4 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

Harp Büyüdü! Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL Almanyanm Lehistam © östilâya kalkmasından sonra harbin bu iki devlete munhasır kalmıyacağı mu- hakkaktı, Çünkü Almanyanın Polon- yayı istilâya başladıktan ve Lehistan topraklarında ilerlemiye başladıktan sonra, İngiltere ve Fransa tarafından istendiği gibi askeri harekâtı durdur. ması ve geri çekilmesi beklenemez. i. Çünkü Almanyanın maksadı, el Sala ile emri vakli tahakkuk ettirmek, Şark hududunda yapmak istediği tadilleri azami süratle yap- mak, ondan sonra harbin bittiğini lân etmekti. Almanya, bu setini silâhla da sağlamlamış, ve L histanm mukndderatını eline almış, yani şarki Avrupada kesilmek için her şeyi yapmış, daha sonra başka cephelerde ayni hatlı hareketi takip için hazırlığı tamam lamış olacaktı. İngiltere ile Fransanın harbe gir. memeleri, Almanyanm bütün bu 8 mellerini gerçekleştirmiye kâfi ge lizdi. Fakat, böyle olmadı. Dün Alman. yaya son ültimatomlarını veren İn- giltere ile Fransa sefirleri, Alman. yanın muhasamatı durdurmayı ve geri çekilmeyi taahhüt etmemesi ü- zerine, Almanya ile hali harp bu. unduğunu ilân etmişler, OMister Chamberlain, İngiliz milletine hitap eden bir nutkile keyfiyeti bildirmiş, daha sonra Avam kamarasında, bü. tün İngiliz milletinin birliğini tem- sil eden tezahürler arasında Alman- ya ile İngiltere artık birer muharip olduklarını ve İngilterenin Hitleriz- mi yıkımeıya kadar, verdiği sözü tat. fermanferme miyan, en kötü niyetlerle hareket e- den, tahakküm ve tazyik ile beşeri. yeti iptidailiğe çevirmek ve hak kuvvettir, akidesini her şeye üstün tanıyan rejimle sonuna kadar düvü. şeceklerini ilân etti, Pâratorluğuna hitap edeh bir nutuk. la bütün imparatorluğu hürriyet da- vasını behimsemiye ve herkesi va xiMesini yapmıya davet etmiştir. Fransa da İngiltere ile tam tesa. nüt dairesinde hareket ettiği için bir kaç saat fasıla ile Almanyaya ayni ültimatomu yermiş ve bu suretle! harp büyümüştür. Londrada Müdafaa Tertibatı Londrada tayyare hücumlarına karşı müdafaa tertibatı o kadar. mükemmel bir hale getirilmiştir ki, dafi topların etrahı bile kat hat gn torbaları ile çevrilmiş ştir. Mısır Umumi Seferberlik İlân Etti Isviçre İle Baltık Devletleri Bitaraf Kahire, 3 (A.A.) — Mısır hüküme- ti umum! seferberlik ve örfi idare İsviçre bitaraf Cenevre, 3 (A.A) bitaraflığını silâh ve e — İsviçre tam ilân etmiştir. Hükümet ane ihracını menett gibi muharipler lehinde propaganda lmasını menetmiştir. ranmalarını tavsiye Bununla beraber gözetel Artık Lehistan İngiltere ve Fran. sa bir safta ve Almanya diğer saf-| tadır, Almanyanın bu #aziyete karşı al. dığı vaziyet her taarruza mukabele. Ye hazır olduğudur. | kaleleri hemen ekseriyetle İngiltere- nin, Fransanın ve Polonyanın lehin- İde bulunmakta ve “Almanyanın son tecavüzünü" takbih etmektedir. Baltık devletleri Kaunas, 3 (A.A) — Litvanya, Te Bu Iki salın karşı karşıya gelme. | tonya ve Estonyanın bitaraflık be- si, insanlık hesabına bir faciadır.| Bilhassa bu facianın önüne geçmek imkânları mevcut olduğu halde da. vanın silâha bırakılması, facianın te. sirini kat kat arttırmaktadır. Çünkü aklsselimin bütün kaynakları kul. İanılmadan, diplomasinin bütün im. kânlarını denemeden harbe atılmak, ihtirasm her şeye galebe çaldığını gösterir. İngiltere ile Fransa; son buhran karşısında harbi önlemek için her şeyi yaptılar. Hattâ taahhütlerine sadık kalmamak, tereddüt göstermek Bİbi ithamları bile hoş gördüler, Fa- kat bütün bu teşebbüsler boşa gitti Ve en sonunda harp halini kabule mecbur oldular, | ile İngiltere hedefi, | | kere yoluyla halli, Kavast| kuvvet istimalinin berta. raf edilmesi idi, | Almanya, Lehistanı" istilâiya baş- | lamakla bü hedefi körletmiş ve bu. günkü vaziyet hasıl olmuştur. | Yapılacak iş, harbin kısa olmasını ve aklıselimin, ihtiraslara süratle Galebe çalmasını dilemektir. | Fransanın milletler arasındaki meselelerin sulh ve mü Kölüde Kızılhaç Teşkilâtı Toront, 3 (A.A.) — Kanada Kızıl. AÇ teşkilâtı reisi Norman Sommer- Ville, bu teşkilâtın eli€ servisle- Tini Kanada Başvekilinin emrine â. durmak Üzere seferber 'eyh, diğer cihetten binlerce üllü yazıldığını söylemiştir. yannameleri yapılan bir istişareyi müteakip neşredilmiştir. Alâkadar mahfellerde hudutlarda muayyen bir plân dairesinde emni- yet tedbirleri alırimağa devam edil yan edilmektedir. Sovyetlerin Beri Ataşemiliteri Moskova, 3 (A.A) — Sovyet ko- miserler heyeti Sovyet birliğinin Al- manya ataşemiliterliğine koryeneral Murgaef'i tayin etmiştir. gün İngiliz milleti namına Aİ- man milletine hitaben bir be- yannâme neşrolunmuş ve Al- man milletinin bu beyanname- ye ıttıla kesbedebilmesi için ter- tibat alınmıştır. Beyannamede deniliyor ki: İ “Bugün İngiltere ile Almanya harp halindedir. Sebebi, Almnhü.|...Ç kümetinin Lebistana | fsarruzudur. Hükümetiniz askerlerini geri çekme» diği için aramızda harp başladı. Biz İsulhü kurtarmak için her şeyi yap. tık. Fakat hükâmetiniz istilâ siya- İsetini tatbike devam etti ve Tehis- İtana karşı harbe girmeden iki saat Jevvel, Lehistanın Berlin sefirine bir tekim teklifler takdim ederek, seli rin bu teklifleri okumadan dahi im- za etmesini istedi ve bu tekliflerin Lehistan hükümetine bildirilmesine bile imkân vermedi, » Bizim bu harbe iştirakimizin se. bebi, Lehistanın istiklâlini koruma- ğs söz vermiş olmamızdır. Ona bu sözli vermemizin sebebi, sizin Hueri- niz olan adamın verdiği her sözü Londra, 3 (Hususi) — Bu-)riavet edeceğine söz vermişti, sözü-|) ciğnemesidir. Lideriniz, Lokarno İngilizlerin Alman Milletine Hitabı “Liderinize İtimat Etmiyoruz, Nazi Rejimini Yıkacağız,, hiş düşmam yeminler bugün bolşev | müttefiktir. Bu yüzden madı. Çekoslovakyaya hücum etmi © inanmıyoruz. Kendisi Sov yeceğine söz verdi, sözünü tutmadı. | anlaşması ile Münihten sonra artık Avrupadan is-| istedi. tiyeceği arazi kalmadığını söyledi, | Düştüği sözünü tutmadı. Dü tutmadı. Avustury miyeceğine Söz verdi aya Laarruz et. sözünü tut Buna da muvi müşkül vaziyetten si süyledi, yine|du sözünü tutmadı. Senelerce bölşevik-| hedefimiz mi rejimi Macar Başvekili Yeni Tedbir Aldığını Bildirdi Budapeşte, 3 (A.A.) — Resmi ga- |sükünet ve soğukkanlılığı muh taben bir beyannamesi intişar etmiş- | tr. İmiştir. Bu cümleden Başvekil, bir çok memleketlerde! hakkı t bitaraflar da dahil olmak üzere asa» | bil işin, istihsal temadisini ve normal | hapsedilmesi, gazetelere de hayatın temini için hususi tedbirler | konulması, bazı levazimın müs alınmış olduğuna işsret ettikten son. | resi ve gerek endüstriyel, ger: ya diyor ki: raet ve madenlerde mesal Bittabi Macar hükümeti de icap e- | tahdidatının kaldırılması takarri den tedbirleri almaktadır. Macar | miştir. Ayrıca ilerde lecek her şeyi menetmiye karar olarak bulunanların de; mii muahedesine | milletinin haftalardanberi gösterdiği HÂDİSELERİN © Almanyada halk arasındaki hoşnutsuzluk Hitle- rin canını sıkacak bir hal almıştır. Harp başla madan evvel yiyeceğin vesikaya raptı, harp baş- ladıktan sonra çekilecek olarak telâkki edilmiştir. sıkıntının bir alâmeti Alman ordusunda da hoşhutsuzluğun yayılmakta olduğu haber veril- mektedir. v > 2 neral Franko İspanyanın harbe iştirak etmiyeceği anlaşılmıştı erkânıharbiyesini Ge nazilere dağıtmış, benzediği iddin edilen Falangist'lerin nazizm ve fa- şizmle hiç bir alâkaları olmadığını ilân etmiştir. İ * Almanyada bilhassa kadıni lar arasında asabiyet hükümet için korkunç bir hal almıştır. Almanya. nın her tarafında kadınlar asker nakleden tren: lerin geçtiği demiryolları üzerine yatarak evlât. larinin kendilerine geri verilmesini istemekte. dirler. Kömür ocaklarında ve büyük sanayide ça- lıyan işçiler sabotaj yapmaktadır. Hamburgda liman işçileri işlerine giderken kommünits şarkı. ları söylemektedir Halyada halk, alınan harp tedbirlerinden rahalsızdır. Lokantalırda müşterilere yalnız bir kap yemek veril- mektedir, Kahvehaneler, lokantalar, eğlenee yer. leri geceleri kapanmaktadır. İtalyanlar Almanlara karşı olan antipatilerini her vesilede izhar etmekten çekinmemektedirler. Buna mukabil İngilizlere ve Türklere sempati göstermektedirler, * Almanyada şimdiden petrol buhranı başlamıştır. Bütün benzin depoları kapanmıştır. Sokaklarda hususi hicbir otomobil veva araba sörünmemek- tedir. Iduğuna |; erle ulh cephesini yıkmak fak olamadı. kendini| kurtarmak için yeni bir istilâ har- Lehistan vilâyetlerinden hiç biri.| bine girdi ve bizi de karşısında bul- Bu yüzden harbe geye yoruz ve karşı olan bu abim) | hareketi Leh! faza zetede Başvekil Telekinin millete hi.) için hükümet, normal hayatı PM obierl it edildiği gibi asayişi mu- al sansür saatle; “FELEK | Polonyaya Ait Bir Hâtıra! Yazan: B. FELEK 927 ilkbaharında idi. Polonya. yı ziyarete davet edilen bir heyete ben de gazeteci olarak katık | miştam, ğ Bundan on iki sene evvel çok da- | ha genç olan Polonya hükümeti o | zaman bizimle ispirto inhisarı gibi | İbuzı iktisadi münasebetlere de gi -İ j ğ lunuyordu. Çarlık Rusyası, imparatorluk AL Habsburg Avusturya » İsindan geri alınmış olan eski Lehis- tan parçalarmı birbirine bağlamakta ve bundan kudretli bir | hükümet | İ yapmakta ne kadar muvaffak olduk. İlarımı yakından gördüğüm Lehistan, hele üç mayıs tarihine tesadüf eden Jmsilli bayramlarında Varşovada ha. sir bulunduğum bir resmi | geçilte gördüğüm cidden muntazam ordusu jile bana çok diri ve kudretli görün. dü. Gerçi ben asker değilim ama Av- |rupada tesadüfen, gördüğüm askerle. İre nisbetle Lehlilerin üzerimde bı - | raktığı intiba çok »üsait idi. Belki Almanlar, belki o Ruslar zamanından kalmış ve şimdi tama - | men Lehlerin çalışmakta olduğu bir takım fabrikalardan başka kendile - İrinin tesis ettikleri bir takim yeni İüzinler bu milletin kabiliyeti ve ya. şamağa olan istihkakını hepimize göstermişti, j O seyahatte adedi azlık olan he- yetimize karşı Lehlilerin gösterdik. leri mikâfirperverliği burada anlata İmam, 14 günde evlerdeki ağırlama ç lar hariç olarak yirmi kadar resmi ziyafet verdiler ve bize hususi ve de. bir alâka gösterdiler, Bunun s2. bebini bana şimdi ismini maalesef, rişmişti, İki hafta süren bu seyahatte Polonyanın hemen başlıca büyük ş6- İhirlerini ve seyahatin asıl hedefi 0- lan (Poznan) sergisini gezdim. Polonyada gördüğüm hayatiyete hayran oldum. Eski bir milletin kurduğu genç bir hükümet harbin bitim tarihinden dokuz sene sonra şaşılacak derecede gelişmiş bus O zaman manyas ve Jiderinizin | hatırlayamadığım ayan azasından bir zat anlatti, Lehler, o istiklâllerini kaybedip Rusya, Prusya ve Nemçe hükümet - leri arasında taksim edildiği zaman | Türkiye bu taksimi tanımaktan im. Jtina etmişti. Türkiyenin o haksızlığa Jileri min. İnettar etmiş, Bundan başkassLehlerin hatırlayamadığım bir Ötede beride hüru İsimlerini falan gördi tiyan azizleri gibi “ismini evliyası var. etle asılmış re « Bütün hiris- perişan sakallı, başında nurdan hüâlesi olan bir adam. Leh istiklâli hakkında onun bir ke - rameti varmış” Lehistan taksime uğ. radığı zaman bu adam demiş ki: — Türk süvarileri atlarına Vis » tülden su içirdikleri zaman Lehistan istiklâline kavuşacak, a Umumi Harpte bizim i kıtamız Vistüle kadar git- miş. Ondan sonra da Almanya A vusturya ve Rusya mağlüp © olduğu Jiçin Lehistan istiklâline tekrar ka - © İvaşmuş. başka tedbir- İşte bu tesadüf üzerine Lehler İbize karşı sebebinin ifadesi güç bir sempali hissediyorlar. Hâlâ mevcut olduğuna kall olduğum bu hislerine mukabil ben de talisizliği dele eden azimkâr gayri iradi bir tim müca. Lehlere karşı muhabbet bağlamış- Bugün şehirlerinin man edildiğini işitti elem bu his dolayısiyle biraz oOdaha derinleşiyor. Lâkin, Türk süvarileri Vistülde hayvanlarma su içirmiş bu. lunuyorlar, Polonyalılar artık endi. şe etmezler ve etmemeli bombardı « çe duyduğum irler. | — Türkiyedeki İtalyan Bankaları Ankara, 3 (A.A.) — Bazı gazeteler Türkiyedeki İtalyan bankaları me. murlarının memleketlerine dönmiye hazırlandıkları ve belki de bu ban- kaların kapanacağı hakkında bir ha- ber neşretmişlerdir. Anadolu ajansının yaptığı tahki - kata nazaran bu haberlerin asıl ve esasi yoktur.