9 Eylül 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

Leipzig'de dört gün Leipzig arsrulusal 1938 — ilkbahar sergisinde türk paviyonu yoktu(1) ve ,bu yokluğun niçinini bir çoklatına an- Jatmak kabil değildi. — Resim, brogür dağrtabilirdiniz, Bir kültür, bir tarizm propagamdası ya- pabilirdiniz ! — Sanki herkes buraya malını sat- mak için mi getirir, bunların içinde ,buraya «bende varıms demek için ge- fenler yok mu? — Yabancılar için kitap basmıyor- Mısinız, yabancılar için gazete çıkar- mmıyor mrsınız, bunlar - için ödemiyor musunuz ? — 1,000,000 (2) kişiye birçok şey- der, en az Bayrağımızr — gösteremez miydiniz > Deyip duruyorlardı. Yolda, Leip- zig'de gazeteciden, sanayiciden, mü- bendisden, ticeret adamından hep bu- na benzer şeyler dinledim dik gece «Harmanie» de verilen - yemekte Leipzig'in büyük gazetele- rinden birinim sahibi ile konuşuyor- duüm. Bana türkiyeyi sordu, Anlattım: — Külhtürde şunu, ekonomide bunu yaptık. Maddeten, münen tam mana- #ile müstakil yepyeni bir devlet kur- dük. , Dedim. Düşündü — Ha birzim yaptığımız gibi.. Dedi. Bu gazeteci bizim yaptıkları- mızı okadar hiç bilmiyor ve kendi yap- tıklarını ve yapmak istediklerini oka- dar çok biliyordu ki, ona; Bizim 1919 muz İle onların 1933 Jeri arasındaki zuman farkını anlata- madım, İ Yine Leipzig'de kimya işlerile uğ- Fağşan ve büyük harbrn son iki ayını memleketimizde geçiren Dr. P. Mar- tin adında çok sevimli bir ilim adamile otanıştım, Dr. Martin nasyonal sosya- list devrimi, — O.. doğrusu şimdi çok rahatız. Masamın başında, laboratuvarrında ya. #ın başrma we felâket geleceğini dü- şünmeden sükünetle çalışabiliyorum, Artık bötün almanyada ne parar grev- Teri, ne de sokak başlarında çocuk, ka- dın korkutan komünist ihtilâlleri var, Çocuklarımızı, karılarımızı artık bir vatandaş kurşunile ölmiyeceklerine — i- nanarak sokağa gönderebiliyorur. Diye &nlatacak kadar düz ve temiz Bir ilim adarar idi. Bir gün ona da; Yeni üniversitemizden, yeni meslek — mekteblerimizden, yeni fabrikalarımız- dan bahsedecek oldum. Kimyada yeni — Bir şey bulmuş olsaydım sayın doktoru Bu kadar şaşırtamazdım, — gözleri bay- Dedi. Dr. Martin hakikaten gözle- e rimden yaş çıkartacak kadar sevindi. 1935 martında Leipzig'de yalnız ser- / gi değil, eviyle, aylesiyle, kültüriyle, sosyal, sıyasal, ekonomik bütün dava- Tariyle bütün bir Almanya açılmıştı.. / MMisafirlerin çoğu (bilhassa gazeteciler ve ilim adamları) evlere yerleştiriliyor du (3) ve sergi idaresi bır 200.000 da- vetlisinin hiç birinin peşinden bir daki- — ka bile ayrılmıyordu. Bir misafir ne istiyebilir, bir misafi. Fi tanımadığı yabancı bir şehirde ne şahatsız edebilir? Yatak mr, yemek mi, şoför mü, servis mi?.. ilh ilh.. Bütün — bunlar Leipsig'de değil yalnız şehrin bütün Almanyanın kontrolu altında idi. Bir gün Roszplatz'daki kahvelerden — birinde Almanya için bildikleri benim- .7L ikinden Yazla olmıyan avusturyalı — bir — almanla komişuyordum. — Avusturyalı / Bana, hiçte aykırı olmuyarak nasyonal - ııyııiır devrimin yeni yapı sıyasası- nı, naşyonal sosyalistlerin büyük ame- ğ (1) Bu sergiye 180i Japon, 137 si | Çekoslavak, 781 Avusturya, 71i İtal- © yan, 17si İngiliz ilâ. olmak üzere 19 yabancı memleketten 538 firma gel- mişti. 7,538 Alman firması vardı. ği tesirleri düşünebilirsiniz. K (2) Benim bulunduğum dört gün içinde Lcipzig'e 200 yabancı gazeteci — we 20000i yabancı memleketlerden ol- Ü mak üzere 200,000 iş adamı gelmişti. üg'in nüfusu 7134710 dir. .%mooo nüfuslu bir şehre bir gün- de 200,000 ziyaretçinin gelmesinin bun- ların yatak, yemek, eğlenmek ihtiyaç- ';w mın şehrin tabiiğ hayatına yapaca- n * v4 le apartımanlarından niçin küçük ame- le evlerine döndüklerini anlatıyordu. Yanınızdaki masadan gene bir alman kalktı, masamıza geldi, kendini tanıt- tı, müsaade istedi ve bize tam yarımı sa- &t süren uzun bir könferens verdi, Leipzig'de sergi günlerinin şehrin normeal yaşayışını değiştirdiğini, şehre bugünlerde birçok da kabare artistleri kahve çalgıcıları gidi küçük kazanç a- damlarının geldiğini leipzigliler — söy- lerler, Bir gece ikisi Leipzigli olan üç urka- daşla Leipzig'in büyükçe — kabarelerin- den birine gittik. Leipzigli olan iki ar- kadaşım, eğlence masrafsız veya az masrafla olsun diyorlar, listeye — bakı- yorlar, ve rsmarlanacak her şey için bi- ribirine benzeyen cümlelerle biribirine benzeyen itirazlar yapıyorlardı. — Pahalı, — Çok pahelı, — Her şey pahalı, — Hiç bir şey içmemeli, — Çok az içmeli! İki gene arkadağı ancak dört kişi ödemek şartiyle iki şişe şaraba — razı edebildik. Ve geç vakit kabdareden çı- karken iki arkadaşa'ayrı ayrı, fiatla- rin pabalr olmadığı, dünyanın hiç bir yertinde bundan daha ucuz eğlenilemi- yeceği hakkımnda teminat verdik. — Niçin tramvaya binmedinir — Otomobile ne kadar verdiniz Bunu bana her akşam oturduğum evin sahibi sorar, her akşam otomobile bindiğim için krzar, otomobile fazla &- demediğim için sevinirdi. Kontrol, kontrol, kantrol, vatanda. şın kontrolu, idarenin kontrolu, devri- min kontrolu, urayın kontrolu, ve ahla- kın kontrolu. Kimse aldatılmıyacak, kimse rahat- sız edilmiyecek ve kimse yanlış haber, eksik malümat verilmiyecek! Leipziğ sergisi beceriksiz bir idare- nin kurup işletebileceği bir şey değil- di, Sergi şehir içinde otuz altı büyük binada (Muster Messe) şehir “ dışında on yedi büyük pavyonda (Teknmisehe und Bau Messe) ve 331 kilometre mu- Tabbar yer üzerinde yerleşmişti. (4) Ser- gide yerli yabaner tum 3,076 firma var- di (5). 331 kilometre üzerinde yayılmış 200.000 davetliyi gücendirmeden, Ta- hatsız etmeden ağırlamak, Üüstelik bir de memnun etmek kolay bir iş değildir. Büyük bir bilgi, büyük bir bazırlık ve tam bir liyakat ister, Sonra Leipzig yalnız sergiden de ibaret değildir. Leipzig'de — sergiden başka da görülecek şeyler vardır. Lelp- zig bir üniversite, bir kitab şehridir. Leipzig'de Almanyanın en büyük kitab matbaları ve bütün dünyada alman dili- ile çıkan kitab, mecnma ve gazeteleri toplayan Almanyanın en zengin kitab- banelerinden biri, Deutsche Bücherei vardır. Sergi günlerinde Leipzig'de Gewand- haus'ta dünyanın en büyük birkaç kon- serlerinden biri ve Leipzig tiyatroların- da alman sahnesinin en yüksek temsil- lerinden birkaçı verilir. Leipzig birkâç yüsyıllık evleri, bir- kaç yüzyallık lokantaları, her biri tek Başrna sanat tarihinde ayrı bir devri, ayrı bir mektebi — temsil eden tarihiğ âbideleriyle; meselâ, St. Thomas kili- sesi, St. Thomas lisesi ile Almanyanın en zengin müze şehirlerinden biridir. Leiptiğliler ve Messe Amt - birkaç sergi günü içinde bire ve Leipzig'e ge- len bu 200.000 kişiye Leipzig'i bu ta- raflarından da göstermeğe çalıştılar. Müzeleri, kitabhaneleri, übideleri gez- dirdiler. Ve bit erken sabah saatinde bize Bacli'ın eserlerini çaldığı St. Tho- mas kilisesinde Bacb'ın hocalık - ettiği St. Thomas lisesinin talebelerini dinlet- tiler. Neşet Halil ATAY (4) Yanyana konulan 331 kilometre İstanbul » Eskişehir arası kadar bir w- zunluktur. (5) Bir ziyaretçi eğer bu 8.076 fir- madan her birinin önünde bir dakika durur ve ber gün devamlı olarak sekiz saat yürürse Lcipzig sergisini baştan aşağı ancâk. 17 günde dolaşabilir. Ve bu- mun içinde Leipzigin yabancılar için sergi kadar enteresan olan, matbaları, sanayi mücsseseleri, mağazaları yok- tur. Habeşistanda kesin bir italyan egemenliği (Başr 1 inci sayıfada) çıkacak olan harbın önüne geçmek üze- re araya girmek gerekecektir. Uluslar sosyetesinin, harbı durdurmak hususun daki zavallılığının bir gösterisi — olacak olan bu ihtimale burada henüz yer ve . rilmemektedir. Pöti Jurnal gazetesi de, italyan - ha- beş anlaşmazlığını kotarmak için tasar. lanan projeyi, bir taraftan: egemenliğin buçlanması yani habeş imparatoru, Ha beşistan'ın erkin hükümderi ve uluslar resi kalmakla beraber, İtalya momik, hava, sücl, demirvolu, yönetim üşlerini ve sömürge kurumları- nı alması, öte yandan kontrol kurulması yani karışıklık çıkarıcı ve azıyan oymat- ların silâhlarının alınmasını sağlamak için, uluslar sosyetesinin toorik mahiyet- te arsrulusal fakat filen italyan bir za- bite usulüne başvurması şeklinde anlat maktadır. " Madam Taboi, Övr gazctesini, pak tın yeritilmesi hususundaki tam toplu luğu ileri sürerek, M. Aloisi'nin toplantı- nan sonuna kadar vakit kazanmak yolun da tek direktif aldığını sanmakta ve Sü. veyş kanalının kapanması fikrinin ısrar la yenilendiğini göz önüne koymaktadır. Certevre çevenlerinde, ingilir filost- nun her ihtimale karşı hazır —bulundu- gunu ima etmektedir. Gizli olarak yayı- lan bu haber bazı etkiler yapmıştır. Beşler komitesinin çalışmaları Paris, 8 (A.A.) — Gazeteler, Cenev- rede, sükünün devam ettiğini kaydet- mekle beraber beşler komitesi çalışma. nyı vereceği sonucları oldukça ö. li bir tarzda karşılamaktadırlar Mater gazetesi "Görüşmelerin açık ve tesin bir sa nuca ulaşması ihtimali pek azdır,., de- dikti Sanluğunu ka zanması ihtimali olan yeni önergeler hakkında projenin, İtalya'yı, Habeşis tan hakkında , Irak rejimine benzer bir rejim kabul etmesi teklifini bavi oldu. Kunu söylemekte ve bu projenin, hiç şüphesiz ilk anda Musolini tarafından reddedileceğini Hâve etmektedir. Anlaşmaya zorlukla varılacak Roma, 8 (ALA.) — Canevrede yapı- lan çalışmaların, projesi dün diploma: tik çevenlerde dolaşan ve İtalyada top- Janacak bir üçler konferansı ile sonuc. Janacak bir anlaşmaya zortukla varabi. lecekleri tasmmlanmaktadır. İtalyanın Habeşistanda kurmak iste. diği kontrolun düzenlenmesini İngilte- re ve Pransâ ile görüşmeyi reddetmiyen Roma çevenleri, Ingm:unm kabul ede- ceği en çok köntrolu İralyanın diliye- ceği en az kontral hakkından çök uzak olabileceğini tasınlamaktadırlar. Fransa ve İngilterenin formülü Roma, 8 (A A.) — Popolo d'İtalya gazetesi diyor ki: “Fransa ve İngiltere kollektif yardun formülünü ileri sür- mekle habeş zorluklarını bir kat daha arttırmaktan bâşka bir şey yapmamış o- lacaklardır. j “İmparatorluk yolunda,, genç faşistler Roma, 8 (A.A.) — Kıral, yanında yaveri olduğu halde, Dux karargâhını gezmiştir. Burada, her yıl süel antren- manları görmek üzere İtalya'nın bütün bölgelerinden gelen 20 bin genç faşist izcileri toplanmış bulunmaktadır. B. Musolini bunları “imparatorluk yolunda,, teftiş edecektir. Tüfek ve mitralyözlerle silâhlanmış 1100 subay, 6000 öğretmen subay, Balila alayından yüz doktor, silâhlar, moto. siklet ve bisikletliler bunların subay kadrosuna doldurmaktadır. İtalyan konsolosları geri çekilmedi Roma, 8 (A.A.) — Royter ajansının, yetkili çevenlerden öğrendiğine göre, Habeşistandaki italyan konseolosların. dan hiç birisi geri alınmış değildir. Haa Htalyan prapaganda bakanının Amerikaya söyledikleri Roma, 8 (A.A.) — İstefani ajansı bildiriyor: Asmaradan bildiriliyor: Bir kaç gündenberi hava gönüllü yüzbaşısı sıfatiyle Eritrede bulunmakta olan pro. paganda bakanı B. Çiano ,radyoda A. merika ulusuna Eritrenin içtem selâ. mını bildirdikten ve amerikan ulusunun Aliçenablığını ve yiğitliğini saygı ile andıktan sonra son kırk yıl içindeki i- talyan - habeş ilgilerinin kısa bir tari. hini yapmış, İtalya tarafından habeş düşmanlık ve kötüniyeti karşısında ya. pılan barışçıl işbirliği girişimlerinin so- nuçsuz kaldığını izah etmiştir. B. Çiano, italyan sömürgelerine kar- Ş1 yaptlan bir sıra baskın ve saldırımla. rı saydıktan sonra, sınırların öte tara finda Afrika barışını bozmak ve dünya ekonomi ve medeniyetinden zengin ve kaynak dolu bir piyasayı kaçırmak için herşeyin yapıldığını söylemiş ve demiş. tir ki: “— Çok çetin bir buhran geçiren dünyada bu hal insanların tesanüdüne karşı modern medeniyetin dayanamıya- gağı bir baltalama şeklidir. İtalya bu topraklarda düzen ve barışı — sağladığı vakit, aynı zamanda bütün dünyanın ka- pital ve iş Klemine Habeşistanın bencil sürette sımsikı kapalı tuttuğu kıymet- li bir yeni piyasa da açınış olacaktır. İ- talyanın, bütün habeş işlerini kesin ola Tâak kotarmak kararı geri alınmaz bir ka. rardır ve hiç bir güretle değişmiyecek tir. Bütün italyan ulusu, gerekirse en ağır soravları kendi üzerine almaya ha- zırdır. İtalyan ulusu tarihin seyrini İ talyanın zararına olarak durdurmak de. necinde bulunacak olana, en son haddi de olsa, bütün araçları ile karşı koyma ya hazırdır. Onun Amerikada ve bütün dünyadaki hakiki dostları, İtalyayı ka. rarlarının yerini bulmasından alrkoyma. yi güden zecri tedbirlerin veya öteki x- raçların ne demek olduğunu artık bili- yorlar, İtalya herhalde Habeşistanla barışçıl çalışma beraberliği girişimleri devresini ebediyen kapanmış saymaya ve geçmişte tutulmayan vaidleri gele- cekte kabul etmemeye azmetmiştir. Kı- talarımız, İtalyanım kendilerine verdiği şerefli ödevden dolayı gurur duymakta- dır. Düçemizden cemir geldiği zaman, hepimiz en çetin bir azimle harbedece. ğiz. Dünya tarihinin bu fazla önemli sa- atında yüksek kararlar vermek sorav ve durumunda bulunanlar, 43 milyon İtal- yatım bir tek dini bulunduğunu ve bu. nun, her ne bahasına ve her kime karşı olursa olsun Musolininin adında İtalya istikbalinin temin edilmesini görmek ol duğunu hatırlamalıdırlar... Gönüllü gitmek istiyenler çoğalıyor Roms, 8 (A.A.) — İtelyan iğcilleri başkanı B. Karlat Dalacraix 11 bin beş Yüze yakın iğeilin, doğu Afrikaya gi. decck olan altıncı sıyah gömlekliler tü- Mmenine girmek Üzere, aytı ayrı dilek- lerde bulunduklarını bildirmiştir. Gönüllü gitmek istiyen exki savaşçılar Roma, 8 (A.A.) — Şimdiye kadar genel savaş iğcillerinden - 11.500 kişi doğu afcikasında gönüllü çalışmak i- çin başvurmuştur. Yeniden giden kuvvetler Napoli, 8 ÇAA.) — Bugün önemli kıtalar sevkedilmiştir. Ligurla vapuru kırk dört subay, 114 yarsubay, 21 ni- San tümeninden 2875 siyah gömlekli ile hareket etmiştir. General Appioti ve kurmayı da gemide bulunuyorlardı.,, Ligğuria aynı zamanda üç yüz kırk dört başhayvan ve gereç yüklü bulun maktadır. SOVYETLER BİRLİĞİ'NDE : Sovyet hafif endüstrisi Moskova, 8 ÇALA.) — Hafif endüz. trinin en önemli kısımları geçen sekir ay zarfında programlarını muvaffaki. yetle başarmışlar ve 1934 yılının aynı devresi içindeki verimini çok geçmiş- lerdir. DIŞ HABERLER BİRLEŞİK DEVLETLER'DE: - Bir müzeden üç tablo aşırıldı. Rio de janeiro, 8 (A.A.) — Güzel sanatlar okul müzesinde bulunan üç de- ğerli tablo esrarengiz bir surette çalın- mıştır. Ressam Murilo'nun «Mator Dolo rosa,, adlı bir lehvası da çalınan eser. Ter arasımdadır. Burdan başka müzenin bir köşesinde hollandalı ressam Miereveld'in "Hollan dalr kadın,, adir bir tablesu bulunmuş. tur. Hırsızlar muşambayı çerçevesinden kesmişler, fakat götürmeğe vakit bula- madıklarından brrakmak — zorunda kaj: mışlardır. Bremen suçluları muhakeme edilmiyecek Vaşington, 8 (A-A.) — Hükümer Brodski, Bremen gemisinin gamalı haç taşıyan bayrağını yırtan Hitler aleyh- tarı göstericilerinin men'i muhakeme- sine karar verdiği sırada şu sözleri töy- lemiştir: “— Suçluların gamalı haç taşıyan bayrağı yırtmalarının sebebi belki de, bu işareti, hakir veya haksız olarak ame, rikalıların yaşamak hakkı ve özgürlük idealine aykırı görmelerinin bir sembo. tü saymış olmalarıdır.., Esasen, bu gösterinin kanuna aykı. rı bir toplantı sayılacağı hakkında hid bir delil yoktur. Almanya, Amerikayı protesto edecek Vaşingtin, 8 (A.A.) — Almanya bik yük elçisi, hükümen Brodski'nin Bre- men vapuru hâdisesi davasının görül” mesi sırasında söylediği sözlerden do. layı hükümeti tarafından şiddetle pro testoda bulunmaya memur edilmiştin Büyük elçi B. Koördel Hul'ü görecele tir. Amerikalı hükümeni protesto Nevyork, 8 (A.A.) — Almınan sosya, teleri birliği sekreteri demiştir ki: “— Hükümen Broday'nin verdiği kas rar, kökü cermen olan bütün amcrikalı vatandaşlara vurulmuş bir tokattır. Alman sosyeteleri bir protesto top- lantısına çağırılacaklardır., ALMANYA'DA : Nazileri döven bir papas Berlin, 8 (A.A.) — Kiliseye ünifor. ma ile gelen genç Hitlercileri dövmekle suçlu olan Tamm yöresinde Aberg kili. sesi başpapası Ştalşmed yakalanmıştır. Berthold Jakab hasta mı? Betlin, 8 (ALA.) — Resmiğ çeven- ler, gezeteci Berthold Jakob'un Ber. lin cezşevinde ağır hasta olduğu hake kındaki haberi yalanlamaktadır. DAĞINIK HABERLER : Kargaşalığa karşı tedbirler Havana, 8 (AA) — Bugün, il kı- rulları oruntaklarının seçiminde patla. ması ihtimali olan kargaşalıkların önü. ne geçmek Üzere ordu ve polit araya girmeye hazır bulunmaktadır. İskenderiyedeki ingiliz gemileri. İskenderiye, 8 (ALA.) — Şimdi İs- kenderiye limanında 24 ingiliz harb ge. misi ve hasta gemisi bulunmaktadır, Bir süel uçak devamlı surette İskende. riye civarında nöbet beklemekte ve B bukir deposuna nezaret etmektedir. Şe- hirde ve limanda tam bir sükün vardır. B. Laval Cenevreye gidiyor. Paris, 8 (A.A.) —,B. Laval Cenev reye salı sabahı hareket edecektir. Amerika imtiyazdan neden vazgeçti? Londra, 8& (A.A.) — Royter ajan- sının Adisababa'dan öğrendiğine göre Amerika işgüderi amerikan kumpan- yasına bırakğdan vazgeçmesi için ya- pılan tavsiyenin arsıulusal barış kay- gusundan ileri geldiğini Habeş impa- ratoruna sağlamıştır p