10 Aralık 1934 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

ON BEŞİ Gündelik DİLDEN DİLE ÇEVİRİM DENEMELERİ 'Bu denemelerde yüzleştiğimiz güclükler çok olduğu oranda bü- Yüktür de. Düşünüyorum ki bu Çevrim çetinliklerinde yalnız de- tilim; başkalarının, sorağın çep- reşik düğümlerini nasıl çözdüğü- Nü bilmiyorum, ancak pek bilmek İsterdim, çünkü sınayısların öğret- tiği buluşlar, bu buluşların verdi- ği alışkanlık karşılıklı - bildiriş birleşecek olursa, belkim de he Miz için çevrim yolları kolaylaşır. Bu umutla kendi denemeleri: Zerine arasıra bir konuşum yürüt- Miye girişiyorum; benim gibi baş- a çevrimciler de smayışlarını “Ulus,, un seplerinde bastırırlarsa dil evrimini hızlandıracak yeni bir dümüşük çıkar , “Verter,, imi gelişi güzel açı- Yor, bir bitiğin ilk topsözünü alı- Yorum: “Ce gue je te disais derni Ment de la peintüre, peut certai- hement aussi s'appliguer & la pod- Sie.,, Bu topsözü önce osmanlıcaya tevirelim: “Sana ahiren resim hakkında söylediğim — (ya söylediklerim) Mmuhakkak şiir hakkında dahi tat. bik olunabilir.,, Birer birer kullanılmış olan 0s- Manlıcaların türkçelerini arıya- n : 1) Ahiren yerine “son günler. de,,, “son bitiğimde,, diyebiliriz; #ncak bu deyimler “derniörement- &hiren,, in tapatıp karşılığı değil- dir, her tüştüye uygun gelemez- r. Son dan bir çağ sözü türetme- iyiz; bu türetişte iki ek kullana- Tun ahiren'in tüm ti'ırkı::csîdir. 2) resim: osmanlıca bir türlü 'deşsin,, ile ”peintwre,, ü ayırde- d_!tek terimler bulamamıştı. Biz timdi dilimizin bu eksikliğini kal- irmağa çalışmalıyız; bu da güc Zörünmiyor: eskidenberi az çok kullandığımız çizgi — (çizmek) e & olarak dergi sizik (sizmek) deyimlerini veriyor; çizgi “ligne, L'fı_ılı."'ı tutulursa sizik “dessin, Bek güzel karşılayabilir. “Pein İure,, için ise ötedenberi türk bi- tklerinde kullanılmış olan bediz Rüzel bir karşılık olur. 3) Hakkında: ötedenberi kulla- n üzerinde, -<den ötürü - gibi ı.)*lıiuiıı Karayim ile Kazan bi- Üklerinden getirdiği sartır da uy- © bir karsılıktır. m“) Muhakkak: Dergide gördü- Müz karşılıklar arasından en Zel bulduğum ök ile terk'i seci- B m; daha gösterisli hir yazıda Vık ki pek elverisli olur. h) Şiir: Avrupa dillerinde kul- —"L!ıı fr. poğdsie, ing. poesy, po- V, ital. poesia hep grekçe “po- ş:t" — yapı sözünden cıkmıs, lâ- Mi * ara yoliyle bu dillere geç- #ir; almanların poesieye arka- t olarak dillerinde yarattıkları N h kunst sözünün verdiği anlam —,P' uzluğu,, ya "koşma uzluğu,, B arabçadan oldıfımız şilr ili, tantma, duyu gibi kavram- anlatan bir köktendir. '!ri"gi bize birçok karşılıklar Yor, bunlar arasiında ayduk, Baç 0 tayrek vakından bakıya de- 'î—;'!:dlar"r- Bizim ünleyişimize Haçi GYdek diye okunmalı olan deyim ayıt-/eyit- kılın sözün- 3) grekçenin yapı'sından a- > ölır bir yönü yoktur; bunun gn"'! bizim yöndem adlarına Sygç, Slan em son ekini - verirsek İnce sında eytim terimini f Atatürk | | kadınlarımıza gönencini bildiriyor Erdemli — kadınlarımızın Saylar seçimine girmelerin- den dolayı ülkenin bütün kurumlarından, yer yer top- lantılardan telyazıları uldım. Gösterilen duş nencim büp Ti dinlığınan yeni gird sul k kd- sıya- alanda da değerli işler başarmasını dilerim. K. ATATÜRK Diş İşler Bakanımızın M. Mak- simos'a gönderi ği telyazısı istanbul, 9 (Telefon) — Atina'dan bildiriliyor: Türkiye Dış'şler Bakanı Tev. Fk Rüşdü Aras Mösyö Maksimot'a gön. derdiği bir telyazısında papas kıyafeti kanunundan ötürü çıkarılan gürültülere tecssüf etmiş ve kanunun Yunanistan a- leyhine olmadığını söylemiştir. ——— — —-——— elde ederiz ki beğenilmiyecek bir yerini görmiyorum. Koşuk tıpatıp almanca Dich tung, fransızca poğme karşılığı o- lur. Tuy-/duy- kökünden tuyuk için de arabça şiir'den kıs- kanılacak bir artam yoktur. Ken- di ünleyişimizce duyuk (— derin- den düyulan pek güzel şilr karşılı- ğı olur. gelen İşte bire kar-ı öztürkçede şiir'e üç karşılık br'-vyoruz: aydım ya eytim (ya da aydık), koşuk, ta- yuk, duyak. “Nazm,, ile "manzume,, ise diz- den dizim, dizik, dizgi gi- bi deyimler çıkarabiliyoruz. Bu zenginlik lâtince ile grekçeye a- vuc açan Avrupa dillerinin hiç bi- rinde yoktur. Bize düsen iyi seç- mek, tadımla kullanmaktır. 6) Tatbik olun-: Derginin ver- diği karşılıklar arasında deneştir- mek bana pek uygun geliyor. Böy: lece yukarda Verter'den yazdığı- mız topsözü öz türkçeye çevirmek için hiç bir eksiğimiz kalmıyor; dilimize çevrilmişi şu olur: “Sana sonlayın bediz üzerinde söylediklerim ök (ya bayık ki) duyuk (ya aydık) üzerinde de deneştirilebilir,, Bu topsözde kullanılan yeni te- rimler, bütün kü için ür nerseleri gibi, okusla benimseni ancak çocuk- larımıza arabça “ahiren, hakkın- da, muhakkak, şiir, tatbik deyim- lerinden öz türkçe “sonun (ya sonlayın), bediz, ök, aydık, du- yuk, deneştirmek,, deyimleri hem daha kolay hem daha tez öğretile. bilir. A. CEVAD EMRE Çmıkknle saylavı Yeni Sözler kil, terceme e ct slamlı — faydak Sep — sayıfa Evolution sgale (occupation). Tüştü — hal, (cas) Bitik — kitab, metin, mektub Sıni — şekil, suret Nerse — mevzu, Çobjet) Okuş — tahsil (instructlon). 10, İLKKÂNUN 1934 PAZARTESİ Bugün gazatemiz 12 sayıfa Aydın demiryolu satın alınacakmı ? Sivket murahhasla- rın dan Mister Adin Bakanımızla konuştu Afyon - Antalya demiryolunun hükümetçe yapılmaya başlanma- sı üzerine Aydın demiryolu şirke- ti ile Bayındırlık (Nafıa) Bakan- lığı arasında bir görüş farkı çık- mıstı. Şirket murahhaslarından Mis- ter Adin bugünlerde Londrâ'dan Ankara'ya gelmiş ve dün bu iş üzerinde Bayındırlık Bakanı Bay Ali Çetinkaya ile görüşmüştür. Öğrendiğimize göre görüşme çok samimi olmuştur. Bu görüş. mede Aydın demiryolunun satım alınması üzerinde de konuşulmuş olduğu sanılmaktadır. Bayındırlık Bakaarmız Bay Ali Çetinkaya Cenevrede Yugoslavya şikâyeti ve konuşmalar Macaristan, Yugoslav notasına karşılığını Cenevre, 9 (A.A) — Dün - öğleden sonra toplanan uluslararast konseyinin genel celsesinde söz söylemiş olan M. Laval Yugoslavyanın ittihamlarının e. saslı olduğunu, Budapeşte hükürneti ya. nında isteklerinin boşa gitmiş bulundu- ğunu, macar makamatı ve memurlarının özen göstermemiş olduklarını söylemiş ve Macaristanın yeniden tahk'kat yap. maya hakkı olduğunu da ilave etmiştir. M. Laval, Yugoslayya'nın göstermiş olduğu soğuk kanlılığı övdükten ve aa car murahhasının muahedelerin yeni . lenmesi lehindeki sözlerine teessüf eyle- dikten sonra M. Laval, sınırların işaret taşlarının yerini her kim değiştirirse ba. rışı bozmuş olur, demiş — ve çu sözleri eklemiştir: * — Bir kurundanberi ikide birde ya pılmakta olan cinayetler, medeniyeti tah. kirdir, ve barış için tehlikedir. ği andlaşmasının onun- ça maddesi, bütün hüküemtleri başka bir hükümetin toprak bütünlüğünü teh. likeye koyabilecek her türlü hareketten Bay Papanastasyu- nun doğruyu gören bir yazısı İstanbul, 9 (Telefon) — Atina'dan 9 tarihile bildi: or: Papanastasyu ga- zetelere beyanatta bulunmuş, kılık mese- lesinin lüzumundan — fazla uzatıldığını, gazetelerin bu işi fena idare ettiklerini hükümetin de acemilik gösterdiğini söy- lemiştir. Papanastasyu bayanatına şöyle devam etmiştir: “—Türk—yunan dost. hağu ve kardeşliği ve iki hükümet ara- sındaki samimi münasebet elbotte bu hâlledecektir. Kanun Türkiye'de şimdi. ye kadar yapdan inkılabların zaruri bir neticesidir. Benim gibi Ankaraya giden ve gelenler türklerin samimiyot ve cid- diyetinden şübhe edemezler. Halk boş yere heyecana kapılmıştır. Kanunun hü. kümlerinden haberi yoktur. Bunu anlat- mak lazımdır, Bu anlatıldıktan sonra or. tada anlaşamamazlık kılmaz.., Papanas- tasyu'nun bu beyanatı bütün Atina ga . zetelerinde çıkmış ve müszaid bir tarzda telakki edilmiştir. dün konseye verdi menetmektedir. Fransa,sığınma hakkı- min bir taktm kurallara bağlanmasını isteyen tekliflerde bulunacaktır.,, lacaristanın kar- şılık not: Cenevre, 9 (ALA) — Macaristanın yugorlav muhtırasına karşılığı dün kon. seye verilmiştir. Macar hükümeti bu muhtırada yu - goslav şikâyetinin süratle tetkikini iste. (Sonu 2. incı sayıfada) n ea erde 5 kuruş Saylav seçimi bütün ülkede başladı İç İşler Bakanlığı saylav seçimi işleri için vilayetlere bir muhtıra göndermiştir. İç İşler Bakanı Bay Şükrü Kaya bundan ötürü yaptığı bir bildirimde şunları demekte- dir ik: — “Geçen saylav seçimi sırala- rında bazı vilayetler kanun hü- kümlerinin tatbikinde tereddüde düşerek istizanlarda bulunmuş- lardı. Vekâlet bunlara verilen ce- vablarla resen yapılan tamimleri telhis ederek böyle bir muhtıra tanzimini faydalı ve lüzumlu gör- müÜştür.,, Öğrendiğimize saylav seçiminin intihab kanunun- da tayin edilen müddetlerin asga- risi zarfında iş görülmek suretiy- le 59 günde bitecek olan intihab işinin 30-35 gün zarfında tamam- Janmasına çalışılacaktı Büyük Millet Meclisinin secimi yenilemek için verdiği karar dün- kü resmi gazetede — neşrolun- muş ve Başbakanlık keyfiyeti İç İşler Bakanlığına resmen - tebliğ etmiştir. göre bu defa İç İşler Bakanlığı da evelce va ziyetten haberdar ettiği Umum Müfettişlere ve Valilere dün telyazı ile bir tamim yaparak der. hal seçime başlanmasını bildir- miştir. Yarından itibaren memle- ketin her tarafında bilfiil seçime başlanmış olacatkır. C, H. F. Genel Kâtibi geliyor İstanbul, 9 (Telefon) — Cümhuri, yet Halk Fırkası Genel Kâtibi Bay Re- ceb bu akşamki trenle Ankaraya gitti. Durakta fırka arkadaşları ve kalabalık dostları tarafından uğurland. İzmir Vaj n kabulü Atatürk İzmir — valisi eneral Küzım Diriğ'i kabul buyurmuş Reişicümhur kanlıklarda - vilayet işlerile Kültür bakanlığında yeni kurumlar Güzel sanatlar genel müdürlüğü ku- rulacak, Ankara üniversilesi açıla- cak, sanat okulları Kültür Bakanlığı- na bağlanacak, Kültür Bakanlığında müzik, re- sim ve bunlara benzer sanat işle- riyle uğraşmak üzere “Güzel Sa- natlar Genel Müdürlüğü,, kurul- ması kararlaşmıştır. İstanbuldaki Güzel Sanatlar Akademisi ile An- kara'da kurulacak müzik ve tem- sil akademisi bu genel müdürlüğe bağlanacaktır. A “çara'da kurulacak müzik ve temsil akademizinin üç kolu ola- caktır: 1 — Musiki muallim okulu 2 — Filarmonik orkestra 'Sayifayı çevitiniz)