19 Mayıs 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

ULUS 19 MAYIS 1936 SALI Son haberler üçüncü İ sayfamızdadır GEREZEEN k ON YEDİNCİ YIL. NO: 5318 ATATÜRK 17 yıl evel bugün Samsuna çıkmıştı — ADIMIZ, ANDIMIZDIR Her yerde 5 kuruş ! Milli kurtuluş hareketinin fiilen başladığı bu büyük günün yıldönümü memlekette geniş ölçüde kutlanacaktır Başbetke 19 MAYIS Falih Rıfkı ATAY Her 19 mayısta ogünü tekrar göz önüne getireceksiniz: Galib devletler İstanbuldadır; İzmirde- dir; Antalyadadır; Arlanı_dadu:. Ve ileri kollar daha şimdiden i- çerlere doğru sokulmuştur. —— Hep birlikte hazır bir plânı tatbik etmek üzeredirler: Şarktan, Ermenistan, Sivasa kadar gele- cektir. Sivas bile fransız nıff.ıız bölgesi içindedir. Cenupta Kilik- ya, Suriye mandasının ıımrla_rı içi- ne hatılacaktır. İzmir ve hinter- landı — Kim bilir nereye kadar?- türk. kalmıyacaktır. : İstanbul'a Fas sultanının - paytahtı !uıdaı. bir devlet merkezliği vşrılecelz, veya o bile verilmiyecektir. Daha pontos hikâyesi de var. Padişah ve halife bunların hepsini, imzası ile tamyacaktır._ Böyle bir Tı'irlıiyehîıg en fakir, en düskün, en şerefsiz sömürgeler- den farhı kalmıyacaktı. Anadoluda taraf taraf kalh_ın- ma var. İstırap ve ı'ı?urı türk _mılle- tini şuurunun en derin yerlerinden sarsıyor: Fakat hayale kapılmayı- nız: Bütün çeteler nihayet olunacak, galip devletlerin munta- zam orduları, padişah ve halife- nin tasdik ettiği zilleti bütün memlehkete tanıtmak için hareke- te gelecektir. H4 Türk milletinin taliini değış_h- recek bir mucize lâzım. Bu mıtcize ne gökten inecek, ne insanların merhametinden gelecektir. Şu mucize ancak bir şefin dehası ı!e hakikat olabilir. Bu şef, milletin isttrap ve isyan hissini kullanabi- lir, millet, kendi padişah ve hali- fesi de içinde olarak, bütün dün- yayı bir tarafa atıp ona benff_oıllf ve O modern bir ordu kurabılırse_, ;ef?rar kurtuluş ümidine kavuşabi- iriz. Bir Mustafa Kemal, ve .yal_'l_fz Ve ancak o lâzım. Mukadde_n eğüp bükecek iradesi, zaferleri, halk ve hürriyet aşkı, bütün şeflik has- saları, dehası ve tecrübesi Var. Fa- dt tarihte unutulmaz lî" şan anmak için başka bir _İıazî nesi daha var: Türk milleti (Sonu 2. inci sayfada) Ücüncü Türk Dili Kurultayı Türk Dil Kurumu Genel Sek- 'eterliğinden : I. — Üçüncü Türk Dili Kurultayı Atatürk'ün himayeleri altın- da 24 ağustos 1936 pazarle- si günü saat 14 de İstanbul- da Dolmabahçe sarayında toplanacaktır. Birinci Türk Dili Kurulta- yında üye olarak bulunmuş olanlarla ondan sonra ku- rüm üyeliğini almış bulıf_- nanlar, bu kurultayda da ü- ye olarak bulunabilirler. Bunlardan üçüncü Türk Di- li Kurultayında bulunmak istiyenler, ona göre hazırlık (Sonu 2. inci sayfada) - Şehrimizde idman ve spor şenlikleri, gece halkevinde tören vardır Atatürk; bundan 17 yıl önce ve bu- gün Sâmsuna çıkmıştır. Bugünkü me - sud ve örnek Türkiyeyi yaratan en bü- Samsun'da Atatürk heykeli yük türk son asır tarihinin bu en büyük hâdisesini şöyle anlatır: « ,,, Vaziyet karşısında bir tek ka- rar vardı: O da Hâkimiyeti Milliyeye dolu topraklarına ayak basar basmaz tatbikatına başladığımız karar, bu karar olmuştur...,, Samsuna Çıkış bir tesadüf değildir. Türkiyenin milli kurtuluş hareketi 17 yıl evvel bugün başlamıştır. Bu kur- tuluşun hangi şartlar içinde yapıldığı - nı bir an hatırlayınız. Aradan geçen 17 yıl bugünkü örnek Türkiyeyi kurmak için kâfi gelmiştir. Yeni nesil, bugünü iyi anlamak için dü- nü unutmıiyacak ve kara günlerinde bağrından bir “Atatürk” çıkarmanın eş- siz saadetini daima hissedecektir. Bugünkü tören: t Kamutay, maliye teşkilâtı kanun projesini kabul etti Yeni kanun finansımızı modern esaslara göre tanzim etmektedir Kamutay dün Tevfik Fikret Sılayın reisliğinde toplanmış ve cuma günkü toplantıda iki maddesi görüşülen Mali- ye Vekâleti teşkilât kanunu projesinin müzakeresine devam etmiştir. Projenin maddeleri okunarak kabul edildikten sonra, cuma günkü toplantı- da Çankırı Saylavı B. Mustafa Önsoy re iki müsteşar muavinliği ihdas edil - mektedir. Mali tetkik heyeti. 2 — Vergi kanunlariyle sair mali kanunların tatbikattaki seyr ve tesirle- rini ve ecnebi memleketlerdeki malt mevzuat ve hareketleri takib ederek mali ıslahatı temin edecek tetkiklerde tarafından verilip büdce Milli Şef Atatürkün memleketi kur- tarmak için Samsuna ayak bastığı 19 mayısın 17 inci yıldönümü bütün mem- [ lekette, her yıldan daha geniş bir prog- ramla kutlanacaktır. Bugün şehrimizde kutlanması 19 ma- yısa bırakılan jimnastik şenlikleri, türk Spor Kurumunun hazırladığı tören ve gece Halkevinde hazırlanan tören var - dır. Bu üç tören de, Ankaranın kendi- Atatürk'ün Samsunda bulunduğu zaman kaldığı o zamanki Oîel.bı'nası (şimdi C.H.P. binasıdır. x işareti Atatürk'ür kaldığı odayı gösterimektedir.) müstenid, bilâkaydüşart müstakil yeni bir türk devleti tesis etmek! İşte daha İstanbuldan çıkmadan ev- vel düşündüğümüz ve Samsunda Ana- Atatürk'ün Samsuna ayak astığı gün çıktığı sini kurana ve memleketi. kurtarana karşı olan büyük minnet ve bağlılığa uygun bir şekilde hazırlanıştır, (Sonu 6. ıncı sayfada) iskele swm Jimnastik şenlikleri ».. Her yıl mektebliler tarafından yapılması mutat olan jim- VAA nastik şenlikleri bugün, yeni koşu yerinde yapılacak ve saat 11 de başlıyacaktır. Seyircileri taşıyacak olan otobüsler sa- at 9,30 dan itibaren Ulus meydanından hareket edecekler- dir. Seyirciler Askeri Fabrikalar yanındaki kapıdan girecek- î lerdri. —e MMMWWMİMMM havale edilen birinci ve ikinci madde - lerin tadili hakkında büdce encümeni (Sonu 5. inci sayfada) den gelen mazbata okunmuştur. Büdçe encümeni bu mazbatasında tapu ve ka- dastronun müstakil umum müdürlük halinde idare edileceği, arazi ve bina vergilerinin hususi idarelere devredil- miş olması gibi sebebler dolayısiyle ilk projenin hazırlandığı sıralardaki vazi- yetin değişmiş olduğuna işaret etmek - te ve işlerin vahdeti bakımından bir müsteşarla iki muavinin bulunmasının daha faydalı olacağı bildirilmekte idi. BB. Mustafa Önsoy, Refik İnce Mustafa Şeref Özkan, İlyas Sami Muş, Berç Türker, Maliye Vekili Fuad Ağ- ralının düşünceleri dinlendikten sonra büdce encümeni mazbatası kabul edil- di. Geriye kalan maddelerden bir kaçı üzetinde kelime tadilleri ve diğerleri de aynen kabul edilmiştir. Yeni teşkilatın ana hatları Dün kamutayın kabul ettiği kanıına göre, Maliye Vekâleti merkez ve taşra teşkilâtı şu vaziyeti almaktadır: MERKEZDE: 1 — Maliye Vekâleti işlerinin ehe- miyeti ve çokluğu göz önüne alınarak müsteşara yardım etmek ve kendilerine ayrılacak işleri hal ve fasleylemek üze- Filistinde Vaziyet korkunç Yahudiler kaygı ve heyecan içinde, (Yazısı 3. üncü sayfada) Alman donanması canlanıyor Harb filosu bakkında çıkarılan resmi liste İngiltere'de hoş- nudsuzluk uyandırdı (Yazısı 5. inci sayfada) İngiltere ordusuna asker bulabilecek mi Milli Müdafaa Bakanının beya- natı heyecanla karşılandı (Yazısı 3. üncü sayfada) İspanyada vaziyet düzelemedi (Yazısı 6. ıncı sayfada) «Ulus? un Dil Yazıları Güneş -Dil teorisine göre su mefhumlu kelimelerin analizi VE. Su demek olan ağ kelimesine * —- ©, ç, s, $” hacim bakımından hususiyetler verir. Bu unsurlarla mana değişimine uğramış su adlarından yalnız içme ve eşme kelimelerini biliyoruz. İç- menin etimolojik analizi şudur: CA A (3)3 (9) İçme: iğ 4 iç - im 4 eğ (1) İğ: Ana köktür. Su anlamı- nadır. (2) İç: Bu unsur bazı defalar e- göonun yani “g” ile diğer prensipal köklerin yerini tutar. Yani onu me- selâ im şeklinde de kullandıkları olmuştur. Muayyen ve mahdut bir sa_ha yani ego içinde genişlik ve şümul gösterir. Bunun içindir ki “i iç ” * 5 - i_il'_' gibi olabildiğîğetirçgenîşğ— lik ıçıırde yayılmış binaenaleyh kıymetinden kaybetmiş değildir. “ & Yazan: H. R. TANKUT Hattâ ego harici sahalardaki de- lâlet gibi de değildir. (İğ -- iç) — iç öyle bir su maddesidir ki hare- keti ve taallüku ancak mahdut ve ! dar bir saha içinde fakat tam ve Kİ kâmildir. İçmek fiilindeki mücer- | ret su kısmmın kendisidir. Bu un- Ş sur bazı defa “. -- m” dir. O za- man “iğ &- iç”, “iğ -- im” — im olur ki ilâç yani muayyen ve mah- dut bir su haemi demek olur. (3) İm: Manayı üzerine alan süje veya objedir. B usuretle mey- dana çıkan “iğ 4- iç 4 im” — içim mahdut ve muayyen bir su mefhu- munun bir maddeye naklidir ki içecek kadar bir su objesi demek olur. (4) Eğ: Manayı ifade eden un- surdur. Böylece “iğ -- iç -- im - eğ” — içme muayyen mahdut bir (Sonu 2. inci sayfada) d zi v