4 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 6

(Başı 1 incide) Bugün benim gibi hepimiz için bir felâket günüdür. Uğrun- da çalışmış olduğum, inanç bağ- Tamış olduğum herşey yıkılmış ve mahvolmuştur..Fakat günün bi- rinde Hitlerciliğin yıkıldığına şa- hit olacağımı - şiddetli alkışlar - ve teceddilde kavuşmuş, halâs bul. muş bir Avrupa göreceğimi ümit ediyorum.” « Şiddetli alkışlar. « Chamberlain, daha sonra, herke- sin kendisine düşen vazifeyi, alacağı © talimat dairesinde yapması lâzım geldiğini, hükümetin alınması lâzım gele nher tedbiri almış olduğunu ve her ferde ne yapacağını bildireceği- ni söylemiş ve şu sözler ve etmiş- tir: “— Hasmımız, cebbar kuvvet, fe- na niyet, zulüm ve tazyiktir. Hakkın 'kampacağına eminiz ve bu inançla hareket ediyoruz.” « Harp İlân Ediyoruz Başvekilden sonra amele lideri Green Wood şu sözleri söylemiş tir: düt havası bugün tamamile zail ol muştur. Ve millet, sükün ve kati a2- mile harekete geçmiştir. Harp keli mesi bizim için menfur bir kelime- dir. Fakat Avrupayı kurtarmak için bu menfur kelimeyi ilân ediyoruz. Bü dakikada bütün hedefimiz hür milletleri kurtarmaktır. Ve hür mil- Tetlerle birlikte hareket etmektir. Şerefli bir müdafaa yapmakta olan Polonya milletini selâmlar ve ona .kalblerimiz, silâhlarımız ve bütün kuvvetlerimizle beraber olduğumuzu © ilân ederiz. İen yıkılmasına kadar devam ede cektir. İngiliz amelesi bu hususta hü- kümet ve bütün milletle beraberdir.” Daha sonra liberaller namma Sink- ler, Başvekil. hakkında duyduğu! sempatiyi anlattıktan sonra memle- ketin azim ve sebat ile-hareket ede ceğini ve İngilterenin nazilik tahak- kümüne en kati darbeyi vindiserel dünyayı adâlet ve hürriyete görüre- ceğini söylemiştir. Çörçil'in Sözleri Bunu müteakip M. Çörçil beyanat- ta bulunmuş, memleketin emin bir vicdanla büyük bir vazifeyi ifaya giriştiğini ve bugünkü İngiliz nesli- nin bu vazifeyi ifaya liyakati oldu- Bunu isbat edeceğini söyledikten sonra ye devam ederek: > Bu harp Danzig veya Polonya uğrunda yapılan bir harp değildir. Bu harp bütün insanlığı nazilik veba ve taünundan için yapı- — iyor. Ve bu harp neticesinde insan hakları yeniden sağlamlanacaktır. Hürriyet ve hak namına Yapılan “bu harp yüzünden bir zaman için, hürriyet ve haklarımızdan feragat © ediyor ve bunları hükümetin eline tevdi ediyoruz. Fakat bu hak ve hür- — riyetlerin bunları sulistimsl etmiye. cek ellerde bulunduğuna İnanıyoruz? Hürriyet ve haklarımıza tekrar $a- hip olacağız günü diğer milletlerle beraber beklemekteyiz, demiştir. Mister Lloyd George hükümete “— Dün meclise hâkim olan tered-! Harp, nasyonal sosyalizmin kâmi-| İngiltere-FransaAlm KRALIN Londra, 3 (Hususi) — Bugün lemiştir: him anda, anavatan dahilinde ve lâkki etmenizi isterim, günden itibaren düşmanlarımız ol, prensibin esası, egoist tahakküm icap etmiştir. Milleti Metanetle İtimatla Harekete Davet Ediyorum! milletine ve Büyük Hrilanya İmparatorluğuna hitâben şu nutku söy- “— Tarihimizin belki de en mühim devresini teşkil eden bu va. mesajı gönderiyorum: Bupu şahsen her birinizle görüşmüş olarak te- Çoğumuz hayatımızda ikinei defa olarak harbe şahit oluyoruz. Bu- dairesinde bir hal çaresi hulmak için çalıştık ve uğraştık ise de, bü- tün bu mesaimiz boşa gitti ve neticede harbe girmeğe zorlandık ve meydan okuma siyasetine karşı gelmeğe mecbur olduk. Çünkü bize karşı gelen devletin prensibi, dünya nizaminı yıkacak prensiptir. Bu kati taahhütlere aldırmamak. kuvvet kullanarak, başka milletlerin hâ. kimiyet ve istiklâlini çiğnemektir. Bu prensibi, bütün maskelerinden tecrit ettiğimiz takdirde onun, hak kuvvettir, diyen iptidai doktrini ifade ettiğini görürüz. Bu prensip hâkim olursa, bütün milletlerin hür. riyeti gibi ve bütün İnşilterenin hayatı da tehlikeye düşer. Sonra bu yüzden bütün dünya milletleri esaret korkusu içinde yaşar, müstakar sulh ve emniyet, adalet ve hürriyet son bulur, Karşılaştığımız vaziyet budur. Ve bu yüzden aziz tanıdığımız her şey uğrunda harbe girmek Anavatan dahilinde ve bütün denizaşırı yurtlarda yaşıyan milleti, davamızı benimsemeğe ve bu buhran anında sebat, metanet ve ittihat dairesinde harekete davet ediyorum. Vazife ağırdır. Karanlık günler, çetin vaziyetlerle karşılaşahiliriz. Harp, bir tek sahneye münhasir kalamaz. na göre, hareket edeceğiz. Ve her ihtimali tam metanet ile ve dava- mıza azimle, sadakatle sarılarâk karşılıyacağız. yapacağız, her fedakârlığa katlanacağız. Allahın yardımiyle muzaffer olacağız. Cenabıhak hepimizi korusun!,, MESAJİ saat 17 de İngiltere Kralı, İngiliz denizaşırı yurtlardaki milletime şu anlarla aramızdaki ihtilâfleri sulh yolunda muahedeleri tanımamak, Fakat her vaziyetin icabı- Verilen her vazifeyi —— kümetinin Henderson ve arkadaşla- rına ayni kolaylıkları göstereceğini emin etmiştir. Tw Almanyadaki İngiliz menafiinin himayesini Amerika hükümeti de ruhte etmiştir. Almanyanın İngilte. redeki menafiini de İsviçre koruya. caklır, * Cbamberlain, Kralın yaninda #5 dâkikâ kalmıştır. Kral, Chamberlain'den sonra Har- biye Nazırı Hore Belisha'yı kabul et- miştir, Harp Kabinesi Kuruldu İngiltere yeni haçp kabinesini kurmuştur. Yeni kabinede Mister Chamberlain Başvekil, Sir John Si- mon Maliye Nazırı; Lord Halifax Hariciye, Lord Chatfild Mili Müda- faa, Vinston Churehil Bahriye birin. ci Lordu, Hor Belişa Harbiye Kings- ley Wood Hava Nazırı, Sir Samuel Hor Mührühas Lordu, M. Anderson dahili emniyet Nazım, Mister Eden kabine ile dominyonlar arasındaki irtibatı temin etmek üzere Müstem. lekât Nazırı ve Lord Stauhop Şan- sölye Lordu, Sir Tomas İnskip ve Lord Hankey de nezaretsiz nazırlı- mak için bütün © gayretleriyle' çalış. mışlardır. Daha bu sabah Alman hü. e için ve muhasamata nihayet vererek muslihane müzakerelerde bulunmak üzere son bir teşebbüste daha bulu- nulmuştur. Almanya bu teşebbüsümüzü red- detmiştir. Daha evvelce de dünya sulhü lehinde son zamanlarda yük. selen asil kalpli insanlara da cevap vermeyi reddetmiştir. Demek oluyor ki, Almanya, Pdlonyânın imhasını istiyor tâ ki, daha sonra Avrupada süratle tahakkümünü tesis etsin ve Fransayı esaret altına alsın. İstibdatların en müthişine Karşı birleşerek verdiğimizsözü tutarak top rağımiızı, yuvalarımızı ve hürriyetle- rimizi müdafaa için çarpışıyoruz. Har be karşı son dakikaya kadar fasılasız galışmış olmaktan dolayı vicdanım müsterihtir. Bizzat bizim daha evvel yapmış olduğumuz mukaddes vazife. yi şimdi yapmıya giden genç asker- leri heyecan ve muhabbetle selâmla- rım. Evvelce Fransayı zafere ulaştır. mış olan şeflere lâyik bugünkü şefle- rine askerlerimiz itimat edebilir. Fransanın davası adalet davası de- mektir. Bu dava sulhçü ve hür bütün TAN bu akşam sabaha karşı çok mühim bir nutuk-söyliyecek ve bu nutuk derhal altı Jisana çevrilecek ve bütün dünyanın bu nutku dinlemesi temin olunacaktır, Amerikada Heyecan Chaberlain'in nutkunun Amerika radyoları tarafından ( neşredilmesi saatinden, yani bura Saatiyle gece yarısından itibaren, Beysz Saray, Hariciye ve bütün halk, birbiri ar- dına yapılan radyo neşriyatiyle de. vamlı bir surette OLondra, Paris, Varşova ve Berlindeki vaziyeti bü- yük alâkâ ile takip eylemektedir. Chamberlain'in Hitler hakkında, Nasyonal - Sosyalizm rejimi hakkın- da ve Almanyanın hakiki niyetleri bahsinde bütün dünyayı aldatmak için Alman hükümetinin Polonyaya, Fransa ve İngiltı karşı kullan. dığı usuller hakinda. kullandığı ke. Mimeler, burada tamamiyle tasvip edilmektedir. Bütün radyolar, İngiliz Kralmın ve Fransız Başvekili Daladier'nin beyanatını neşreyliyecektir. Bütün Amerika Birleşik devletle rinin son saatleri, Avrupa havadis- lerini bekliyerek ve dinliyerek ge. çirdiği söylenebilir. Gazetelerin ilk hususi tabıları sökaklarda satılmak- tadır. Roosevelt, dün ordu ve donanma. | Bin yüksek zabitleriyle görüşmüş- tür, Bahriye Müsteşarı Edison, mü- lâkatta hazır bulunmuştur. * Berlin, Teklifi Reddetti Berlin, 3 (Hususi) — Bugün neş. redilen bir resmi tebliğde ikinci İn. giliz ültimatomuna verilen cevap bil. dirilmiştr. Bu tebliğde ezcümle şun. lar yazılıdır: “Alman hükümeti, 3 eylâl tarihli İngiliz ültimatomunu almıştır. Be. na aşağıdaki tarzda cevap vermekle kesbi fahreyler: Alman hükümeti ve Alman mille ti, İngiliz hükümetinin ültimâtamkâ. ri taleplerini ahz, kabul ve isaf eyle. meg reddeder. Bir kaç aydanberi şark “hududu- muzda bilfiil harp vaziyeti hüküm sürmektedir. İngiliz hükümetinin müdahalesi ol masa idi, Almanya ile Polonya ara. sinda makul ve muhik bir hal süreti bulunabilirdi. Çünkü Almanya, Po. lonyayı ortadan Kaldırmak niyetin- de değildi. İngiliz hükümeti, tarihte #aisli gö- rülmemiş bir tarzda, Polonya hükü. metine, Almanyaya karşı yapmak niyetinde olduğu bütün harekâta karşı umumi açık bono vermiştir. İngiliz hükümeti, Almanyanın her türlü tahriklere veya bir hücuma kar şı kendisini müdafaa edeceği bütün şeraitte, Polonya hükümetine aske- ri yardımda bulunmayı temin eyle- miştir. Bunun üzerine, hemen der. hal, Polonyadaki (o Almanlara karşı Polonya tethişi artmıştır. Britanya hükümeti Varşova üz€ rinde tesir yaparak Leh zimamdearla- rını adalet ve insaniyeti himayeye ve mevcut taahhütleri ifaya sevkedebi- lirdi. İngiltere bilâkis, her halükârda mecbur oldu” (Başı 1 incide) tir. Her taraftan “Allaha hamdolsun, kütün milletler İngiltereyi nümune ittihaz ederek onu takip edecekler - dir.” Sesleri işitilmiştir. Radyo, Fransanın, İngiiterenin ka. tarına mümasil bir karar ittihaz et- mek üzere olduğunu İlâve etmekte. dir. Varşovanın Tebliği Bugünkü harekâta sit Varşovanın harp raporu şudur: HAVA HAREKÂTI: Alman hava kuvvetterinin Polon- Ya toprakları üzerindeki hücumları devam etmekte ve sivil halk arasın- da birçok kişinin ölmesine sebep ol- maktadır, Pazar günü, Varşova, Deblin, Ra- domski, Torun, Ponzan, Krakovi, Plock. ve diğer birçok şehirler böm- bardıman edilmiştir. Alman tayyare- leri, köylere ve hattâ koyunlarını otlatan çobanlar üzerine bile bomba atmış ve ateş açmıştır. Hava kuvvetlerimiz bügün öğle- İden sonra Czestockowa mıntakasın- da düşmanın zırhlı kıtalarına hücum ederek düşmanın motörlü kolunu muvaffakiyetle bombardıman etmiş dirmiştir, Düşman hava kuvvetlerinin zayla- tu: Cumartesi günü avcı tayyareleri- miz Torun civarında bir hava muha- rebesinde düşmanın dokuz tayyare» sini düşürmüştür. Dün düşmandan yirmi yedi tayyare düşürdük. İki gün içinde düşman altmış dört tayyare kaybetmiştir. Bizim zaylatımız on bir tayyare: den ibarettir. KARADA: Düşmanın Silezya ve garbi Kar- etmektedir. Düşman"Büyük küvvet. leri harekete geçirmiştir. Kuvvetli bir düşman zırhlı grupu Czestochova istikametinde İlerlemiya muvaffak olmuş ve bizi de mezkür şehri tahli- yeye mecbur etmiştir. Düşmanin bü- yük faikiyetine ve pek çok zırhlı ki. taatına, ağır toplara ve tayyare kuv- vetlerine dayanan hareketine binaen buriyetinde kalmıştır. elmali şarkisinde düşmen piyadesi hücum arabalarına dayanarak şid . detle taarruz > Şarki Prusya mıntakasında muha. rebeler hududa civaf yerlerde devam ediyor, Gdynia ve Danzig mıntaka. sında Orlodvo ve Kaet'i bir mukabil taarruzla istirdat ettik. Vesterplatte garnizonu hâlâ kendini müdafaa et, mektedir. Son ihtiyat efradı da silâh alana davet edilmiştir. Bu sabah saat seki, ze doğru Alman tayyareleri çok yük (> Varşova Üzerinden uçmuşlar ve mevzilerinde bulunan diğer bir düşman grupuna da ağır zaylat ver- patlarda çok şiddetli taarruzu devam | kıtaatımız Silezyadarı çekilmek mec Esa ırmağı boyunca, Grudziadz'm 4-9-999 e anyayaHarpllânEttiler Koridorda Harp Çok Çetin Bir Safhada ve Praga ve Accie varoşlarını bom- bardıman ederek demir yoluna ve motör fabrikasına isabetli endahtlar yapmıya çalışmışlardır. Nüfusça 28- yiat olup olmadığı malüm değildir. Dün öğleden evvel Varşovaya ya- pılan ilk hava taarruzu esnasında Polonyalı pilot mülâzim Palusinaki, 12 Alman hafif bombardıman tayya- resine karşı cesurane bir mücadele. ye, girişmiştir. Saat 8 de havaya çıkan Palusinski eklemediği bir anda Alman tayya- Telerile karşılaşmıştır. Bunların üs. tüne çıkan pilot bombardıman tay- yarelerinden birini düşürmeye mu - vaffak olmuş ise de diğer tayyarele - rin ateşi arasında kalmıştır. Mermi- ler tayyaresinin kanatlarına isabet etmiştir. Yaralanmış olmasına rağ « men Palusinski karaya inmeye mu - vaffak olmuştur. Danzig'de halk, Westerplatie gar- mizonunun kahramanca müdafaasını büyük bir gururla takip etmektedir. Burada bir Leh piyade mmüfrezesi kendisine adetçe falk olan düşmanın bücumlarmı birkaç kere püskürt müşlür. Düşman “Schleswig - Holstein” Alman zırhlısı toplarının himayesin- de hücum etmektedir... Berlin, 3 (A.A.) — Hitler, Alman milletine hitaben neşret- tiği bir beyannamede cepheye gitmek üzere bugün Berlinden hareket edeceğini bildirmekte- dir, . 130 Kişi Bombalandı Pat ajansının bir tebliğine göre, Alman tayyareleri, 1 eylül günü Po- lonyanın şehir ve kasabalarına 94 taarruzda bulunmuslardır. Bu anki ve kasabalardan 22 sinin nüfusu 10 binden fazladır. Yirmisi de ufak ka- sabalardır. Bundan başka, Alman tayyareleri, tarlalarda çalışan ve hattâ sokaklar- dan geçen kimseler üzerine de ateş aşı , Ölenlerin miktarı 130 dur, Bunla- rın 12 si askerdir. Bundan başka birçok kimseler ağır surette yaralanmış ve yüzlerce kişiye Surette İsabet vaki olmuştur. Alman hududundaki Vielun hasta- nesi, şiddetli bir bombardımana tu- tulmuştur. Evvelki gece esnasında tayyare dâfii toplar tarafından düşü- rülen tayyarelerin miktarı dün zan- nolunduğundan çak daha mühimdir. Hakiki miktar sabahleyin ilân edile- cektir. * Dün saat 8 de Alman tayyareleri Lublin'e on beş bomba atmışlardır. Alman tayyareleri, bu şehri yeniden bombardıman etmişlerdir. Bir takım evler yıkılmış, dört kişi ölmüş, yedi kişi yaralanmıştır. Kurjer Poranny ve diğer Polonya © bütü Polonyaya müzaherete İ güne kadar Yapılan teki baktı baz sarin oka bütün kuvvetiyle müzmheret edece. Ta tayin edilmişlerdir. ilin davasıdır, Ku dava m -| oz Hire bük İğ e ve im ii dim Mpa lar kep se ; e? çi üetlkiyelie ba: > Fransada Fransızlar, ği regl, | elinle tehditlerile cevap veriyorsa, bundan | etmekte ve bilhassa topçu kuvvetle cağını söylemiş, müstakil e —— — buna mecbur elildiğimi; ae He, | pereketinde devama amme İm Alman milletinin de. |rinin muvaffakıyetini tebarüz ettir busu da nazizm cebir ve şiddetini) | Daladier Harp Halini (| birimiz Franbız toprağında insanlık |*”” Kimin? Ma emi kabinesinindir. AJ. | mektedir. 1 yıkmak için her fedakârliğa hazır Dün İlân Etti hürmet ve şerefinin son sığınağı olan Asıl Hata Ve onun hükümeti, İn. | Polonya topçusu iki günlük bir " DE A m olduklarını söylemiş ve mihayet| Parle, 3; (Humus) — Fransa | bü hürriyet toprağında vazifemiz baz), sa daha sonra, İngilterenin giltere gibi dünya üzerinde hüküm- | harpte 37 Alman bombardıman tay- çi ii olmak niyeti z sulhçu amele mebusu Lansbori, mil-| hükümeti de Almanyaya ilân | şında bulunuyoruz. Vatanın selâmeti lan teklifi de pr iyetinde değildir. Kendi | yaresi düşürmüş ve 100 Alman tan- etler arasında nefret hislerini tak. | etmiştir. Fransanın em ver |yolühda bütün gayretleriniz! birlik A van Sale ve bu hu- e irlimal istiklâlini ve bilhassa | kımı da tahrip etmiş veys kullanıla. viye edecek propagandadan kaçınıl-| diği ültimatom sâat 12.5 tan başlı. | ve Kardeşlik hisleri içinde toplayı -| akı Alman noktai nazarı uzun W- Lie İsâya karar vermiştir.) miyacak bir hale getirmiştir. Geze- masını ve hava harbini ilga için te-| yor ve dün akşam beşte bitiyordu. |hIZ. zadıya izah olunarak şöyle denilmek- | ndan milletini Wersailleğ dikta- teler, im topçunun maharetinin şebbüsler yapılmasını istemiştir. | Alinan hükümeti Fransız ültimato.| & Yaşasın Fransa, tekir: Biz ir ağır bir şekilde yok et-|bir delili olarak gösteriyorlar. Meclis daha sonra hükümet tara. | munu reddetmiş, bunun üzerine Fran * “Alman hükümeti, memleketi mü- Yolunda olup Kinghall tarafın-| — Halkm boşlhea müdafansı vezife- fından takdim olunan fevkalâde ted- | sa ile Almanya arasında da harp ha- Amerikada dafan eden ordularını geri çekmeğe| gi, '4 hükümeti namına bil-|sini üzerine almış olan hava dafii birlere ait kanun lâyihalariyle meş. | li başlamıştır. Fransanın Berlin sefi. mecbur kalması için ültimatom ver- iel emeller, tarafımızdan kayde- | bataryaları da vazifelerini emsalsiz el dalar Bitarallık Kösen Tok suretile yapılan bütün tecrübe-| ag 3” Ve İngilterenin her hare-|bir kahramanlıkla ifa etmektedir. Paris, 3 (A.A.) — Başvekil Dala- dier, radyoda Fransiz milletine hita- ben şu boyanatta bulunmuştur: “Pransız erkek ve kadınlari, 1 eylül şafağındanberi Polonya taarruzların en vahşisine mâruz kal. mış bulunuyor. Hudutları ihlâl edil- leri reddeder, ki ordularını geri çek- mesi kargaşalık ve adâletsizliğe ye- niden başlanmasına sebep olacaktır. Aksi takdirde Almanya İle harp yo- lu ile mücadele edileceği hususunda. ki tehdit, senelerdenberi birçok İngi. iiz politikacıları tarafından ilân olu. AYNİ silâhlarla ve ayni şekil.) Cenevre, 3 (A.A) — Beynelmilel R AP Vereceğiz.” Salibiahmer merkezi komitesi, mu - 8DAt, 3 (ALA) — Bütün Pasta u- | harip devletlerin hükümetlerine Sa- ui sölerberlik yapılmaktadır. Sa- |libiahmer teşekküllerine yardımını tahleyin simdiye kadar henüz davet | arzetmiştir. memiş olan ihtiyat efradı kıtala.| -—————————————— Hariciye Nezareti muahedeler dai. resi reisi Dünbar Alman maslahat- güzarı Doktor Korda İngiliz yaz saati ile 11 den itibaren İngilterenin Almanya ile hali harpte olduğunu tebliğ etmiştir. Derhal Değiştiriliyor Nevyork, 3 (Hususi) — Harp 22- manında muharip iki tarafa da silâh ambargosu tatbik edilmesini icap et- tiren ik kanununun ilgası İ- gin hazırlık başlamıştır. Kanumun il- etmişlerdir. Askeri mec- Diplomatik usuller mücibince, Al man büyük elçiliği memurlarına İn- giltereden gitmeleri hususunda her türlü kolaylık temin edilmiştir. En kısa bir müddet içinde İngiltereden , Diğer taraftan AL man maslahatgüzarı da Alman hü. miş, şehirleri bombardıman edilmek- tedir, Ordusu müstevliye kahraman. 'ca mukavemet ediyor. Dökülen ka- nın mesuliyeti tamamile Bitler bükü- metine aittir. Sulh Hitlerin elinde İ- di. Hitler harbi istemiştir. Fransa ve İngiltere sulhü kurtar- gası, artık bir gün meselesi sayılıyor. Mister Roosevelt İngiltere ile Fransa- nin Almanya ile harbe girmeleri ü- zerine bitarsflık kanununu kaldırmı- ya karar vermiştir. Bütün Amerika efkârı umumiyesi de bu kanunun 8- Jeyhine dönmüştür. Mister Roosevelt, nan niyetlerden ibarettir. Alman hükümeti anlaşma yapmak, hattâ yakın bir dostluk kurmak ar. zusunda olduğu hususunda mütcağ. at vermiştir. Eğer İngiliz hükümeti bu, dit defalar İngiliz milletine temin, buriye Gg İsmit (TAN) — Sıhhat müdürü Nec- kalı tleri olan ve olmıyan Faslılar | mettin, Klâziğ sıhhat müdürlüğüne terler kene kütleler halinde askeri ve | ayin edilmistir. Yerine de Siraş sıhbat makamlara müracaat etmekte. | wüdürü Şerif tayin olunmuştur, dirler, & Atvonkarahisar (TAN) — Halkevi Birçok. eenebler gönüllü yanl | m e Tel Hak üzere müracaata devam etmek- | isikevinde de okuma yazma bilmiyenlef tedirler, için bir kurs açılmıştır. İ