11 Haziran 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

ULUS :MRAN 1985 SAL! Ankaranın su davası kotarılmıştır | yapıları bittikten | sonra her ankaralının günde 150 litre harcayabile | ceği kadar su bolla- ( Başı 1, incidedir) — Ulu Başba - kanımiz, Sayın Baylar, Öncelik söyliyeceğim birkaç söz, pek belli ve tabiiğ - görlül- ve de tekrarlamayı faydalı ve yerinde bulurum. BSu hayattır; su olmayan yerde yâ- râtık yaşayamaz. Tabiğatın en bol haznesi sudur. Tabiğat suyun tikesi- ni kaybetmez. — Yer yüzünü kaplayan su, buğu halinde yüksclir; sonra yağ - mur, kar şeklinde yere düşer ve ora « dan da denizlere — kadar yol alır. Bu durmayan devir bütün yaratıkların ya yamastat sağlar; bazı sebebler bu düze- ni bozabilir, işte o zaman felâket baş- lamış demektir. Dünyada bu felake- te uğrayanlardan biri türklerdir. İlk türk ülkesinde sular çekilerek yer, kız- Çın çöller haline gelince türk, uçmağ gibi yeşil yurdlarını bırakarak göç - mek zorluğuna uğradı. Sulak yerlere Boğruldu; nerede su buldu ise orada kondu. Eski bir atalar sözü- (Saz bi- ten kaz öten) sulak yerlerin türk uğ- rağı olduğunu anlatır. Susuzluk tür- kün ilk ve zorlu düşmanlarındandır. Türk her türlü savaşta Üstün iken susuzluk onu yenmiştir. Çünkü tabi- ğatin bükmüdür. Bu günlerimizde bile yurdun or « mansız kalmış, havadan düşen suyun mikdarı pek az olan yerlerinde (çok yıllarda 250 milimetreyi geçmez) hele Anadolu yaylasında susuzluk derdi du- yulur. Bu yüzden sıkça sıkça kıtlığa, büyük zararlara uğratız, Ankara hükümet — merkezi olunca bu hal bütün çetinliğiyle bir kere da - ha ortaya çıkmıştır. Cumuriyet hükü - metinin lİk günlerindenberi Ankara - da aldığı tedbirler bir derece — azalan su sıkıntıst şimdi on yıllık tarihçerini ve gidişini söyliyeceğim işlerin bit « mesiyle kökünden başarılmış olacaktır. Anakara 1928 de hüklmet merkezi olduktan sonra 30.000 lik nüfusu bir- denbire yükselmiş ve 1927 de resmiğ istatistiklere göre bu mikdar 75.000 ne çıkmıştır. Bu zamanda şehri besliyen yu 1890 da kârgir kanllarla şehre ge- tirilmiş olan Hanımpınar ile Elmadağ- daki Kehlizpınar suları idi. Bu sular şehir içinde bir krsmı font ve bir kısmı demir borulardan — yapılmış düzensiz bir örü ile çeşmeleri beslemekte idi. Düzensiz ve sağlığa uygun olmuya- rak dağıtılan bu sular hükümet merke- zi olmadan önce de Ankaranın ihtiya- cına ancak yetişirken nüfusun birden - bire çoğalması şehirde büyük bir su sıkıntısı doğurmuştur. Su sıkıntısmı gidermek ve şehre ge len suları sıhhiğ bir hale getirmek ü - zere belediye tarafından şehrin su- işi 1925 de bir üstenciye — verilmişti. Bu üstencinin yapacağı — belli başlı işler Kosunlarda bir yeraltı kaptajı yap- mak, Hanımpınar ve Şahaede birer tu- lumba istasyonu kurmak ve Kosunlar- dan şehre kadar 600 mm. kutrunda bir boru döşemek ve Yenişehirde 1000 m* lik bir depo ile şehir içinde bir kısım örü meydana getirmek idi. Bu işlerden Kosunlarda ancak bü - yükçe bir kuyu ve bir süresiz galeri ucu ile $00 metrelik bir boru tüneli, Hanımpınarda ve Şahnede muvakxkat mahiyette, birer tulumba Istaayonu, es- kişehirde birkaç boru Yenişehirde kız- miğ bir örü ile 1000 m* lik bir depo ya- prlmış ve ayrıca bu işlere ilave olarak Conkaya için ufak bir tulumba istas » yonu İle iki küçük depo yapılmış ve 1028 de finansal sebeblerden dolayı ya- p: durdurulmuştur. — Eksik kalan bu işler dolayısile şehre gelen suyun mik- darı hele yaz aylarında yetmediği gi - bi şehir içinde de örünün tam olma - ması yüzünden her tarafa suyun akıtıl- masına imkân görülmüyordu. Bu yüz - den su işinin esaslı bir şekilde kota « rılması için hükümetçe kökten karar ve tedbirlerin almması gerekli görül - müş ve şarbaylığa aid olan bu işle İç İşler Bakanlığınca doğrudan doğruya uğraşılmış ve © zamana kadar yapıl - mış etüdlerle memleketteki bazı uz - manların raporlarına dayanılarak şehir su kurma işinin finansal tarafının sağ- larunasına çalışılmış ve 1930 senesinde bir kanunu mahsusla bu tesisata sar - fedilmek Ürere — ? milyon liralrk hir kredi alımmıştır. Böylece kredisi elde edilen şehir su İşinin ne gibi bir pro- gram altında ortaya çıkarılması lüzüm- geldiği meselesi 1931 senesinde Nafıa Bakanlığınca esaslı bir şekilde ince - Tetilmiş ve verilen Traporda bu iş iki noktada esaslandırılmıştır. Birincisi: Kosunlar kaptajının bi - tirilmesiyle Hanımpınartında yeni kap- taj ve tulumba tesisatr yapılması ve el- deki diğer yarım işlerin düzeltilme - si ve bitirilmesiyle yeni örü ve depo « larım yapılması. İkincisi; Elmadağdaki eski kaynak- lardan başka kaynaklar — araştırılması ve yeni bulunacak — kaynakların eski kaynaklarla beraber — kaptajiyle şehre getirilmesi ve bu sularla şehrin ihti - yacı tamamlanmazsa Ankarayı yakın yerlerden besliyecek kaynakların ara- nıp bulunması. Bu programı olduğu gibi kabul e - den yüksek hükümet sü meselesinin ö- nemini göz önünde tutarak işin Ba - yındırlık Bakanlığı kantrolu altında bir komisyon tarafından yapılmasını doğru görmüş ve bu iş için ayrılan 2 milyon liralık krediyi komisyon emri- ne vermiştir. Bu durumda Ankara şeh rinin suyunu sağlamak için deminden söylediğim Iki esaslr işi yapmak hâlâ (İçme Su Komisyonu) adiyle çalışan kurumumuzun ödevi olmuştur. Komisyon 1931 haziranımnda işe baş. lamış ve derhal programdaki işlere gi- tişmiştir. Yapılan işler şöyle özetile- bilir: Eski işlerden; — Kosunlar yeraltı kaptajını bütünlemiş ve suyu sıhhiğ bir surette şehre verilmiştir. Hanım - pınarında yeni bir tulumba — istasyonu kurmuştur. Çankaya tulumba istasyo- nunun kapasitesini ihtiyacı karşılamak fizere yeni makine koymak — süretiyle büyütülmüştür. Eskişehirdeki örüleri düzeltilmiş ve bütün cski depolar ta - mir edilmiştir. Mamakta 600 mm lik boru hattı için 2 kilometrelik yeni bir kısım döşen - miştir. Yeni olarak yapılan işler ise: Elmadağ kaynaklarının sularını gö- türen 40 kilometrelik bir boru hattı dö- şemiş ve Çankaya'da 1900 metremikâp- hık bir depo yapmıştır. nacaktır. Fapılacak kurağın maketi Çankaya ve Kavaklıdere böl- için S kilometrelik su Eskişehirde 2400, 3500 ve 180 M" lık ve Cebeci'de 430 M" hık depolar yap mıştır. Kale ve Cebeci depolarına su çıkar - mak için suyun kendi kuvvetiyle çalışan ikdi hidrostat tesisatı meydana — getiril - miştir. Şehrin kale, Cebeci taraflarındaki yukarı örüleri ile orta bölge ürüsü ya - pilmıştir. İkinci olarak yeni kaynaklar aran - ması meselesine gelince bunun başarıl ması çok güç ve sonucu kazançsır ol muştur. Komisyon Elmadağdaki araş tırmalar sonucunda bulduğu kaynaklar la beraber eskilerden Kozunlar, Hanım pınarı işlerini bitirdiği halde — toplanan su mikdarının: günden güne genişliyer şehrin hele yaz mevsimlerindeki ihtiya- cına yetmediğini görmüştür. Bundan ötürü Bayındır ve Kayaş — vadilerinde devamlı araştırmalar yapmış ve bir ta - kım sular bulmüş ve ilk bakışta bunla - rın şehrin bugünkü ihtiyacına yeteceği iktimal dahilinde görülmüşse de yapılan devamlı rasatlarla bunların sağlam — ve her zaman yeter derecede #u verecek kaynaklardan olmadığı anlaşılmıştır. Ru nun Üzerine komisyon araştırma alanı - nt genişletmek gereğini görmüş ve bu suretle bir taraftan kızılırmak ve Sakar- ya nehirleri üzerinde araştırmalar yap: makla beraber Ankaranım hemen yanı - başında kurulan Çubuk barajında topla nan sulardan da (aydalanmak tarafın: görönüne almıştır. Kızılırmağın suyu bol ve her — vakit şehre yetecek suyu bulunduğu halde ya- pılan etütlerde Ankara'ya $7 kilometre uzaklıkta Trmak istasyonu - ilerisindeki köprü yanından alınacak suyun — birçok tulumba istasyonları vasıtasiyle Lala - han beline kadar borudaki zaylatla be - raber 650 metre bir yüksekliğe çıkması lâzım geldiği ve Kızılırmak — kenarında yapılacak filitre tesisatı ile Ankara'ya kadar boru hatları tulumba istasyonları ve depo dahil olmak üzere inşaatm 2 milyon liraya mal olacağı görülmüş - tür. İşletme masrafının ise — senede 200000 Hrayı geçeceği saptanmıştır. Sakarya etlidü de aşağıı yukarı Kı - zılırmağa benzemektedir. Yalnız burada uzaklık 101 kilometreye vardığı halde yükseltme derecesi aynıdır. Uzunluğun artması yüzünden masrafr 3.7 - milyon türk lirasına çıkmıştır. Çubuk barajı ise Ankaraya yakınlı: ğiyle beraber aynı mikdar suyu almak ve temizlemek için yapılacak - tesisatın bedeli 863.000 liraya varmakla beraber senclik işletme masrafı da en çok 50.000 lirayı geçmiyecektir. Aynı mikdar su yu aynr güvenlikle sağlamak kudreti ne sahip bulunduğu etütlerle saptanmış olan 3 kotarma gekli gözönünde tutula- rak biribiriyle karşılaştırıldığı zaman Çubuk kotarma şeklinin daha ucuza mal olması işletme masrafının azlığı ve şehre yakınlığı dolayısiyle işletme işinin kolaylığı noktasından diğerlerinden Ü- tün ve elverişli bulunduğu görülmüş ve bu sebebten Çubuk barajından su alın - ması suretiyle şehir İhtiyacının — karşı - lanması uygun bulunmuştur. Bayım - dırlık Bakanlığı tatafından keyfiyet yük- sek hükümete bildirilmiş ve hükümet çe de bu işin yapılması kabul edilerek gereken kredi bir kanunla verilmiştir. Bu kanuna göre yapılacak işin şekli aşa Bıdaki esaslarda toplanmaktadır. Birinelisi: Suyun Çubuk barajından G KeR SAYIFA 3 Yeni macar elçisi Yeni Macar elçisi dün Atatürk'e güven mektubunu sunmuştur. Res şebhir yakınına kadar getirilmesi. İkincisi: Şehir yakınında yapılacak su süzgeçiyle suların süzülmesi ve mik- roplarınm öldürülmesi ve sonra — şehre verilmesi. Çubuk bendinden su, döşenmekte ol- duğu karşımızda görülen 10 kilometre - lik çelik boru ile filitre istasyonuna gele cektir. Bu borular, saniyede 366 litre su verebileceklerdir. Bu sudan 150 lit resi istasyon yanında kurulması düşü- nülen gençlik parkı havuzuna, 216 lit- resi de şehre ve yöresine verilecektir. Şehir ihtiyacına ait su filitre istas - yonunda önce havalanacak sonra ha vuzlarda durulacak ve filitreden geçiri lerek tamamiyle duru hale konacak ve ondan sonra da klorla ilâçlanarak ş“hir depolarına tulumbalarla basılacaktır Bu filitre tesisatı günde 24,000 M' « su verecek kapasitededir. Eldeki kay - naklarda ortalama günde 8,000 metre mikâbı su alınmakta olup su süzgeçin den alınan su ile beraber Yansen proje- sine göre şehir meydana geldikten $0 sene sonraki nüfus miktarına göre adam başına günde 150 Hitre ga vermek sure- tiyle şehri beslemek imkânı elde edil - miş bulunacaktır. Keş zamanında eldeki kaynakların suları fazla olduğundan Çu- buk barajından az su almacaktır. $0 se ne sonraki ihtiyaca göre yıllık Çubuk barajından alınacak suyun 3.200.000 metremikâbına varacağı dikkate alınırsa Ankara şehrinin nüfusu ne kadar çoğa- Trrsa çoğalsın 13,500,000 M' oylumu a lan barajdan uzun bir devre için şehre her zaman su verilebilecek ve şehir hiç bir vakit su sıkıntısına girmiyecek her vakit bir su bolluğu içerisinde bu Tanacaktır. Baylar. Cumurluğun en başlı işleri arasına girten Ankaranın su işini başarmak Ulu Başbakan İsmet İnönü'nün en hayırlı ve devamlr amacı olmuştur. Ankaarya akı - tılacak her damla su Başbakana büyük sevinçler verir. Bir su damlasından fış. kıracak hayat izlerinden büyük ferahlık duyarlar. Ankara su işlerine başladığın- danberi bu mesşlenin iyi bir sonuca vâarması için ödev sahibi olfan çok sayın bakanlardan ve işyarlardan her birinin ayrı ayrı gösterdikleri ilgi ve kolaytlık - farın değeri pek üstündür. Başta ulu Başbakan olduğu halde hepsi de Anka- rada yaşıyan veya yaşıyacak insanların en yüce minnet ve teşekkürlerine hak kazanmışlardır. Bu eser türk ulusunun yapıcılıktaki yetenek ve bilgiye dayana- Tak yürüttüğü Bayındırlık yolunda tür- kün gözbebeği Atatürk'ün yüce adımna dikilmiş sonrasız bir anıt ve gelecek ne- sillere de bir armağan olarak kalacak - tır. Ankara'ya, Ankara'da yaşıyanlara kutlu olsun. ANKARA RADYOSU Bugünkü program: 19.90 - Çocuk saati 1940 - Musiki: G. Faurt Sonate Viotonsel: Edip Sezen Piyano: Ulvi Cemal 20. —- Maliye vekâleti saati 20.10 - Musiki: Sehumann Fantaisie stücke Piyano: Ulvi Cemal Keman: Necdet Remzi Violonsel: Edip Sezen 20.30 - Dans musikisi 20.50 » Haberler mimiz Elçinin süel kıta tarafından selâmlanışını gösteriyor. ——— — — — —— — —— ——— Hıııva- tehlil—:esini bilen üyeler BB. Mustafa Demircioğlu Kızılbey caddesi No. 42 demir işleri Amkara Sü, Fuat Tuksal Denizli ilbayı, 50 Muhit- tin Balkan defterdar 20, Naili Küçüka- Ba Şarbay 20, Şevki Erten mektupçu 20, Şükrü A. J. binbaşı K. 24, Rüştü U- lusoy 'T. muhasibi 20, Rasim Sürücü un tüccarı 20, Giyasettin Şarman encümen başkâtibi 20, Hümit J.B.K. yüzbaşı 20, Nuri fiter Varidat müdürü 20, İsmail Ergün birinci tahakkuk M. 20, Sadık, Tevfik, Razi Ura nafıa fen memuru 20 şer, Ferruh Örel vilâyet mimarı 20, Rifat Arman baytar müdürü 20, Cafer Değer Orman müdürü 20, Hüseyin A. Erten M. hususiye M. 20, Mehmet Şa- hal encümen âzası 20, İsmail Ülker ma- liye muamelât M, 20, Etem Mutlu, Hu- lüsi Oral, Sait avukat 20 şer, Kâzım Öylü müftü 20, İhsan Çakır 1.B. muha- sip 20, Şevki Önen Z.B. Müdürü 24, Murat Özmen Z.B. muhasibi 20, Ruhi Derin 'T. Sicil M.M. 20, Fehmi Atabay avukat 20, Salih Urganlıoğlu avukat 20, Halil Tuncar 20, Mazhar Ülgen Sıh- hat ve 1 Mu. M. 20, Hakkı Uğur bükü- met doktoru 20, Feyzi Akrene avukat 20, M. Fahri Sert mütekait binbaşı 20, Kâzrm mütckait binbaşı 20, Osman mü. tekait kaymakam 20, Celâl Gerzile iplik tüccarı 20, Ali Karabacak un tüccarı 20, Mehmet mukayyit oğlu 20, Şükrü Ye- Gin ağır ceza üyesi 20, Nazım Aslan mü tekait hikim 20, M. Celâl Gürsoy tedri- sat müfettişi 20, Faik İlter Z.B. muha- *ibi 20, Emin Erciyeş belediye sıhhat memuru 20, Şakir Saraçoğlu doktor 20, Şükrü travers müfettişi 20, Şeralettin tısma M. doktoru 24, Abdurrahman De- da encümen âzası 20, Hamdi Cetik M. H. Tahakkuk m. 20, Kaşıkçı şirketi un fabrikası 20, Mustafa Davaslıoğlu çif- çi 20, Şemsi Terakki Debagat Ş. 20, Ali Hakkrı asliye HL hâkimi 20, Esat ağır ceza reisi 20, Sabri avukat 20, M. Ali Sezer muallim 20, Şükrü Siter mütekalt yarbay 20, Karakurt şirketi 20, Ahmet un fabrikası 20, Hüseyin Avni yumur» tacı 20, İlyas derici 20, Ragıp Üccar 20. İsmail basmacı tüccar 20, Fehmi Cillov iplikçi 20, Şükrü sarraf 20, Ahmet Baki hırdavatçı 20, Feyzi Öylü hırdavatçı 20, Abdurrahman TüFekçioğlu dişçi 20, Ziya Boyacıoğlu maarif müdürü 20, Fahri Aksoy GERZE kaymakamı 25, Hasan Kazaneı malmüdürü 20, H. Veh- bi Uyanıksoy C.H. partisinden 20, Ne- sim? Baydur 35, Belâl Atsbek Başoku- tan 20, İsmail Şerefoğlu 25, $. Olgun- soy belediye reisi 25, Ziya Karagülle 25, Aptülkadir Lüleci gümrük İ. memu- ru 20, Sıtkı Arat posta ve telgraf M. 20, A, Ragıp Küt hakim 20, Celâ! müddei umumi 20, Dara Baykal Eksper 20, H. “Albayrak maliye tahsil müfettişi 20, Mehmet Tarı bakkal 20, Fuat Ataç GÜ- MÜŞANE 200, Fazıl Yüce 100, Hamit Sami $0 Mehmet Yüce S0, Sami Zarbom $0, Fikri Ataç S0, Fikri Akgün 2S, Mus- tata MENEMEN Baklacık muhtarı 20, Mehmet Çetin Harmandalı, Recep Ulu- çak Süleyman Koyündere muhtarları 25 er, Ali Akın Asralık muhtarı 20, Muş: tafa Yılmaz Yahşelli muhtarı 25, Meh- met Emiralem, Fettah Karakurt Gökte. pe, Halil Okkalı Deyirmendere muhtar. lara 20 şer, Süleyman çavuş —Ayvacık