9 Eylül 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

f Bugün: "^ V 2 nci sahifemizde: Siyasî icmal Beşler komitesi ve Faşizm düşmanları faaliyette. 5 inci sahifemizde: Yurd ve ruh birliği Selim Sırrı Tarcan. 6 ncı sahifemizde: Duymadıklarımız ve bilmediklerimiz. 7 nci sahifemizde: «Ordular, ilk hedefiniz Akdenizdir, ileri!» C. D. umhuri OflbİrffiCÎ )fll S3yi! 4 0 6 6 Telgraf re mektup adresl: Cumhurlyet, tstanbui . Posta kntusu: tstanbul. No. 248 P3Z2rt6Sİ 9 Ejflul 1935 Tehlikeli bir eğlence Teiefon: Başmuharriı ve evl: 22366, Tahrlı upyeü: 24298, fdare re matbaa kumHe Matbaaolı* ra Neşrlyat Şirketi, 24299 • 2429a Cenevrede bedbinlik devam ediyor I Beşler komitesinin Habeş davasını Inkılâbını dünyaya Tanıtmak için Filimden istifade JJ Artık tahammülümüz kalmadı Türk düşmanı, propaganda harbinin zehirli gazı olan filme el atıyor, biz de filim istiyoruz 7 . | halletmesi şüpheli görülüyor ürklüğe hizmet yolunda ve milliyetperverlikte daima ön Cenevre 8 (Özel) Pazar olmasına safta bulunmağı kendisine : rağmen bugün de başlıca delegeler ara ar edinmiş olan gazetemiz, dün sında temaslar devam etmiş, birçok Önemkü sayısında, dünyanın en meş hur filim müesseselerine, Türkiye li görüşmeler yapılmıştır. Uluslar Kurulehinde, propaganda filimleri yaptır mu mehafilinde temin edildiğine göre, mak tekhfini ortaya attı. Bu teklif çok beşler komitesi faaliyeti arasında Italyayerinde ve önemlidir. Çünkü filim, en ya yapılacak yeni teklifleri de krartaşkuvvetli propaganda vasıtasıdır. Ken tıracaktır. Bu tekliflerin Pariste toplanan dimizi tanıtmak için yazılmış beş yüz üçler konferansında ileri sürülen teklif sahifelik bir kitab kolay kolay okun lerden büsbütün farklı olacağı söylen maz. Zaten, böyle bir kitabı herkese de mektedir. okutamayız. Meselâ, şu aleyhimizdeki Beşler komitesi Uluslar Kurumuna «Musadağında 40 gün» adlı kitab, Amerikada 170.000 tane basılmıştır. Her bağlı bir komite olduğuna göre, yapılakitabı iki kisınin okuduğunu farzetsek :ak teklifler Uluslar Kurumu paktının 340,000 kişi eder. Halbuki ayni mevzu ;erçevesini aşmıyacaktır. filim yapılıp ta gösterılmeğe başlanır • Bunlar hakkında şimdiden şu tahminsa, onu, yalnız Amerika sinemalarında, er yürütülmektedir: bir tek gecede 340,000 den fazla seyirci 1 Habeşistanın mülk tamamlı görecektir. jına ve istiklâline halel getirilmiyecek, Filim, en kuvvetli propaganda vası iimdiki Habeş împaraotru bugünkü bütasıdır. Çünkü mistik, esrarlı bir ka ranlık içinde bütün dikkatimizi kendi :ün hak ve salâhiyetlerini kullanacak, Habeşistan Uluslar Kurumundan çıksine çeker. mıyacaktır. Gözlerimize, kulağımıza, hafızamıza 2 Buna mukabil Habeşistanda Ive muhakememize ayni zamanda hitab eder. Rahat bir koltuğa gömülür, loş alyaya hava, şimendifer yolları imtiyaziJuk içinde, zahmetsizce, bir hulya ve ? bazı menfaatler gösterilecek, Italyanın Beşr°r komitesi rüya gibi, binlerce sahifelik bir kitabın ıu memlekette sömürge müesseseleri kurüyeleri anlatmak istediklerini, iki saat için masına müsaade edilecektir. de okumuş, hatta okumaktan daha 3 Habeşistanda asayişin temini, fazla bir şey yapmış, filmin mevzuunu, abilelerin tenkili ile doğu Afrikasındaki bütün manzaraları, heyecanları, ihti talyan sömürgelerinin emniyetlerini ko ekliflere benzemiyen bu yeni tekliflerin rasları, acıları ve saadetlerile beraberumak için Uluslar Kurumu tarafındam ce vaşamış oluruz. Italya ile Habeşistan tarafından kabulü» r pıum, cri kuvvetli propaganda vası •i nevi polis teşkilâtı vücude getirilecek nü temin edecek bir formül bulunabilecetasi Oİduğu içtn<3tx^ı>> M u o . d . j ı . 4 . . io LT ArsıııUnal makiv«h karâ l»»I«»a»a«>alr ı ü L..,„,.»!1 L.. I 1L4, ta. Italya, delegesine yalnız vakit kazanmağa çahşması emrini vermiş, Ingilterenin süel hazırlıklarını artırması buna delil olarak gösteriliyor mitesi tarafından yapılacak tekliflerin Habeşistan tarafından kabul edilmesin şüpheli göstermektedir. HaHbeş İmparatoru Irakın durumunun Habeşistanın durumuna benzeme diğini bildirerek demiştir ki: « Irak eskiden tamamile İngiliz hakimiyeti altında bulunuyordu ve İngiliz idaresinden tedricen kurtulduktan sonra Uluslar Kurumuna girdı. Halb\ıki Habeşislan hiçbir zaman yabancı bir devletin hakimiyeti altında bulunmamış, daima serbest yaşamış ve müstakil devlet olarak Uluslar Kurumuna girmiştir. Bu itibarla Irakın ilerleyiş mahiyetinde olan durumunu kabul etmeK Habeşistan için bilâkis geri gitmek de mek olacaktır.» lmparator bundan sonra Habeşistana herhalde bir mandater lâzım olursa bu mandaterini bizzat kendisinin seçeceğini de ilâve etmiştir. Diğer taraftan ttalyan hükumeti de Habeşistandan kendisine verilmek iste nilen ekonomik imtiyazlarla ve kollektif emniyet tedbirlerile iktifa edemiyecejini açıkça bildirdiğine göre, Beşler komite sinin işi çok zorlaşmaktadır. Artık tahammülümüz kalmadı. di de ırz düşmanı, kadın ve çocuk kaZannediyorduk ki Avrupa ve A tili diye tanıtan namussuzca bir eser merikalının kör kafasında bağdaş kur yazıyor ve bu dünyanın dört tarafınmuş olan 160 karılı, gözleri kanlı, be da yüz binlerce nüsha basılıp satılabilili yatağanlı Türk ebediyyen silinip yor. gitmiştir. Cırtlak bir ses, medeniyet dünyaZannediyorduk ki 10 senede yap sının Afrika çöllerinde kurulmuş geri tığımız yüz yıllara sığmıyacak inkı bir memleketin istiklâli için ayaklan lablar medenî dünyada bize herkes dığı günlerde aç emperyalizm kurduten başka, herkesten üstün bir mevki na sahibsiz, vahşi topraklar diye Türk temin etmiştir ve Avrupa, Avrupanın topraklarını, Türkün medeniyetlere Avrupası olan Amerika, Türkü kor beşik olmuş yurdunu gösteriyor ve bu kunç masallara mevzu secmekle işle ses insanlık adaletinin payitahtında1 diği günahın kefaretini ödüyor. gazetelere geçiyor. Zannediyorduk ki biz onlardanız, Artık tahammülümüz kalmadı. onlar bizi kendileri gibi biliyorlar. Biz düşmanları karsısında kafasıMeğer, değişen hıçbır sey yokmus! nı kuma gömen devekuşu değiliz. Bizim onların kafalarındaki değisik Türk düşmanı zihniyet dün bizi silâhlik diye uzaktan gördüğümüz pek ça la öldürmiye kalkıştı, bueün propabuk dökülen kötü bir yaldızmış. Şim gandayla şerefimize kastediyor. Silâdi bunun altından hakkımızdaki eski ha silâhla mukabele ettik, propagankötü ve hayal mahsulü düşünceler davı da propagandayla ezeceğiz. hortluyor. Kütlenin, milletin dünya içindekij Namussuz bir Yahudi nesillerden vaziyeti, ferdin aile yuvasındaki vazij beri yan vahşi dedikleri Türkü şim (Arkan 3 uncü tahifede) Yaptıracağımız filim nasıl olmalıdır? Sinema muharririmizin düşüncelerini 3 üncü sahifemizde bulacaksınız. Bremenin Amerikada yırtılan bayrağı Amerikalı hâkimin muhakeme sonunda söylediği sözler Almanyanın Vaşington hiikumetini protesto etmesine sebeb oldu Fransız gazetelerinin nesriyatt Paris 8 (A.A.) Gazeteler Cenevrede, sükunun devam ettiğini kaydet • mekle beraber Beşler komitesi çalışmalarının vereceği sonuclan oldukçâ bedbin gün» adlı kitabın fılme çekılmesi ihti ılan bu kurumun idaresi Ulusİar Kuru âkadar \e salâhıyettar mehafilde bed Maten gazetesi: A.) Hâkim mali, bizi, avni eserin Amerikada 170 mu tarafından Italyaya bırakılacaktır. binlik henüz zail olmamıştır. Bilhassa «Görüşmelerin açık ve kesin bir sonu Brodsky, Bremen bin nüsha basılmış olmasından çok faz Uluslar Kurumu paktına uygun olan Habeşistanın Iraktaki rejime benzer bir ca ulaşması ihtimali pek azdır.» dedikten gemisinin gamalı la sınirlendirdi ve pek haklı olarak... e üçler konferansında evvelce görüşülen rejim altına gırmek istememesi Beşler kohaç taşıyan bay (Aarkan 2 nci tahifede) Çünkü, Metro Goldvin Maverin filmi. rağını yırtan Hit Alman Yahudisınin kitabı gibi, nihavet er aleyhtarı gös birkaç vüz bin kışi tarafından okun tericilerin men'i makla kalmaz; bütün dünyayı dolaşa muhakemesine karak mahdud ferdler değil, milletler arar verdiği sırada rasında. Türkive ve Türkler aleyhinde ezcümle şu sözleri korkunç ve alçakça bir propaganda yasöylemiştir: pabilir. « Suçluların ga Bir propaganda silâhı olarak düşmanmalı haç taşıyan larımızın aleyhimizde kullanmak iste Almanların Bremen vapuru bayrağı yırtmala dıkleri filimden neden, biz de, onu lerının sebebi belki de, bu işareti, haklı | olan Alman elçisi Hullü ziyaret ederek himizde kullanarak istifade etmiyelim? veya haksız olarak Amerikalıların ya kendisine kesin bir protesto tevdi et Öteki ulusların ordularında tank olduşamak hakkı ve özgürlük idealine ay miştir. ğu için biz de, hemen tank tedarik et Amerikadaki Almanların kırı telâkkilerin bir sembolü saymış tik. Hangi yeni bir silâh çıkarsa, deraolmalarıdır. düşünceleri kab, biz de alıvoruz. Çünkü, millî müNevyork 8 (A.A.) Alman sosyeteEsasen, bu gösterinin kanuna aykırı dafaanın maddî vasıtalarına pek hak bir toplantı telâkki edilebileceğine da leri birliği sekreteri demiştir ki: lı olarak önem veriyoruz. Propaganda < Hâkim Brodskynin verdiği karar, ir hiçbir delil yoktur.» da, .manevî bir vasıta, dimağlara tesır menşei Cermen olan bütün Amerikalı eden bir silâhtır. Ona da önem vermek Protesto vatandaşlara vurulmuş bir tokattır.> mecburiyetindeyiz. Büyük Harbde AlVaşington 8 (A.A.) Hâkim Brods Alman sosyeteleri bir protesto top manya ve müttefıklerıne harbi kaybetkynin sözlerini protesto etmeğe memur lantısına çağırılacaklardır. tiren ve ötekilere kazandıran âmiller aınııııiHiııınMiıııiııııınıiMtmıııtıınınınrıııııııiMiımıııııııııııııııınıiMiıııııııııııııııııııııııııııı>ıı>ıı<ııııııi" <><Miııııııııııiıııı<M<ııııııiMiıiM!iMiııı rasmda, maddî sılâhlar kadar manevî vasıtaları da saymak gerektir. İngiliz lerin büyük bir meharet ve şeytanetle idare ettikleri bu propaganda süâhıdır Başkumandanın lzmirdeki heykeli ki Amerikayı kendilerile beraber harbe sokmuştur. O halde, biz de, propa [Bu abidenin esası, «Atatürkün Organda denilen müdafaa ve taarruz si dular, ilk hçdefiniz Akdenizdir, ileri te lâhı için para vermeğe mecburuz. emrinden almmış ve ordumuzun bir haf Birkaç senedir, bir Macar ve Viyana Tayyare filolarımtzdan birî uçarken filimleri bolluğudur, gidiyor. Acaba lada tahakkuk ettirdiği bu emrin timsali Başbakan Ismet İnönünün «Türkiyede mevzularını Macar hayatmdan veva halinde İzmirde Akdeniz kıytlarma diViyana ruhundan alan bu filimleri, fi hava tehlikesi vardır» sözünden sonra kilmiştir.] lim kumpanyaları kendiliklerinden mi, havacılığımızı kuvvetlendirmek için büGüzel ve Türk İzmirin yakın tarih yoksa Macaristan ve Avusturyadan tah ün millet elbirliğile çalışmağa başladı. in * teki hayatında iki önemli gün vardır: sisat alarak mı yapıvorlar? Viyana için üazetemiz, Türk havacılığmı yükseltmek Kahraman havacılarımıza 15 mayıs 1919. yapılan Alman fılimlerinde, Avustur ve kuvvetlendirmek için, Avrupada ol 9 eylul 1922. yayı Almanva ile birleştırmek düşün duğu gibi büyük tayyare bayramîan, nübir hediyesi Birincisi, acı ve kara; ikincisi, tath ve cesinin tesirini aramak kabildir. Bun mayişleri ve müsabakalan yapmak fikriCumhuriyet, Türkiye turu müsa ak bir gün. lar, Alman ulusuna Vivanayı sevdır ni ileri sürmüştü. Memnuniyetle haber al bakasında birinciliği kazanacak olan mek, özletmek için yapılmış olabilirler Birincisi, esirlik ve felâket; ikincisi, dığımıza göre, uçak filolanmızın bir Tür tayyare bölüğümüze, havacıiığa verFakat Almanya ve Amerikada yapılmış kurtuluş ve saadet günü. diğimiz büyük önemin bir hatırası ololan Macaristana aid fılimlerin çoklu kiye turu yapmaları kararlaştırılmıştır. Bu Birincisi, İzmirin ağladığı; ikincisi, Türkiye turu, bir müsabaka şeklinde olamak üzere güzel bir kupa hediye e İzmirin güldüğu gün. ğuna bakınca, bu işte, güzel ve şirin decektir. RVcar artistlerinin füsunundan faz^ cak ve süel tayyarelerimiz, bölüklerden Birincisi, yabancı bir ordu ve bayraGazetemiz, bu müsaba'kaiara gireMacar pengülerinin büyüsünü aramak mürekkeb gruplar halinde, tura iştirak e(Arkan S inci tahifede) deceklerdir. pek te yanlış olmasa gerektir. cek olan bütün uçak böliiklerimize, İngilizce, almanca, fransızca, ispanTayyare bölüklerimizin takib edecek şimdiden muvaffakiyetler diler. yolca, italyanca ve diğer dillerde vapıl leri güzergâha îstanbul da dahıl olduğu mış kuvvetli ve güzel birkaç filmin için, müsabakalı tura girecek olan bütün Havacılarımızın Türkiye turu, bir iki Türkiyeye yapacağı hizmete değer biAltınorduya ilk gol olurken güne kadar başlıyacaktır. bölüMer Istanbuldan geçeceklerdir. çilemez. Çünkü bu filimlerin tesiri evGüneş Arnavudköy maçı IIIIIIIIIPMrniMIIHMIIllHIIIIIMIIIIIMIIIIIIirilllllllllMiniMMIinillllllMIIMIIPIIIIIIIICIHIIIirillMIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIMIIIMimillMllllllllllHltllll Dün Taksim stadyomu kalabalık günParis 8 ( F . îstanbul) Sovyetlere rensel (cihanşümul) olacaktır. Evvelâ gazetemızm tertıb ettığı Hava Türkiyeyi, Türk inkılâbınm azameti varlı, yatağanlı, korkunç ve iptidaî in iştir. Ayni zamanda, işte görüyorsunuz karşı dostluk duygularile tanınmış olan lerinden birini daha gördü. Türkiye futkupası maçlanndan Güneş ve Arnavudki, mukabil propaganda, medenî varlıni, Türk milletinin büyüklüğünü, bü sanlar sananlar pek çoktur. Heryo, Pol bonkurla Bonnetnin Ce bol şampiyonasının finalini oynıyacak oFenerbahçe Altınordu maçile köy takımları karşılaştılar. tün dünyaya tanıtmak, medenî ulusu Birkaç yıl önce, ilk Güzellik Kraliçe ğımız için, bazan böyle müdafaa mese nevrede bulunuşu bazı önemli hâdisele lan muzu ve güzel memleketimizi herkese mizin resmini basan bir Amerikan ga lesi bile olmaktadır. rin cereyan etmek üzere olduğunu gos hava kupası için çırpışacak Güneş Ar Güneşliler, Kurtuluşa çıkardıklan tasevdirmek için, sarfedilecek emeklere zetesinin okuyucularına <görüyorsu Hulâsa, filim gibi, bilhassa halk küt termektedir. Söylendiğine göre, Fransız navurköy takımlarınm maçını görmeğe kımlarile oynuyorlardı. Oyuna başlar başve paralara, acıvacak bir Türk yoktur nuz ya Türkler zenci değil, beyazdır» leleri üzerinde çok müessir olan bir va delegeleri Cenevrede Sovyet delegelerile gelenlerin sayısı beş bine yakındı. Bal lamaz hemen hakimiyeti ellerine alarak sıtadan istifade ederek kendimize proEcnebi gazetelerinde lehimizde yazılan dediğini unutmamalıyız. konda Tüze Bakanı Şükrü Saracla dost Arnavudköy kalesi önünde oynamağa Yaptığımız fevkalbeşer gayreti, Ata paganda yapmak boynumuza borc ol Sovyet Rusya ve Küçük Andlaşma er Sovyet Rusyanın Ankara büyük elçisi başladılar. Fakat sıkı ve fedakâr bir müyazılara ve basılan kitablara rağmen kânıharbiyeleri arasında bir konferans Türkiye ve Türkleri, Avrupa ve Ame • türkün Türkiyesini âleme tanıtmak, muştur. (Arkan 8 inci tahifede} Karahan Yoldaş ta vardı. ABtDİN DAVER toplamak meselesini görüşecektir. rika hâlâ tanımaz. Bizi, oralarda, şal yaptığımız inkılâb kadar, lüzumlu bir Tayyare filolarımız Izmirin bayramı Türk Izmir Türkiye turu yapacaklar Güzel Izmir,bayramın kurtuluş Bir hava müsabakası şeklinde cereyan edecek olan bu Türkiye turuna bir iki güne kadar başlanacaktır kutlu olsun < Fenerbahçe Türkiy şampiyonluğunu kazandı İ s t a n b u l ş a m p i y o n u İzmir birincisini 3 1 y e n d i , Güneş t e A r n a v u d k ö y ü n e 3 1 galib geldi Cumhuriyet Fransa Rusya ve Küçük Itilâf