2 Ağustos 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

2 AGĞUSTOS 1 Ekonomi bahisleri Ekonomni bahisleri - Kliring anlaşmaları Dr. Orhan CONKER Birkaç yıldanberi hemen M bü. tün devletler dış tecimlerini düzenle tnek için iki taraflı kliring anlaşma- larına baş vurmuş bulunuyorlar. — Nor- anal devirlerde ülkelerin dıy borçları ve alacakları arasındı otomatik surette işliyen kliringlerle bu son zamanlarda meydana çıkarılan kliring — anlaşmaları arasında pek büyük farklar vardır. Dev. letleri karşılıklı kliring anlaşmaları yap- mağa sevkeden başlıca sebeb - paraları nt korumak isteyen bazı ülkelerin dövü. kontrolünü ortaya atmış olmalatıdır.Dö. viz kıtlığından dolayı bir çok devletler z yabancı ülkelere olan finansal borçların ödenmesini ya kısmışlar veya büsbütün kesmişlerdir. Öte taraftan fertlerin yap tıkları giritleri ödemele Için ulusal pa- ta vererek alabilecekleri döviz miktart da azaltılmıştır. Sonuç olarak yalnız finansal borç- ların ödenişi kısılmış olmakla katma- mış, fakat arsrulusal tecim alanımda sa- tılan birçok malların karşılığı da Bdene memiştir. Bu türlü alacaklara yeni bir de ad takılmıştır; “donmüş (ereances gelecs). İşte hem bu " donmuüş alacakları” alacaklar., kurtarmak, hem de çıkatların bir kısmı- f olsün yapılmasını sağlıyabilmek için iki taraflı kliring baş vurulmuştur. anlaşmalarına Klirin anlaşmaları yepılmasını gerekticen başka bir #ebeb de durluklarını kaybet- miş olan paralar yerine arsulusal te- cimde doğrudan doğruya “eşyaya karşı eşya" (troc)alış verişinin konmak isten- mesidit, Kliring anlaşmaları bazı devletlerce Grş tecimlerini düzenleştirmek için de kullanılmıştır.Burada kliringin gördüğü hizmet kontenjan veya gümrük resim- kirinin hemen hemen aynıdır. Bu saydığımız sebeblerin —üstünde ise hükümetleri kliring anlaşmaları yap- mağa zorlayan bir korku hissi olmuştur. O da memleket ürünlerine dış pazarların birdenbire kapanıvermesi korkusudur. Bir çok Ülkeler böylelikle bu tehlikenin Bönüne geçmek ve büyük paraların dur. suzluğundan meydana gelen karışık ar- srulusal piyasada az çok tutunabilmek istemişlerdir. Şimdi kliring rejiminde eşya karşılık larının ödeniş şeklini görmeden önce nor. mal zamanlarda arsıuluşal eşya alışverişi ile ödenişinin nasıl olup bittiğine kısaca bir göz atalım. Normal zamanlarda, ülkeler arasında İki türlü eşya hareketi görülür. giritler ve çıkatlar. Çıkatların karşılığı >döviz olarak ülkeye girer, giritlerinki ise dö- viz olarak ülkeden çıkar , Kliring rejiminde yine giritler ve çık:ı( lar bulunmakla beraber bunların karşılık. ları döviz olarak ülkeye girip çıkmaz, fa- kat “Calase de compensation” rolünü gö- ren ulusal veya merkez Bankalarına yatı- Tılır. Şöyle ki girit yapan tecimer bunun karşılığını ulusal para olarak Merkez Ban kasına yatırır. Çıkat yapan tecimer de Sattığının karşılığını gene ulusal para o- İzrak Merkez Bankasından alır. Bu su- & tetle giritler ve çıkatlar dövizsir olara Yapılmış olur, Kliring anlaşmalarınn bir ülkenin dış teciminde yaptığı etkiler pek çoktur. Aralarında bir klirinğ anlaşması yap- Mış olan iki ülke teciminde artık döviz zorlukları ortadan kalkmış olacağından bunlar arasındaki alış verişler artmak istidadını gösterir. Eskiden başka ük kelerden daha ucuza bile aldıkları bir Sürü eşyayı birbirlerinden alırlar. Tecimerler üstelik aradaki kliring am laşmasını, alacakları için bir garanti sa- Yatlar.Ve o ülkeye olan çıkatlarını bir kat daha arttırırlar, İ Klringin dış tecim balansı Üzerin deki etkisi de incelenmeğe değer: Me- selâ, Fransanın, klirinğ anlaşmaları ya- Pilmadan önce (sonradan klirinğ an> lapması yapılmış olan devletlerle olan) tecimi 1931 de 3.936.000.000. franklık bir açık gösterirken, 1934 de 216.000.000 inmiştir. '""“": kliring anlaşması yapmadığı ülkeleri Je Olan tecim açığı aynı zaman için (yani 1931den 1934 de kadar) ancak ANKARA Bütün gazino, bat çe Üfüıılı%rimizih Almanyaya gö gireli şartları 8 (Başı 2. ci sayıfada) şartları yakından bilen bir kimat şup- he etmez İri satış imkân ve emniyeti mevcut olduğu zamanlar — bütün kuv- vetler — kendiliğinden müessir olurlar. Bu-sebebten dolayı çıkatların kıymetini artırma işinde örgüt tarafı daha farin önemle belirmektedir Türkiye ile Almanya arasındaki te cim ilgilerinin genişlemesi ve gelişme yalnız mallar et sinde en önemli bağlar ir de ahcıların kendi şah r. Çünkü onlar şahsiğ il Üretim şeklini düzenledikleri gibi üre re Üzerinde de etki yaparlar Bu sebeblerden ötürü üretimin art rılması ve iyileştirilmesi için yaprla cak gayretler yerine hafcanmış olacağı Kibi bu hususta harcanacak paralar bo- şa gitmiş olmıyacaktır Almanyanın alacağı mallar karsı lığında mal çıkaracağı göz önünde tu tulmalıdır. Üretim s#ahalarımın büyü tülmesi, üretimin iyileşmesi için takip olunan tarım tarzlarının düzeltilmeşi şüp! ve bütün bu işler için tarım makinele rinin İüzumu ortaya çıkacaktır, Bunlar göz önünde tutlunca, almam tarım ma- kinelerinin satış sahalarını artırmaları ihtimali meydana çıkar . Türkiye ile Almanya arasındaki te cim değişlerinde Türkiye tiftik ve keçi kıllarının Almanyaya — çıkarılması da büyük bir önem — sahibidir. Almanya dünya tiftik Üretiminin başlıca yoğal teci ve alıcısıdır. Buna karsılık Türki- ye tiftiklerinin en büyük alıcısı İngil- teredir. Şu halde bakikiğ alıcı ile satıcı arasında maksada elverişli bir ilgi kur- mak tamanı artık gelmiş demektir. İngil. terenin güney Afrikada bu ham maddeyi Türkiyeden beş kat fazla ürettiği ve böylece Türkiye tiftilderinin bütün &- retim mikdarının yüzde 14 a düştüğü göz önünde tutulursa artık bu durumun bir an önce değişmesi lüzumu daha fFax. la göze çarpar. 1934 senesinde Türki- yeden doğrudan doğruya Almanyaya tiftik çıkarılmıştır. “Aşağıdaki cedvel Almanyanın ham maddeler giretinde ki artışı göstermekle beraber Türkiye- nin payrnın da 6,5 defa artmış olduğu nu göstermektedir. — 1934 — senesinde bu malların fiatı yüzde *0 nisbetinde Siz hir zamana ihtiyaç gösterecik artmıştır. Sene — Giret Türkiyenin — 100 kilo mikdarı payı için Hat Mark 1932 — L000.000 — #ç11 100 1933 — 1600000 — 9612 100 1934 — 6.800.000 — ©557 140 Türkiye tarafından alman atıcıları- nın istedikleri vasıflarda mal üretilmiş olursa herhalde yün ve pamuk için de ayat dürümün ortaya çıkacağı — şüphe edilemez. Bu hususta en birinci lüzu - mu olan şey koyun yetiştirme usulü nün iyileştirilmesi ve bir pamuk Üre timinin örgüte bağlanmasıdır. Bugün Almanyanın yün ihtiyacının ancak yür de 1,$ ve pamuk ihtiyacının da yüzd- 2 sini Türkiye Ürünleri vermektedir. Türkiyenin yetiştirdiği ve yetişti ceceği bir çok tarım ürünleri için Al . manya büyük bir alıcı olabileceği gibi bu güzeyde Almanyanın Türkiyeye çı katları da artacaktır. Her İki memleketin üretim imkân- İarına sahib olduğu maddeleri yetiştir- mek ve gereklikleri göz önünde tutmak suretiyle karşılıkir tecim ilgilerinin sağ- lam temeli kurulmuş olacaktır. 8.804.000000 — franktan — 4.713.000.000 franga inebilmiştir. Görülüyor ki kli. çing anlaşmalarının Ülkeler acasındaki tecimin düzenleşmesinde epi yardımı ol. maktadir Bütün bu faydalarına karşın kliring anlaşmalarının arstulusal tecim için kö- tü tarafları da yok değildir. Möselâ böy- de bir anlaşma yapmamış olan devlet- lerin tecimi gittikçe daralmaktadır. Çüa. ki kliringle birbirlerine bağlanan Ülke ler tecimletinin hemen hemen bütününü aralarında yapmağa kalkışmaktadır. Bu durumda her ne pahasına olursa ve lokantalardan isteyiniz. SAYIFA İÇ HABERLER Ürünlerimizin karıştı- rılmaması için Ekonomi bakanlığı “meni tag- şiş,, kanununu yeni baştan incele- meğe başlamıştır. Kanunun mad - deleri bugünkü ihtiyaçlara göre değistirilerektir. Ürünlerimize ulusal marka konacak Çıkat maddelerimizi standari- ze etmeğe çalışan ekonomi bakan- lığı gönderilen mallar için bir ulu- sal marka ortaya koymağı karar- laştırmış ve bınur üzerinde çalış- mağa başlamıştır. Bunun için bir de öğrenek hazırlanacaktır. Brüksel köycülük kongresi Brüksel — ve Lüksemburgda toplanan köy yaşayışını güzelleş- tirme kongresine hükümetimiz a- dına gönderilen iç bakanlığı yer- sel yönetgesi genel direktörü B. Naci Kıcıman dün Avrupadan dönmüştür. Kongredeki diğer ü- yemiz B. Nusrat Kemal Felemenk ve Almanyada köycülük hakkın- da incelemeler yaparak bu ay için- İzmir panayırına girecek devletler 9 eylül İzmir panayırında « - ya sergemek için sergi komitesine şimdiye kadar Yunanistan, İtalya, İspaaya ve Lehistan tecim ve en düstri odaları tarafından başvu - rulmuştur. Erzurum - Sıvas tahvilleri Dört milyon beşyüzbin liralık Sıvas - Erzurum tahvilleri yakın - da piyasaya çıkarılacaktır. Resmiğ dayrelerin yap- tıracakları haritalar Harta Genel direktörlüğünün, kendisine verilen ödevleri Avru - padaki kurumlar derecesinde ba- şaracak gereç ve işyarları - oldu - ğundan, dayrelerce türlü ihtiyaç - lar için yaptırılmasına lüzum gö - rülen haritalar yaptırılmadan ön- ce harita genel direktörlüğiyle gö- rüşülmesi başbakanlıkca karar - “laştırılmış ve bakanlıklara bildi - rilmiştir. Uraylara dağıtılan paralar İç Baaknlığı 934 finans yılının son üç aylık devresi olan mart, ni- san, mayıs aylarının gümrük ve . simleri üzerinden yüzde 10 uray paylariyle 9ay içinde yüzde 15 1.336.706 lirayı uraylara dağıt - mıştır, Bu dağıtmada — İstanbul'a 251,952, İzmire 55.384, Ankaraya 26.922, Sayhana 26 154. Rersaya 22,122. Konyava 17.022, Edirne- ye 12.480 lira düsmüştür. olsun çıkat yapmak zorağında olan dev- letlerin giriştikleri önürdeşlik sonucun. da ise fiatlar düşdükçe düşmektedir. $urası kesindir ki kliringler genci ba- kımdan dünya tecimini ılırılmı!şl'.ırrln_ Zaten uluslar kurumunun vaptığı bir an kete verdikleri cevebda, klirinğ anlaş. maları yapmış olan bütün hükümetler bunu katlanıİması zorağı bir siztem ols- rak saydıklarını ve normal tecim metot- latına bir an önce dönmek İçin bundan İlk fırşatta kurtulmağa çalışacaklarımı bildirmişlerdir. SAAŞUURUR ÇO D (Yenişehirde Ord Tokantasında hususi direktörlükleri — , Şimdiye kadar beraber çalış - makta olan nüfus ve iskân genel direktörlüklerinin ayrılması hak - kında yeni bir lâyiha hazırlanma. v1 düşünülmektedir. - Nümune hastanesinin yeni uzmanları Ankara Nümune hastanesi fi - olan doktor Lakör şehrimize gele- rek ödevine başlamıştır. Doktor Lakör Berlinde Virhov hastane - rektörüdür. ve bu şubede arsrulu- sal üye olan bir uzman- der, Fiziyoterapi şubesinde hidro- terapi, mekanoterapi, radyomet - rapi, elektroterapi ve röntken kı- sımları vardır. Hastanenin kulak, boğaz, bu- run uzmanlığına atanmış ve ken- disiyle aözbağı imzalanmış olan Doktor Maksmayer'in de bugün yarın şehrimize gelmesi beklen - mektedir. Hastanemiz için daha başka uzmanlar da getirtilecek - tir. Türk avukatlar birliği şehrimizde toplanacak arsrulusal ertik kurultayına gön - derilecek üyeleri seçecek ve birlik işlerine yardımcı örgütlerin osası- nt hazırlıyacaktır. saatleri Diış Bakanlığında bu ay ba - şındanberi çalışma saatleri sabah. ları, 9,30 - 12,30 ve öğle sonları, 14,30 - 18,30 olarak değiştirilmiş- tir. İç Bakanlığının hazırla- dığı yeni iki proje İç Bakanlığı iki yeni kanun pro hazırlamaktadır. Bunlar - dan biri işyarların sicil — kanunu, diğeri “mülkiye heyeti teftişiye,, kanun projesidir. Tarım Bankasındaki sınaç Tarım Bankası merkezi - için alınacak on işyarı seçme sınacı dün yapılmıştır. Yurdun her kö - şesinden başvurmalar — olmuştur. 500 istekliden 250 sinin gereken vasıfları — taşıdığı görülmüştür. Yalnız Ankaradan sınaca giren - lerin sayısı 53 dir ve 3 çü bayan - dır. Sınaç sonucu 15 ağustosta belli olacaktır. Paşabahçe fabrikasını korumak için Başbakanlık, 1 temmuzdan - beri işlemeye başlıyan Paşabahçe cam ve şişe fabri n Avrupa fabrikaları gibi iyi cins cam ve şi- şe çıkarmağa başladığını bütün resmi dayre ve kurumlara bildir . miş ve bu fabrikanın Avrupa şişe damping sıyasasına karşı korun - ması için resmi dayre ve kurum - larca satın alınacak eşvanım kap ve karatujlarının bu fabrikanıa yaptığtı kap ve şişeler içine konul - masının şart konulmusmı bu day - re ve kurumlardan bir genelge ile istemietir. BİRASI: Sıcaklarda serinlik. her zaman n;—.şe ve sıhhal verir. Nüfus ve iskân genel | ziyoterapi şubesi şefliğine atanmış sinin fiziyolerapi enstitüsü eski di- Türk avukatlar birliği 26 ağus- tosta şehrimizde toplanacaktır. Bu toplantı Avrupada yapılacak olan Dış Bakanlığının çâlışma Zile'de peçe çarşaf kalkıyor Zile, 1 (A.A.) — Zile kadınla. rı kötü bir görenek eseri olan pe - çe ve çarşarfın kaldırılması — için ilçebaylık ve şarbaylığa başvur - muşlardır. Şar kurulu | ağustos - tan sonra peçelerin ve önümüzde- ki cumuriyet bayramına kadar da çarşafların atılmasını kararlaştır - mıştır. Bu karar kadınlar arasın - da büyük bir sevinc uyandırmış - tır. Şimdiden çarşafları çıkaran - lar çoktur, peçe kalmamış gibidir. Atabey bayındırlanıyor İsparta, 1 (A.A.) — Merkeze 23 kilometre uzaklığında olan ve tarihi bir kıymet taşıyan muş ve halkı açık arklardan alı - man sudan kurtarmayı kararlaş - tromıştır. Bunun için kamun su - yun fenniğ bir şekilde kamuna getirilmesi için beton filitre ha - vuzları yaptırmıştır. Şimdi beton günklerle kamuna getirilmesi kal . mıştır. Bu suretle atabeyliler ya - kında arklardan alıann sudan kur tularak fenniğ bir temiz suya ka- vuşacaklardır. Ankara defterdarlığında sınaç Ankara defterdarlığı bu beşinde ilçelerde açık bulunan tahsil ispekterlikleri için bir sınaç açacaktır. Çatalca tümen Isparta'da spor Isparta, 1 (ALA.) —Dün he parta akıncılar idman birliği ile Isparta #por kulübleri arasında bir maç '.y::ılıııı.lı-. rla spor, idman birliğini ikiye karşı üçle yenerek bölge şampiyonu olmuştur. Ispartada bulunan bölge sporcuları onuruna halkevi tarafından bir çay şöleni verilmiştir. Sölen çok içtem bir ha. va içinde ııçııîLıonç ve dinç o - LA _k v hakla anılmıştır, A Çıkat tecimerlerinin ne gibi vasıfları olacak? Mayis ayı içinde toplanan te cim ve endüstri kurultayı çıkat te- cimerliği ile Uğraşacaklarda bazı özel sıfatlar aranılmasını dilemiş. ti. Ulusal ürünlerimizi dış piyasa. lara gönderen kimselerin angaj- mantılarını vaktinde yerine getire- bilmelerini ve yahancı tecimerle- rin güvenlerini kazanmalarımı, bu işleri başarmağa yetecek kapital ve yönetecek bilgi sahibi olmala- rına bağlı gören ve çıkatçılığa ö- nem veren ekonomi bakanlığı me- sele üzerinde etüdler yapmakta- dır. Bilindiği üzete İtalyada ve başka Avrupa memleketlerinde durum hövledir BU GECE NÖBETCİ ECZA Evİ Anafartalar caddesinde İSTANBUL sera evidir. i vevi bahçesinde ve Örduevi karşısında mühendisler birliği tertihat ve teşkila tımız hberkesi memnun eder,) : K