10 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

P ENCEREMDEN İhtikâr Yazan: M. Turhan TAN u, Arapça bir kelime, Kamus, onun nereden ve ne suretle anlatırken şunları yazı- — Hekr — Mekr vezninde zu. ve sitem eylemek münasınadır. kimse ile tatlı tatlı geçineme. mek, gönül kırıp düzen bozmak mâ. na da geldiği gibi küçük çocuk yalatılan balla karışık yağa, küçük kavataya, ağaç çanağa ve her hangi az bir nesneye dahi Hekr de- nir ki ağır ya çıksın deyu sahibi satmayıp mpis ve tevkif olunmuş ola, Yine er inat etmek, kendi fikrini be. “ ğönmek mânalarını le eder ve su irikintisine ıtlak olunur. 3 — Hekir ziyade pahaya çıkmak mal hapis eden kimseye denilir madrabaz demektir, © 4 — Tehekkür ve ilitikâr da ağır a çıkmak İçin malı hapis et. ek mânasmadır ve tehekkür tahas. sürün müradifidir. 5 — Hökre ih İrabazlığa denir. Şu satırlardan anlaşılıyor ki ikti. n aslı Hekr'dir ve zulüm mef- humunu da taşıyan bu kelimenin) ürkçede karşılığı yoktur. Gerçi Dil urumu tarafından çıkarılan cep| kılavuzunda” ihtikâr için “yurgun.| culuk, kapatıcılık, kelimeleri kar. Şılık gösterilmişse de bunlar ihti. kârdan anlaşılan mânadan alınan il- “ham ile kabul dilmiş karşılıklar olüp © zalim hareketi hakkiyle ifade et- mekten çok uzak bulunmaktadırlar. Çünkü vurgunculuk, daha ziyade yol kesicilikle tahakkuk eden men. fur bir harekettir. Kapalma ise ma. hin kıymetini çoğaltmak için yapılan hapis ile değil, herhangi bir şeyi de. den az bedelle almak fiilidir. Zaten ihtikârm Türkçe kârşılığı olmadığından dolayıdır ki kamus itercimi, mühtekirler için madra- baz demiş, Ahmet Vefik Paşa ise ehçede ihtikârı “muhtekirin sun”, diye tarif edip İşin içinden çıkmak istemiştir. Ben Omadrabazı da (muhtekir) rşılığı olarak kabul edemiyorum. «Çünkü madrabaz, lügate göre, mat > Takbazdan bozma bir kelime olup > değnek oyunu yapan adam demektir | oki mecazi mânada hilekâr, pahalı sa. tan kimse demektir. Halbuki ihtikâr, : e ucuz alıp pahalı satmak de. mek değildir. Bir malı ağır pahaya “çıksın diye hapsetmek, gizlimek, halkın ihtiyacımı tazyik eylemektir. « Muhtekir de bu namussuzluğu, bu Içaklığı'yapan vicdansız kimsedir. “Şu halde ihtikârın Türkçede kar. şılığı olmadığmı, yani Türklerin bu #menhus, bu menfur ve bu murdar işi bilmediklerini kabul etmek lâzım gelir. Fakat bugün —Türk camiası içinde— şüphe yok ki çoğu gayri ) rdan isim olup Ayrılmak İ © Yeni Barera Kanununun “ati rek müracaatta bulunmuşlar, mekte olduğunu görmüşlerdir. İtalyan Vapurları Geliyorlar Eylülün 14ünden İtibaren Birer Gün Ara İle Dört Vapur Gelecek Limandaki hareketsizlik devam et. mektedir. İtalyan vapurlarının salı ünden itibaren muntazam sefer- lerine başlıyacakları bildirilmektedir. Şehrimizdeki İtalyan vapur acen. telerine gelen bir telgrafta Vesta k simli İtalyan vapurunun Napoliden hareket ettiği bildirilmektedir. Va- pur salı veya çarşamba günü lima- nımıza gelmiş bulunaraktır. Karadenizde seferde bulunan İtal. yan bandıralı Heresta vapuru. da, düm Yrrarıimrza geliniş “Ve traRsIT 0 Tarak Akdenize hareket etmiştir; Eylülün on dördünd Feneçin, Ka rano İsimli İtalyan « vapurlar birer | gün fağıla ile limanımıza gelecekler İzmir, 9 (A.A.) — Gazetelerin ha- berlerine göre, İtalyan vapurları bu günden itibaren llmanımıza sefere başlıyacaklardır. Bu meyanda İtak yan bandıralı Filisya vapurunun Ce. nevre ve Marsilya için yük almak ü. zere bugün limanımıza gelmesi bek- leniyor. . Bursadaki Sanat Mektebi Genişletiliyor Son zamanlarda bir sanay! şehri | olmak üzere inkişaf eden Bursanın mütehassıs işçi ihtiyacını karşılamak üzere Bursa sanat mektebinin kadro. sunun genişletilmesine karar veril - miştir. Mektebin halen 900 talebesi vardır: Bu talebeler tesviyecilik, tor- nacılık, demircilik, ve binâ demirci- Türk olmak şartiyle— ihtikâra sa- Panlar, yahut sapmak istiyenler var. Ve Büyük Harp sırasında onlarm memlekete açtıkları derin yaraları! düşününce tüylerimizin ürpermems “sine imkân yok. Yalniz eminiz Türk dilinde ihtikâr kelimesi olma.| dığı gibi —Cümhuriyet hükümetinin | uyanıklığı sayesinde— Türk ilinde muhtekir dahi İ cektir, m —— Vahdettinin Kitapları Satılıyor Son Osmanlı padişahı Vahdettin ile veresesine ve müsabiplerinden » bir kaç kişiye ait bir kısım kitap ve — evrak, satılmak üzere defterdarlığa teslim edilmiştir, m e e Sayın Müşterilerimin Nazarı Dikkatine : » Memleket piyasasında yer almiş olan Çapa marka müstahzeratı tek- “mil çeşitleri üzerinde en ufak bir fiat değişimi yapmadığını gördüğü lüzum üzerine sayın müşterilerine bildirir. Her zamanki satış fiatlarından gayri fiat talebinin şiddetle reddedilmesini » ayrıca rica eder. E Müstahzaratı Sahibi: M. NURİ ÇAPA £ artık görülmiye.| liği, araba ve karoseri Yapıcılığı, 0- tomobil ve motör tamirciliği, bıçak- çalık, cerrahi âletler yapıcılığı, model cilik, elektrikçilik, mobilyacılık, ve bina doğramacılığı şubelerinde ders- ler görmektedirler. Bu sene talebe adedi çoğaltılacak ve talebelerin iyi ve istenildiği gibi yetişebilmeleri de bir çok tedris levazımı getirtile- cektir. Alınacak talel istiap e- debilmesi için mektebin tevsiine ka- rar verilmiş ve civardaki on kadar evin istimlâki muamelesine başlan - muştar. — —- Mecidiyeköyünde Bir Define Arandı ederek, Mecidiye köyünde, yeri yal- nız kendisince malüm olan bir defi. ne bulunduğunu, masrafı kendisin- den olmak üzere bu yerin kazılması- ni teklif etmiştir. Bu garip mürüca- âtı yapan adamın vaziyetinde bir gayri tabillik görülmediği reddedilmemiş, işaret © hafriyat yapılarak sa da hiçbir para bulunamamış Sonradan bu safdil sdamcağızıa bir kaç gece üstüste rüya gördüğü e bu rüyanın tesirile bözle kuvvetli bir kanaatle müracaat ettiği anlaşıl- mıştır, Nİ kalmıştır. Deniz Yollarında Kaptanlar İşlerinden! Istiyorlar Bunun Sebebi Yeni Barem Kanunundan İstifade Ettirilmelerine İmkân Bulunamamış Olması İmiş bikatından Devlet Denizyolları kaptanları ve makinistleri istifade edememişlerdir. Yüksek De- niz Ticaret Mektebini bitirdikten sonra ayda 38 lira ile çalış» mak mecburiyeti karşısında meslekten ayrılan bir çok gençler, Barem Kanununun mesleğe avdet imkânını vereceğini düşüne- fakat eski vaziyetin devam et- Halen Denizyollarında vazife gö- ren kaptan ve makinistler de barem üzerine yüksek aşlarınn yeniden tesbitini istemiş. ler, lâkin kendilerine - muvafık cevap verilmemiştir. at ettiklerini ve kendilerine muvafık bir cevap verilmediği takdirde mes. lekten ayrılacaklarını dirler, Mektepten çıktıktan, bir kaç sene mülâzım olatak çalıştıktan sonra im. tihari vererek üçüncü kaptanlığa ter #i edenlerin eline halen ayda 50 lira para geçmektedir. Bu vaziyet karşı sında bunlardan bir çoğu İktısa Maliye Vekâletleriyle gümrük vazife almışlar ve oralarda çalışmi. ya başlamışlardır. Bu vaziyet, yatılı ve parasız olduğu halde Yüksek De. niz Ticareti Mektebine talebe olmak üzere yapıları müracaatların da sa. yısını azaltmıştır. Ada seferlerinde tadilât Adülarin işliyen vapurlar yarından İtibaren lâğvedilmiştir. Ayrıca Bostancıdan 17,20 de Bü: yükadadan 13,15 te-kalkan vapurlar da 25 dakika geç hareket edecek. lerdir, Limanda amele buhranı Liman tahmil, tahliye smelesinin yüz kuruşluk yevmiyeleri üzerinden 20 kuruş vergi kesilmesi üzerine a- melenin yarısı işlerini terkettiğin. 'den Ilmanda işçi buhranı başlamış tır. Kömür havzasmdan kömür yü. kü ile gelen gemiler bu yüzden ha. mulelerini boşaltamamaktadır. Liman idaresi evvelki gün verdiği bir'kararla gündeliklerin 120 kuru. şa iblâğı ile, vergi kesildikten sonra smelenin eline yine yüz kuruş geç mesini temin etmiştir. Bu vaziyetin işçi buhranını önliyeceği tahmin e dilmekte ise de aradan geçen zaman zarfında işçilerden bir çoğunun da. dıldığı . anlaşılmıştır. Dün bu yeni vaziyet üzerine dahi liman idaresi tek işçi bulamamıştır. Demir geldi Cozairde bulunmakta olan Deniz. yollarının Demir vaptiru dün ima nımıza ( gelmiştir. Akdenizde Türk bandıralı olarak yalniz Bakır şilebi söylemekte, Limandan 300 Yahudi geçti Rudnica isimli bir Bulgar vapuru ile evvelki gün Karadenizden gelen 300 Musevi yolcu transit olarak ge- çerek Filistine gitmişlerdir. sonra Akdenize nından gelmektedirler. —— Bir Çocuk Kayboldu Kumkapı Tekinalp sokağında 24 için teklifi | numarada oturan tren Yolu bekçile- ttiği yerde | rinden Şükrünün evine İzmitten mi- define sranılmış. | safir gelen makinist Alinin çocuğu 7 «ur. | yaşında İsmail dört gündenberi kay- perşembe günü veloynamak için evden sokağa çıkmış, bolmuştur. İsmail bir daha dönmemiştir. Annesi Hati. ce çocuğunun bulunması için zabıta: ya müracaat etmiştir. yeni mektep me. zunlarına baremde gösterilen derece &sas olmak ve çalıştıkları müddet te nazarı dikkate alınmak suretiyle ma.|) bir Bunlardan bir "çoğu Münakalât Vekâletine müraca- plâJ kaleleri “arasras | Museviler, 'limanımza geldikten çıkmak istememiş. ler ve bir müddet İstanbulda kalmak i lam Defterdarlığı müracaat İlçin müracaatta bulunmuşlar, fakat İle een AN bu müracaat kabul edilmemiştir. Bu Museviler Bulgaristanın Varna lima. İ di Korunma Tedbirleri İİ ValiDün Müesseseleri İ Sezdi, Emirler Verdi | Vali Lütfi Kırdar, dün, bir- | çok resmi dairelerle hastanele- Yİ gezerek pasif korunma husu- sunda ittihaz edilen bütün ted- İ| birleri gözden geçirmiştir. Muh. temel bir hava hücumu vuku- unda hastanelerdeki hastaların, | mekteplerdeki | talebelerin ko- || runması için birçok emirler vermiştir, Lütfi Kırdar, bu tet- kiklerden sonra Belediye Sular İdaresi müdürü Yusuf Ziyayı da nezdine çağırarak bir hava hücumu ihtimaline karşı şehrin sularını temin eden © bendlerin nasıl muhafaza edileceğini, şe bekenin tahribi takdirinde icap «den tâmiratm ne suretle yapı. lacağını, şehrin suya olan ihti. yacının ne #uretle temin eğile. ceğini sormuş ve bu hüsüs için | de birçok direktifler vermiştir. Pasif korunma için bütün fab- rikalara, ilk ve orta tedrisat müesseselerine de yeniden e mirler verilmiş, pasif korunma tölimatnamesile | istenilen ha- | zırlıkların bir an evvel ikmal edilmesi ilmiştir. Korunma için kaymakamlık. | larda tam bir faaliyet başla. mıştır. Kaymakamlıklar dahi- | Uinde korunma islerinde çalişa- cak ekiplerin kadrosu ikmal e. dilmiştir. Bu ekiplerde çalışa- şaklar içim muzyyen, bir yağ göre bu had her kazada başka | başka olabilir. Her kaza dahi- linde askerlik çağı haricinde kalacakların mikdarma göre bu | | had 46 ile 62 yaş arasıdır. Bir- çok kazalarda bu iki yaş arasın- da bulunanların mensup olduk. ları kaymakamlıklara müracaat edin vaziyetlerini tesbit etmele- || ri dün kendilerine tebliğ edil | miştir. | İtir. Şehrimizdeki Piyasa Fiyatları Vekâlet Memurları Son hafta içirde piyasamıza 3,86 kuruştur. Yiyecek madde! halât maddeleri üzerinde artış 30 nisbetinde yükseliş olmuştu: Kilosu 250 kuruşa kadar yüksel. miş olan kalayın fiyatı on Jiraya ferlamıştır. “Bu maddenin spekülâs. yon yapmak için toplandığı söyle niyor, Piyasa kontrolü başladı Ticaret Vekâletinden verilen yeni bir emir üzerine başkontrolörlük bü- tün kontrolörlerini piyasalarda tetki kat yapmıya memur etmiştir. Kon. trolörler bütün maddelerin “fiyatla. rını tesbit etmekte ve ihtikâr yap. mak için fiyatları tezyit edenler hak Ikında takibata bulunmaktadırlar. || Kontrolörler yarından itibaren ra- porlarını vereceklerdir. Dün ihracat muamelesi için Ticaret Odasına hiç bir müracaat yapılmamıştır. Yu. murta ihracma hazırlanan iki firma ile balık konservası ve deri ihracı için mal hazırlamış olan firmalar ta- || ahhütlerinden vazgeçtiklerini alâka. kadar ecnebi müesseselere bildir. mişlerdir. Yerli fabrikaların bu gi- bi maddelerin esasen düşük olan fi. yatlarını daha ziyade kırarak kapat malarına, ve bu suretle müstahsili yarara sakmalarına mâni olmak için pr ya. tütün alıyor. evvelce memleketi. mizden alarak işlettiği tütünlerin be- deli serbest dövizle ödendiği takdir. de eski bir satış olmak itibariyle bu partinin ihracina müsaade edilecek. kösele fabrikaları da sığır derisi toplamaktadır. Bey koz fabrikası için kuru sığır derileri» nin cinslerine ve kilolarma göre kilosu 63 — 83 kuruş arasında $8- Almanya Almanyanin tılmaktadır. Kuru ve yaş meyvanm ibraç edilmemesi kararı üzerine şe- kerlemeciler bulabilecekleri şeker Lokantacılar Yemek Fiyatlarını Ucuzlatamıyorlar Lokantacılardan mürekkep bir he. yet, dün sabuhleyin vilâyette vali ve belediye reisi Lütfi Kırdarı ziyaret ederek son zamanlarda tatbik ettirik mek istenilen yüzde 15 tenzilâtlı ta- rifelerin kendileri için kabili tatbik olmadığını, bu tarifenin yalniz içki» lere taallük eden kısmını tatbik ede» ceklerini söyliyerek iokantaların bu tenzilâttan istisna edilmesini istemiş” lerdir. Lokantacılar demişlerdir ki: “ — Bilhassa Sirkeci civarında yü- 26 yakın lokanta var. Bunlar esasen biribirlerile rekabet yüzünden fiyat-| ları asgari bir hadde indirmiş bulun. maktadırlar. İçlerinde öyleleri var- dır ki, kazancı yüzde onu bulama - maktadır, Şimdi bu vaziyet karşısın- da yeniden yüzde 15 tenzilât yapar» larsa yaşıyamazlar, muhükkak ka- panscaklardır.,, Şikâyet belediye fktısat müdür ğü tarafından tetkik edildikten sonra lokantacılara cevap vorilecekir. ——— Kaldırım Köyünde Bir Kadın Öldürüldü Safranbolu (TAN) — Ulus nahiye- sinin Kaldırım köyünde Abdi karısı Ayşe kaybolmuştur. Civardaki ko. rulukta, Ayşeye ait elbis9 parçaları bulunmuş bu n kan İçinde oldu. ğu görülmüştür. Ayşenin öldürüldü. ğü ve cesedinin gömüldüğü anlaş. maktadır. ü miktarına göre bu meyvalardan marmelât ve şekerleme yapmıya ka. rar vermişlerdir. * Maden kömürü ve sömikok yükseldi Maden kömürü ve sömikok depo. larından. mevsim “itibariyle fazla miktarda kömür satılmaktadır. Şeh. rimizdeki stok azalmış olduğu için bu kömürlerin fiyatları da bir mik. tar yükseltilmiştir. Sömikokun tonu dünden itibaren depoda teslim 21 Ji. ra ve evde, teslim 24 liraya veril mektedir. Halbuki bu kömürlerin narh mucibince nakliye hariç dı de teslim 10,75 lira Kv 1915 liraya satılması Jâ- zımdır. Kömürcüler fatura verme, mekte, Kürüçeşme haricindeki ve bir hâdise olmuş ve makamlığa aksetm kömür alan zaüşt, rün parasım miştir, e bu hâdise kay. iş, bunun üzerine leri depocuya kömü. 19,75: üzerinden ver. Trabzonda piyasa durgun a (TAN) — Avrupadaki sa Sebebiyle, burada piş dik Silen durgunlaşmıştır. Fin. pr srim satış kooperatifi, köylünün pr vaziyetten zarar görmemesi için. indiğin kilosu 12. kuruş üzerinden ortaklarına avans vermektedir. İnşaat taahhüdü yapılmıyor Son vaziyet yüzünden bir kaç gün denberi devlet ve belediye inşaatla. Tina hiç talip çıkmamaktadır. Def. terdarlığın Mercan yokuşunda yap. trmak istediği maliye tahsil şubesi binasına da kimse talip çıkmümıştır. 10-9-939 Vaziyeti Ithalât Maddeleri Yükseldi Spekülâsyon Yapılmaması İçin Tedbirler Alınıyor, Çalışmıya Başladılar 3785 ton buğday getirilmiştir. Buğdaylar cinslerine göre 4,10—5,25 kuruştur. Arpalar 3.30 — leri üzerinde yeniden yüksek- lik olmadığı gibi bazılarında düşüklük görülmüştür. Yalnız it- vardır.. Kâğıt fiyatlarında yüz- rmi beş, demir, bakır, teneke, çinko üzerinde yüzde 20— KE, is Şehirde İmar İşleri İstimlâke Tâbi Arsalar Belediye Malı Olan | Arsalarla Değiştirilecek İmar mütehassısı Prostun plânma göre yeşil saha ittihazına karar ve- rilen mahallerdeki arsa ve bina &a- hipleri sık sık belediyeye müracaat ederek ya inşaat yapmalarına müsaa- de edilmesini, yahut arsa ve binala. sının şimdiden İstimlâk edilmesini istemektedirler. Belediye, temadi e- den bu gibi mür karşısında bunların dileklerini tetkik etmek ü- zere bir komisyon kurmuştur. Ko misyon, inşaat talehinde bulunânla. Tunan Belediye areslarile “müBadele etmek için tetkikler yapacaktır. Gazi köprüsü inşaatı Gazi köprüsünün tahta parkeleri, tamamen celbedilmiştir. Parke inşa- atı da bu ayın sonuna kadar ikmal edilecektir. Köprünün elektrik terti- batı bitmek üzeredir. Mesnet duvar. leri için Almanyadan sipariş edilen malzemenin gelmiyeceği anlaşıldığın dan bunların dahilde tedarik edilme- sine karar verilmişti. Köprü Cümhu- riyet bayramında muhakkak surette açılacaktır, Dökmecilere mühlet verildi hir dahilindeki dökmecilere ve- rilen mühlet bitmiştir. Bunlar dün. Erüp halinde belediyeye davet edile. rek son olmak üzere kendilerine bir ay daha mühlet verilmiştir. Dökme- cilet, taşınacakları yerleri kendileri bulacsklar ve belediyeye bildirecek- lerdir. Belediye müsaade ederse bus Taya taşıbacaklardır. Kadın çöpçüler Temizlik işleri âmelesi kadrosun. da vuku bulacak münhallerin ice bında kadın amele ile doldurulması için karar alınmıştır. Eskiden olduğu gibi temizlik işlerinde çalışmak isti- yen kadınların müracaatları kabul edilecektir. TAKVİM ve HAVA 10 Eylül 1939 PAZAR Suncuay (o Gün:30 Arabi: 1258 Recep: 20 Günes: 535 — Oğle: İkindi: 15.47 — Akşam: 1829 Yatsı: 20.04 — İmsükz 35 — Hava Vaziyeti — Yeşilköy meteoroloji İstasyonundan alı nan malümata göre, hava yurdun Trakya bölgesi #le Marmera havzasında bulutlu, diğer bölgelerde açık geçmiş, rüzgârlar Akdeniz kıyılırında cenubi, diğer yerlere de şarki istikametten, Doğu bölgelerde hafi?, diğer yerlerde orta kuvvette esmiş- ür, Dün İstanbulda hava çok bulutlu geş- miş, rüzgür şimal şerkiden saniyede 6 - 8 metre hizla ermiştir. Sast 14 de hava tar- yiki 10183 milibar idi. Sühünet en yük- sek 24.8 ve en düşük 17.6 santigrat olarak kaydoditmistir. Hızır: 128 Rumi 1353 Alinstar 28 Bu