19 Mayıs 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün: 2 nci sahifemizde: Siyasî icmal 3 üncü sahifemizde: Bulgarlar mua hedeyi sessizce yırttılar 5 inci sahifemizde: îçtimaî bahisler Selim Sırn Tarcan 6 nci sahifemizde: Asrî bir Kral ol mak için yetiştirilen Veliahd, Spor haberleri nnhirinpi vıl eain • Â7\Â UI1UIIINÜI Jll 5dfI. M l * umhuriyeC İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresl: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul, No 246 o3İI 19 M3]flS 1936 p Telefon: Başmuharrir ve evi: 22366 Tahrir heyeti: 24298 Idare ve matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşriyat Şirketi 24299 . 24290 Negfis Pardon Madam, karşıki bina Milletler Cemiyeti mi? Franaa Hayır, serab! Tok ve aç iki Emperyalizmin Mücadelesi ransız gazeteleri, Habeşistanda harb bitmekle beraber, bu meselenîn birçok beklenilmiyen vak'alara sebeb olması muhtemel bulunduğunu, îngiltere ile Italya arasmdaki ihtilâfm büyüklüğü gün geçtikçe meydana çıktığmı, îngilterenin Akdenizde ve orta AvAıpada, daima Italya aleyhine bir politika takib edeceğini yazıyorlar. Fransız gazetelerinin, b az geç kal mı§ olmakla beraber, nih'vet Habeş meselesinin içyüzünü görme . başladıklan anlaşılıyor. M. Musolini, Habeşistut » zapt ve fl Jıak etmek ve îngiltereyi takliden, îtalya Kralma, Habeşistan Imparatoru unvanmı vermekle Italya Habeş harbi filen bitmiş olsa bile, bu harbin doğurduğu în giltere Italya mücadelesi asıl şimdi başlamıştır. Italya, Habeşistanı ele geçirmekle sevkulceysî bakımdan, Mısın, Sudanı, Kenyayı, tngiliz Somalisini yakından tehdid edebileceği gibi, îngiliz împaratorluğunun Kahire Kap kara yolunu ve Süveyşten geçen deniz yolunu da her zaman tehdid edebilecek bir vaziyet elde etmiştir. 1 Avrupada yeni bir niza vesilesi Alman donanması süVatle kuvvetleniyor Filo, yapılmakta olanlarla beraber, sekizi zırhlı olmak üzere büyük küçük 111 parçayı buldu. Londrada memnuniyetsizlik var Baldvin kabinesi tadil ediliyor Samuel Hoare gene bir nezaret alacak Londra 18 (A. A.) Deyli Ekspres gazetesi, Pantakot tatilleri es nasında kabinede tadilât yapılacağı nı tahmin etmek tedir. Bu gazete diyor ki: Şimdiki nazır lardan birçoğu çe kilecek ve yerleri Sir Samuel Hoare ne eski nazırlardan mühim şahsiyetler getirilecektir. Sir Samuel Hoareın tekrar kabineye gir mesi bilhassa kuvvetle muhtemeldir. Arnavudlukta İtalyan hazırlığı Drac ve Âvlonya civarı' tahkim edilmektedir Her iki limana mütemadiven Italvan askerî heyetleri ve mühimmat geliyor. Arnavudluğun Yunanistan hududunda da istihkâmlar yapıldı Atinada çıkan Aneksartitos gaze tesi Yanyadaki hususî muhabirinden aldığı şu telgrafı neşretmektedir: Yanya, 14 Günlerdenberi beklenilen Italyan he yeti askeriyesinin kalabalık bir heyet halinde dün Drac Iimanma geldiğini buraya gelen yol cular kat'î surette temin etmektedir ler. ttalyan heye ti askeriyesinin buraya gelmesinin seArnavudluğun coğrafl vaziyetini ve tahkim edilen bebi Avlonya etrayerleri gosterir harta fındaki yüksek dağ lara yapılmakta olan mühim tahkimatı etmektedirler. Bu civar ahalisi tahkima tetkik ve teftiş etmektir. Bu tahkimatla tın inşasında gösterüen sürate hayret etAdriyatik denizi ağzındaki Sason küçük mektedirler. adasmın müdafaası ikmal edilerek ItalBütün Arnavudlukta dolaşmakta olan yanm hem Adriyatik ve hem de lyoni îtalyan zabitlerinin mufassal topoğrafya yen denizindeki hâkimiyeti elde edilmiş haritalan yapmakta olduklan da göriilbulunacaknr. Yolcular Italyanın, Arna mektedir. vudluğun, Yunanistanla hemhudud bu Avlonya ve Drac Iimanlanna hergun lunduğu Leskovik ve Görice taraflanna yanaşan Italyan gemilerile çok miktarda da istihkâm yapmakta olduğunu da teyid mühimmatı harbiye getirilmektedir. Yeni Alman donanmasının en modern cueutamlarından Admiral Şer zırhlısı Zecrî tedbirlere dair Baldvirdn fikri Londra 18 (A.A.) Morning Post gazetesine göre, M. Baldvin muhafazakâr meb'uslar tarafından önümüzdeki perşembe günü tertib edilecek akşam ye meğinde söz alarak zecrî tedbirler meselesi hakkında izahat verecektir. Çünkü, bir kısım muhafazakâr meb'uslar hükumetin bu meseledeki hattı hare ketini öğrenmek istiyorlar. Berlin 18 (A.A.) Resmî gazete, Almanyanın harb filosu cüzü tamlannın 1 nisan 1936 tarihindeki miktanna aid listeyi neşretmiştir. Bu listeye göre tamamile ikmal edilmiş üç zırhlı vardır. Bunlar Deutschland, Admiral Scheer ve Admiral Graf Speedir. Bunlardan başka iki zırhlı da inşaat tezgâhlannda bulun Fakat îngiltere ile ttalya arasmdaki mücadeleyi alevlendiren sebeb yalnız bu, maktadır. Bunlar da Ersatz Elsass ile değildir. Ersatz Hessendir. Aynca üç tane de eski zırhlı vardır. Listede bunlardan başka ikmal ecRl miş altı kruvazörle inşaat tezgâhlannda bulunan üç kruvazör, 19 torpido, ikmal edilmiş 19 ve tezgâhta 17 denizaltı, ikmal edilmiş üç ve tezgâhta 7 filo kılavuvu, 29 mayin gemisi ve daha bir taknn [Arkast Sa. 7 sütun 3 te] Kabine içtimcn Şimdiye kadar, hep îngilterenin arzu lanna uygun bir siyaset takib eden ttal ya, artık îngiltereyi tanımaz olmuş, Sinyor Musolini, şarkî Afrikada olduğu gibi, Akdenizde de Ingiltereye meydan okumağa başlamıştır. M. Musolini, Akdeniz için «Mare Nostrom Bizim Deniz» diye ortaya attığı Roma Imparatorluğundan miras kalmış iddiayı tahakkuk ettirmeğe çalışmaktadır. Italya yarımadası Libya Oniki ada sevkulceyşî müsellesine dayanan Italya, şimdi Amavudluğu da büsbütün eline geçirmiş ve böylece Adriyatiği bir Italyan gölü haline sokmak üzere bulunmuştur. Filvaki Draç limanraın tahkimi ve bir deniz üssü haline ifrağı biter bitmez, Adriyatik denizinin Italya ve Arnavudluk kıyılannı elinde tutan Italyan donanması, hava kuvvetlerile beraber, bu denize başka kimseyi sokmıyacak kadar mükemmel bir vaziyet elde etmiş ola caktır. Gerçi, îngilterenin Adriyatik denizile doğrudan doğruya alâkası yoksa da, Italya, Adriyatiğe ve Arnavudluğa hâkim olmak suretile Balkanlarda mühim bir rol oynıyacak, bilhassa Yunanistan üzerinde müessir olacaktır. Böylece Adalar de nizinde ve şarkî Akdenizde Italyan nü fuzu kuvvetlenecektir. Italya, şarkî Akdeniz ve şarkî Afrikadaki, son siyasî ve askerî faaliyet ve muvaffakiyetlerile, doğrusunu isterseniz, Ingiliz nüfuzuna eski bir tabirle Ingiliz satvetine büyük bir darbe vurmuştur. Filistin hâdiselerinde Italyan parmağı bulunsa da bulunmasa da, Sinyor Musoli ninin, Ingiliz nüfuz ve satvetine indirdiği darbenin bu işte, her halde mühim tesiri olmuştur. Faşist îtalya, Ingiltereye yalnız kafa tutmakla ve meydan okumakla kalmamış, Büyük Britanyaya şimdiye kadar, asla görmediği hakaretlerde de bulunmuştur. Büyük Harbden evvel, Almanya, donanmasını mütemadiyen arttırmak suretile îngiltereyi tehdid ederken, hiçbir zaman, böyle îngilterenin şerefine ve gururuna dokunacak hareketlere ve tahriklere kalkışmamıştır. Italyan politikasmın, diplomasisinin, matbuatmın ve halkmın, H a beş meselesinde, tngiltereye karşı yap tıklan tecavüzler kolay kolay unutula cak şeyler değildir. Filvaki, Italya, sanki Habeşistanla iîeğil, îngiltere ile harbediyormuş gibi, bir jnanzara arzetmiş, Romadaki îngiliz sefarethanesinin önünde kaç defa «kahrolsun îngiltere!» diye nümayişler ya pılmıştır. Bütün bunlar soğukkanlı îngilizlerin bile yüreğine işliyecek mahiyette hareketlerdir. Görülüyor ki ltalyanm, şarkî Afrika ve şarkî Akdenizde îngiltereye şiddetle meydan okuyan, hatta tehdidler savuran bir siyaset takib etmesi ve M. Musolini nın îngilterenin nüfuz mıntakası olan yerlerde Ingiliz satvetini baltalıyarak yerine Italyan nüfuzunu ikame etmeğe çaIışması, geçen seneye gelinciye kadar clost geçinen bu iki memleketi birbirine rakib ve düşman vaziyetine sokmuştur. îngiltere, kendisine kafa tutan îtalyafiın nüfuzunu kırmak istiyecek ve bunun M. Blum " Fraıisâyi harbe sürüklemiyeceğiz „ diydr Eden, müstakbel Fransız Başvekilile Habeşistan ve Almanya meselelerini de görüşmüş Londra 18 (AA) Kabine, M. Edenin Cenevre ve Pariste devlet adamlarile yapmış olduğu görüşmeler hakkındaki izahatını dinlemek üzere toplan mıştır. Erzurum Sıvas hattma başlandı Dün Erzurumda büyük merasim yapıldı Paris 18 (AA.) Havas ajansından: M. Leon Blum, Populaire gazetçsinde Amerikan kulübünde söylemiş olduğu nutkun manasını tasrih etmektedir. Mumaileyh, diyor ki: < Hiçbir zaman, bazı rejimlere olan kinimiz dolayısile, bu rejimlerde bazı yoldaşlarımıza reva görülmüş olan muamelelere mukabele etmek niyetile ve yahud bir inkılâb propagandası yapa lım diye Fransayı harbe sevketmiyeceğiz. Fakat milletler arasındaki hususî dostluklarm onlarm samimî alâkalanna tekabül etmesini normal ve meşru bu luyoruz. Bu sebebden dolayı Fransa, pek tabiî olarak kendisinde demokrasi hürriyetine sadık kalmış olan milletlere karşı bir incizab hissetmektedir.> M. Leon Blumün bu sözlerle kasdetmek istedıği demokrasiler, AngloSak lArkast Sa. 7 sütun 3 te\ Hayfa limanı yanıyor Filistinde vaziyet çok tehlikeli Fevkalâde ahval tedbirlerile kanb hâdiseler ve grev devam ediyor. îngiltere her şeye rağmen yeniden Yahudi muhaciri getirecek M. Eden Cenevrede Mületler Cemiyeti içtimaına giderken Erzurum 18 (A.A.) Erzurum Sıvas demiryolunun inşaatma başlama töreni bugün saat 12,30 da Aşkalenin 5 kilometro garbinde yapılmıştır. Törene davetli olanlar bugün sabahleyin otomobillerle Erzurumdan tören yerine gelmişlerdir. Havanm yağmurlu olmasına rağmen Aşkaleden ve köylerinden gelen ath, yaya binlerce halk, memurlar, mektebliler tarifsiz sevinderle misafirleri karşılamışlardır. Törene Tahsin Uzerin, uzun bir söylevile başlanmıştır. Tahsin Uzer, tarihî bir safhanın besmelesi diye başladığı bu söylevinde eski idare ile cumhuriyet idaresi arasmdaki farklan canlı misallerle tebarüz ettirmiştir. Halk Büyük önder Atatürkü, îsmet Inönünü derin saygılar ve heyecanla an mıştır. Bundan sonra Erzurumlular adma Er[Arkast Sa. 7 sütun 4 te] "Habeş müdafaasını zehirligaz yıktı!,, Mısıra gelen Vehib Paşanın beyanatı Italya dum dum kurşun meselesine dair notasını geri aldı. M. Eden bu hususta dün Avam Kamarasmda izahat verdi tngiltere mecburî askerlik istiyor Müdafaa Nazırı manidar bir nutuk söyledi Birçok yangınlar çıktığı haber verilen Hayfa limanı yalnız eski şehirde tatbik olunan fevka devam etmiştir. İki Yahudi öldürülmü; lâde ahval vaziyeti, bütün şehre teşmil vc ikisi de yaralanmıştır. olunmuştur. Saat 20 den itibaren sabah Hayfa limanmda yangınlar çıkmıştır. saat 6 ya kadar yollarda gezmek yasak Hasar, mühimdir. tır. Yahudiler korku içinde Kudüs 18 (A.A.) Şimdiye kadar Tel Avivde ve Hayfada kargaşalıklar Habeşistan Hıdivi Mareşal Badoglıo, Portsaid 18 (A.A.) Habeş ordusunun eski müşavir ve mütehassısı Vehib Paşa, Straithbrid vapurile buraya gel miştir. Rıhbmda birçok meraklılar top lanmışn. Vehib Paşa, vapurdan çıkar çıkmaz, hemen Portsaid otellerinden bi•••••> "" IIIIIIIIIIIIIMIMIIIII I || Londra 18 (A. A.) Millî Mü dafaa Bakanı Sir Thomas Inskip, îngilterenin vazifeleri hakkında verdiği bir nutukta ezcümle demiştir ki: «Son zamanlar da askerlik meselesi birçok kere mevzuu bahsedildi. îngiliz Mr Thomas İnskip ler, büyük bir ordu bulundurmağı sev mezler. Esasen M. Baldwin, kendîsi hükume' başında oldukça umumî mecburî askerlik hizmetinin mevzuu bahsolama yacağını vadetmiştir. Fakat eger umumî ordusunun başında Dessieye girerken mecburî askerlik hizmeti konulmazsa, lârine gitmiştir. Halihazırda bu otelde zım gelen kuvvetleri elde etmek üzere Habeş rüesasından bir çoğu ikamet et milletin elinde başka müdafaa vasıta lan bulunmah ve bu meselenin bütün emektedir. Vehib Paşa, bugün Kahireye gide hemmiyeti daima gözönünde tutulmalıdır. împaratorluğun, emniyet altında bucektir. lunması lâzım gelen uzun ticaret yolları [Arkası Sa. 7 sütun 1 de] Hayfa limanmda yangınlar """" ' "•"»'""»''•»•»«»•I m Kudüs 18 (A.A.) Evvelki akşam " Kudüs 18 (A.A.) Ingiliz memur Hâdiseler arasında lArkası Sa. 7 sütun 5 te] •ııımıımmıımuıımıııımmııııı.,,. ..„.,„„„ ,„„„„„„„„ , , Tek çare gaz tenekennden Ve bir kutu may tabdan çıktığını sandığım faciale neler olabileceğini gösterdi; anladt ki bu gök gürültüsü tayyarelerin vanelerinden ve bu yıldırım gaz bt balartndan geliyor. Artık bu nutukları sişiren edebi ~1 yatta blöften ziyade gizli maksadlann ifsastna benzer bir hakikat ifade"\ si gö'rür gibi oluyorum; her satırında,j her kelimesinde ya bir işgal, ya bir hak, ya bir müstemleke harbi teziy rum Ve faciamn her perdesi açddı, karşıma yeni bir dünya harta» dekoru çıkacağını aanıyorum. Afrika hartan yedi ay içinde de ğifti. Avrupa. hartasmda da hudt iplerini kopambilecek bir harb ihti maline karşı millî kesafet ve tnuka vemetleri artırmaktan başka yaptl cak ne kalmışirr? Sulhun temi nanl silâha karşı silâhsa, nasyona lizme karşı da nasyonalizmdir. MIMIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIMI1IMIIIIIMIIIIMIIHIIIIIIIIIIIMIIIIIHIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIII için elinden geleni yapacaktır. Yalnız, bundan müteessir olacağını söylemek ke Ingilizler soğukkanlıdırlar, hiçbir işlerinde hanet olmaz. Tok ve aç iki emperyalizmin mücade acele ve telâş etmezler. Akdenizdeki Inlesidir, bul giliz îtalyan çarpışmasının, devam edip ABİDİN DAVER gideceğini ve Avrupa sulhunun er geç Finlandiyadaki Türkler arasmda beş gün \Jitler söylüyor: * * iGünün birinde ben düsmana hücum edeceh olursam Mutoliniden başka türlü hareket edeceğim. Ha zırlık yapmıyacağım, aylarca pazar lık ve miizakere kapısı açmıyacağtm; fakat, hayatımda daima yaptığtm gibi, geceleyin zuhur ederek, yddırtm htzile ve birdenbire diiçmanı vuracağım.» Hitlerin Nurenbergde aoylediği nutuktan, Fransada aol gazetelerin al dıkları bu parçayı okuduğum zaman, kendimde büyük bir değişikliğin farkında oldum. Eskiden Hitlerin de, Musolininin de, içinde buna benzer şîmşekler çakan tehdidlerini bizim aktör Naşidin tiyatrosunda gaz tenegüriiltülerine lArkast Sa. 6 sütun 4 te] kelerinden doğan gök ve bir kutu maytabdan doğan yıldı rtmlara benzetirdim. Yere duşer düsmez kendi çöpünü bile yakmaktan âciz kalarak sönüveren bu renkli a levlerin bir harb tutuçturabileceğine kim inanırdı? Habeş vak'an, boş bir PEYAM1 SAFA