir kısım bakır ve krom madenlerinin işletilmesine başlanacağı gibi hisse de devlete mal edilmek suretiyle Ergani bakır madeninin iki sene zarfında te- sisatının ikmali ile işletilmesi için lâ - zım gelen hazırlıklar yapılmıştır. Bundan başka zengin kömür havza - mızın kâmilen devlet eline alınarak rasyonel işletilmesi neticesinde mali- yet fiatlarının tenzili ve bu — sayede hem ihracatımızın çoğaltılması hem memleket dahilinde istihlâkinin temi- ni için iktiza eden fFaaliyet tertibatı hazırlanmıştır. Yüksek fırınların in - şası ve ana demir sanayiinin kurul - ması için olan teşebbüsümüzü biran evvel tahakkuk ettirmek için ciddi - yetle çalışmaktayır . BAYINDIRLIK İŞLERİMİZ Nafıa işlerimiz: Memleketin imar ve inkişafında ve aynı zamanda — müdafaasında en kuvvetli bir vasıta olan şimendüferler inşaatı programınım istilzam ettiği bü- tün masraflar derpiş edildiği gibi Sı- vas - Erzurum yol! ihalesindeki tarihine devredilen vezne ve banka mev- dları ile yoldaki paraların İ ye künu 21.5 milyon lira olup sene nihaye- tinde emanete alınan 7 ve fevkalâde tah- sisattan ertesi senede sarfedilecek olan 6 - ki, cematı 13 milyon lira bundan ten. zil edilirse 1935 senesine devrettiğimiz kabili istimal nakid mevcudunun 8.5 milyon liradan ibaret olduğu anlaşılır. Bu rakamların mukayeyesi gösteri- yor ki, 1934 senesinde varidat ve masraf rakamları 933 ine nazaren mühi nisbette artınış olduğu halde mali vazi- yetimizin seyri eski seneden daha çok memnuniyete şayan neticeler vermiştir. Bu vaziyetin aynı tezayüt seyri ile 1935 senesinde de devam tetiğini ve 935 se. nesine girdiğimizden daha iyi bir vazi- yette 936 senesine gireceğimizi emni- yetle söyleyebilirim. VARİDAT BÜNCESİNE BİR BA IŞ Varidat büdçesi: . 1936 senesi varidat büdcesinde normal varidat menbalarımızdan 212.764.000 lira alacağımızı tahmin eylemekteyiz. Bu tahmin bir az evvel arzeylediğim tahsi- lât vaziyetimizin seyrine uygundur. Varidat büdçesi yekünunun 36 mil- yon 800 bin lirası vasıtasız vergilerden, 83 milyon 980 bin lirası vasıtalı vergi- lerden, 36 milyon 600 bin lirası inhisar- lardan ve mütebaki 56 milyon lirası da muhtelif hasılat ve varidattan terekküb eylemektedir. ACELE TAHRİR muayyen müddetten bir buçuk sene daha evvel bitirilmesi için icab eden karşılıklar ayrıca düşünülmüş ve bu - lunmuştur. Kezalik, cumuriyetin üze- rinde ehemiyetle tevakkuf ettiği şu iş- leri dahi programları dahilinde faali- yet sahası her sene biraz daha kuv - li neticelerini elde etmiş olacağ Köylümüze yardım bahsinde, geçen sene kabul buyurduğunuz kanun mu- cibince ziraat bmhmd&ki borçların taksitlendirilmesi ve faizlerinin azal- tılması keyfiyeti daima minnetle bah- settiğimiz bu sınıf vatandaşların ha - yatında büyük bir ferahlık yarattığı gibi mahsulleri hasara uğaryan mın- takalardaki müstahsillere verdiğiniz müsaade üzerine dağıtılan 2,250 mil- yon lira kıymetinde tohumluk ve ye - meklik buğdaylarda büyük bir müs - tahsil kütlesini sarsıntıdan mahfuz tutmuştur, KÜLTÜR BÜDCESİ Maarif Vekâleti büdcesindeki bir milyon iki yüz bin liralık fazla geçen sene umumi muvazeneye alıman sanat mektebleri masrafı ve her sene büyük milletimizin ilim ve irfana karşı gös - terdiği iştiyak ve rağbet neticesi ola: rak tedris kayatındaki inkişafın istil- zam ettiği fazla masrafların karşılı- gıdır. SIHAT İŞLERİMİZ Sıhat ve içtimai muavenet vekâle- ti büdcesinde görülen 630 bin İiarlık fazla, halkımızın sıhatini ve binneti « ce kuvvetini korumak yolundaki dev- let vazifelerinin başında tuttuğumuz ücadele hi lerinin takviyesi için- dir. Hariçteki ırkdaş tana iltihak edenlerin iskânlarını ve derhal müstahsil vaziyetine gelmele- rini temin için her cihet inceden ince - ye tetkik edilerek hazırlanmış olan programın tatbikina devam edilmek- te ve büyük milli işin de muvaffaki - yetle başarılması ve muhacirlerin ye- ni muhitlerine geldikleir sene içinde ev, toprak ve çift ile zirat aletlere sa- hib olmaları için ihtiyari lâzımgelen masraflar fevkalâde membalardan te- L di — min olunan paralarla karşılanmakta- dır. EKONOMİMİZ İktısadi işlerimiz: Kabul buyurduğunuz kanun muci- bince iktısat vekâletine merbut bir devlet mü iolarak çal kta olan Sümer Bankım tatbil olduğu sanayileşme progarmımızın istilzam ettiği masraflar bir taraftan vetlendirilebilmek suretiyle inkişafını takip etmektedir, İşte büdcede görünen inkişafın ve hazinece derpiş olunan fevkalâde men. balardan elde edilebilecek paraların ve temin olunan kredilerin başta —memle- ket müdafası gelmek üzere tahsis ve sarf mahallerini hülâsalen arzetmiş bu- lunuyorum. KATİ HESABLARA BİR BAKIŞ Hesabı katilerin mukayesesi: Masraf k smr hakkında maruzatıma nihayet verirken yüksek Kamutaya tak- dim edilmiş olan 1934 hesabı katisi ile li eölü evvelki hesabı kati arasında bir mukayese yapmayı faydalı buluyorum. 1933 senesinde, büdçe varidatından ve fevkalâde menbalardan 174 milyon li- ra tahsilât yapılmış bunlara mukabil 170 milyon lira tediye olunmuş ve ara- daki dört milyon liralık farktan, sene ni- hayetinde büdee emanetine alman ve er. icei venedt tediye edilecek olan 3.309.000 Ç çık.nlın:l he“'î devresi 700 bin liraya yakm bir fazla ile kapanmış idi. 1934 senesinde ise gene büdçe vari- datiyle fevkalâde menbalardan 207 mil- yon İira tahsilât olmuş, bunlara mukabil 195 milyon Tiralk tediyat yapılmıştı. Aradaki 12-'on iki - milyon liralık fark- tan sene sonunda büdçe emanetine alı- nan 7 milyon Hra indirilirse hesab dev. resi 5 milyon Hiralık bir fazla ile kapan- mış demektir. 'EN KATİ DELİLLER İşte büdce tatbikatının bu neticeleri büdcelerimizin tahminlerindeki ciddiyet beti ve tevazünlerindeki resa - ve isa vK - eti gösteren en kati delil- net ve salâb lerdir. SON YILLARA GÖRE VEZNE MEVCUDLARI Vezne mevcudları vaziyetine gelin- ce, 1935 senesinden 1 haziran 1934 de ertesi seneye devredilen vezne ve ban- ka mevcudları ile yoldaki paraların u- mumi yekünu 6-300.000 lira olup bun- dan büdçe emanetine alınan mikdarın karşılığı olan 3.300.000 lira tenzil edi- lince 1934 senesi mali senesine müdev. ver kabili istimal nakid mevcudu 3 mil- yon liradan ibaret kalır. 1934 senesinde ise, 1 haziran 1935 Vasıt vergilerimizden erazi ve bi. na vergileriyle bina vergisi buhran zam- mı 1936 mali senesi bidayetinden iti- baren vilâyet hususi idarelerine devro- lunmakta ve bu idarelerin diğer devlet vergilerindeki hisseleri kaldırılmaktadır. Tabiri diğerle mahalli idareler vergi sis- teminde vergilerden hisse tefriki usulü yerine müstakil vergi usulüne geçmiş bulunmaktayız. Bu devrin muamelesi yapılırken erazi vergisinin tarh ve ciba- yetini islâh için yegâne çare olan erazi tahriri işine son derece ehemiyet verile. rek Türkiyenin iki sene zarfında acele tahririnin yapılması için kanun alınmış ve mali sene bidayetinde derhal tatbiki- mucibince yaptığımız - tenzilâtin yüzde ellisini telâfi iştir. Büdceyi tahmi ederken tenzilâtın bu nisbette telâfi edi- lebileceğini düşünmüş ve varidat tah- minimizi ona göre yapmıştık. Sayımın elde ettiğimiz ilk neticesine göre, tahminimizin tahakkuk edeceğini görmekteyiz. Bu suretle yüksek heyetinizin mü- kellef ve hazine menfaatlerine mu - vafık olarak aldığı kararların çok isa- betli olduğu bir kerre daha tecelli ve tebarüz etmiş demektir. YENİ KAZANC VE MUAMELE KANUN PROJELERİ Kazanç ve muamele vergilerinin tat- bikatında müşkilâtı mucib olan cihetlerin bertaraf edilmesi ve kazanç vergisinde biraz ağır görünen bazı nisbetlerin tah. fifi maksadiyle hazırlanmış iki kanun lâ- yihası ü lerde müzakere edilmek- tedir. Münasib düştükçe huzurunuzda defaatla ar iği hile vergilerin hiç bir zaman istihsali tazyik etmemesi is- tihlâki azaltacak bir raddede bulunmama. - sı varidat işlerimizin idaresinde hedefi- mizdir. 1935 senesi içinde çimento, şeker, tuz, resimlerinin ve 1936 senesinden iti- baren hayvanlar vergisinin azaltılması bunun fili misalleridir. Memleketin ik- tısadi hayatımda görülen hareket ve fa. aliyet daha fazla inkişaf ettikçe vergi tenzilâtı yolundaki proğramımıza devam edeceğiz. Cumuriyet hükümeti hal ve va- ziyetin icabına göre vergileri tezyit et- tiği gibi geli azaltmakta da tereddüd etmez. Vergilerde kanuni hükümlerin ten- sik ve tevhidi, tarh ve cibayet usul- lerini ıslahı için başladığımız mesai - nin semerelerini yakında yüksek hu- zurunuza takdim edebileceğimi umu- yorum. Bu mesai bilhassa matrahla - rın iyi bir surette tesbitine, itiraz ve tahsil lel ine ta - alluk etmektedir. NAKİT VAZİYETİ. Geçen sene 1935 büdcesi münase- betiyle hazine hesabımızın vaziyetini yüksek huzurunuzda izah — ederken bankalardaki alacaklı ve borçlu he « — bi ! şılıklı tetkikleri sure- ne başlanması için icab eden istihzarat yapılmıştır. Keza bir takım iktısadi vaziyetler i- cabı olarak binaların gayrı safi iradla- rında görülen tenezzüllerin de nazarı dikkate alrnarak matrahlarından yüzde 25 tenziline gidildiği müuhterem heyeti- nizin malümudur. Bu yeni tertib daire- sinde erazi ve bina vergilerinin tarh ve tiyle 1935 mali senesine 8.950.000 li- ralık borç ile gireceğimizi arzetmiş « tim. Bu vazyetimizin 1934 mali senesi iptidasındaki nakit vaziyetimize göre nisbi bir salâh ifade ediyordu. 22 ma- yıs 1936 günündeki hazine hesabı - mızın gösterdiği rakamlardan ise ta. sarruf mevduatı karşılıkları olarak bazı bankalar tarafından hazineye cibayetinin daha muvaffakiyetli lacağı. nı ümid eylemekteyiz. HAYVANLAR VERGİSİ UCUZLATILDIKTAN SONRA. Hayvanlar vergisi 1936 mali senesi vaki olan tevdiata mukabil verilen bonolar dahil olmak üzere bu borcu famamen imha etmiş, yeni seneye hiç bir hı,ç K” -ı N e , mızı yız. Bu dev- let itibarında yarattığı kuvvet ve ge- başından itibaren yeni | tahsil olunacaktır. Bu vergide yapılan - tenzil nisbeti vasati olarak yüzde 30 de- r İ i Meml. aş servet menbalarından birini teşkil eden hayvancılık üzerindeki vergi sikletini hafifletmek yolunda katol mesafı asla küçük görülemez. Yeni hayvanlar vergisi kanunu ile yapılan tahfif 5 mil- yon liraya yakındır. Şu noktayı derhal arzetmeliyim ki, yeni kanunda kabul et- tiğiniz tahfif ve islâh hükümleri birinci de hayırlı ini vermiştir. Bu neticenin rakamla ifadesi şudur: 935 senesindeki sayımda vergiye tâ- bi 28.963.743 baş hayvan kaydedilmiş- ti. Bunların tahakkuk eden vergisi mik- darı hususi idare hisseleri de dabhil ol- duğu halde 17 milyon 487 bin 57 lira işliğin çok feyizli semerelerini her sahada bize yapılan kredi tekliflerile ölçebilmek mümkündür. Türk Cumu- riyeti hazinesinin temin ettiği ve mali tarihimizin sitayişle kaydedeceği bu yüksek itibar mevkii hiç bir vakit ya- nılmayan daima yükselmeyi istihdaf eden kararlarmız ve irşatlarınızla hu- sul bulmuştur. TEAHHÜDLERİMİZİ YERİNE GETİRİYORUZ. Bütün teahhüdlerimizi — gününde ifa temekte bulunuyoruz. Devletten iş alabilmek yerli ve yabancı bütün - iş adamlarının en emin bir sermaye ve faaliyet zemini olmuştur. Büyük e - meklerle yaratılan bu devlet itibarı - nın sarsılmaması her gün biraz daha idi. Yeni k: b yapılan sa- yım neticesinde ise, 2.367.042 ... Koyun, 1.315.986 ... Kıl keçi, 430.490 ... Tiftik, 10.077 ... Deve, 68.000 ... Manda, 698.327 ... Sığır, 78.999 ... At, 5.078 ... Katır, 173.843 ... Eşek, 1.368 ... Merinos. Iıi: ceman 5.146.803 baş fazla kaydedil- miştir. Bu fazlanım vergisi gene kanun b I AŞ & * çok |* bulunuyoruz. Dahili işlerimizde ya - bancılarla akitlerimizde bu hususta büyük bir dikkat ve itina ile hareket ediyoruz. Zamanında ödeyememek suretiyle itibarımızı sarsacak — teah - hüdlere ne kadar cazib olursa olsun bağlanmaktan tevakki ediyoruz. He- sablı yürümek Cumuriyet maliyesinin düsturudur. Bu düstur büdcemizin, e kesobi ” L telkin ediyor. Ve bizim için en bı“ırâlığf kuvvet membar oluyor. - j (Sayfayı ceviriniz) BV Süklke ea SA £