25 Mayıs 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUGÜN 2 n d sahifede: Siyasî lcmaL 3 üncü sahifede: Safa. 4 üncü sahifede: Spor ve Siyaset. 5 inci sahifede: Avusturyanın vaziyeti. 7 n d sahifede: Sinema. Edebiyat Peyami jfll S3yi! 4 3 2 0 umhuriyet Telgraf ve mektub adresi: Cumlıuriyet, İstanbul Posta kutusu: Istanbul, No 248 P3Z3nBSI 2ü M3]flS 1936 Hayat Ansiklopedisi 10 cildi tamam olmuştur Her eve ve herkese lâzımdır Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366 Tahrir heyetl: 24298 İdare ve matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşriyat Şirketi 24299 . 24290 İngiliz haricî Siyasetine dair Bazı görüşler ıı [•] 5 ngîliz siyasetinin esash umde ve kaII rakteristikleri başında muvazenenin bulunduğunu yazmışhk. Muvazenenin İngiltere tarafından temin edilmesini mümkün kılan bir coğrafî sebeb vardır: Bu memleketin ada olması. Filhakika ada olması sayesindedir ki İngiltere kendisine has müstakil bir siyaset takib edebilmiştir ve her zaman, Avruptda teessüs eden gruplan birbirine karçı koymağa muvaffak olmuştur. Bu suretle yekdiğerine müsavi kuvvetler arasmda muvazene temin etmiş ve menfaatini nerede bulduysa o tarafa dönerek muvazeneyi kendi lehinde kullanmıştır. O şartla ki iki kuvvet arasmda muvazene vücud bulduktan sonra İngiltere haric kaldığmdan her iki taraf îngilterenin yardımını elde etmek için kendisine bütün istediği Concessionlan yapmışlardır. Neticede ingiltere sırf kendi menfaatini düşündükten sonra teraziyi bir tarafa indirerek korktuğu zümreyi diğerine ezdir miştir. Bu siyasetini tahtı emniyete almak için hiçbir zaman yenen tarafm yenilen tarafı tamamile ezmesine müsaade etmemiştir.. Çünkü bir gün yenen tarafı yenilen tarafa ezdirmek lâzım gelir düşüncesi her zaman îngilterenin siyasetine hâkim olmuştur. Bunu ispat etmek için çok misal zikretmeğe hacet yoktur; AlmanyaFransa münasebatında îngilterenin oynadığı rolü hatırlatmak kâfidir. Daha geriye gitmeden denilebilir ki 1918 den sonra Almanyayı büsbütün ezmek istiyen Fransanm bu arzusuna mâni olmak ve hatta Almanyaya yardım etmek yolunda Îngilterenin takıb ettiği siyaset bu prensipin en iyi misalidir. Esasen bu prensipin tatbikıdır ki îngiltereyi şayanı gıpta hakem vaziyetine koymuştur. Teraziyi arzusuna ve menfaatine göre istediği tarafa iğdiren bir devlet her zaman hakem olmaz mı? Yeni Fransız kabinesinin siyaseti M. Blum 20 haziranda Cenevreye gidecek Yeni hükumetin zecrî tedbirler ve Ren meselesi hakkındaki noktai nazarını tarif ve izah edecek Paris 24 (A.A.) Echo de Paris ga zetesi yazıyor: cHar halde Blum, Delbosa Dış Ba kanlığını teklif ederken üzerıne hiçbir nazırlık almamış bir Başvekil sıfatile, haricî siyasete vereceği 'istikamette kendisile Delbos arasmda ihtilâf çıkmıyacağı mütaleasında idi. Ancak Delbo sun yakınında bulunanlar Adliye Bakanmm bu teklifi kabul hususunda mütereddıd bulunduğunu ima etmektedirler. Blumün, 16 haziranda Cenevrede bulunacağı ve orada yeni hükumetin gerek zecrî tedbirler ve gerek Ren meselesi hakkındaki noktai nazannı tarif ve izah edeciğ de teyid olunmaktadır.Paris 24 (A A.) Blum, yeni kabinenin teşkili maksadile yapmakta olduğu yarı resmî görüşmelerine devam ede rek sabık Adliye Bakanı Yvon delbosu kabul etmiştir. Kendisi gazetecilere beyanatta bulunarak nezaretlerin şu veya bu zata verilmesi meselesinin asla mevzuu bahsolmamış olduğunu söylemiştir. Hatırlardadır ki, Herriotnun Dış Ba kanlığını kabulden imtina etmesi üze rine bu makam için Delbosun ismi ileri sürülmüştü. M. Blum aleyhinde yazı yazan gazeteci Sekiz ay hapse mahkum oldu Paris 24 (A. A.) Mahkeme, Action Français gazetesi müdürü M. Charles Maurrası gazetesinde M. Blum aleyhinde vatandaşları dahilî harbe teşvik eder mahi yette bir takım makalelerle açıktan açığa kıtale tahrik Aksiyon Fransez ga cürmile sekiz ay hap zetesi müdürü M. mahkum ve bu cezayı Yunanistanda parti işleri Ahali partisine yeni bir lider bulunamıyor l Metaksas, diktatörlük ilânı hakkındaki şayiaları kat'î surette tekzib etti Atina 24 (Hususî) Antivenizelist partilerin birleşerek eski Ahali partisi halini almaları hakkında yapılan teşeb büsler ciddî müşkülâta uğramıştır. Hatta siyasî mahfiller böyle bir birleşmenın kabil olamıyacağı kanaatini izhar etmeğe başlamışlardır. Mıllî Ahali partisi lideri Teodokis te gazetecilere Antivenizelist partilerin birleşmesi haberlerine inanmadığını söylemiştir. Dün, liderlik işi hakkında müzakere lerde bulunan Ahali partisi saylavlan ve ileri gelenleri lider olmak istiyenlerin çokluğunu görerek parti içindeki hoşnudsuzluğu artırmamak için bu hususta hiçbir karar vermemişlerdir. Liderliğin Başvekil Metaksasa veril mesini istiyenler de muhalefete maruz kalmışlardır. Başvekilin de Ahali partisi liderliğine gelmeği arzu ermediği anlaşümıştır. Başvekilin, lideri bulunduğu Hür Fikirliler partisine Ahali partisinden birçok meb'usların iltihak edeceği kanaatinde bulunduğu görülmektedir. Partilerinin lidersiz kalmasmı arzu etmiyen Ahali partisinin yirmi dört kişilik merkez heyeti yann gene toplanarak liderlik meselesini halletmeğe çalışacaktır. Merkez heyeti bazı meb'uslann MetakYunan Basvekili General Metaksas etmiş tecil M o r a s etmemiştir. Habeşistandaki İtalyan askerleri \t. Blum tarafından zıyaret edilen Fransız parlamentosu reisi Fernand Bouisson , sas partisine iltihak edeceğini tekzib et mektedir. Merkez heyeti partiyi parla mentonun beş ayhk tatil müddeti bitin ciye kadar halihazırile idame etmek ve Yunanistanda şimdiden sonra yapılacak seçimlerin nisbî usulle yapılması memleketin siyasî vaziyetini müşkülâta sokacağını ileri sürerek kendi programlarını bir beyanname ile Yunan milletine ilân etmek tasavvurundadır. {Arkast Sa. 7 sutun 4 te] Jacques Duclası kabul ederek kendile rile yarım saat görüşmüştür. Bu iki zat, yeni kabinenin emniyet sizliğe karşı bir tedbir olmak üzere geniş mikyasta nafıa işlerine girişmesi, bir milyar bir kredı kabul etmek su retile çocukluğu himaye etmesi, bir milBlum, saylavlar kurulu başkanı Fer lî müdafaa bakanlığı ihdas etmesi ve nand Bouissonu ziyaret etmiş ve komü nihayet umumî bir af ilân eylemesi zanist reislerinden Mourice Thaurez ve rurî olduğunu beyan etmişlerdir. Bugünkü mevcudlarile olduklan yerde kalacak Roma 24 (A.A.) Mareşal Graziani Habeşistanda yapılacak imar iş leri hakkında bir takım emirnameler neşrehniştir. Habeşistandaki İtalyan askeri mevcudu şimdiki şeklile muhafaza edilecektir. Dünkü dostluk maçı çok güzel ve samimî oldu Sarıkırmızı takım hakikî şeklini bulunca, sarılâciverd takımı 3 0 mağlub etti Habeslere verilen dumdum hurşunları meselesi Halbuki bugün vaziyet büsbütün başkadır. Bir kere Ingiltere Avrupaya bağlanmıştır. Cemiyeti Akvam misakı ve bilhassa 16 ncı maddesi, Lokarno muahedesi îngiltereyi eskisi gibi müstakil siyaset güdemiyecek bir hale sokmuştur. Artık İngiltere Avrupa işlerinde hakem değil doğrudan doğruya ve diğer devletler gibi davacı vaziyetindedir. Bu değişikliği İngiltereye Almanyanın Lokarno muahedesini ilgası öğretmiştir. Nitekim hâdise akabinde parlamentoda irad ettiği bir nutukta vaziyetin böyle olduğunu bizzat Hariciye Nazırı söylemiştir. Bundan başka en raühim nokta, ada olmak ingiltere için evvelce ne büyük bir faikiyet idiyse bugün, tayyare silâhınm kazandığı ehemmiyetten dolayı o derece vahim bir Sarıktrmızı takımın sağ açığı Necdetin bir hücumu tehlike teşkil etmesidir. Bu tehlike yavaş yavsş ingiliz devlet adamlannca da tesDün Taksim stadyomunda senenin en şad, Fuad Niyazi, Naci, Ali Rıza, lim edilmektedir. güzel maçlarından biri Galatasaray Şeref, Fikret. Bu iki muhtelit, dün futbol meraklı Garantie ve contre garantieye gelince Güneş ve Fenerbahçe Beşiktaş muhte litleri arasmda oynandı. larına çok güzel ve heyecanlı bir oyun bundan maksad şudur: Bir tehlike karşıBu maça bir hususiyet ve ehemmiyet seyretmek imkânını verdiler. Birinci devsında tedbirler alınır. Yalnız bu tedbirveren hâdise de, bundan bir müddet evvel renin ilk yarım saati Galatas«ray Güneş ler bir başkasma aldınhr. Çünkü bju daha ucuz ve daha kolaydır. Fakat tedbir Galatasaraydan ayrılıp Güneşe geçen muhtelitinin mütemadî akınlarla tesis etaldınlana karşı da, ileride onun bir tehli lerin eski arkadaşlarile tekrar yanyana tiği kat'î hâkimiyeti altında cereyan ettı. Top, mütemadiyen Galatasaray Güke teşkil etmemesi için, bir diğer başka oynamalan keyfiyetiydi. Filhakika saat beşte hakem Ahmed A neş oyunculan arasmda zevkli oyalar ve sma yeni tedbirler aldınhr ve bu sonuncu ile arada öyle dostluk münasebatı mev demin idaresinde başlıyan dünkü maçta işlemeler yaparak Fenerbahçe Beşik cuddur ki artık onun tehlike olmasma im oynıyan ve Avni Faruk, Reşad taş muhtelitinin kalesi önünde dönüp dokân yoktur. Meselâ Sovyet Rusyanm Kadri, Rıza, Ibrahim Necdet, Salâ laşh. Bu müddet zarfında san kırmızı bilhassa Aksayışarkta güttüğü siyaset İn haddin, Gündüz Kılıc, Haşim, Rebii formalı takımın hücum hattı oyunculan giltere menfaatine uygun değildir; buna şeklindeki Galatasaray Güneş muhte mübalâğasız olarak, âmiyane tabirile, çare bulmak için Japonyanın Mançur litinde yabancı olarak tstanbulspordan bir araba gol fırsatı kaçırdılar. Beş san yayı istilâsına göz yumulur. Bu suretle Güneşe giren Salâhaddin müstesna, geri kırmızı muhacim fevkalâde bir surette anRus tehlikesi bertaraf edilmiş olur. Fakat kalan on oyuncunun hepsi lâhik veya sa laşıyorlardı. Yalnız 21 inci dakikada Gündüz Kıbu yüzden bir gün Japonyanın tehlikeli bık Galatasaraylı idi. Dün gene çizgili san kırmızı Galata lıç, Rebiinin yerden bir paşmı durdurmaolacağı ihtimalini gözönünde tutmak lâzımdır. Böylece Japonya yeni bir dok saray forması altında birleşen eski kar dan ve yakm bir mesafeden gole çevir trinle karşılaştınlır: Gayrikanunî surette deşlerin karşısmda da Fenerbahçe Be meğe muvaffak oldu. Fenerbahçe Beşiktaş muhtelitinin müzaptedilen arazinin veya vücude getirilen şiktaş muhteliti de Fenerbahçe formasile, kukla devletlerin tanınmıyacağı doktrini. şu kadro ile oynuyordu: Mehmed Ali dafaası karşısındakinm bunaltıcı oyunun[Arkası Sa. 6 sutun 1 de} Bu nazariyeyi Londra hükumeti doğru Hüsnü, Fazıl, Faruk, Mehmed Redan doğruya ortaya atmaz: Zımnî fakat sıkı bir anlaşma ile kendisine bağlı olan Amerika vasıtasile meydana çıkanhr. O zamanki Amerika Hariciye Nazın Stimsonun ismini taşıyan bu nazariye Cemiyeti Akvama da kabul ettirilir, Cemiyete dahil devletlerden hiçbiri teessüs eden Mançukuoyu tanımamayı taahhüd ederler ve garanti olan Japonyaya karşı contre garantie alınmış olur. Bu münasebetle müşterek emniyet prensipinin tatbik edilmesinin taleb olunmaması yüzünden Cemiyeti Akvam misakmın zayıf düşmesine İngiltere ehemmiyet vermez. Çünkü esasen ileride de görüleceğ? gibi, bu prensipin o anda tatbiki İngiltere için faydalı [•] Makalenin birinci kısmı dunkü nüs . hamızda idi. Londra 24 (A.A.) Dış Bakan lığı, İngiltere tarafından Habeşistana dumdum kurşunu verildiği hakkındaki 1talyan muhtırasına verilecek cevabın tetkikile meşgul olmaktadır. Roma 24 (A.A.) Stefani ajansı bilidiryor: İtalyan hükumeti 30 nisanda Millet ler Cemiyeti genel sekreterliğine Habeş ordusu tarafından dumdum kurşunu kullanılmış olduğu hakkında iki nota ver miştir. Bu notalardan birisi dumdum kurşunile açılmış yaralann filimlerini, dok torlann raporlannı ve bu kurşunlann Bir minghamda Kunoch ve Londrada Eleybros fabrikalan tarafından verilmiş ol duğunu ispat eden vesikaları ihtiva et mektedir. İkincisi ise diğer birçok vesait arasmda Romada çıkan Messagero gazetesinin [Arkası Sa. 7 sütun 5 te] Alemdar köyüne dikilen Atatürk büstü dün açıldı Bu münasebetle bu köyde büyük merasim yapıldı, davetlilere bir kır ziyafeti verildi Italya dosdoğru yüruyormuşı M. Musolini dün bir nutuk daha söyledi Atatürk büstünün açılma töreninden bir intiba: Bir köylü nutuk söylerken Üsküdar kaymakamlığı inkılâbımızı köylüye tanıtmak maksadile kaza hududu dahilindeki köylerde birer İnkılâb abidesi dikmeğe karar vermiş ve dün A lemdar köyüne dikilen abidenin açılış rnerasimi yapılmıştır. Üsküdar kaymakamlığmın davet et tiği misafirler hazırlanan otomobillerle Alemdar köyüne gitmişlerdir. Yol güzergâhında bulunan köylerde halk ellerinde bayraklar olduğu hal de yollara çıkmışlar ve misafirleri selâmlamışlardır. 27 kilometroluk düz bir şose katedildilten sonra misafirler Alemdar köyüne varmışlardır. Köyün hududundan itibaren köylünün kendi çahşmasile taklar kurulmuş ve üstüne Atatürkün vecizeleri yazılmışn. Güneşten kızarmış yüzlerile misafir lerini karşılıyan Alemdar köyü halkı Türke has bir misafirperverlikle davelli lerin ayn ayn hatınnı sormuş ve koylerini gezdirmişlerdir. Alemdar köyü 300 nüfusludur. 5000 [Arkast Sa. 5 sütun 4 te] Roma 24 (A. A.) îtalyanır Büyük Harbe gir mesinin yıldönümü İle faşist gençleri nin smıf değiştir melerinin onuncusv münasebetile büyük bir coşkunluk içeri sinde muazzam merasim yapılmıştır. Bu münasebetle M. Musolini M. Musolini, şöyle bir hitabede bulunmuştur. « Arkadaşlar, muharibler, şimdiye kadar dosdoğru yürüdük mü?» Halk «evet» diye cevab vermiş ve Duçe de sözlerine şu suretle devam et miştir: « Mayısın 24 ü olan bugünde beyan ediyorum ki istikbalde de ayni veçhile hareket edeceğiz.» Biraz evvel genç faşist teşkilâtlannın ıııııııııııiııııiııııiHiııııııııllnııııııııııılllııılııııııııııluıııııııııııııııııııınıınıııınııııııııiıııııııııııııııııııııııııiHMiınıııııııııııııııııııııı geçid resimlerinde hazır bulunmuş olan değil zararlı görülür. Binaenaleyh Cemi rurlar. Görülüyor ki biraz kanşık ve çaphalka da M. Musolini şu sözleri söyle yeti Akvam misakının filiyata geçmesini raşık bir prensip, fakat bunun tarihte mi miştir: ingiltere kendi menfaatlerine elverişli ol salleri vardır. Herkesçe bilinen en meşhur « Arkadaşlar faşist inkılâbının birinduğu zaman ister ve istiyecektir. misal, Bismarkın mahud Rus reassu[Arkast Sa. 7 sütun 5 te] Assurance ve reassurance prensipi: rance muahedesi, bunu en canlı bir suret Evvelâ bunun ne tarzda tecelli ettiğini te izah eder: anlatmak lâzım. Ayn ayn devletlerden 1879 Alman Avusturya itilâfı Rus Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Aras, mürekkeb iki zümre tasavvur edilmeli. Bu ya aleyhindedir; halbuki 1887 muahe dün sabahki Semplon ekspresile Avru zümreler hali rekabet ve ihtilâftadır. desile Almanya, Rusyaya, Avusturyanın Buna rağmen zümrelerden birine mensub Rusya aleyhine olabilecek arzularına padan şehrimize gelmiş ve Sirkeci garınHususî olan bir devlet karşıki rakib zümreye da mâni olmağı taahhüd eder. Bittabi bu si da Riyaseticumhur Başyaveri, hil diğer bir devletle hususî bir anlaşma yaset ancak büyük ve ince bir diplomat Kalem Müdirile Vali ve Belediye Reisi ya girer ve netice ne olursa olsun zümre hkla idareyi icab ettirir. Nitekim Bis ve kordiplomatiğe dahil kimseler tarafınlerinden bu strretle ayrı hareket eden ve markın halefleri bunu idare edemedik dan karşılanmıştır. Hariciye Vekilimiz şehrimizde birkaç zıd taraflarda bulunan bu iki devlet tas lerinden Rus muahedesinden vazgeçmek gün kaldıktan sonra Ankaraya gidecekrih edilmiş bazı noktalar hakkında yekdiB . L. ğerine teminat verirler, menfaatlerini kolArkası Sa. 3 sutun 3 te] tir. ııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııtıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiiiııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııın Hâdiseler arasmda Hürriyet ilâcı F Hariciye Vekilimiz geldi ransa hürriyet memleketidir. Devletçi sol partiler bile, isçi dikta • törlüğü istiyen komünistlere vartncıya kadar, intihabatta «yaşann hürriyet!» diye bağtrdılar. Sollarır» idaresi altında beynelmilel bir talebe teşekkülü vardır. Paristeki merkezi bana muntazaman bütün kongre, toplantı bültenlerini ve *Talebelerin Sesh adh mecmualarmt gonderir. Sovyet gencliğinin de genis ol çüde içine kartştığt bu teşekkülün programı iki kelimeye nğdırılmtfttr: Sulh ve hürriyet. Leon Blum, Amerikaltlara irad ettiği son nutukta, Fransa ile Amerikayı birlestiren en büyük idealin demohrasi ve hürriyet olduğunu soyledi. Halbuki Blum sosyalisttir. Komünist Humanite bile, çoktandtr, en koyu liberalden fazla hürriyetin çtğtrtkanlığmı yapıyor. Çünkü Fransa hürriyet memleketidir. Bütün ideoha jiler, en büyük prensiplerine ihanet pahastna bile olsa, onun onünde şapkalannt çtkarmadıkça muzaffer olamtyacaklartnı bilirler. Ateshaçhlar bunu anlamadıklart için de kazana • madılar. Diktatörlük, hazmetmeğe mukte • dir olamadığt hürriyete perhiz etmeğe tnecbur, hatta bir cemiyet rejimidir ve hürriyet askı, bir sağlık ve sağlamlık aşkından başka bir şey değil dir. Kollektif disiplin, ferdin kendi nefsindeki asayisi teminden âciz ol' duğu ruht ispazmoz hallerinde bir zaruret haline gelir. Hastahk bir esaret ve esaret bir hastalık olduğu gibi, şüphesiz hürri yetsizliğin ilâct da ekseriya hürriyettir; fakat, bazan, dozu ve dereceıi üstünde hassas olmak endişesi de ba' gösterir. PEYAMİ SAFA