20 Mayıs 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Bugün: 2 nei sahifede: Siyasî icmal 3 üncü sahifede: Habeş faciası içinde bir dram 5 inci sahifede: Yukarı Avrupada bir gezinti Reşid Saffet, 86 yıldır uyuyan çocuk umhuriyet S3yi! 4315 Telgraf ve mektub adresi: Cumhurlyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul, No 246 ÇflrŞailîDa 2 0 M8](IS l 9 3 o Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366 Tahrir heyeti: 24298 Idare ve matbaa kısmile Matbaacüık ve Neşriyat Şirketi 24299 24290 Hayat t i;, Ansiklopedtsı • It ş J üncü cüzçıktı Jimnastik şenliklerinde genc liselilerimiz geçid resminde Yunanistan kendi Şeflerinden birini Daha kaybetti Ankara: 19 mayıs ahsan tanımış olmakla zevk duyduğumuz Çaldarisin birdenbire zuhura gelen ölümünü öğrendığimiz zaman kendisinin insana daima hasta hissini veren yorgun çehresi gözlerimizin önünde canlandı. Halk partisi şefinin uzun siiren müzmin bir hastalıktan mustarib bulunduğu kendisile konuşulurken hissedilir gibi idi. Fakat onun siyaset ve memleket davalarına bağlılığı öyle idi ki mefkurelerini anlatırken gösterdiği gayret ve samimiyet bütün vaziyete hâkim olarak şefin hasta ve yorgun hali ortadan çekilırdi. Çaldariste sakin bir heyecan vardı diyeceğimiz geliyor. Sakin, vakur, soğukkanlı, ne istediğini bi]en ve hedefinden asla dönmiycn bir heyecan. Anlaşılan bu hal siyasette olgunluğun bir eseri idi. Kendisi en mühim meseleleri kuvvetli ve adeta tabiatleşmiş bir inancın ifadesi olarak sükunla, fakat metanet ve ısrarla anlatırdı. Onun bu halinin en âçîE "bîr misalini Türk Yunan dostluğunda ve bu dostluğun nihayet Heriliyerek vardığı Balkan pakrmda gördük. Türk Yunan dostluğu Venizelos zamanından başlamış bir iştir. Hatta bu çok ehemmiyetli işin tarihi Lozan muahedesi zamanlanna çıkacak kadar eskidir. Venizelos Lozanda Türk başmurahhası IsDünkü jimnastik şenliklerinden umumî br gorunns met Inönü ile temaslarında acı sonuclara varmış fena tecrübelerden ibret almış Atatürkün Anadoluya ilk ayak bas bir adam kiyasetıle dostluktan bahsetme tığı büyük gün dün şehrimizde büyk teğe başlamıştı. Bu hasbihaller arasmda zahüratla kutlulanmıştır. Bu münasebetLozan sulhu için çıkan türlü müşküllere le şehrimizde büyük bir de spor bayramı karşı Venizelosun kılıclannı kmlanna yapılmıştır. îstanbul mıntakasına dahil koymuş iki komşu memleketin dığer dev kulübler murahhaslannm iştirakile sabahletleri bir kenara bırakarak kendi arala leyin Cumhuriyet abidesine büyük bir çerında sulhu tesis edebıleceklerinden mü lenk konmuştur. Bu merasimde kulüb kerreren bahsetmış olduğunu hatırlıyo murahhaslarile beraber kız muallim mekruz. Bu sözler İsmet Inönü tarafından tebi, Galatasaray, Işık, Boğaziçi, Şişli büyük bir memnuniyetle hıisnü telâkki e Terakki liseleri de bulunmuşlardır. Paris 19 (A.A.) Madam Tadiliyordu. Nitekim iki devlet adamınm îstanbul sporculan namına Atatürke, bouis, Oeuvre gazetesinde yazıyor: esaslı bir anlaşma istidadı gösteren bu sa Başvekil îsmet înönüne, Mareşal Fevzr «M. Goebbelsin Alman Hariciye Nemimî konuşmalan Lozan sulhunu kolay ye, Halk Partisi Umumî Kâtibi Receb zaretinde geçenlerde akdolunan gazete laştıran amillerden biri olmuştur. Pekere ve Maarif Vekâletine hürmet ve ciler konferansmda söylemiş olduğu Bu münasebetle diğer bir hatıramızı merbutiyet telgraflan çekilmiştir. «Alman gazeteleri, muhtelıf vesilelerle buraya kaydetmek isteriz: Lozan sulhuJimnastik şenlikleri Almanya ile Japonya arasmda mevcud nun akdinden beş yıl sonra Venizelosu Bu büyük günde yapılacak umumî spor olduğu ecnebi kaynaklarca iddia olunan Berlinde görmüş ve kendisile orada göitilâfm aslı olmadığmı beyanla tekzibde rüşmüştük. Giridli siyasî bize iki memle bayramı için bugüne tehir edilen doku bulunmuşlardır. Fakat bundan böyle Alketin esaslı bir dostluğunu kurmak için zuncu jimnastik şenlikleri dün Taksim stadyomunda parlak bir şekilde yapıldı. man gazeteleri, bu kabil bir tekzibde beslediği emelleri uzunuzadıya anlatmışŞenliklere 10,30 da başlanacağı halde bulunmıyacaktır.» sözleri bazı îngiliz ü. Venizelos bu meselede çok açık ve halk saat 8,30 da Taksimdeki tribün Dün 19 mayıstı ve Türkiyenin en nazırlannı endişeye düşürmüştür. Onlann çok açıkkalble konuşuyordu. Meselâ bir küçük köyünden en büyük şehrine bu endişeleri dün akşamki beyanat ve ifazamanlar Türkiyeye karşı sönmez bir leri tamamen doldurmuştu. Bütün nakil kadar her yerinde, on yedi yıllık delerinden anlaşılmıştır.» düşmanlıkla hareket etmişken şimdi ayni vasıtalan vapurlar, tramvaylar, otomo millî tarihi bilen.duyan ve ezber Türkiye ile ebedî bir dostluk akdi lüzu biller bayrama gidecekleri saatlerce stadMadam Tabouis, bu havadislerin bileden her yurddaşın yüreğinde heyoma taşımıştır. [Arkası Sa. 7 sutun 6 dai üıu üzerindeki kanaatini şöyle izah ediyecanlı bir hava dolaşıyordu. ÇünSaat 9 dan sonra îstiklâl caddesinde yordu: kü o gün yeni Türkiyenin temel Osmanh împaratorluğu behemehal ve Taksim meydanında birkaç kere yoltaşı atılmıştı. Çünkü o gün Cumhutasfiye edilecek bir Şarkî Roma împara lar kapanmış ve tramvaylar sıra halinde riyet güneşinin mubarek nüvesi torluğu mabadi manzarası gösterirken ben birçok defalar birikmiştir. Saat 9,30 dan yurdun göğsüne işlenmişti. Çünkiı o gün millî inkılâblarımızm ana İYunanistanm bu tasfiyeden azamî istifa itibaren stadyom o kadar dolmuştur ki ön kapılann kapanması icab etmiş ve ge hattı yazılmıştı. Çünkü o gün Atade elde etmesini iltizam ediyordum. Hâtürk, îstiklâl Harbini açmak ve öldiseler bana hatamın nerede olduğunu len seyirciler stadyomun arka kapısından sahaya alınmıştır. Bu sırada Galatasaray lArkası Sa. 6 sutun 3 te~l göstenniştir. Ben Osmanh împaratorluğu lArkası Sa. 6 sütun 1 de] ile beraber Türkiye de ortadan kalkar • lllllllllflllllllllllllllllllllllllllllMIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHUIIIIIIIIIIIIIIIIIIininilllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItllll sanmışım. Bunun böyle olmadığı en kat'î Romadan verilen bir surette ve çok kanlı vak'alarla sabit zelosun düşündüğü bu siyaset onun za Bilhassa Çaldaris zamanında iyiden iyi resmî bir habere olduktan sonra şimdi tarihte saygı değer manında bir hakikat oldu. Belki bunda ye meydana çıktı ki Türk dostlugu Yu göre, Kral Alek yerini alan Türk milletile dost olmaklığı şaşılacak taraf nihayet o kadar büyük nanistanda hakikaten millî bir siyaset ol sandnn katli hâdi mızdan daha tabiî ve hatta daha zarurî değildir. İşin asıl şaşılacak tarafı bu si muştur. Nitekim Türkiyede Yunan dost sesinde methaldar birşey olamıyacağmı bütün ehemmiyetile yaseti belki Venizelostan daha kuvvetli lugu da bütün memlekette ayni kuvvet ve olmak suçile 1934 anlamış bulunuyorum. Işte hakikat olarak Çaldarisin dahi iltizam ve idame samimiyetle yer tutmuş olan bir siyasettir. teşrinievvelinde Tu Biz Türkleri pek yakından alâkadar rende tevkif edilen etmiş olmasıdır. îsmet înönünün Atinaya budur. seyahatinde Çaldaris büyük bir partinin eden bu kadar büyük bir eserin samimî Yugoslav tebaasmVenizelosu uzun uzun dinliyerek bu dan Ante Paveliç, tauhavereyi bilâhare İsmet înönüne aynen şefi olarak bu siyaseti aynen kabul et yapıcılanndan birinin daha hayata gözlerini kapattığmı öğrenmekten elbette mü İtalya kanunları üaklettiğimde kendisinin bize samimiyet mekte bulunduğunu söylemişti. Bilâhare nın, kendisini daAnte Paveliç kanaati husule getirmiş olduğunu ilâve kendisi hükumete geldiği zaman bu söy teessir olduk. Dost ve komşu memleketin ha fazla mevkuf leyişin herhangi bir nezaket eseri olmadı başı sağ olsun, ve milletlerimiz yaşasın. bulundurmağa müsaid olmamasından Cbniştim. O vakit İsmet Inönü: Benim de kanaatim bu merkezde ğını filiyatile ispat etti. Hatta Venizelo Onlar ölenlerin eserlerini hergün daha dolayı serbest bırakılmıştır. Bu adam sun bazı bazı zayıflık gösterdiği yerlerde canlı yaşatmakla kendilerine karşı saygı Fransada görülen Marsilya suıkasd jEr. Çaldaris bu siyasetle onun türlü icablan larının en canlı misalini vermekte devam muhakemesmde gıyabî olarak ıdanıa Demîştî. YUNUS NADİ mahkum edümifti. Yuaanistan hesabma ilk olarak Veni lehine kuvvetle hareket etmesini bildi. edip giderler. Fransadan yeni bir Atatürkün Samsuna ayak bastığı büyük gün dün tezahüratla kutlulandı istikraz yapıyoruz Osmanh Bankası Paris merkez direkörii M. Boissier ile düyunu umumiye meclisi idare reisi M. Deklajier dün sabahki ekspresle şehrimize gelmiş ve edün akşamki trenle Ankaraya gitmişlerdir. M. Boissier şu beyanatta bulunmuştur: 19 M ayıs bayramı Şenliklerde genc kızların beden hareketleri Jimnastik şenliklerinde çok muvaffak olan genc kızlartmız Pariste akdedilen anlaşma Osmanh Bankası merkez müdirile Düyunu Umumiye Meclisi Reisi dün Paristen gelerek müzakere için Ankaraya gittiler « Türkiyeye yeni bir istikraz ver mek üzere Pariste imzalanan mukavelenin sureti tatbikı hakkında hükumetle temas için geldim. Bundan başka Ereğli kömür şirketi imtiyazınm hükumete devrine aid müzakerelerle de meşgul olacağım.» Pariste yapılan anlaşma Ankata.19 (Teleiool^). , Uzun, müddettenberi Pariste merkez bankası müdürile cereyan eden müzakere müspet M. Doklozye bir netice ile bitmiş v e hükumetimizin düyunu umumiye taksitlerinin yansını istikraz akdini derpiş etmekteydi. Şeh malla ödemesi kararlaşmıştı. Buna dair rimize gelecek olan Osmanh Banka yapılan protokoliar Musul petrollannda merkez müdürile bu istikrazın şekli tesbit ki hissemizi karşılık göstermek suretile bir edilecektir. 19 mayısın Alman Japon Zecrî tedbirler kalkıyor Ingiltere, zecrî tedbirlerden vazgeçmenin yolunu bulmak için devletlerle istişareye girişecekmiş! Londra 19 (A.A.) Havas muhabirinin haber aldığına göre, Milletler Cemiyetinin ülküsüne ve varlığına halel getirmeksizin, İtalyaya karşı ittihaz edilen zecrî tedbirlerden vazgeçmenin yolunu bulmak üzere İngiltere yakında devlet lerle istişareye girişecekmiş. Bu adeta evrensel mahiyetteki istişareye başlamak için îngilterenin, yeni Fransız kabinesi nin teşekkülünü beklediği, siyasî mehafilde zannedilmektedir. tmparator Avrupaya geliyor Londra 19 (A.A.) Kudüsten haber verildiğine göre, împarator çarşamba veya perşembe günü Avrupaya hareket edecektir. Geçenlerde burada Necaşi için satın alman ev şimdi tamamile ha zırlanmış bulunmaktadır. Bu hazırlığı Habeş împaratorlan sülâlesinden olan [Arkası Sa. 7 sütun 4 te\ manası ittifakı doğru mu? M. Göbelsin teyid eder şekildeki beyanatı Yeni Türkiyenin temeli atıldığı gün İngiliz Başveküı M Baldvin IIIIIHIIIIII lltlllllllllllllllll IIIIIIMIIII llllllllllllllllimilllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIıllllllllllllllılllllllHıııılnınıınmıı Hâdiseler arasmda Ante Paveliç Meslektaş gazeteler gene ondan bah tur, bunu da bize anlatıyor. sediyorlardı, Yalntz, anlamadığım bir şey varsa, <O» nun kim olduğunu anladtmz bazı sabah gazetelerindeki meslektaştabiî: Hokkabaz! Gazetelerimizin sa larımızın bu değerli profesör hakkınhifelerinde Edenden de, Boncourdan da yazdığım bir yazıdan dSlayı bana da, Blumdan da fazla mefhur zat: sitem etmeğe liizum görmeleridir. BuProfesör Zati Sungur. gün o arkadaşlara «hokkabaz^ keli Nihayet, evvelki akşam, onu ben de mesinin etimolojisi hakkında bir kügidip gördüm. Ne sevimli adam! Sah çük şey soylemek isterim. neye davet ettiği Çoban MehmeditniHokkabaz, hokka ile oynıyan aze bile ceketini terg giydîrmesinin, dam demektir. Bazan muharrir deniyahut ta çiy hahveyi bir saniyede a len adam da hokka ile oynıyarak, kateşsiz, şekersiz, dövülmeden pişirerek lemile, bir hokhanın içinden mevhum ahaliye içirebilmennin atrlarını çakar fikir binaları, hayal kâşaneleri çıka gibi olduğumuz halde itiraf edelim: rır ve hakikat gibi gösterir. Acaba Ne marifetli adam! Tabiatin kanun meslektaslarımıztn profesör hakkında larile usta ellerinin içinde nanl oynu yaptığım lâtifeleri ciddi sanarak oyor! Fizik ilmi istediği kadar bir ca nu bana karşı müdafaaya lüzum görzibe kanunundan bahsettin; Nevton meleri, hokkabazlıkla muharrirliği mezarında inliye dursun; bizim va birleştiren ihokka» sembolüne < hür tandaş havaya attığt kırmızı yuvarla metlerinden midir? Profesörü rt%eslekğtn yere düşmiyeceğini ispat ediyor. taş mı telâkki ediyorlar? Sulbün mayie istihale etmesi, hatta PEYAMt SAFA kaynaman için hararete ihtiyacı yok Kral Aleksandrın katillerinden biri Italyada serbest bırakıldı