31 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

31.8.939 31 Ağustos 1939 . TAN ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 00 Ki 4 Sene (O 2800 Ke 160 s Ay 9 400 3Ay se “İİ . ” 1 Ay mo ” Milletleraran posta #tihadına dahi) olmıyan omemlekefler için abone bedeli müddet sirasiyle 30, 16, © 3.8 liradır. Abane Bedeli peşindir. Adres değiştirmek 29 kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk pul ilâvesi Kzımdır Hitler Niçin | Müzakereye Girmiye Mecbur Oldu? itler, son dakikada müzake - reye niçin razı oldu? Çünkü Polonyayı tecrit etmek, ve sulh cephesini parçalamak için yap- tığı bütün teşebbüsler âkim kaldı O, gürültü ile, tehditle ve nihayet hudutlara asker yığmak suretiyle de- mokrasileri yine korkutacağinı u - muyordu. Fakat kan dökmeksizin muradı - na kavuşamıyacağını anlayınca rica. te mecbur oldu, ve müzakere yoluna girmekten başka bir çare bulamadı. Bitleri bu yola sevkeden sebep - leri bir Avrupalı siyasi muharrir şöy le sıralamaktadır: 1.— İngiltere Polonya ile askeri bir ittifak imzaladı. Bu imza İngil -| terenin vaziyetini şüpheye mahal bi. rakmıyacak bir surette tasrih edi - yor, ve Polonyanın tecridini imkân. sız kılıyordu. 2 — Amerikan Cümhurreisi Ro- oseveltin gönderdiği mesaj Hitlerin blöfünü meydana çıkardı. 3 — Hitler, Danzige gönderilece- Xi ilân edilen Koemgsberg kruvazö- rünü göndermekten vaz geçmek su » reiyle bir emrivâkiden İçtinap etti- m gösterdi, enkaz Şeri lekirireelar Ta > dından vaz geçti. 5 — Yugoslavyada Sırp . Hırvat anlaşınası yapıldı. Yugoslav hükü - meti demokratik bir rejim kabul et- ti. Bu suretle Alman propagandası - nın Yugoslavyadaki faaliyeti muvaf. fakiyetsizliğe uğradı ve Yugoslavya bitaraf kalacağında ısrar etti. 6 — Macaristanla Romanya ora - sındaki münasebetlerde hir salâh gö- rülmektedir. Bu salâh iki memleke. pe anlaşmaya ve gittiklerini gös. te “ 7 — Rus . Alman misakı Bh 5 yayı (kızdırdı, ve & Antikomintern pakttan uzaklaştırdı. Bu suretle Al - manya bir ram kaybetmiş ol. dai > ve g e Alman - Rus anlaş. masından sonra totaliter devletlerle hiç bir bağı kalmadığını ve bir harp vukuunda bitaraf kalacağını bildirdi, Bütün bu vaziyetler Hitleri dü - şünceye sevketti, İtalyaya ne dere - ceye kadar güvenebileceğini bilmi - yordu. Halbuki bunlara mukabil Polon. ya sonunâ kadar harbe karar vermiş| bulunuyordu. Demokrasiler bir harp ihtimali karşısında derhal seferber. Tiğe benzer tedbirler alıyorlardı. Bi- nacnaleyh işin şakaya tahammülü yoktu. Artık kan dökmeksizin değil geniş Alman emellerini tahakkuk et. tirmek, Danzigi bile almak mümkün görünmüyordu. Bunun Üzerine Hitler, selâmeti| müzakere açmakta buldu ve İngiliz! Başvekiline mürscaate mecbur oldu. | Bir defa bu kapıyı açtıktan son. | ra Hitlerin tekrar kan dökme meto- duna avdet etmek isteyeceği tahmin! edilemez. Vaziyet oOgünden güne kendi aleyhine inkişaf © etmektedir. Onun için yegâne kurtuluş yolu, bu tahlisiye simidini elinden kaçırma - maktır, ——————— ——— Nevşehirde Bir Bomba Bulundu Nevşehir (TAN) — Yenimahalle- de Parmaksız oğullarından Hamdi Parmaksız, evini tamir etlirirken, duvar arasında, ermenilerden kalma Maşalı bir el bombası bulunmuştur. Bomba, ciheti askeriyoye teslim edilmiştir. amı a 1914 de Cihan Harbi Nasıl Başlamıştı Pp Y eni bir dünya harbinin kopmak üzere olduğu - nu zannettiğimiz şu sıralarda bundan yirmi beş sene evve- line bir göz atmak, 1914 Ci - han Harbine tekaddüm eden günlerde olup bitenleri hülâ- sa etmek çok meraklı ve isti“ fadeli bir araştırma olacak. O felâket fırtınası gelip geçtik. ten sonra bu işin mesulleri arandı. ğı vakit kabahatin kimlerde oldü- Bunu kestirmek bir türlü mümkün olamamıştı. O devirde | İşbaşında İ bulunanla iç biri harbi iste. pa diplomat! Ni geşiieğe ça. lışmışlar, fakat ateşin ötrafâ yâyıl. masına mâni olamamışlardı. Bazı münekkitler bütün kaba - hati ilk adımı atan Avusturya baş. vekili Kont Berehtold'ın o sırlıra yüklediler. Bunlar: “Evet, doğru, Avrupa » da senelerdenberi harp Için bazır « Yanan devletler vardı, fakat kimse Du muazzam harp makinesini ha. rekete getirmek istemiyordu, Ber- ehtold ya bilmiyerek yahut bece - riksizliği neticesinde bu makineyi işletecek düğmeye basıverdi” di. yorlar, Ör diplomatlar 1914 Hazira. nında başlıyan hüâdiseleri bir kuru gürültü sandılardı. 1871 denberi, Schnabel& vakasından A. gadir hâdisesine kadar Avrupa el. tı defa harp olacak diye ayaklan . mamiş mıydı? Sonra ne olmuştu, vakti gelince hükümdarlar işi tat- Kya bağlayıvermişlerdi. Bu cihet. le diplomatlar önce bize yine eğ - lence çıktı diye hâdiseleri lüzum. suz bir telâş saymışlardı. Fakat mesele bu sefer o kadar ko- lay atlatılamamış, harp makinesi. nin bir kere dönmiye başlayan te kerleklerini durdurmak mümkün olmamıştı. O sıralarda bütün dün. ya günlük güneşlik içindeydi. Her tarafta halk istikbale © emniyetle bakıyor ve yeni başlayan asrın ye. ni yeni ihtiraları ile beşeriyete da- ha rahat, daha iyi günler müjde » lediğine inanıyordu. Herkesin de. mokrasiye itimadı kuvvetlenmiş » ti, Milletler arasında sevgi ve say- gı hisleri insanların kalbine iyice girmiş gibiydi. | Diplemâtlar ve militaristler müstesna, bütün dün. ya nikbindi, büyük bir harp ihti - mali hatırlara o gelmiyordu. Bazı gizli muahedeler bulunduğu söy - leniyor, bazı iktisadi rekabetlerin bir gün silâhlı bir anlaşamamaz. lığa varacağma inananlar bulu - nuyordu. Filhakika büyük devlet. ler durmadan silâhlanıyorlardı, fa. kat bu hazırlıkların sulhü temin i. çin yapıldığı söylenmiyor muydu? Lâhi'de koca bir Sulh Sarayı ku- rulmuştu; Beynelmilel Hâkemlik Köhferansı yirminci sene içtimar. ni parlak merasimle kutlamıştı. İn. sanlar arasında sülhün yerleşmesi için Carnegie müessesesi milyon « lar döküyordu, bazı kritikler İse yehi yeni keşfedilen silâhların ve tahrip ( #letlerinin, Carnegic'nin milyonlarından ziyade sulhü koru. yacağı fikrini ileri sürüyorlardı. 914 senesi Haziranının 28 i5 ci günüydü. Avusturya or dusunun manevralarında bulunan veliaht Arşldük Franz Ferdinand körisı ile birlikte £ Bosnasarayını ziyaret © edecekti. Avusturyanın Bosna ve Herseği Osmanlı İmpa - ratorluğundan ayırarak . kendine bağladığı zamandanberi altı sene geçtiği halde İmparator hanedanın. dan kimse henüz Bosnaya gelme- mişti. Bu ilk ziyaretinde Arşidük Bosnasarayında bombalarla karşi. lanmıştı. Kargaşalıktan istifade 8 derek veliahtin otomobiline soku. lan Gavrilo Prineip oOisminde bir Sırp delikanlısı elindeki silâhı bo. şaltmış ve attığı kurşunlarla Arşi- dükü ve karısını öldürmüştü. Fa « kat bu iki kurşun onların hayatı » na nihayet vermekle kalmamış, bu bâdiseyi takip eden elli ay içinde sekiz buçuk milyon Insanm da ka. nına girmişti. Hâtta bugün içinde bulunduğumuz tehlikeli dakikala- rın hazırlanmasında bu hâdise bir başlangıç oldu diyebiliriz. A vusturya başvekili Kont Ber. ehtold bu farların uyandır. diğı heyecandan istifade © ederek Sırbistana karşı şiddetli bir hare. kete geçmek istediği vakit mütte- fiki Almanyadan müzaheret gör - müştü. Almanya hariciyesi Viya » naya, Sırbistan hakkında alacak « ları karar ne olursa olsun Alman- yayı yanibaşlarında hazır bulacak- ları bildirmişti. Kayzer Wilhelm H için bu hâdise hiç beklenilme. yen bir fırsat olmuştu. “Ya şimdi Yazan : Faik Sabri DURAN yahut hiç bir zaman... diyor ve senelerdenberi yapılan hazırlıkla. rin bir işe yaraması zamanı gelmiş olduğuna hükmediyor ve kimbilir neden Berlinden uzaklaşmayı mü. valık görerek yatına biniyor, Nor- veç Fiyorlarında uzun bir gezinti. ye çıkıyordu. — Bir kaç gün sonra Macaristan Başvekili Tisza da Sır. bistana karşı askeri harekete geçil. mesi hakkındaki Avusturya tekli - fini kabul etmişti. Rusya ise Sır bistana yapılacak herhangi bir a. Bır hareket karşısında seyirci kala. mıyacağını bildiriyordu. O sıralar. du Sen Petersburgda Çarı ziyaret etmekte olan Fransa Reisicümhü- ru M. Poincarö ise Avusturya se - firine: “Rusyada halk Sırp dostu. dur. Franân İse Rusyanın müttefi. kidir, buraları unutulmasın.” de « mişti. N ihayet Avusturya « Macaris. tan Sırbistana 23 temmuz. da çok ağır bir şekilde £ yazılmış bir ültimatom verdi. Avusturya, Bosnasarayı faciasının o Belgratta hazırlanmış olduğunun kabulünü ve bunun için âleni tarziye veril « mesini ve Avusturya nlehtarı olan bütün unsurların hükümet işle - rinden hemen uzaklaştırılmasını istiyordu. İngiltere hariciye na zır; Sir Edward Grey bu nota için: “Hiç bir devlet şimdiye kadar kom. şusu serbest bir hükümete böyle bir dil kullanmamıştır.” Demiş ve Rusyada Çar Nikola ültimatomu “ortalığı çok karıştırıcı” bulmuş - tu. 26 temmuzda Avusturya Sır - bistanm verdiği cevabı tatmin e. dici bulmıyarak siyasi münasebe. tini kesti. Sırbistanda seferberlik ilân edildi. Almanyada ise hükümet ihtilâfın mevzii kalmasına çalışı - yordu; Bu sırada İngiltere Rusya ile Avusturya arasında bir harp zuhur ederse bitaraf kalacağını fa- * Cihen Harbi artık başlamış, kat Almanya ile Fransa arasında çikacak bir harpte başka kararlar almıya mecbur olacağını bildire. rek Almanyadan süratle hattı ha. reketini bildirmesini istemişti. Temmuz 28 de Norveç suların. daki gezintisinden dönen Kayzer son günlerin hâdiselerinden haber- dar edilmemiş olmasına kızmış ve Sırbistanin Avusturyaya ( verdiği cevabi notayı okuduğu vakit: “Ar. tik harp etmek için bir sebep k madı...” demişti, Halbuki bir saat sonra o Ayasturyanın Sırbistana harp ân ettiği öğreniliyordu. Ö hâdiseler artık birbirini ka. valıyor her tarafta seferberlikleri harp ilânları takip ediyordu. Tem- muz 30 da Rusya selerberlik ilân ediyordu. Kayzer çara yazdığı husust bir mek tubunda “Müttefiki Avusturyanm akılsızca hareketinden ve lüzum - suz yere çök şiddetli davranması. nın neticesi olarak boğazı sıkılan bir adim vaziyetine düştüğünden” şikâyet © ediyordu. Ağustos 1 de Fransada seferberlik — ilân edildi, bir çeyrek sonra Almanya ayni şe. yi yapıyor ve ayni gün samt beşle Rusya ile harp haline giriyordu. Almanya ertesi günü ordularının Fransa hududuna kadar toprakla- rından geçmesine müsaade etmesi için Belçikaya 12 saatlik bir müh. let veriyordu. Ağustos 3 te Belçi « ka bu ültimatomu reddetmiş ve 4 ağustosta İngiltere Almanyaya bir nota vererek o gece (yarisina kadar Belçikaya girmiş olan a3 - kerlerini geri çekmezse herp ilân edeceğini bildirmişti. Ertesi günü ateş köşesini sarmış ce pek yavaş inkişaf eden Avrupanın dört bulunuyordu. B u heyecanlı günlerde bir &. ralık Avusturya yaptığma pişman olmuş, bir yerden roüda - hale edilse diye dört gözle bekli » yordu. İngilterenin ilk yaptığı 'ek. liflere alâkadar hükümetler - hep: “Filân devlet seferberliğini | geri alsın, biz de alırız.,, cevabımı ver. mişlerdi. Çar Nikola, Kayzerin ta- vassut telgrafla bir cevap vere « bilmek için erkânıharbiyesine: ferberliği durdurabilir miyiz?” di. ye sormuş ve genersilerinden “tek. nik itibariyle imkân yok... cevsbi- nı almıştı, Bir ksç gün sonra ayni hal Kayzerin de başıma geliyor ve İmparatorun Almanyanın hazır - lıklarını durdurmak arzusu bu teknik imkânsızlıkla karşılaşıyor. du. Diğer cihetten günlerdenberi kafaları "şişirilmiş olan halk artık her tarafta “harp isteriz” diye a. yaklanmışlardı. Pariste “Berline,, diye bağrışıbrken Berlindekiler: “Parise...., diye © haykırıyorlardı. Diplomatlar ise artık; “Harp za - ruri ve zafer katidir.,, sözlerinden başka diyecek bir şey bulamıyor. lardı, İnirleri bu tecavüzün nereye EDA e Harbi Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel Imanya Avusturyayı aldıktan “Bu hareket iki irkin dedi, ve demokrasi » ler üzerindeki reaksiyonun geçmesi. ni bekledi. İngilterenin kuvvetli si » kadar yürüyeceğini anlamak için hiç sar - sılmadan bekledi. Südet topraklarını ilhak edeceği. zaman o Chamberlsin Münihe uçtu, hiç sinirleri bozulma. dan bu ilhakı kabul etti, fakat bun. İdan sonra her davayı konuşarak hal- İledeceklerine dair Hitlerden söz al « dı, dünyaya sulh getirdim diye sevi. ne sevine memleketine döndü, Hitler Çekoslovakyayı ilhak ettiği gün Chamberlain Avam Kamarasında yi- ne sinirleri hiç o bozulmadan, “Ben aldanmışım, o konuşmadan, hiç bir meseleyi halletmemek için “birbiri - mize söz vermiştik, Hitler o sözünü tutmadı.” dedi, işin içinden çıktı, Hitler, Danziz meselesini ortaya attığı zaman, Chamberlain balık a- vına çıktı. Alman askerleri Polonya | hududuna yığıldıktan — sönra Hitler sinir harbini ilân etti. Yüz — binlerle askeri silâh altında tutarken Hitle - rin yalnız sinirleri değil iktısadi mü. vazetesi bozulduğu halde, İngiltere ittifaklarımı hazırladı, seferberliğini tamamladı, bütün bu işleri yaparken her hafta sonu tatillerini de ihmal etmedi. Fakat, sinir hârbinin osonunda Hitlerin sinirleri o kadar bozuldu ki, şimdiye kadar ateş püskürdüğü ko - milnizme hiddetini yendi, Sovyetler- İle anlaştı, Alman gazeteleri Ruslar hakkında sitayişli yazılar yazdılar, bütün bu gürültü ve patırtı ile Cham berlainin kızıp, istediklerini verece « ğini zannetti. Bu Hitlerin sinirlerinin bozuldu- ğuna bir delildi.. Chamberlain bu hâdise karşısında da Avam Medi - sinde soğukkanlılıkla bu anlaşmanın hâdiseleri değiştirmiyeceğini bildir « di... Hitler, bununla da Chamiberlai. nin sinirlerini bozamıyacağını anla - yınca, İngiliz sefirini davet edip, Po- lonyaya yürüyeceğini bildir. Hitler harp edecek mi, etmiyecek , Henüz bu dakikalarda tavaz « zah etmemiştir. Fakat sinir harbini Hitlerin kaybettiği o muhakkaktır. Ailesini tehdit için ben intihar e: ceğim deyip, ailesini intiharın men'i- İne davet eden ( çocuklar gibi, ben harp edeceğim, buna mâni olun yol. lu teşebbüste bulunmak, Hitlerin si. nirlerinin bozulduğuna alâmettir. Chamberlain Münih davasını kay» betmiş, fakat sinir harbini kazan - mıştır. Silâhlı harbi de sinirleri kuv- vetli olanlarm © kazanacağına göre, Hitler bu (o davayı da kaybetmeğe namzettir. Chamberlainle sinir har. bine girmek, Hitler için bir taktik hatasıdır. Bir Kaymakamın Himmeti Bekleniyor Nazilli (FAN) — Mihalıçtan bura- ya nakledilen yeni kaymakam Ömer Celâl Özgüven gelmiş; işe başlamış- tır. Kaymakam geldiği gün. büro. sunun diğer yerlerdeki gibi, hususi idareye değil, kaymakamlığa bağlı olduğunu görmüş, derhal bu bürayu idarei husüsiye binasına taşıtmış vö hesabatının da devrini emretmiştir. Köy bürosu şefinin ayliğile diğer bir kısım büro masraflarının da hususi .İJidareden verilmesi için yeni yıl büt. çesine tahsisat konulması Hakkında vilâyet nezdinde teşebbüsatta bulun muştur. Yeni kaymakamın ilk #*ş olarak İbununla meşgul olması, en şok ça- lışılmak lâzım gelen köy bimmet sarfedileceği mektedir, Nazillide, köy kalkınma işleri bi şarılamadığı gi$i, elekirik, su tesi. satı, Aşağı Nazillinin imarı, temiz bir gazino ve eğlence yerleri vücu. de getirmek te hayalden ileri geçe memiştir. Yeni kaymakamın bu $âe halarda da semereli çalışmaları bek- lenilmektedir. işlerine ümidini vers