19 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

19-9-939 BUGÜN Küçük Milletlerin Vaziyeti Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL ütün gösterişler Avrupa tarihi- nin mühim bir dönüm nokta- sında bulunduğuna delâlet ediyor. Avrâpada, sözüm yabana, millet- ler devri başlamış, artik her milletin kendi mukadderatına hâkim olması yolunda adımlar atılmış, bu yüzden; Büyük Harp sonunda Avrupada bir| çok devletler kurulmuştu. Gerçi Avrupada bu yeni devir, bizim hayat hakkımızı tanımamakla başlamış, ve biz bu hayat hakkımızı tanıtmak için senelerce seneleres harp etmek mechuriyetin- de kalmıştık, fakat Avrupada da bir çok devletler kurulmuştu. Çekoslo « vakya, Lehistan, bunların oerasında idi, Bugün bunların biri tarihe mal olmuş, diğeri de mal olmak üzeredir. Demek ki Avrupada milliyet devri tekrar kapanıyor ve © imparatorluk devri yeniden kuruluyor. Bu da en çok küçük milletleri tehdit eden bir vaziyettir, Bir aralık küçük milletler bu tehlikeyi anlayarak © birleşmek, ve bu suretle büyük bir teşekkül ha. linde hayat hakkını korumak tema- yülünü göstermiş, fakat biz taraftan küçük milletlerin çoğu © arasındaki türlü türlü ihtilâflar, diğer taraftan büyük milletlerin küçükleri kendi si- yasetlerine âlet olarak — kullanmak yolundaki tazyikleri, bu teşebbüsleri boşa çıkarmış ve bu yüzden bir iki sene içinde küçük milletlerin hayatı- »ı tehdit eden tehlikeler büyüdükçe büyümüştür. Bugün bu tehlikeler âzami haddi bulduğu için Avrupanın hütün küçük milletleri, en derin endişe içindedir. Bilhassa son haftalar içinde baş gösleren sürpriz siyaseti, bütün kü- çük milletlerin hayat ve mukaddera. tı bakımından en büyük — tehlikeyi teşkil etmekte, ve bütün bu millet - ler, en endişeli uyanıklık İçinde ge cenin ne doğuracağını beklemekte - dir Avrupanın bütün küçük milletle:| rini huzursuzluk içinde yaşatan bu vaziyetin sonu ne olacak? Tiveejüm Benmi keetiramıterel bir kimse yoktur. Fakat bu huzursuzluk da, her huzursuzluk gibi, devam edip gidemez. Huzursuzluğu küçük milletlere münhasır saymak doğru (değildi Çünkü yeni tahakktim devri, her şöy- den önce mutlakiyete istinat ediyor ve bu mutlakiyet hüküm — sitrdüğü mubitler İçinde huzursuzluklar ya - ratıyor ve bu süretle huzurtüzluk bü. tün milletlere sirayet ediyor, Bütün bu huzursuzluk pe doğu - racak? Artık mesele budur ve Avrupa - min en çök takibe değer vaziyeti bu umumi huzursuzluğun © tezahürleri | ve neticeleridir. Almanya Romen HükümetileTicari Temasa Başladı Bükreş, 18 (A. A) — Resmi Tel graf ajansının bildirdiğine göre hü - kümetle Romanyadaki Alman ekal - liyeti şefleri arasında bu €kalliyete yapılacak muamele hakkında bir iti, lâf şkdedilmiştir. Diğet cihetten Almanya Harici - ye nezaretinin iltısat baş sekreteri Clodius, Almanya ile Romanya ara- sındaki ticaret meselelerini görüş » mek üzere Bükreşe gelmiştir. Bükreş ziyaretinin harple alâka- dar olmadığını tebarüz ettiren Clo - dius Almanya ile Romanya arasın daki itilâflar, ilkteşrinde hükümsüz kalacağı için bunların yenilenmesine çalışılacağını beyan etmiştir. Almanya — Belçika arasında Brüksel, 18 (A. A) — Hariciye Nazırı Alman büyük elçisini o kabul eylemiştir. Bu ziyaretin halen müza- kere edilmekte olan ekonomik mese- lelerle alâkadar olduğu zannedilmek- tedir, ——— Ankarada İlkokullar Açıldı Ankara, 18 (TAN) — Bugün bura. da ilk okullar açılarak tedrisata baş- lanmıştır. uğraşmış, | zı Avrupa Buhranı Karşısında Amerika Nevyork 18 (A. A.) — Paname - rikan günü münasebetiyle ( hariciye nazırı Cordell Hull, gelecek perşem- be günü bir nutuk, söyliyecektir, Na ra 20 Amerika cümhuriyeini tem « sil edecek olun sefirler refakat ede- cektir. Nevyork Tribune gazetesine gö - re, bu nutuk, Amerikanın beynelmi- lel meseleler karşısında aldığı vazi - yeti tasrih edecektir. Nutuk, yirmi senedenberi milli siyaset hakkında söylenen nutukların en mühimmini teşkil edecektir. Bu suretle Avrupa harbinde Amerikanm vaziyeli taay- yün etmiş bulunacaktır. Avustralyanın Vaziyeti Cenevre; 18 (A, A)— Röyter a- Jansının bir muhabirine (Obeyanstta bulunan muhalefet fırkası reisi John Curtin, iktısadi meselelerle milli mü- dafna meselesi hakkında Avustralya ile Yeni Zelândanın bir konferans akdetmelerinin müstacel mahiyette bir zaruret olduğunu beyan etmiştir. Curtin, büyük Britanya impara - *orluğunun büyük Okyanusun conu- bundaki menafiini müdafaa etmek i- çin bir plân bulmak lâzım olduğunu beyan etmiştir. Curtin, sözüne şu syretle devam etmiştir: *— Bu mıntakslarda emniyetin zman altına alınmış olduğu elle tu. tulur derecede kati bir delil ile sabit olmadıkça, Avustralyanın Avrupaya bir heyeti #eferiye göndermesi hak- kında ne söylenilecek oluysa katiyen doğru olmıyacaktır. Bunu denizlerin tesinde vukua g hi iş olan son diseler ispat etmiştir. Bu. hâdiseler, memleketimizin tearruzdan masuni- yetini temin etmek için kuvvetleri- İmizi ve-vesaitimizi kendi memlake- Tİ SİYEZ üremetenrrmaman ZAPT ÖK İduğunu meydana çıkarmıştır.,, * Paris, 18 A.A.) — Son seneler İzarfında komünizme taraftar olan muhârrir Romaln Rolland, başvekil Daladier'ye bir mektup göndererek Hitlerizme karşı takip ettiği siyaset. ten dolayı kendisini hararetle tebrik etmiştir. vg Londra, 18 (A. A) — İstihbarat nezareti, hârpte İngilterenin yanında bulunduğunu beyan eden o Amman hükümetinin bu sadakatini şükranla bildirmektedir. A iğ) Belçika Sefirimiz İtimatnamesini Verdi Brüksel, 18 (A. A) — Türkiye - nin yeni elçisi Nebil Batı kral tara. fından kabul edilerek itimat mektu. bunu vermiştir. ların son derece sıklaştığı temin etmiştir, aliyeti kâmilen durmuş, ve Macar Nazistleri hiç bir h tercihe başlamışlardır. güne artmaktadır. İspanyanın seri General Ascensio birkaç yük bir ziyafet vermiş ve bu üzerinde ısrar etmiştir. İtalya hükümeti, Macar hükümetine, bitaraflığını korumak hususunda kendisine güvenebileceğini Macar hükümeti aşağı yukarı yarı örfi idare ilân etmiş olduğu için Macaristandaki Nazistlerin fas * v İspanya hükümetinin Almanya lehinde hiçbir teşeb- büste bulunmak istemediğini gösteren delâil günden davet etmistir. Komiser ziyafette General Ftankonun Avrupa harbine girmek istemediğini izah ettikten son. ra İspanya Fası ile Fransa Fası arasında herhangi ger- ginliğe sebebiyet verecek hâdiseden tevakki edilmesi Polonyada Almanlar tarafından esir edilen Polonya askerleri elleri bağlı olarak kamyonlara dolduruyorlar.. Paris, 18 VA. A) — Havas ajansı garp cephesinde harbin başlamasını| » takip eden ilk on beş günlük vaziyeti | gözden geçirmektedir. ilemal etmis bu battı berliğin ir ii öğle igin cephesinde Möselle ile Ren arasin daki bütün cephede 20 kilometre iler leyerek her taraftan Alman toprak- larma girmiş va bu şüretle. Frünsız topraklarının tamamiyetini muhafa- za etmiştir. Diğer cihetten düşman, Zigtrit hattı cephesinde bir takım mevzilere yerleşerek arağiyi karış karış müda- fas etmektedir. Düşman, şark cephesindeki vazi- yetten İstifade etmeğe ve bazı mü - him cüzütamlar ve hava kuvvetleri. nin bir kısmı da dahil olmak üzere! kitalarini şarktan garbe sevketmeğe başlamıştır. Son 4 #sat zarfında Fransız cepbesinin | heyeti umumiyesi ndeki vaziyet çok daha sakin bir vaziyet almaktadır, İki taraftan vakit vakit ateş acılnakla | İl ve iki taraf topçusu, cephe gerisini hakiki surette dövmeklen ziyade tâciz ateşile Te- tüf eylemektedir. Daladier Cephede Başvekil Daladier'nin dün Sarre cephesinde ziyaret ettiği kısımlar, , İkıtaatımızın düşman toprağında son HÂDİSELERİN © Macaristan hükümeti ile Roma arasındaki temas- bildiriliyor. Anlaşılan Almanyaya bağlı olan arekette bulunmamayı Fastaki fevkalâde komi- gün evvel Tetuanda bü- ziyafete Fas rüesasını i Daladier Dün Garp Cephesini Teftiş Etti Alman Topraklarında 15 Günde 20 Kilometre Işgal Edildi TEBLİGLERE Pa 18 (AA) — 18-9 sabah teb- Gece bütün cephede sakin geçmis, yalnız femas Kıtaları arasinda mevzfi bir fanliyet kaydedilmiştir, e Berlin; 18 (A.A) — Batı cephe- Çİ #inde, ehemmiyetli hiçbir “faaliyet olm yakiniclln bir Alkan sv “İİ tyyaresi bir Fransız tayysresini dü | şürmüştür. Alman urazisi üzerine hiç Eİ bir hava hücumu vaki olmamıştır. İ günlerde işgal ettiği yerlerdir. Dala- İdier, bütün sınıflardan kıtaatımızın Jazmine ve cesaretine şahit olarak ve jonların kahramanlığının delilini elde ederek dönmüştür. Sarre topraklarında kıtaatımızın |» Jerleyişi, tahribat, maynler ve her İtürlü tuzaklar yüzünden yavaş ol. İmaktadır. Başvekil müşahade etmiştir ki, yük isek kumanda heyetinin aldığı ted- İ birler, en. küçükten, en büyük rüt. İbeye kadar bütün askerlerin kıyme. ti, ve nihayet kıtaatın esaslı talim ve terbiyesi sayesinde zaylatımız zayıf olmuştur. Başvekil bir çok askerlerle görüş- müş ve İleri hareketinin tevlit ettiği KENE? nın kullanıdmıyacak Alman propagandasını laşılamamaktadır. Sireicher, Hitlerin den kurtalmuştur. | tograflarla bombardımandan evvel © Harp yüzünden Almanyada hissolunan sıkıntı hakkında şu malâmat verilmektedir: Almanyada yeni ayakkabı almak istiyenler eski ayakkabıları- mecburdurlar. Üstbaş hakkında da ayni kaideye riayet olunmaktadır. Harp çıktı çıkalı Göbels'in nerede bulunduğu bir tür- lü anlaşılamamıştır. Çünkü harptenberi söz söyliyen zevat Göring, Ley ve Himlerdir. Gerçi Göbels'in hâlâ man radyo ve matbuat neşriyatında onun çarpmamaktadır. Ve bu yüzden Göbels'in vaziyeti an. Almanyadaki Yahudi aleyhtarı mücadelenin şefi Julius Streicher'in Göring tarafından tevkif et- tirildiği bildirilmektedir. Verilen malâmata göre, müdahalesi müşkülâta rağmen faşe işlerinin ye- . İrinde gittiğini tesbit eteniştir. Zigfrid Hattı Zigirid hattı bombardımanının ne. ticeleri tayyareler tarafından alınan fotogtaflarla tesbit edilmiştir. Bu £0- çekilen fotoğraflar aradakifarkı bariz bir şekilde göstermektedir. Bu suret. le istihkâmların alelâcele inşa edil. miş olan kısımlarının mukavemeti 87 malzeme ile yapılmış olduğu tecyyüt etmektedir. Emin bir membadan öğrenildiğine göre Fransızlar tarafından yakala «| pan ilk iki sivil esir, Almanya ile! Fransa arasında harp patladığını bil- mediklerini beyan etmişlerdir. | Gazetelere Göre Londra, 16 (A.A) — İngiliz mat- buatı, Fransiz milletinin sekinet ve azmini tazimle yâdetmekte devam e diyor: Ezcümle, Times gazetesinin Paris | muhabiri, Fransız halkın muhasa- matın başlangıcındanberi harbi ka bulde gösterdiği takdir ve hayranlı. ğa lâyık tarzı ve bu harbi kazanmak için her şeyi yapmak hususundaki az mini bilhassa kayıt ve işaret etmek- tedir. T derecede eskidiğini pata » idare ettiği anlaşılıyorsa da Al lübu göze * sayesinde ölüm- İri siyasi haritadan silinmiş 3 İ Almanlar mağlüp olunca bu devlet - Zavallı Lehistan Yazan: B. FELEK İstiklâl mücadelesi geçirmiş iş- galin acılıklarını tatmış biztm gibi milletler için, koskoca, müstakil bir devletin işgal altına girmesini a- madan görmek mümkün olmuyor Biçare Lehistan © zaten on sekizinci asırdanberi bir türlü ra- hat etmemiştir kil Peki şimdi ne olacak? Lehistan ortadan kalkacak mı? — Vallahi birader! Bir harp es- nasında bir memleketin tamamen düşman askerlerinin eline (o geçmesi ve fiilen o devletin yok olması, ge- çen Umumi Harpte görülmüş şeyler. dir Meselâ Belçika, Sırbiye, Roman - tamamen İşgal edilmiş ve isimle. Sonra yı ler tekrar kuruldular, Hattâ 19 uncu asır haşindanberi mevcudiyetine hâ- time çekilmiş olan Lehistan bile tek- Tar ve çok daha geniş bir şekilde ih. ya edildi. — Şu halde? — Şu halde gelen malümata göre Rusya, Ukrayna ile Beyaz Rusların sükin bulundukları şarki Lehistam, Almanya da Koridor, Danzig, Silez - | yayı alacaklar ve aralarında frenkle. rin (txmpon devlet) dedikleri... — O ne demek? —Senin anlayacağın hani vapur- lar yanaşırken çarpmasın diye arala- rına İpten örülmüş bir balon sallan - dırırlar... y — Ha! Usturmaça... Anladım an. ladım. Yâni demek istiyorsun ki; a- ralarında böyle hir hükümet bulunsa da sik sık çarpışmasınlar — Tamam! Senin git gide anlayı. İşim artıyor. Müşahede ettiğim bu te- rakkiden dolayı pek memnun oluyo- rum, — Eksik olma! Lâkin lâfını bitir! — Evet! Aralarında Oküçük bir | Lehistan bırakacaklarmış — Büyle bir devlet yaşar mı? j — Sana ne dedim? Eğer Alman. | lar gelip gelirlerse böyle bir Lehis - tanın olup olmamasi müsavidir, Çün- kü 6 zaman tıpkı şimdiki Slovakyaya benzer. Eğer Almanyâ mağlüp olur. sa bütün bu kombinezonlar suya dü- ç şer, Lehistan tekrar dirilir, Zaten vaktiyle de-böyle olmuştu. Napolyon on dokuzuncu asrın başla rında bir Lehistan büyük — dükalığı kurmuştu, Napolyon düşünce kom - şuları Lehistanı paylaştılar... — Vah, vah! Vallahi bu adamla. başlarma geleni gördükçe içim m oluyor. Allah yardımcıları ©l - suh! Ne diyelim? Elden bir şey gel. mez ki! — Evet, dostum! Şimdilik Lehis- tanın - gayri muntazır bir hâdise ol. mazsa » bir haftalık daha ömrü ya vardır, va yok! — Ondan soni — Ondan sonra Lehistan hükö. meti ya Londra, yahut Pariste bir binaya naklolunur ve Almanların tutuşturdukları bu harbin kendi dost larının lehine bitmesine intizar eder- ler. — O zamana kadar? — O zamana kadar da Lehistan işgal denilen felâketin acı tadımı bir kere daha tadar.? — Bu zavallıların tali böyle? — Çünkü azizim, Polonya demek de hep irmi senedir Lehistana veril. miş olan cenup hududundaki Karpat dağları ise memleketin içinde değil! Onun için her taşan ordu Leh ovala- rına dökülüyor ve orada siyast günes şin sıcağı ile kuruyuncaya kadar ka. iyor. Halka İyi Muamele Edilmesi Tekrar Memurlara Bildirildi Ankara, 18 (TAN) — Dahiliye Ve- kâleti, bazı şikâyetler üzerine teşki- lâtına yaptığı bir tâmimde halkın iş lerine azami dikkat ve itina göst rilmesini, halka iyi muamele edil. mesini ehemmiyetle bildirmiş ve bu. emre aykırı hareket edenler hakkın-. da şiddetle takibat yapılacağını ilâve etmiştir. A