4 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 4

4 (Macar profesörü İvan Lajos ta. rafından o neşrolunan ve bütün dünyada heyecan uyandıran ese - “rin son kısımlarından birini de o- kuyucularımıza naklediyoruz. Bu eserde zikredilen (o mehazların ve - malümatım Almanlar tarafından .da tekzip edilemediği ve eserin Ber >linin talebi üzerine Macaristanda toplattırıldığı hatırlardadır.) * : mumi Harbin ilânı tak- dirinde (o Almanyann petrol tedariki ve biriktirdi - gi ihtiyat petrolleri idareli ir şekilde sarfetmek sureti- le ordusunun ihtiyaçlarını ki için çekeceği müş- külâtı bundan evvelki bahis- te tamamiyle meydana koy « .muş olduk. Sıra, malzeme ve işçilik kalitesi... ne gelmiştir. Mükemmel, dikkatli, bir işçilikle ve birinci nevi malze. me ile yapılan âletlerin, silâhların, harpte ne kadar elzem olduğunu hepimiz takdir ederiz. Harp bir si- lâhın veya bir makinenin sulhteki ömrünü yarıdan fazlaya indirir. Motörize kıtalarda vesaitin ikide bir bozulması ve'aksâması ordunun geri münakalâtında #elâketli neti- - celer doğurabilir, Yollarda bozulan mâkincleri olduğu gibk bırakmak ta akla geldiği gibi kolay değildir, Çünkü bozulan bir vasıtanın sep. heye cephane yetiştirdiğini, yahut cepheden geriye hasta getirdiğini tasivvur edin, O vasıtanın yerine ikame edilecek bir diğerini ve ay- “mi zamanda bulamadığınız takdir- de maksat tamamen heba olmuş 0- Mur. : Alman ve dünya askeri mütehassısları motörize kıtaların obir tren kadar Omuntazam, ve her vagonun ayni şekilde işle- mesi şartile beklenen işi görebile. ceklerini tasdikte müttehittirler, Iman malzemesinin son 2a- manlarda ne kadar bozul- duğunu, kalite itibarile ne kadar düştüğünü harice sevkettikleri ma. — Kinelerden ve salreden anlıyoruz. Almanya dört senedir ne kadar ma vapur yaptıysa müşterilerini — katiyyen memnun edememiştir. Alman mallarının başlıca noksanı lik ve malzeme kalitesinde gö- rülmüştür Malzeme ve İşçilik aksaklığının Almanya metörize kıtalarını İş başında ne hale koyduğunu, hattâ “meflüç bir katar vaziyetinde başa beli kesildiğini Çekoslovakya iş- > galinde müşahede ettik. Alman matörize kıtalarının yüzde kır- kından fazlası Çekoslovakya işga- inde yollarda kaldığı, hedeflerine erişemedikleri bitaraflarca da ya- “zıldığı vakit Almanya tekzip ede medi, Almanların Çekoslovakyaya doğ. “ru hareketlerinde bir silâh mı pat- ladı? Yoksa yollar mı müsait de. pildi? Sulhen işgal ettikleri bir kıtaya doğru tenezzüh otomobillerinin gittiği mükerimel şoselerden İlerle. dikleri halde ârızalara ve büyük gecikmelere mâni olamadılar. Hafif harp mükemmel şoselerde mi cereyan eder? Karşı tarafın he- © saplarını öltüst eden müdafaası mevzuubahis değil midir? Bu gibi sebepleri terazinin bir gözüne koyduğumuz vakit, Alman- ya namına yapılacak bütün nikbin « tahminler pek hafif kalır, Essen avam lisanında kolayca telâffuz edilen “yıldırım harbinin,, hakikatte yapılamıyacağı hakkın. tehassısların iddiaları bu manya Harb KAZANAMAZ! Çekoslovakya İşgal Edilirken, En Küçük Bir Mukavemet Gösterilmediği Halde, Alman Motörize Kıtalarının Yüzde Kırkından Fazlası Kırılıp Dökülmüş, Yollarda Kalmıştır. İvan Lajos Evet, ordular bugün dünkünden da- ha seri hareket etmek imkânlarına maliktir ve makineleşmiştir. Fa- kat tasrruz edecek kuvvetlerin karşısına çıkacak olan ordular da makineleşmiştir. Bu iki taraflı sü. ratin harp sahnesinde bir tevazün yapacağı âşikârdır. Sürat ve maki- heleşme keyfiyeti yalniz Alman or- duları lehine kaydedilseydi, yıldı. rım harbinden bahsetmenin yeri olabilitdi, teknik tle mücehhez ordulara maliktirler ve düşüğteli ki, “Al manya neticeyi kazanmak üzere imha muharebelerini en kısa 2a- manlarda bitirmek için taarruz har bi yapmıya mecbürdur. Taarruz yapan motörize kıtaların harp talli en müsait gittiği günler. de dahi bazan tıkanıp kaldıkları geri hizmetlerinin hereümerç oldu- ğunu İspanya harbinde de gördük. İtalyanın motörize kıtaları karşı ta- raf cephesini bozdukları zamanda dahi muattal kalmışlar, tıkanmış « Jar ve sabahleyin galip vaziyette ilerliyen kıtalar kendiliklerinden meğlâp vaziyete düşmüşlerdi. O zaman motörize kıtalar önünde dövüşen lerdeki silâhler Fransız ve İngiliz silâhlarile mukayese edilemiyecek bir halde idi. Alman hazp savay'inin malzeme meselesine çare bulmak üzere ken- di vasıtalarında dahi neleri tecrü. be ettiklerini biliyoruz. Son sene- ler, gemilerde pirinç ve bakır ye- rine alüminyum denediler. O mad- denin mukavemetini arttırmak üze- re, hafifliğinden istilade ederek kalınlığını arttırdılar, Deniz suyu- ba ve rütubetine karşı gelebilme. sini teminen terkibine bir çok şey- ler ilâve ettiler, Krome hale getir. diler. Almanyada eksik olan bakır ve pirincin yerini bir türlü tuta. madılar. Imanya bu sefer 1914 te ol. duğundan çok daha fazla demir ve çelik buhranma ma- ruz kalacaktır. Çünkü (zen gin demir madenlerile meşhur olan Alsas . Loren havzası elle- rinde değildir. Belçikanın demir madenleri de kendi hesaplarına İş- Jemiyecektir. 1914 harbinde Al- mapya, harbin ilk gününden itiba- ren kendilerinde olan Alsas « To. ren demirlerini ordu namina İşle- tiyorlardı. Belçika taarruzunun çabuk in- kişafı neticesi de oranım mebzul demirlerini Alman harp sanayiinin emrine müheyya kılmıştı. Şimdiki vaziyetin katiyyen böy. le olmadığı malümdur. Alsas — Loren Fransadadır ve Almanların ie er alg Ne ajino hattını aşıp Alsa$ « Lore ne yetiştiklen sonra oranın demir madenlerinden istifade edecekleri. ni düşünmek hayal gibidir, Esasen bunun olacağın: farzetmekle yıldı- rım harbi nazariyesi kökünden inkâr edilmiş olur. Çünkü (Almanların Şark cephesini temizledikten sön- ra, Fransa üstüne çullanmalarını; yahut hem şarkta, hem garpte baş- liyacakları taarruzları iki, üç ay içinde Alsas . Loreni işgal edecek kadar inkişaf (o ettirebilmelerini düşünmekle harbi lâakal bir sene süreceğini kabul etmiş oluruz. Yalnız bugün demir ve çelik hu- susunda Almanyanın eksiklerini Rusyadan telâfi etme vaziyeti var- dır. Fakat bu da Polonyanın tams- Mile wkarta edilmesiiden sonra intizama girebilir, Yoksa arada muhasım bir Polonya mevcut iken ve bir yandan Alman askeri ha. rekât ve nakliyatı devam ederken, diğer taraftan askeri harekâtı iş- kâl etmeden dolambaçlı ve uzatıl- mış yollardan muntazam ithalât yapmak ihtimalleri pek azdır. Al manyanın şark hudutlarının coğ- rafya vaziyeti ve o hudutlar ara- sında şimendifer hatları gözümü. zün önündedir. Demir gibi ham maddenin şose yollarından sevke- dilemiyeceği de malümdur, Harita- ya dikkatlice bakmakla, ortada Po” İonya mevcut iken harp eden mu- azzam kütlelerin ihtiyaçlarını kür- şılamakla beraber şimendifer hat. larından demir ithalâtı için istifa- de imkânlarının azlığı herkese a- şikâr olur. imdiye kadar ileri sürdüğü. müz vaziyetleri, Almanya- nın dahilinde pek serbest ve bü- #üin düşmanları tarafından hiç izaç edilmeden hareket edeceği şeklin. de mütalea ettik. Alman hava silâhlarının hasım- larına yapacağı tahribatı muhake- me ettik te, karşı taraf silâhlarının Alman şehirleri ve sanayi merkez. lerine (o yapabilecekleri akınları ve verebilecekleri zararları hesaba katmadık. Sanki Almanyanın düş- manları bütün taarruz teşebbüsle- rini bırakıp sadece müdafaa ile va. kit geçireceklermiş gibi bir düşün- ceye sapmış olduk. Görüş, zaviye- mizin bu şekilde açılışı kanastimi. zin ifadesi değildir. Almanyanın yapabileceği ve yapamıyscağı şey- lerin tetkikine hasrettiğimiz bu ya- zılarımızda daha ziysde Alman imkânlarını hesaplamak zaruretile bahislerimize böyle bir çeşni ver. miş olduk. Okuyucularımız elbette Alman silâhlarını tetkik ettiğimiz satırla. / ra göz gezdirirlerken ( karşı tara- fın da ayni suretle mücehhez oldu. ğunu düşünüp muhakemelerini ve kıyaslarını ona göre yapacaklardır. (Bundan sonrski makalede Macer profesörünün Almanyanın harbi kaza- namıyacağı hakkındaki malfimatı bir hükme vardırmış olduğunu öküyacek- #ınız. Ve o makale İle dünyada derin #kisler yapmış olan bu mühim eserin sonunu vermin olacağız.) Bir Tavzih Ve Bir Cevap Denizyolları İşletme Umum Müdürlü günden aldı; mektupta, geşenler- de Günün Meselesi sütununda çıkan bir Yazı mevzuubahs edilerek deniliyoe kiz emi kurtarma servisimizin fasliyeti, husüsi kanununa göre, birisi İştembil ve Çanakkale boğazlarının dışında birer hat Me tahdit edilmiş inhisar mınfakasına, bi- disi de bu hatların dışında Türk kara su- lar: hududuna ve bu hududun dışına ol- mak üzere üç şart dahilinde tanzim edil / | | tayan her gemi kurtulmak için yalnız ken. di üzerindeki vamtaları kullanabilir. Bun- ların haricinde behemehal servisimizin yardımını istemeğe mecburdur, Kura sularında kazaya uğrayan gemiler kendi vasıtalarile beraber Türk bayrağını İaşıyan diğer vasıtaları da kullanmakta besttirler. Ve ancak bunlarla kurtuluma dıkları takdirde servisimize mürscaat e- debilirler. Mevzunubahs Alman gemisi inhisar mın- takası haricinde hafif Kazaya uğramış ve Xendi vasıtalarını tecrübe ettikten sonra İzmir Hmanıhın basit vasıtalarına müteca. 8 elhiş ve servislerimizin yardıma ha set görmemiştir. Mutlaka servisimizin yar- diminı İstemekte geminin bir mecburiyeti olmadığı gibi birim de kazazede gemiden bunu istemeğe hakkımız yoktur. Mekele s4hibi eğer bs cihetleri bilmiyerek yazmış ise mazu: görülebilir, Bilerek yazmışsa $u balde kara sulüirimizda kazaya uğramış bir €önebi gemisihden birkaç püre, döviz ko- parabilmek için resmi müesseseler srâsin- da müazmalar yaparak onu bizim yardı. mumıza behemehal mecbur ettirmek gibi Bayri ediyor de- mektir; Bu yazıyı yaran ve süi niyetle ve maksadı mahsusla hareket ettiği görülen makele sahibi bilmelidir ki, Türk Ticareti Bahriyesi devlet malıdır. Türk milletinin, Türk devletinin şerefini temsil ediyor. As varyacılık gibi âdi sanatlara sülük ede- mez,” E eu bir usul tavsiye . Denizyollari işletmesinin yukarıya kay- duğumuz bu yazısı, geçenlerde Günün Meselesi sütununda teşrik ettiğimiz vaka» Bir, dediğimiz gibi hâdis olduğunu göste ven güzel bir itireftır. Denizyolları idaresi, müşterinin kendi syağile huzuruna gelip para bırokmağı teklif etmesini beklerken, Müşteri “İzmir Yimanının basit vasıtala ” mürecnat ederek koskoca bir tahliş ini başarmış ve bu süretle Deniz- idaresinin pek hakir gördüğü “9 ik dövizi” de beraber alıp götür- Zaten biz de vakayı böyle tesbit etmiştik. Denizyolları de bizi teyit ediyor. Yalnız Denizyollerile şu, kilçük noktada aynlıyoruz. Biz. diyoruz. ki muhterem EN hek MAİLİ | Tütfen memlekette sit olu akamlara bis | tak denizde ticaret yapmak ve pars ka“ zanmax giyes'ni takip eter, maksndı te- gekkülüne uygun Şekilde galışmış olur. E- ğer Denleyolları iâötesi gözlerini kapıya» rak gemilerden kazanılacak seksen Bin m kaçırır da sene nihayetinde #- çık se ve eline teslim edilen devlet sermayesinin bir kısmını heder ederse, ba acığı Türk milleti ödemeğe mecbur ola- caktır. Deniz icaretl, çok inte sanatlı bir Ücatet işidir, Fırsatlar — derhal. yakalan. mazsa çabucak eden kaçar, Nitekim son buhranda İmana yüklü gelen Alman va- purlarının İstanbula ait hamulelerini bo-| şaltamadığımız ve bunları kaçırdığımız için İstanbul ticareti çok mühim zararlara girmiştir. Halbuki ti liman mükama- BULMACA Dünkü bulmacamızın halledilmiş şekli 123 45678 919 e e Küçük Memleket Haberleri © Pendek (TAN) — Zıraat odasının bo- #sian âzalığını idare heyetince Zahit Şiş manoğlu ile Yusuf Altan seçilmiş intihapta di e getirmiyler © irmit (TAN) — dırada bir Keten ıslah istasyonu açmağa karar vermiştir. Keten mütehassıs Celâl Tarman, Kan- dıraya gitmiş, islah İstasyonu yapılacak su huyı görmüştür, G rirzintan (TAN) — Memleket hasta hesi eczacı İns Nümune hasta; ne tâyin olunmuştur. Aza Zirast Vekâleti, Kan- » Akif, terier Ankâre şa Çİ # & ASKERLİK İŞLERİ hamama. 335 Doğumluların Yoklama Günü Fatih Askerlik Şubesinden: 315 doğumlularla bunlarla tâbi eratın yoklamaları 1 eylül 939 gün den itibaren cuma, pazartesi, !çar$ Bu günlerin değiştirilmesi zarureti ml olduğundan yoklama günleri â: günlerinde (yani eylülün ikinci, & teşrin sonuna kadar Fat besi binasında devam edeceğin kadarların bu günlerde müracsatları. münmeleye nba | günleri yapılacağı evvelce ilân edilmişti cü, altıncı, sekizinei günleri şeklinde) Bi- Askerlik ÖLÜM Nablis mutasarrıfı merhum Rüştü| Param damadın RM diş) eriği KOTMULAYU miri Süleyman Bönevalin Baba tabibi Hüsamettin Sunotarr kayınba- bası gümrük genel müfettişliğinden mütekait ve Mustafa Nuri Boneval vefat etmiştir. Cenazesi bugün Üsküdarda Selimiy de Şerif kuyusu sokağında 21 numa- | Mmuharrirlerden Bay ral evinden öğle vakti kaldırılarak. Selimiye camiinde namazı kılınacak ve Karacaahinetteki aile kabristanız na defnedilecektir. ese > el ARKA SOKAK & daha görgülü nip oraya gelen vapurların hamulelerini boşalttığı için İz- mir ticaretine çok faydalar temin etmişe tir, Çocukları YAVUZ ve FEYYAZ gecenin neş'esini saat ** İ # Bu Akşam Taksimde PANORAM Bestekâr Sadettin Kaynağın münasebetile MUAZZAM MUSİKİ İHTİFALİ Bu ihtifale İstanbul'un en MEŞHUR VE MÜMTAZ SANTKÂR. LARI, MUSİKİ HEY'ETLERİ şeref verecekleri gibi ayrıca müte- e istidatlar ve sürprizler ve monoloğlar bi addit istikbal ki yemi iye kadar devam ettireceklerdir. eg VİVİANE ROMANCE PİERRE FRESNAY hi a A Bâhçesinde KAYNAĞIN sünnet Cemiyetleri e ———ğ—ğ—ğ——— TİYA Kayıt muamelesi başlamı maada hergün saat İdareye Raşit Rıza » E. Sadi Tek Bu gere (Üsküdarda) Bağlarbaşı Halede, Çarşamba (Bakırköyde) Miltiyacilde (8aç. larından Utan), Yarın gece (Susdiyede) Şenyolda (Beşte Gelen), Perşembe (Te- pebişinda “Galp Aramıyı müracaat olunabilir. TROSU 10 dan 12 ye kadar | ENGLİSH HİGH SCHOOL ERKEK MEKTEBİ Nişantaşı, Telefon: 41078 ştr. Cumartesi ve Pazardan 4-9-939 ANKARA RADYOSU Türkiye Radyodifüzyon — Postaları Türkiye Radyosu Ankara Radyosu Dalga Uzunluğu 1638 m. © 183 Kes 120 Kw TAG üm. 15103 Ken 20 Kw. TAP 3170 056 Kes 20 Kw. PAZARTESİ 4.9.939 12,30 Program, 1235 Türk müziği (PL), 13.00 Memleket saat ayan, ajans ve mete oroloji hab, 13.15 - 14.00 Müzik (ka- , 1905 Müzik (Senfonik plâklar), 1930 Türk mi Pasıl hey 20.15 KoKnuşma, 2030 Mersleket sat a- taoroloji haberleri, 20.50 Mefharet Sağ- nak, Necmi Rıza Ahıskan, Ça Ve- cihe Daryal, Reşat Erer, Ci Kobui 1 — Tabur Cemil Hüseyni şarkı (Gör- imek ister gözlerim), 2 — Asım Bey; Hicaz ciğersuza devakâr ara- 9 (Yürü dilber Okuyanlar; Kürdilihi daki), 9 şarkı (Bahçenizde bir gül Vasi: Kürdilikiearkâr e Konuşma (Doklarun saati ul), 2208 Müzik (Küçük Or- a * Şef: Necip Aşkın:) 1 — Alels Pa- man cazibesi, 2 — Har- mann Daslal: Mara, 3 — Sint - Saensi Kahramanlar marşı, 4 — Beeioven: Bir docta, B — Mans Sehnelder: Tirol dağla- rinin balk şarkı ve danslarından potpurl, 6 — Mennfred: Bir karnaval hülyası - İn- termezzo, 7 — Drigo: Esmeralda baletin- den ağır vals, No, 3, 23.00 Son ajans ha- Verleri, ziraat, esham ve tahvilât, kambt- yosnukut borsa (flat), 23.20 Müzik (Cez- band - PL), 2355 - 24.00 Yarınki prog- ram, i Şehrimizin Kibar Halkınm Geniş Salonlarında ber hafta toplandığı MELEK SİNEMASI Pek yakında yeni sinema mevsimine başlıyor. Melek sineması biz sene yeni mev. Meselâ: , Meşhur Bekleme salonu, Sokağa: doğru yer, alan,dükkânların, alınması ile Salona ilâve edilmiş ve genişletilmiştir. Bu Salona hususi surette getirilen büyük Aspiratorlar konulmuş ve koltukları baştan başa yenilenmiştir. Yalnız memleketimizin değil, bü- tün Avrupanın en güzel ve en son sistem sinema ve Westerm Electric Mirrofonik makinalarına sahip olan Melek sineması her sene dlduğu gi- bu Sene de filmlerini seçmekte büyük bir titizlikle bâreke* etmiş, fenaları bırakmış, ortalara bakma. mış ve yalnız en büyük filmleri in- tihap etmiştir, Bu filmlere bir göz gezdirmek, | bunun ne kadar doğru olduğunu is. bata kâfidir. Melek sinemasında bu sene göre- ceğimiz büyük filmlerden bazıları: bın isimlerini şimdiden yazıyoruz: EN BÜYÜK SAADET : CORRL Ne LOSHAİR, o VAŞINKTON GÜ- LÜ : Alice Faye, Tyrone Power, BAĞDAT HIRSIZI : Bütün renkli baş Rolde SABU; HONOLULU : E- leanor Powel. Sinemacılık tarihinin bugüne kadar yarattığı en muaz. zam ve en güzel film: MARİ ANTU. ANET: Baş rollerde TYRONE Po- wer, Norma Sherer, AŞK UĞRUN- DA KATİL : Şarl Boyer, Sigrid Gü- rle; MİKADO : Bütün renkli, SE- RENAD * Lilyan Harvey. HINT RU- YASI : TYRON Power - Mirna loy; DELİLER EĞLENİYOR : Norma Şerer CLARK GABL, KUÇUK PRENSES : Bütün renkli, MADAM BUTTERFLAY, Meşhur Opera ve İbunlardan maada ikmal edilmek ü- zere olan Marlen Dietriçh'in geçen sene Alkışladığımız Büyük Vals ya. ratıcısı MİLİZA Korjus'un iki bü- yük filmi ve Foks Şirketinin Mil- yonlar sarfiyle yaptığı HOLIVUT RESMİ GEÇİDİ Şaheseri, Melek sinemasi bu sene göstere. İceği filmler için ayrıca nefis bir ka. taloğ hazırlamıştır. Bu kataloğ müş- terilerine hediye olarak dağıtılacak. br. KAYIP — Nüfus kâğıdımı ve as- kerlik tezkeremi zayi ettim. Yenile. rini alacağımdan eskilerin hükmü yoklur. o Mehmet oğlu Tahir Eren