27 Eylül 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 6

SAYIFA 6 Dil varlığın temelidir DA Bavramı — dolayısiyle gönç car & Müür Müçy- yed Bek an'ın Hal ev'n - de 0..42uğu Sir şür z Sönmez, bir ateş yaktık, amaca giden yolda, Fışkırıyor devrimin, kökleri sağda solda; Kazdığımız toprakta, öz izi görüyo- ruz, Ülküyü dokuyoruz, ülküyü örüyoruz?. Şair B. Münür Müeyyed Bekma Benliğimiz türklüktür, gelişmez hiç bölüme, Vargıya ermek için, catı veririz ölü. me; Gösterilen ereğe, yel gibi koşuyoruz, Türkçe düşünüyoruz, tütkçe konuşu. yoruz!.. göke Yüce soy kültürüdür, acuna ışık sa. çan, Türk dili kaynağıdır. soysallığa yol açan, Kski atrihimize, gururla bakıyotuz, Yeni tarihimize, son bızla akıyoruz!.. BN Bizi, bizden ayıran, yok oldu içimiz- den, Artık kınıldatamaz, biç bir güç ye. rimizden; Ulus içinden çıktık, ulusa gidiyoruz, Ulusa giden yolda, utkuya eriyoruz!.. Y Ulusal bir varlığa, temeldir, di! bi tiğ Aynı duyüş hazırlar, huduna her dir. Bu güvenin içinde, inanla yaşıyoruz Kalbimizde ATATÜRK aşkrür taşı- yöruz... ——— —e Ak belli olduğu gibi Kerman da şehir, demektir. Bir Harer kalesinin adı Sar. kel'dir. Sar türkçede ve buzünkü Çu. vaşçada ak, kel de kule; kale de >cktir. İşte türklerin bu suretle ad verdikle. ri yerler haşka ulusların eline geçince oraya türkçeden çevirerek kendi dille- rtinde » manaya gelen bir vetime kı maşlardır. Mesela bizim Sarkel dedi Maiz yere ruslarda Bela Veza demişler. dir; ki tamamiyle Sarkel s-zünün rus- geya çevrilmiştir. Evelce Avar türkleri- nin bir gehti olan bugünkü Bulgaris - tan'da Prealav yöresinde bulunan ve bugün yıkı olan bir yer vardır ki buna da Slav dilinde Bjalgrad vani Akşehir demişlerdir. O halde profesör Melich Janos'un ispat ettiğine göre bugünkü Belgrad şehri de türkler tarafından ku. ralmuş bir şehir olup sonra slav ulus- TJarının eline geçince bu isim türkçe. den çevrilerek konmuştur. Doğrusu da bütün tarihiğ belgeler Belgrsd'in bir Hun şehri elduğunu göstermektedir. Daha sonra Bükreş adınm burayı ku: ran Buğraç adlr bir türk beyinin adın. dan alınarak konduğunu bütün yaban- cı bilginler iapat etmektedirler. Basa. rabya adı da Basar t apa denilen bir türk kahramanının adıdır, Buda Atilânın kardeşi Buda'nın turduğunu bütün yabaacı tarihler de vazmaktadır. Bu çağlarda ise Paris şehri daha mey. danda yoktu. Onun yerinde Lütes adı verilen küçük bir köy vardı. Berlin'in ise adı sant yoktu. Berlin adr belgeler- de ilk önce 1244 yılında yazılmağa baş. Oamıstır. Baki çağlarda Vendların ©. ULU> Ana dilimiz? Bayan Melahat Azmi'nin, dil devriminde türk analarına düşen ödevi anlalar güzel söylevi şudur : Türk tarihinin şu birkaç yıl içinde geçirdiği devrim bağınsız duyuşumu. zun bir izidir. Bu devrim bize öz kül. türümüzü gösterdi. Bu kültür içinde çarpan yüreklerimiz, beynimize karı. şan, ruhumuzu kavrayan, öz sözler is- tedi. Yalnız kabukta kalanı yabancı kül. türün yabancı sözleri artık benliğimizi sarmadı. Dilimizin geçirdiği dev. rim de bu yönden yine duyuşumuzun bir izidir. Biz dilimizi yorulmadan ara. dık. Onu kaybedişimiz özlüğümüzü kaybettirecekti. En karanlık ğünlerde hayatımıza doğan büyük güneş, At a- türkümüz, türk varlığını, türk ayurdunu, türk adını bütün dünyaya ta. nıttiktan sonra, bu büyük türkün ana kucağını ve bu kucak ile anlaşan tür. kün ana dilini bulmak için yollar açtı, bir utku yarattı. Bu utkuya sürek vermek için de en büyük ödevi analara verdi, çünkü gelecek nesli on. lar yaratacaklardı. Çocuk ana kucağından doğar, ana kollarmma atılır. Ona gülen iki bayal analık hayalidir. Çocuk bütün varlığı ile bu hayale bağlanır, onun yaptığım yapmak, onun söylediğini söylemek is. ter. Aba gibi ilk seslerden sonra, İşit. tiği sözler, hafızasında yer eder, yan. yana Üstüste dizilmeğe başlar. İşte bu ilk devirde çocuk ilk sözlerini anadan alır. Anadan aldığı için dili ana dili. dir, Bu dil ananın çocuğuna vermek is. tediği ruhiğ ve fikriğ oydamlarına bir yol, bir temeldir. Üzerinde ananın bü. yük etkisi vardır, çünkü ona en yakın olan anasıdır. Beşik ile okül arasında. ki anları görümüzün önünde bulundu. ralım, her basamakta ananın yavrusuna karşı olan dürümünü saptayalım; — ço. cuğun herkesten çok anasına olan bağ. lılığını, herkesten çok anasına olan ina, nışını bu çağlarda buluruz. $u halde ananın yavrusuna söyliye. ceği ilk sözler de ana söz, Öz türkçe olmalıdır. Bu türkçe yeni yapılan bir türkçe değil, çok eskiden kalma değiş. lerle, varlıklarını yetirmeden dilden di. le, boydan boya geçerek bugüne kadar eri$en bir türkçedir. Örnek olarak bir ananın kaybetmiş çocuğu başında söy. lediği ağıtr okumak isterim. Her tür. lü kayıtsızlıkla beraber, bize kendi duru dilini nasıl saklı bulundurduğu,. nü gösterir. “Karşı dağ, gök ekin Gövermez bizim ekin Herkez benzim sorar Sormazlar yürekte kin.,, Gök, gövermez, beniz ve buna ben. zer sözlerle birlikte etkisini güzelliği, ni hiç bir devirde, hiç bir zaman yitir- Arkadaşlar; şu kısa anlatışlar bize iki önemli noktayı açıkça göstermiye yeter, Bunlatdan birincisi bütün dünya medeniyetinin kökü Mezopotamya'dan ve Mezopotamya medeniyetinin kökü de türklerden çıkarak üzi budak sal. mıştır. İkincisi de yalnız Orta Asya- da değil Avrupa'da dahi en eski kül. tür merkezleri olan büyük yehirleri türkler kurmuşlardır. Yabancı — bilgin. lerin vardıkları bu #onuçlara bizim de araştırmamızı katar isek türk medeni. yetinin yalnız Mezopotamya'dan deği! buraya da Orta Asya'dan geldi; ça öğrenebiliriz. Arkadaşlar; soysallığının bu kadar eskiliğini ve genişliğini ve derinliği. ni kısaca izah ettiğim türk ulusunun dünya yzüne yayılıp yerleşirken bera. berinde götürdüğü bircok Xültür vası. taları başında dilinin olduğuna hiç rimizin şüphesi yoktur. Bir ulus dün. yaya yayılırken dilsiz. yayılmaz ya... Gittiği yerlerin içine daldığı sosyete. nin dillerini öğrenerek gezmez yal... hiç şüphesiz ki kaynayıp dünyaya ak. yerlere türk ulusu dilinin güzel- liğini, yüceliğini de beraber götürmüş. tür. Netekim incelemeler bize bü akı, şın ve bu akıştan doğan birleşmelerin izlerini gösteriyor. Tarihimize kendi varlığımıza — bizi atan Ulu Atamız dil alanında da türk ulusunu kendi öz kaynağına götürmüş bulunuyor. Biz bu kaynağın serinliğin, de dünya dillerinin en örnekli ve gü- zelini yapacağız. açık- miyen izerler yapan bu türk anasıdır. Amacımlız, yabancı sözleri çıkarmak, yerine kökünden türk olan bu gibi eski sözleri koymak, ana Bözü yaşatmaktır. Türk diline giren ve onu binlerce yıl. " cı gözlerle yetişen analar hep birlikte bu sözleri arayıp bulacaktır. Üç yıllık çalışmalar sırasında os. manlı dilinin uydurma dil örneğinden kendisini en çok korumuş olanları, köy- Bayan Melâhat Sütnen lerimizde, halkımızın arasında, türk kadınında bulduk. Derlemelerin gerek konuşma gerek söz bakışından zengin. iği türk kadınının dilindedir. Asker. Bik, şehirlerle ilgilenmek gibi sebebler içinde erkek az çok osmanlıcaya kaç. mıştir. Türk kadını ise her alanda ta. rihi kadar eski olan dilini bağrında sakladığı çocuğu gibi içinde saklamış. tır. Onun için bugünkü ana hiç bir öz. veriden çekinmiyecek, köylerde, halk. ta arıyacak, bulacak öğrenecek, öğrete. çek, yüreği her vakit bu erek, bu ülkü için çarpacak, yavrusunun en içten du. yurucusu olacaktır. Bu yönde yürüye. ceği yol, çocuğunun ruhuma ilk söxle. tinin ilk izlerini kazarken, yadırgı söz. ler yerine öz aözler serpmektir. Niçin gocuk önce (çabuk) yerine (acele) de. sin, (yavaş) yerine (ahesteyi) öğren. sin. (Söylemek) yerine (arzetmek), (gülümsemek) yerine — (tebessim et. mek), (baykırmak) yetine (feryad et. mek) bize aykırr gelmiyor mu? (Gay. vet et çocuğum) demek ne kadar so. ğuk kaçıyor! Onun yerine (uğraş, ça. bala) gözleri daha çok hareketli, daha çok canlı ve daha çok candan değil mi Hiç kimsenin sözü çocuk Üzerinde a. nadan gelen sözler kadar etkin olamaz. Bunun için ananın seçeceği sözlerin çok büyük önemi vardır. Ana, diliyle çocuğuna türklüğünü aşılzyacaktır. Öz diliyle onu ulusuna, soxyetes: kül. türüne hazırİryacaktır. Türklüğün asıl ve büyük anlaşma bağını türk - diliyle o kuracaktır. Ulusal temeli ana atacak, tır. Okul ananın attığı bu temel üzeri. ne yapr yapacak, onun Üzerini işliye. cek, give güzelliğini, uyum İçtenliğini gösterecek, Öz varlığını tanttacaktır. Türk cumurluğunun bitikleri, program. ları, yürütgenliği, yeğritimliği, her şe. yi bağınsız hayatımızın amacını ve ile. ri kolunu doğuran bu devrime bağla, nır, Dil devrimimizi tamamlıyacak en büyük utku en yüksek amactır. Sakarya, İnönü, Dumlupmar, İzmir utkularımı yaratan Atatürk'ün buyruğu altında ulusa! ve gel şerefimiri kur. tarmak için temiz kanlarının son dam. Tasını dökerek adlarını tarihin hafıza, sına bırakan türk yiğitlerin anası, türk kadını, devrim ve ödev uğrunda ölmeyi bilen, yeni türk nesline kültür eğitimi kucağını açmakta bir an şaşalamamış. tır ve şaşalamrıyacaktır. Sirtindâki mermiye çocuğunun kun. dağını sararak savaş alanlarında gün. lerce, haftalarca çıplak ayakları, giyim. Siz sırtlariyle koşan yurdunu — İşleten, tarlasını yeşerten türk kadını, öz dilin kadınıdır. Onun hür ana vatan — gibi, hür ana dil olmasının ödevleri karşı. sındayız. Ulu Atatürkün açtığı ve ay. dınlattığı bu yollardan yürüyecek olan türk kadını, türkün anasi yeni “nesli elinden tutarak götüreceğini yürekten adıyor danberi tutsak yapmağa uğraşan yaban, 27 EYLÜL 1935 CUMA Genç öğretmenleri mizin değerli özverisi (Beşi 1. ci sayıfada) davanın ulusun aydınlarında nasıl bir ideal haline geldiğini anlatmaktadır. Uzak ve basdt bir köyü; en ileri şe- hirlerimizle bit tutarak gidecekleri ye. ri Bakanlığın isteğine bırakan ve emit. lerine verilecekleri ilbaylıkların yalnız köylerini isteyen, bu yıl okullarını bi. tirmiş olan genç öğretmenlerimizin ad- larını övünerek yazıyoruz : Herhanxi bir yer olursa gidecekler Bursa kız öğretmen okulundan; Ba- yan Münevver, Emel. Konya kız öğretmen okulundan : İfa- kat, Sabahat, Naciyo, Sadakat, Zekiye, Mebruke, Nedimc. İzmir kız öğretmen okulundan: Ca. hide, Zehra. Edirne kız öğretmen okulundan : Muzaffer, Seher, Muzaffer . Sıvas erkek öğretmen — okulundan: Seyli, Hamdi, Ramazan, M. Emin, Nu. reddin Kaya, Mehmed, Abdurrahman Tekin, Mahir, Mâbmud, Bekir, Hüsnü, Konya erkek öğretmen okulundan : Mustafa, Osman Nureddin, Zübeyir. İstanbul kız öğretmen — okulundan: Nadiye. İstanbul erkek öğretmen okulundan ; Yusuf, Şaban, Behram, Nuri, Şevket, Abidin, Adem, İamail ; Erzurum erkek öğretmen okulun - dan; Ramazan, Fuad, İsmail. Verilecek illerin köylerini istiyenler EKdirne ktz öğretmen — okulundan: Hikmet, Mediha, Münime, Şadiye, A. dviye, Hadiye, Seniye, Meliha, Hayri. ye, İrfan, Behice, Makbule, Lütfiye, Ümmehan, Bahriye, Memduha, Müker- rem, Müzeyyen, Safiye, Mediha, Bed - Tiye, Leyla, Mualla, Şükriye, Hatice, Handan. Kültür Bakanımız B. Saffet Arıkan bu özverili ve yurdsever memleket ço- cuklarına; gösterdikleri arı duygular - dan dolayı şu mektubu göndermiştir: « — Öğretmen okulunu bitirirken; çalışmak istediğiniz yer için, yurdun hez köşesini bir görmenizden çok duy- gulandım, Türk öğretmeninin ve ertik özveri- sinin hakiki ruhunu belirten bu duru - munuzdan ötürü sizi tebrik eder ve ye- ni ödevinizde başarılar dilerim.» Bakanın bu değerli iltifatından baş ka gençlerimize bu özverilerinin birer andıcı olarak Bakanlığın — yayınından birer takım armağan cdilmiştir. Bakanlık verilecekleri ilin köyleri- ni istiyen Ööğretmenlerimizi yetiştiren Edirne kız öğretmen okulumun direk - tör ve öğretmenlerini kutlamış ve te- şekkür etmiştir. Kültür Bakanlığı; Sadiye, ayrıca kültür direktörlüklerine bir genelge göndere. rek bu yıl öğretmen okulunu bitiren gençlere ilk zamanda karşılaşacakları güçlükleri yenmek için yardım etme - lerini, ödevlerinin bulundukları çeven- lere göre gösterilerini izah etmeleri ve aydımlatmalarını bilditmiştir. Bu a- landa yapılması — gerekli olan şeyderi izah eden Bakan nihayet; bütün bu iş- lerde öğretmenlerin birleşik vicdanla. rının ve kamoyun duyganlığını belirt - enek ve öğretmenlerin hareketlerini bu viçdanın yükseltici ve düzeltici etkile riyle karşı katşıya bırakmak — süretiyie kendilerinin, yurda, ulusa, ertiğe ve kendi yarınlarına en çok yarayacak şe- kilde çalışmalarını ve muvaffak olmaları- ni dilemiştir. 20 İLKTEŞRİN PAZAR Genel nüfus sayımı Sayımın bütün yurtta bir günde başarılması soysal bir- lik ve çalışmanın en güzel bir belgesi olacaktır. Bu büyük günde devletin buyruklarına hepimiz uyma- İtyisee Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü Otobüs bilet tarifesi Ankara Şarbaylığından: 1 İlk teştin 935 de işl eğe başlıyacak otobüslerde sayın halk. tan bilet ücretleri aşağıdaki şekilde almacaktır. Otobüa yolları bölgelere ayrılmıştır. İlk bölgeler için: 5 kuruş, fazla bölgelerla her biri para alınacaktır. çin yüzer Misal olarak bu esasa göre Taşhandan başlayan yolculukların şu şartlara tâbi olacağı ilan olunur. (2773) Askert fabrikalara 75 » Bakanlıklara 10 * Cebeciye 10 " Çankayaya 20 » Çankaya ilk okulasına 17,5 » Dikmene 20 * Taşhandan: Dış Bakanlığa S . Etliğe ıs ie Havuzbaşına 10 » İstasyona $ - Kavaklıdereye 15 "” » Keçiörene 15 * Saman pazarına 5 v Sağlık Bakanlığına Kd Tarım enstitülerine 7T.5 " Yenişehir ve bakanlıklara w R ı 1—4311 Kiralık Bakkal dükkânı ve kahve Koçzade apartmamı ve Kulüp Sine ması arkasında bakkal dükkânı ve kah ve bir yıl için kiralıktır. 1064 numara ya telefon edilmelidir. KİRALIK EV Yenişehirde Kâzım Paşa caddesin- de 11 numaralı evin dört oda bir hol ve bütün konforu haiz olan birinci <atı kiralıktır. Her zoman görülebilir. G6 Tüşmek için de Ekonomi Bakanlığı Le- yatim müdürü Bay Zekiye imüracam olunması (2767) 1—4313 Arsasiyle satılık ev Yenişehirde İsmet Paşa caddesinde Postane karşısında Loran Meydanına vi tişik olan beş odalı evde elektrik, hava. gazı ve su vardır. İfrazı kabil olan ar - sasiyle ve içindeki eşyasiyle satılrktır. emek istiyenlerin içindeki bekçiye pa- zarlık için de Telefon 2471 Ekrenie müraenAt edilmeni, 14258 Acele kiralik 4 odalı mükemmel bir âpartıman Ye. nişehir paşalar tepesinde Fevzi- Çak. mak sokak Na: 7. üst kata mütacaat. D—A3İS