26 Mayıs 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUGÜN 2 nci sahifemizde: Siyasî icmal 3 üncü sahifemizde: Ankara Istanbul hava seferleri başladı 5 inci sahifemizde: Kültür ve terbi ye Salih Murad, Dumdum kurşun lan işinin iç yüzü anlaşıldı . , JQ01 tSTANBUL • CAĞALOĞLU « . nn y . innn jfll S8yi! 40ZI Telgraf 7e mektub adresl: Cumlıuriyet, İstanbul Posta toıtusu: İstanbul, No 246 uflll LU NİÛJİS IbüU Telefon; Başmuharrlr ve evl: 22366 Tahrir heyeti: 24298 İdare ve matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşriyat Şirketi 24299 . 24290 umhuriyet Hayat \ Ansiklopedisi 10 cildi tamam olmuştur Her eve ve herkese lâzımdır Milletler Cemiyetinin îflâsı ihtimali Karşısında u iflâsı daha önce, yıllarca evvel M. Musohni haber vermişti. Mılletler Cemiyetinin bir kactavradn ibaret olduğunu çok evvel ilk söyliyen odur. Cemiyet bugiin fılen kendisinin muhasımı vaziyetinde bulunan Duçenin bu çok evvelki görüşlerini ve hükümlerini tasdik ve teyid eden bir zillet manzarası arzetmektedir. Ne garib ve hatta ne fecidir ki bugün Italya Cemiyeti terketmekle tehdid etmekte ve bu tehdid, Cemiyeti teşkil eden başlıca milletler üzerinde tesirler icra eylemektedir. Fran sız telâkkisine göre Habeş işi mukadder olan akıbetine erişmiş olduktan sonra şimdi artık onunla daha fazla meşgul^>lmayıp Milletler Cemiyeti hesabına İtalyayı kaybetmemek elbet daha büyük bir ehemmiyeti haiz görülüyor. Çünkü müşterek emniyet ancak bu suretle temin ve idame olunabilirmiş, ve çünkü Cemiyet sulhun ve müşterek emnyetin mesnedliğini ve mihraklığmı yapacak biricik müesseae imiş. Hâlâ 1? Bu suretle ölümü ikmal olunacak Ceirıiyetin acaba hangi sulha ve hangi emniyete hizmet edebileceği umuluyor? Prensipleri feda etmek hesabına elde edilecek kuvvet kombinezonlan muvakkat faydalar temin edebilir. Fakat yann daha büyük zararlara kapı açmak için. Zâhirde Cemiyete büyük ehemmiyet veriyor görünen Fransız telâkkisi hakikatte Cemiyetin nkârından başka bir mana ifade edemez. Prensipleri feda eden anlaşmalar olsa olsa ittifak siyasetinin başka şekilleridir. Milletler Cemiyeti gibi bir müessese ancak prensiplere istinad ederek ayakta durabilir, bunda muvaffak olmadığı zamansa yıkılır. Uydurma bir Milletler Cemiyeti beşerin haynna hizmet edeceği yerde fazla olarak onun şeref ve haysiyetini baltalar. Mevcud Cemiyetin «skr {cfcioya tikan umttmiyesi) esasını bile hırpahyan bir zillete sürüklenmif olduğu meydandadır. Filhakika milletlerarası hukukunun eski bir kaidesi mucibince devletler harb ve sulh işlerinde dünya efkârı umumiyesi denilen bir kuvveti gözönünde bulundurmak mecburiyetinde idiler. Bu kaideye göre evvelâ yapılacak herhangi bir harb kuvvetli esbabı mucibeye istinad etmek, sonra da insanca yapılmak lâzımdır. Eski milletlerarası hukukunda casus belli (harb sebebi) beyhude bir söz değildir. Harb sebebi, kendisile muharebeye tutuşulacak milletten ziyade bütün dünya milletlerini ikna etmek lâzım gelen bir zarurettir. Insanlığm vicdanmda haksız harbin apaçık irtikâb olunmuş bir cinayetten farkı yoktur. İnsanlık bu türlü hareketi fena Te meş'um saymıştır. Haklı davalarda harbin zaruretini kabul eden ayni insanlık bunun merdce bir düello olmasına da büyük ehemmiyet vermiştir. Açık ve gâyrimüstahkem şehirlerin, köylerin ve sivil halkın harb ateşlerine maruz bırakılmamalan bu yolda müesses kaidelerdir. Mecliste yeni sene bütçesinin Ingiltere Adisababadaki müzakeresine dün başlandı sefirini geri çekmiyor Maliye Vekili Mühim izahat verdi Yeni hütçe, memleketin müdafaasını, Türk milletînin irfan ve refahını temin edecek bütün tertibatı bünyesinde toplamıştır Müstakil meb'uslardan bazıları bilhassa yerli fabrikaların şeker ihtiyacını temin ettikleri halde haricden şeker ithaline müsaade edilmesini ve bütçenin masraf kısmmda görülen fazlalıkları tenkid ettiler Habeş Imparatoru Ingiltereye varınca Londrada Italya aleyhine büyük nümayişler yapılacak Londra 25 (Hususî) Avam kama rasının bugünkü celsesinde Hariciye Nazırı M. Eden muhtelif suallere ce vab vererek demiştir ki: < AdisAbabadaki Îngiliz askerlerınin geri çekılmesi hakkında îtalyan hükumeti tarafından resmen bize müra caat edılmiştir. AdısAbabada vaziyet henüz kat'î olmadığından İtalyan mü racaatini tetkık edeceğimizi Roma hükumetine bıldirmekle ıktifa ettik. AdısAbabadakı sefirımize gelince, İngıltereye dönmesi hususunda şimdi lık verılmiş hiçbir karar yoktur.» Hericıye Nazırı M. Eden bundan sonra Hindistanla Filistinde İtalyanlar tarafından Ingiltereye karşı yapılan propagandalara dair sorulan bir suale cevaben demiştir ki: « Bu iki memlekette mahallî dillerle îngıltereye karşı yapılan ttalyan propagandası hakkında Roma hükumeti lArkası Sa. 7 sütun 2 de] Eden Avam Kamarasmda izahat verdi Dun Avam Kamarasmda muhim beyanatta bulunan M. Eden Filistinde kanlı hâdiseler Birçok şehirlerde musademeler oldu, bir Yahudi vapuruna bomba atıldı, ölen ve yaralananlar var Manisa meb'usu Turgtn Maliye Vekili Fuad Ağrah Muğla meb'usu Husnu Kitabct timizin 13 üncü yılında yapılacak hiz Ankara 25 (Telefonla) Meclis lerek şu beyanatta bulundu: metleri ve bu hizmetlerin karşılıklannı bugün saat 15 te Abdülhalik Raadanın Maliye Vekilinin izahati ihtiva etmektedir. başkanlığında toplandı. Mecliste bütçe « Bugün yüksek Kamutayın kıy Evvelkiler gibi bu bütçe dahi memlemüzakerelerine başlanması münasebetile metli tetkrk ve müzakere mevzuunu teş,Maliye Vekili Fuad Ağralı kürsüye ge kil edecek olan 1936 bütçesi cumhuriyelArkast Sa. 6 sütun 1 de] Akdeniz meselesi Italyanlara göre Ingiltere Akdenizde neler yapmış Fransız sosyalistleri Pariste büyük bir nümayiş yaptılar Tel Avivde Arablar tarafından yıkılan bir mahallenin hali Kudüs 25 (A.A.) Kıyam halinde mini bulunacağı ümidi izhar edilmektedir. bulunan Arablar, Nasra yakınında bir Hükumet, Doarbion ismindeki gündekasabada bazı evlerde araştırmalar ya lik Yahudi gazetesini beş gün müddetle pan polisleri taşa tutmuşlardır. Polisler, tatil etmiştir. silâh kullanmak mecburiyetinde kalmış tngiltere, Arab Belediye Reislerini ar ve neticede Arablardan birkaç kişi azlederek yerine Yahud ileri aralanmıştır. tayin etti Arab sandalcılar, Hayfada bir Ya Kudüs 25 (A.A.) îngiliz âli kohudi vapuruna bomba atmışlardır. miseri, Kudüs, Nablus ve Hebronun AMillî Yahudi Meclisinin tamimi rab belediye reislerini azlederek yerine [Arkası Sa. 7 sütun 5 te] Kudüs 25 (A.A.) Millî Yahudi Yahudi belediye reisleri tayin etmiştir. meclisi, bir tamim neşretmiştir. Bu tamim Hayfa limanınm Arab dok amelesi, de bilhassa memleketin imanna çalışan grev ilân etmişlerdir. Filistin Yahudilerinin sulhperverane niNablusda Arablarla Yahudiler ara etlerinden bahsedilmekte, işlenilen cina sında çıkan bir arbedede iki Arab öl etler ve yapılan katliâmlar protesto o müştür. unmakta ve Arablarla bir anlaşma zelArkast Sa. 7 sütun 3 tel Ingiltere, Boğazların tahkimine, sırf Türkiyenin Yeni kabine kurulunca umumî af ilân edilecek teveccühünü kazanmak için, razı olmuş... Paris 25 (A.A.) Sosyalistlerle komünistlerin 1871 komün ihtilâlinin hatırasını yad için dün Pere Lachaise mezarlığında «Federeler duvan» nda yapmış olduklan merasimin geçid alayı saat 14 te başlamış ve akşama kadar devam etmiştir. Önünde ihtilâl hareketi reislerinden bir çoğunun kurşuna dizilmiş olduğu meşhur duvan, kırmızı bir kumaşla örtülmüştü. Ihtilâlci muharrir Henri Milletler Cemiyeti yokken bu kaideler vardı. Milletler Cemiyeti bunlardan daha ileri bir iddia olarak guya harbe mâni olmak idealile ortaya çıkmıştır. Fakat bu iddiayı tahakkuk ettirebilmekten çok uzak kalmş olmasına ilâveten eski hayratı da berbad etmiştir. Sulhun eski müeyyidelerinden dünya efkân umumiyesi rolünü kendi üzerine almış olan CeAhvren Maltaya gelmis olan lngilız A kdentz fılosu Amıral gemısı Kuvın miyet binbir hodkâm hesabla fazileti Elizabet dretnotunun baş guvertesinde bir teftis çiğniyen bir müessese olmuştur. Itiraf etkilde tarif ediyor: mek lâzımdır ki insanlık Milletler Cemiîtalya, Akdenizde bir hakimiyet te yeti yokken hiçbir zaman bu kadar sukut sisi maksadını takib ettiği yolundaki isetmemişti. Fazla olarak milletleri hayal nadları reddeder. Böyle bir maksad i îçmde yaşatarak aldatmış olmak fenalığı çin hiçbir gayret sarfetmemiştir ve et clâ Cemiyete malolmak icab eden açık miyecektir. Akdenizde bir değişiklik Temps gazetesinin Roma muhabiri, vuku bulmuşsa bu, oraya 144 gemiden nakisalardandır. Şimdi görülen manzara Akdeniz vaziyeti hakkında gazetesine mürekekb bir filo gönderen İngiltere gudur: tarafmdan yapılmıştır. Büyük Britan yazdığı bir mektubda diyor ki: Büyük devlet, yalnız kendi menfaatleAkdenizdeki îtalyan îngiliz gergin ya, ayni zamanda, bütün şarkta, ez rînin emir ve icabile hareket eden bir he liği umumî alâkanın merkezini teşkil cümle Iskenderiyede, Hayfada, Akabeyettir. etmektedir. îtalyan matbuatmın, bugün de, Kızıldenizde ve Kıbrıs adasmda yeKüçük devlet yannmdan emin olmıyan bu meseleye tahsis ettiği müteaddid ni deniz ve hava üsleri tesis etmiştir. Ve binbir endişe ile büyük devletler deni makaleler, ttalyanın vaziyetini şu şe lArkast Sa. 3 sütun 4 te] llllllllllllllllllllllllllllllııııınıııııı îen heyulâlann gölgelerinden umud ve ııııııııııiHiıııı Hiıııııııııııııııııııııııııııı uıııııınııııııııiMiıııınııııııtıınıııııtııııııııııı aman bekliyen mürai ve zavallı bir varlık. sefalet! Kralla ayni dereceye yukselecek olan cağı şüphesizdir. Bu yeni âlem herhalde Artık harbde hiçbir asalet kalmamışM. Musolini Hakikatte Cenevre Cemiyeti mutan şimdiki büyük iddiah maskara kombineİiTf Onda çoluk çocuk, kadın ve ihtiyar tan olduğu kadar şerefsiz bir yıkılmanın zondan daha iyi olacaktır. Tekrar ederiz Paris Soir gazetesinin Roma muhaonünüze ne rasgelirse hepsini mahvetmek açık ihtimali karşısında sallanıyor. Belki ki insanlık hiçbir vakit Milletler Cemiye biri yazıyor: Roma 21 mayıs îtalyan kanunu İçin en vahşi vasıtalar mubahtır. kendisi farkmda değildir, fakat bütün in ti zamanında olduğu kadar sukut etmeesasisinde yapılacak cezri değişiklik, dünArtık harbe sebeb lâzım değildir. Ar sanlık hayret ve nefret gözlerile bunu mişti. denberi en fazla mevzuu bahsolan me fak harb usul ve şekillerinde insanî hiçbir böyle görüyor. Cemiyet kendi varlığmdan Milletler Cemiyeti ya idealine uygun [Arkası Sa. 3 sütun 3 tel kaideye yer yoktur. önce insanlığın vicdanmda yıkılmıya baş hareketlerle derlenip toplanacak, yahud yıkılıp gidecektir. Birinci ihtimal zayıf Ve bunlan neredeyse meşhur Cenevre lamıştır. Hfidiseler arasında Cemiyeti kanun ve kaide yapmak üzereBu yıkılmadan ne çıkar mesejesine ge göründüğüne göre ikinci ihtimali daha dir. Zâhir o meşhur Cemiyet bu kanun lince biz onu sadece yeni bir kıyamet a hayırlı ve herhalde daha şerefli saymakta Peyami Safanın yazısı bugün ve kaidelerile de yaşamak malihulyasın Iâmeti telâkki ederiz. Bir kıyamet ki an tereddüde mahal görmeyiz. 3 üncü sahifemizdedir Hadır. Ne beyhude hayal, ne acmacak cak yeni bir oluşun ma§nk ye menşei olaYÜNÜS NADÎ Musolini Kralla ayni derecede Resmen İmparatorluk ba nisi Duçe unvanmı alacak Italyanın Boğazlar konferansmda vaziyeti ne olacak? Belçikada da sosyalistler muvaffakiyet kazandı Belçika kabinesi bugün istifa edecek, yeni kabineyi sosyalistlerin lideri kuracak Brüksel 25 (Hususî) Dün yapılan ntihabatın kat'î neticelerine göre sosya istlerle yeni teşekkül eden Rex fırkası büük bir muvaffakiyet kazanmıştır. Başvekil M. Van Zeland salı günü kabinenin stifasmı Krala verecektir. Yeni kabinenin sosyalist lideri M. Emil Vandervelde tarafından kurulacağı kuv etle zannedilmektedir. Dünkü seçimin kat'î neticeleri şunlardır: 63 meb'usluk kazanan katolikler 16 andalya kaybetmişlerdir, 23 meb'usluk cazanan liberaller 1 sandalya kaybetmiş lerdir, 70 meb'usluk kazanan sosyalistler 3 sandalya kaybetmişlerdir, 9 meb'usluk kazanan komünistler 6 sandalya kazan mışlardır, 16 meb'usluk kazanan milliyetperber Flâmanlar 8 sandalya kazanmışlardır, 21 meb'usluk kazanan Rex fırkası 21 sandalya kazanmıştır. Siyasî mehafilde Belçikanın birinci LArkası Sa. 3 sütun 5 te] IIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIMItllllllllllHIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIMIIIItlHllllininilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllMlillllllllllllllllllllinilllllllllin Yeni Belçika kabinesini kuracağı anlasüan sosyalistlerin lideri Emil Vanderveld