10 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 4

TAN 10. Başvekilin (İngiltere 3 Yıl Sürece Beyannamesi Bir Harbe Hazırlanıyor (Başı 1 incide) m kudrete dayanan siyaset ile avantür| (Başı 1 incide) istikşafta- bulunmaktadır. arasındaki büyük uçurumdur. t a * Büyük Harpte Osmanlı İmpars-| Henüz yaklaşma ve temas tesisi torluğü dirijanları milli küdreti, mil, |safhasında bulunulmaktadır ve hiç| U siyabetin icaplarını hesaba katms. bir suretle büyük kuvvetlerle tasar. dan muhayyel zafer perilerinin ar, |'U7 mevzuu bahsolamaz. Bu istih kasından at koşturmıya başlamış-| ve istikşaf vazifeşinin ifasında hi lardı, cum arabalârının müzaheretine da- yanan piyade ve bilhassa süvari. kı 914 senesine benziyen bugünlerde |? ş sir en büyük tahavvül Türkiyenin mad-| 820 pek çok hava fotoğrafları alan keşif tayyarelerinden azami yardımı di ve manevi çehresindedir, ruhun. | mektedir. dadır. si Majino ve Zigfrid hatlarmmn ara- ve güzel günler için bir müjdedir. ları bu suretle tazyik etmekle başku- mandanlığımız iki hedef takip etme£ tedir: Maginot hattına lüzumu kadar hava payı bırakabilmek için ileri kol. 'arımızın mevzilerini sağlam surette kuvvetlendirmek ve Alman genel kur mayını Polonya hududuna yeni fır- kalar göridermekten meneylemek. Excelsior diyor kl: Bütün taktik, Polonya cephesinde harekette bulunan Alman kollarının, Imanyada Rejime Propaganda Yapılıyor ? ER olda, bir adam, yere eğildi, y 2 P 6 ve düşürülmüş bir parayı aldı. Paraya baktı, hafifçe kızardı, gözlerile sağını solunu kolladıktan #onra, onu süratle cebine indirdi. Birkaç adım daha ilerledikten son- Ta, gözlerime, iki taş arasında pa lıyan başka bir şey ilişti, Bu, bi “mark, değildi. Mark kutrunda, madeni bir sikke idi. Madalyanın bir tarafında, bir gamalı haç var- dı. Ve gamalı haçın etrafında da, şu üç kelime okunuyordu: “— Açlık, harp, İstibdat.” Bunu okuduktan sonra, mada)- yanın öteki tarafını çeviriyorum. Orada, gırtlağı iki elle sıkılan bir insan başı var. Ve o adam, boğu. lurken imdat istiyormuş gibi şu Kelimeleri haykırmaktadı. “— Ekmek, sulh, ve hürriyet!” Sokaklara serpilen bu nikel pa: çaları, üçüncü Rayş'ın ve naziz- min temelini kemiren illögale.gay- rTimeşru propaganda nevilerinden biridir. urada, yani Führer'in demir yumruğunu olanca ağırlıği- le bastığı bu Berlin şehrinde, sa- man altından su yürütmiye çalı- şan müthiş bir faaliyet sezilmek- tedir. Bu faaliyet arttıkça, polis kuv. vetleri de, gitgide kabartılmakta- dır. Bu yüzden, tevkif olunanların miktarı da, hergün biraz daha ço- almaktadır. Bunlar hakkında ve- rilen hüküm ise pek" basittir: Ö- lüm! Her sene, her ay, her hafta, her. gün, cellât, o an'enevi beyaz es- vabını, ve beyaz eldivenlerini gi- yiyor, iki elile ağır satırı kaldırı- yor: Ve yere, kesilmiş bir baş dü- şüyor! 1937 de, 25 kişi idam edildi. 1938 de kırkı buldu. 1939 da ise, henüz tamamlanmıyan adet, ilk altı ay zarfında tüyler ürpertici bir yeküna vardı. Muntazam, ve gizli polisle, bun- ların emrinde çalışan büyük bir ajan - muhbir kalabalığı, idam e- dilecekleri yavaş yavaş yakala. maktadır. Himler'in emrindeki Gestapo teşkilâtını hemen herkes bilir. Fa- kat nazi istibdadı, Gestapo'dan başka, daha beş tane gizli teşkilâz tın faaliyetlerile devam ettiril- mektedir ki, bu ciheti bilen he- men hemen yok gibidir. 1 — Resmi, ve üniformalı polis. 2 — Foldpolizoi, yahut, nazi Partisinin resen teşkil ettiği polis. 3 — Sichorheitspolizoi ki, 5. 5. teşkilâtmın polis şubesidir. 4 — Bizzat Hitlerin gizli ve ho- sust polis teşkilâtı ki, çok büyük bir kalabalık teşkil eder. $ — Her nezarete merbut olan gizli polis teşekkülleri. akat buna rağmen, kömür F tozlarile yüzleri simsiyah kararmış olan lokomotif makinist- leri, ocaklara kürekledikleri kö- mür yığınlarının aralarında, ve hudut aşırı yerlerden, Hitler aley- hine basılmış beyannameler getirir. ler. Tuna ve Ren nehirleri boyun» ca seyahat eden, ve zahiren, poli- tikayla hiç alâkasızmış gibi görü. nen Sakin tavırlı gemiciler de, A- manyaya, yüzlerce kilo ağırlığın- da “anti nazi,, edebiyatı taşırlar. Gündüzleri fabrikasında iş gö- ren, ve geceleri, nasyonal sosyalist partisinin içtimelarma devam &- den meçhul adamların oturdukla- rı binaların bodrum katlarında, nazizm aleyhinde vesikalar bası- hır. Maamafih, Almanyada, halka esrarengiz'bir surette habire dağı- tılan beyanname ve risalelerin çoğu, Almanya haricinde değil Al- manya dahilinde basılmaktadır. Ve bu faaliyeti durdurmak için başvurulan her çare neticesiz kal- mıştır. Anti nazist teşekküller, hergün biraz daha çoğalmakta, kuvvet. lenmektedir. Bunlardan çoğu, birbirlerine, radyolarla maerbutturlar. Bu saye- de, polis baskinarımdanı; germe haberdar olurlar; ve ona göre dav- ranırlar, Meselâ, iş» Aliianyaya gelecek zenci seyyahlara röhber. ola- rak basılmış birer eser: Ka- bında, güzel bir şelâile resmi var. İçinde ise, Kara ormanın gü- zellikleri sayılıp dökülmektedir Güzel bir de haritasi var, Fakat, bu sayfanın arkasından: “.— Bütün Almanlara hitap!” serlâvhasile başlıyan bir yazı geli- yor: Heinriehmann imzasını taşıyan bu makalede, bir muharebenin' dehşeti, vahşeti, fecaati tasvir 0- lunmaktadır. Bir başka broşürde ise, faraza: “— Niçin Eksantrik şampuva- Bı kullanmıyorsunuz?” cümlesi- le başlıyan mükellef ve masum bir Hân görürsünüz. Bu ilânın altında şu ihtar vardır: “— Lütfen sayfayı çeviriniz!” EF ğer, bu ihtara itaat edip & sayfayı çevirirseniz, şu sa. tırları okursunuz: “.— Üçüncü Rayşhin çocukları, gitgide daha büyük ve daha kuv- vetli yetişeceklerine, her gün biraz daha zayıflayıp cılızlaşıyorlar. Bu- nun sebebi, gerek kendilerinin, ge- rek analarının ve babalarının ala. bildikleri gıdanın azlığı eksikliği- dir. Ortalıkta süt yok, hattâ, süt tedariki uğrunda sade inekler de- Bil, kadınlar bile sağılıyor. Niçin mi diyeceksiniz? Zira, memlekette kıtlıktan kurtulan yegâne nesne “top” tur. Şimdi bir de, fotoğref malze meleri hakkındaki bir kataloğu 8- le alın; Bunun sayfalarında yuh- telif memleketlere âit resiniler gö- rürsünüz. Fakat bu resimlerin hep- si de Mütareke günlerinde yapılan merasimler esnasında çekilmiştir. |79€ Başka memleketlerdeki merasimle. rin sulhperverane mahiyeti ile, Al- manyada yapılan zoraki ve harb- cuyane merasimlerin mahiyeti 8- |g, Rahmetler mevkiinde, rasındaki tezat, bu kataloğda apa- şikârdır. Bir pul koleksiyonunu muhtevi bir zarf içinde, Chamberlain'in, Roosevelt'in, veya Sir John Si- |ya düşmüş, Bu sampuvan kesesi, bir tezle dolu değildir. İçinde Alman halkına dalhtılan gizli propaganda risalesi vardır. dokunaklı cumuçlerin altlarının &a- lan hâtlarla çizilmesi de ihmal ©- hunmamıştır. İşte size, bir de, yüz kremi ku. tusu. Bunun üzerinde bile, nazizm aleyhinde, ırkçılık aleyhinde, harp aleyhinde, Hitler aleyhinde bir ma- Kemalizmin şaşmaz politika pren. sipleri, Milli Şef İnönünün millet| davasmı her davaya siklet merkezi yapan realist, olgun görüşlü sevk ve| idaresi, bizi dünyanm bu buhran günlerinde © kuvvetli, o avantürden rebilir bir hale koymuştur. Büyük Harbin başladığı günlerde bizdeki devlet psikoljisini | hatırlıyorum. O haleti ruhiye ile bugün içinde yaşa. dığımız, milletçe hergün hissettiği- miz olgun soğukkanlı havayı daima mukayese edebiliriz. Bu mukayesede en bedbinler bile bugün aklıselimin. İhalk arzularının daima devlet siya. seti ile yanyana yürüdüğü neticesine varmaktan başka bir netice elde ede. mezler, Zeki, olgun, tecrübeli müsbet gö. rüşlü bir devlet adamı olan Başvekil Doktor Refik Suydamın dünyada harp dolayısiyle hâsıl olan vaziyet- ler yüzünden bizde de kendini hisset- Üzecek hallere karşı aldığı vaziyeti izah eden beyannamesi bu bakımdan bir misal diye zikredilebilir. R miyor. Avantür sevdasiyle anavatan hu. dutlarının dışında mezbahaya sev. kedilir gibi gönderilen ve bir daha i dönmiyen milyonlar. Cephe geri lerinde kadit olmuş, açlıktan, gıdasız. lıktan sinekler gibi vızıldıyan vatan. efik Saydamın beyannamesini dinlerken insan neler hatırla. kale var ki, Alman milletine hitap ediyor, süratile bir mötosiklet 'E Ardından savurduğu duman ve tozun arasında da, yüzlerce kâğıt savrulup, sokağa serpiliyor. Gelen- ler, geçenler, birer, İkişer tane &- lp ceplerine indiriyorlar ve hiç- bir şey olmamış gibi, yollarına de- vam ediyorlar, Aradan iki dakika geçmeden po- His harekete geliyor. Evlerin pan- curları kapatılıyor ve polis moto. sikletleri &. 8. teşkilâtının zırhlı otomobilleri, caddelere dehşet saç- mıya başlıyarak ortalığı gürültü ve korkuyla dolduruyorlar. Eğer be- yannameleri serpen otomobil ya- kalanırsa, beyaz esvaplı, beyaz ek divenli cellâdın, kanı birtürlü ku- rumıyan baltasına yine bol bol iş düşecek demektir. | Vâkıa otomobilin savurduğu be- yannamelerin başında: “Briç nasıl oynanız?,, sualini görürsünüz. Fakat onun altında cevapları ve rilen sual şudür: “Nazizme karşi nasıl mücadele ve mukavemet etmeli?., Çok yakında, nazi polisleri ba. va taarruzuna kârşı pasif korunma denemeleri yapacaklar. Bu tecrübe, geçen sefer gece ya- (kârın hakiki daşlar; - şehirlerin: ortasmda elele devâm, eden ik — vr ini İlâçsızlıktan, yahut ihtikâra karşı koyamadığından kaj n ve bir de. ha açılmıyan kapılar; boşslan şehir. ler bir korkulu rüya gibi kafamdan geçti. Olanı anlatmaktan ne çıkar? Gelecek günlere bakalım! Gelecek gürler hakkında hükü- metin beyannamesi gayet sarih nok- taları ihtiva etmektedir: 1 — İhtikâra karşı en şiddetli ted. birler alınacaktır. İhtikârı doğuran istihsal ve istihlâk muvazenesinin bozulmasıdır. Bizde bu muvazeneyi ciddi bir vaziyet yoktur. Büyük Harp başladığı zaman ihti. sebebini Türkiyenin dünya ticaretine açık pazar olmas" teşkil eder. Türkiye o zaman $ınsi bir kudrete sahip değildi, ham mad- de ve kismen yarı mamul sevkeden bir memleketi. Buna mukabil her- şeyl, hattâ ekmek yaptığı unun mü- bim miktarını yabancı memleketler. den getiriyordu. Hudutlar kapanınca İbtikâr devi bütün kudretiyle hare- kete geçti. Cümhuriyet Türkiyesi kurduğu milli sanayi hayatı ile yüzde yüz her bozacak pılmıştı, Bütün elektrikler söndü- rülmüş ve sokaklar zindana dön- müştü. İşıklar yine yanınca, Berli. nin sokakları, binaları, nazizm a leyhinde afişlerle donatılmış bu - Jundu! Gustave Godferey Bursada Yangın Bursa (TAN) — Geceleyin, Tuz pazarında Süleymanın bakal dükkâ- handan yangın çıkmıştır. Yangın yir- mi dakikada söndürülmüşse de dük- kân ve içindeki mallar yanmış, biti- şiğindeki tuhafiyeci dükkâni da kıs- 'n zarar görmüştür. ——— Kartalda Bir Kadın Boğuldu Kartalda Cumhuriyet mahallesin. Abdülgar- furun 19 numaralı evinde kiracı, Gaz hane mfistahdemlerinden Hamdinin 70 yaşlarındaki annesi Ayşe, kuyu- ancak cesedi çıkarılabil- monun nutuklarını bulursunuz. En mistir. ihfiyacı tetmin etmiş değilse bile mühim ihtiyaçlarını karşılıyacak bir haldedir ve milli endüstri bize lâzım olan şeyleri muvaffakıyetle vücude getirmektedir. Gıda maddelerine gelince, Türki. yede gida maddeleri miktarını azal #acak hiç bir sebep yoklur. Zirai istihsalâtımızı azaltmak için ne gibi bir hâdise mevcuttur ki kıtlık korkusuna düşelim. Zirai istihsal kuvvetlerimizi azaltmak değil, ço. ğaltmak hedefimizdir. TI — Hükümet beyannamesi istih. enli aritırmak hususunda millete sa, rih bir vaziyet göstermektedir. Hür. riyetini, istiklâlini sosyal inkişafı bir safta tutan bir devlet için milli ver. lık, yani hürriyet ve istiklâl tehlike, ye düşmedikçe tarla kuvvetlerini a. zaltmak, onlardan tasarruf etmek sila mevzuu bahsölâmaz. Cümhuriyetin hedefi milleti sefa, ha kavuşturmaktır. Dünyanın e buhranlı anlarında neşredilen hükümet beyannamesi bi. ze İstihsal sahasında açılan Cepheleri Uzak, dünyayı hakiki çehresiyle gö. sında meselâ Sarrebouis sında 20 kilometreyi bulan mesafe. ciktirmek için, her türlü tahrip va- sıtaları ile tuzaklarını bir araya top- lamıştır. İleri kıtaatımız bu bölgeyi İtemizlemiye çalışmaktadır. Rhin — nan Forbachn Batısında bir kaç kilo- metre mesafede Fransiz toprakları nın içine 8 kilometre derinlikte gir- miş geniş bir Alman çıkıntısı halin. de olan ve Sarrebonisnin yukarısın. na doğru Sar vadisine hâkim olen Warnett ormanı bir tiyatro dekoru gibi gizlenmiş bulunuyordu. Fransız kıtaatı bu parçayı işgal etmek sure- tiyle mevzilerini on kilometre kadar kısaltmışlardır. Bir kaç gündenberi reyan eylemiştir. Kıymetli Bir Rehine Havas Ajansı bildiriyor: “9 Eylâl sabahleyin neşredilen ki Warndt ormanının hemen hemen tamamen işgal edildiğini bildiriyor ve bu ormanı müdafaa eden mütend dit askeri tesisata işaret ediyor. Warndt ormanı Fransızların elinde çok kıymetli bir rehine teşkil etmek tedir. Zira, bu arazi Sar havzasının en büyük kömür membalarını ihtiva eylemktedir. Bu membalar, bilâmel olduğu gibi durmaktadır. Çünkü AL manya buradan metodik bir şekilde kömür çıkarılmasını şimdiye kadar topraltların ““talhyesi Ve Sarın miri madenlerinin Fransadan satın alın- ması hakkında bir Fransız — Alman anlaşması akdedilmişti. Bu anlaşma mucibince, bir Fransız maden kon- serİyomunun muayyen “bir müddet zarfında Warndt'den bir miktar kö- mür ihracına hakkı olacaktı. Kömür Fransız — Alman hududu üzerinde fakat Fransız toprağındaki kuyular- tahsis edilen amele madene Fransa- da giriyor, fakat Alman toprağının altında çalışıyordu.,, Gazetelere Göre Paris, b (A.A) — Morice, “Petit Parislen,, gazetesinde askeri harekât tan bahsederken diyor ki: “İki iştihikâm hattı arasındaki “kuş uçmaz kervan geçmez,, mıntakayı aş, tıktan sonra kıtalarımız “Sigfrid,, hattının ilk mevkilerinin bir kaşmı, na girmiş ve bunları aşmıştır. Gayet yakıfane bir surette hazırlanmış La lan harp malzememiz, harikalar ya- ratmıştır. Fakat şurasını hatırlatmak lâzımdır ki, bugün bu cephede yapı. lan harekât bir istihkâm cephesi har. bidir ve derinliğine Yapılan bu iler- lemeler, gok büyük Aayretlerin mah- sulüdür. Büyük bir cesaretle yaptığı bu gayretlerden dolayı burada çarpis şan orduyu De kadar övsek yeridir. Bu mücadeleyi idare eden kumandan e - bu mücadeleye iştirak eden ki. » bütün Fransızların, bilhassa geçen harpte Verdünün müdafaasına > dstirdadına İştirak etmiş olan es. mahariplerin sonsuz hayranlığına lâyıktır. Bu derece çabuk ve emni- yetli bir tarzda elde edilen bir kaç kilometrelik ilerleyiş, bundan sonra- ki harekât için çok cesaret verici bir mahiyettedir, Harbin baslangıcındanberi Alman. Göstermektedir. Tabiati fethetmek refah Kalesini zaptetmek, sosyal in Kişafımızı kolaylaştırmak milletimi. zin davasıdır, Her ahdine, her mukavelesine, s9. dik olan hükümeti de bu davada ken. disiyle beraberdir. İstiklâlini, hürriyetini hiç bir za mâh feda etmiyen bir kütlenin istih- $al faaliyetini arttırmak için hükü. met bevannamesi veniden bir tesvik mıntaka. de düşman, Fransiz ilerlemesini ge. Mosell cephesinin merkezinde bulu. buna benzer diğer hareketler de ce- Fransız tebliği, Forbachın Batısmda. dan çıkarılmıştı. Buna binaen bu işe ekseriyetini üzerimize çekmektir, Po- lonya cephesindeki harp şeralti ta- mamile başkadır. Orada istihkâmlar yoktur, Polonya cephelerinde açık 2. tazlde çarpışmalar olmaktadır. Bizim garp cephesinde düşman arazisindeki ilerleyişimize gelince, bunlar Alman. yayı o derece fena vaziyete sokmuş” tur ki, bizim üzerimize gönderilmek üzere Polonya - Almanya harekât sa» hasından bir kaç fırka geri çekilmiş. tir. Bu suretle Varşoyaya yardımımız müessir hal almıştır. Çünkü baştan. başa dostumuz ve müttefikimiz üzeri ne tevcih edilmiş olan Alman gay- retini yavaşlattırmış bulunuyoruz. SPOR : Gece Maçlarında Fenerbahçe Peralıları 4-1 Yendi Dört klüp arasında tertip edilen gece maçlarının birincisi dün akşam Taksim stadında Fenerbahçe - Pe- ra arasında yapıldı. Gerek bu maç- Jarın ilk yapılışı ve gerek Fener - bahçe takımının bu sene lig maçla. rında alacağı şekli görmek meraki ize üs, dört bin kişilik bir seyirci İlk karşılaşma, büyük maçtan ev- vel Matbuat takımı ile İstanbulda bulunan ecnebi tekaüt takımı arasın- da yapıldı. Bu müsabakayı Matbuat takımı bir, sıfır kaybetti. Saat 19 da Fenerbahçe Pera kımları sahaya çıktılar. Fenerbahçe. Yiler genç oyunculardan müteşekkil olarak şu şekilde idi: İrfan, Lebip, Şevket, Faruk, AL, Rıza, Orhan, Küçük Fikret, Cemil, Fikret, Rebii, Basri. Pera takımı da tam kadrosu ile idi. Hakem Şazi Tezcandı. İlk dakikada Fenerliler hâkimiye tl ele aldılar. Maamafih Ziya tertiba. tinım iyi olmaması maçın karışık ce. reyanına sebep oldu. Fenerbahçe hücumları arasında © yun devam ederken onuncu dakika sağdan bir hücumda Küçük Fikret çok güzel bir şütle Fenerbahçenin ilk gölünü yaptı. Çok geçmeden ortadan bir hücum. la Fikret vole bir şütle ikinci golü de kaydetti, iki dakika sonra da Pera- lar merkez muhacimlerinin ayaği- İe bir gol yaptılar. Devre sonlarinda Rebli vasıtasile bir gol daha kaydeden Fenerliler bi- rinci devreyi üç bir galibiyetle bitir- diler. İkinci devrede Fikret oyundan çık mış, Rebii ortaya, Vasfi sol açığa ve Hayati de muavin hattına alınmıştı. Oyun başlar başlamaz hemen İkin- İst dakikada Vasfi Fenerin dördüncü golünü de yaptı. Ve ancak bir gol ile mukabele eden Peralılar maçı Fe- nerbahçe karşısında dört golle kay. bederek sahadan çekildiler, e p Bölge Birincilik Müsabakaları Başlıyor Beden Terbiyesi İstanbul Bölgesi Fut- bol ajarlığındani 1 — 1939 - 1940 senesi bölge birincilik müssbakalarile tarzim olunan messi örog- camımızın ta ına 410-989 pazar günü başlanacaktır. 3 — LİR maçlarına işi İerimizin 18 Eylâi 999 akşamma kadar a- Janlığımıza tahriren müracaatları lâzımdır, 3 — 18 Eylül akşamına kadar ağanlığı- mıza müracaat etmiyen klüplerin bilime re vuku bulacak müracaatları nazarı iti- dare slınmiyscak ve teşkil olunacak kü- melerden hariç birakılarak müsabakalara hall olunmıyacaklardır. di edecek klüp-