26 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

<A — 26-8-939 26 Ağustos TAN ABONE SEDELİ Türkiye Benebi 00 Kr (o 1Sen O R800 Kn 10 * y GAy 0 * sw ” 80 tay sw » Mülletleraram posta ittlkadına dahli olmıyan memleketler için abone bedeli müddet #ırasiyle 30, 16, 9, 48 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 28 kurustur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk pul ilâvesi lizımdır. Şerefli, Şanlı Bir Yıldönümü: 26 Ağustos Yazan: Celâl DİNCER şte bir gün ki siyasi tarihimi in şerefli, şanlı dönüm mok- tasinı; askeri ta izln de en par lak safhasının ilk hamlesini kayde- der. Bugün gerek fort olarak, gerek millet olârak sevdiğimiz, bağlandı. ğrmiz ve gurur duyduğumuz meyi miz varsa hepsi, tamamen bu büyi günün mesut neticesidir. 30 Ağustos (Başkumandanlık) zaferinin doğması için 26 Ağustos büyük taarruzu lâ. zmdı, Nitekim (Lozan) zaferinin doğması İçin 30 Ağustos zaferinin vücut — bulması, Cümhuriyetimizin bugünkü yüksek tekâmülüne eriş mesi için (Lozan) übidesi yüksel. mesi; bütün bu zafer ve öbidelerin meydana gelmeleri için de Türk milletinin bir Atatürk, bir İnönü ye- tiştirmesi lizim gelmiş olduğu gibi. Bir millet ki büylik harp sonun. daki muazzam faciayı —asırlar sü-| ren idaresizlik ve zulümlerden sonra bile— atlatabilmek hayatiyetini, her şeye ve kendinden başka herkese rağmen bir de istiklâl zaferi kazan. mak kudretini, dünyada hiç bir mil- lete nasip olmamış büyük mucizeyi göstermiştir; bugün içinde yaşadığı. yervubmbunalk, <BArİyek KAININİZ larak, hâdiselerin yürüyüşünü takip edebilmek bu millet için harika sa. yılacak şey değildir. Şu satırları kaleme almakta olduğum sırada ge- len “Alman — Leh hududunda si. lâhların patlamıya başladığı,, haberi bile Türk milletinin, başı bulutlara değen yalçın bir kaya gibi metin varlığında değişiklik o yapmıyacak- tır. Bunun sır ve hikmeti her güç. lüğü yenecek, her engeli kıracak kudretteki varlığına iman etmiş hir milletin çocukları olduğumuzu bili- şimizdir. Ankaranın emniyet &bidesi üzerinde yazılı “Türk! Öğün, çalış, güven,, emri bize bu büyük mazha- riyeti her an hatırlatmakta bulunan kelimelerden işlenmiş en sanatkâ ne bir vecizedir. ATA'mızın vecize si. Ben bu vecizeyi her görüşte şöy- le düşünürüm: Öğün! Çünkü: Türksün. * Dünyanın her tarafından sinir bo. zukluğu alâmetleri belirten haber. ler gelirken biz sükünumuzüu boz. madan hâdiseleri seyir ve takipte devam edeceğiz. Çünkü: Türklüğümüzle övünüyoruz Çalışıyoruz ve: Bu iki temele dayanan varlığımı- za güveniyorüz. Fakat ne öğünmemiz, ne güveni. miz —Yeniçerilerin son devirlerin- de olduğu gibi— “Biz keçeye pala çalar, yumurtaya kubur sıkarız,, yol. hu kuru sözler, boş lâflar mahsulü değil; ilhamını müsbet hakikatler. den alan şuurumuzun o yarbtüğı ka. Baat neticesidir. Öğündüğümüz,, Türklü- lışma,, mızın verdiği “Gü. ven,, & dayanmaktadır, Çünkü: “26 Ağustos, un, onun mahsulü olan “Lozan, ın izleri ve onları yaratanlardan ATATÜRK'ün ölmez hatırası benliğimizde; İSMET İNÖNÜ de başımızda yaşamaktadır. Dünyanm en kudretli milletinin cev- herini benliğinde taşıyan Türk ordu. su İse, modern harp vasıtaları ile ve $on.sistem silâhlarla bezenmiş ola- rak yaptığı son manevralarda, çalış. mamizn en parlak neticelerini bir kere daha gözlerimiz önüne sermiş- tir Mâdiselerin yürüyüşünü büyük sü. kün içinde takibe emniyetle devan edebiliriz. Sulh öllihesilin kudretli bir unsura olan bugünkü Fransız ordusundan bir parça m 14 Temmuzda yapılan geçit resminde Bugün Harp Başlarsa Vaziyet Ne Olacak? Ep” totaliter (devletle Avrupa harbini patla- tırlarsa ne olacak?.. Hiç bir memleket Berlin ve Romanın müştereken ya- pacağı harekâtı askeriyeve tek başına ak xavar kuvvetli değildir... Demek o- luyor ki, totaliterlerin askeri hareketlerine karşı mukave- met meselesi müşterek bir harp mahiyetini alacaktır. Bu müşterek harpte her hükü. met kendi hissesine isabet “edeni yapacaktır. Bu itibarla İngilizler filolarile denizlerde ( esas rolü oynıyacaklardır. Fakat Fransanm €ss vazifesi ne olacaktır? Buna cevap vermek için evvelâ umumi vaziyeti tetkik edelim? Bu tetkikatımızın tafslâtını vermiye lüzum görmeden, neticesini şöyle hulâsa edebiliriz: Harbin bidayetinde totaliterler, korada ve havada epey faikiyet el. de edeceklerdir. Fakat harp uza- dıkça evveleş temin ettikleri faj. kiyet yavaş yavaş üleyhlerine dü- recektir. Totaliterler başlangıçta neden faikiyet temin edecekler? Bu sualin cevabını, mihvereilerin sulh senelerinde bütün imkânlarını ve iktisadi, hayati ihtiyaçlarını Si. lahlanmıya hasretmelerine muka- bil demokrasilerin tabli şartlar di: hilinde yaşamış olmaları şeklinde verebiliriz. Filhakika o Almanlar hava ve kara silâhlarinı en yüksek hadlerine eriştirmek üzere sulh senelerini harp senelesi gibi ge- çirmişler ve tanklarla, tonları, te- reyağına tercih etmişlerdir. Hal. buki demokrasiler tamamen su'h şartları içinde yaşadıklarından Xa- za ve hava silâhlarında hasimla- rına nazaran biraz gori kalmışlar. dır, Fakat demokrasinin “elindeki insan ve ham madde bakımından vâsi membaları malimdur. Eğer demokratlar bütün imkânlarını se- ferber edecek vakti kazarırlarsa, hsrbin başlangıcındaki totaliterle. rin nisbi falkiyetlerini telâfi ettik- ten sonra, biraz sonra da onları ge- çerek bidayetteki fauliyeti aleyh. lerine çevirirler. Şu umumi esaslar müşterek harp- te Fransanın oynıyacağı esas rolü bize arllatmış oluyor. u halde, bidayette Fransiz ordularının kara harbinin en ağır yükünü taşımıya mebur kalacağını kabul etmeliyiz. “İngi. ay liz kara ordusu şimdilik büyük bir | (Bu. İngiliz karikatürü, son İtslyan - Alman temasları münasebetile yapılmıştır.) | Yazan: Pierre Cot ( Fransanın Sabık Hava Nazırı ) kemiyet olarak telâkki edilemez. Polonya ordusunun ise, ancak'0- tuz, otuz beş fırkası vardır. Bu vaziyete nazaran, totaliter ordula- rının asıl faaliyetlerini garp hu. dutlarında, Fransız kuvvetleri üze- rine teksif edeceklerini kabul et- meliyiz. Ne için görp hududundaki Fran- sızlar üstüne çullanacaklardır? Çünkü İngiliz ve Fransız deniz aşırı kuvvetlerinin harbe müdaha- lesine ve demokrasilerin malik ol. dukları membalardan istilede et- melerihe vakit bırakmamak üzere Fransız ordusunun bünyesini bile. yette adamakıllı sarsmıya'mecbur- Gurlar. Eğer Alman kuvvetleri, Iclandadanı, Belçikadan, ve şimal Dünya — Acaba ne konuşuyorlar, yine ne karar verecekler? e cihetinden geçerek “Manş denizi sahillerini tutabilirlerse İngiliz kı- talarının Fransız cephesine ihraç. ları çok mlşkülleşmiş olur. Yeni harplerde — bütün vesalile döğü. şebilmek için geniş sahalara ihti. yaç vardır. Bu itiburla da demok- râsilerin muvaffakıyeti Alman or- dusunun kabil olduğu'kadar şim. diki hudutlar: üstünde tesbit edi- lerek Fransatın oşimelindeki Ti. manlârı işgal edememesine çalış » ması elzemdir. N itekim bu fikri 1919 da Ge- neral Poch pek haklı olarak sulh konferansında İleri sürmüş. tü. Alman ordularını karşılama “esker tabirine, müşterek kuv- VA ge. mu 555T Gm — VE £ RE vetin şetir vazifesini ancak Fransız orduları üzerine alabilir. Fransız orduları bu vazifeyi yapmıya ka- dir midir? Bu vazileyi başarmada hayli zor- luk çekeceğiz, Bidayette bizim iki mislimiz (kuvvetle çenkleşmiye mecbur olacağız Yükün ağırlığını inkör etme- mekle beraber, 1914 toki hataya düşmemek ve tamamie bir müda. İsa harbi kabul etmek şartile, Fransız ordularının müstevlilerin ileri hareketlerini durduracak kud- rette bulunduğu muhakkaktır. Esasen Fransız ordularının bu getir vazifesini görebilmeleri için hükümet ve erkânı harbiye lâzım gelen tedbirleri almış ve ona göre hazırlanmışlardır. Bu tedbirler me. yal muyacak olan meşhur Majino mü- dafaa hattı, ikinci olarak, Fransız milletinin şimdiye kadar, deniz ve hava kuvvetlerinden evvel kara ordularının bütün ihtiyaçlarını ta. mamlamış bulunduğunu sayabili- riz Tansız erkânı harbiyesi bi. liyor ki, muharebenin da- ha başlangıçla İngiliz ve müttefik havs kuvvetlerile döniz kuvvetleri hemen vazifelerini ifaya koyulabi- lirler. Fakat setir vazifesini, yani zaman kazandırmak işini muhare. benin başlangıcında doğrudan doğ- ruya Fransız ordusunun yüklen - mesi Avrupa haritasının ve askeri şartların icaplarındandır. Eğer harp uzayacak olursa ki, bütün ihtimaller uzayacağını gös” teriyor, o takdirde Fransız ordu. sunun başlangıçta yaptığı setir va. zitesi değiştirilebilir. Alman Ge- nerallerinden Thomas'ın yu gibi “üzun harplerde ekonomik tn- surlar ehemmiyet itibarile askeri unsurların üstüne çıkar,. Lâ&in Fransanın hürp sanayii kudreti İn- giltereden daha azdır. Fazla olarak fabrikaları hava taarruzlarına da» ha müsait mevkilerde, yani Alman hava kuvvetlerinin müessir saha- ları içindedir. Bu bakımdan müş- terek harbin uzamasında Fransa- nin sanayi kudretinin falkiyetin - den ziyade doğrudan doğruya 88. keri kuvvetinin üstünlüğünden i5- fade (edilmesi msvruubanstir. Fransa müstemleke kıtalarının ve ihtiyatlarının zengin membaların. dan harbin uzadığı müddetçe boş- Tuklarını dolduracaktır. arp sanayiinin zamanla to- İp Serer ezecsk hale yel mesi noktasındaki vazife de İngil Zİ Allahaısmarladık Sulh Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel ihayet seni teşyie geldik. İnsanlık mukadder olan a- kibetine sürükleniyor. Müşterek em- İniyet, Milletler Cemiyetinin garan- tsi, sulh konferansları, mütecavize karşı müttehit cepheler, hiç biri ba- şındaki zeytin dalını kartalın gaga- sından kurtaramadı. Seni teşyie gelen şu bir milyar Dört yüz milyon insan kafilesinin gözlerinin içine baktın mı? Dün bu cennet dünyada çılgın neşelerle gü İlen genç kızı, döndüğün zaman kim- bilir hangi mezarın başında ağlar bulacaksın. Seni hüzünle uğurlıyan delikanlı kimbilir hangi tankın al. tında, Yamyassı kalacak. Şu saçları ağarmış insanın onemli gözlerinde, yarın toprağa vereceği oğlunun acı İsmi görmüyor musun? Seni uzun zaman, ebediyete kadar koynumuzda saklıyabilmek için his- İerimizin, şuurumuzun emrettiği her Şimdi lunu hasretle şeyi yaptık. ; bekliyeceğiz. Bu zümrüt gibi yeşil, ekinlerle süslü, hayat ve neşe fışkı. ran topraklara döndü boydan boya dizilmiş mezarlara ba- kıp ta meçhul askeri arama. Onu, hâlâ emperyalist emeller peşinde, üç üz milyonun bir milyarı esir etmek in açtığı kavgada, milli istiklâlle- rini müdafaa eden esirler ordusu. nun içinde bulacaksın. Geçeceğin bütün yollarda ordu- larla askerlerin çizme gıcırtısımdan, tank ve mitralyöz gürültüsünden başka bir ses duymıyacaksın. Bu ce- hennem dünyada kendine sığınacak selâmet toprak neresini bulacaksın bilmem. Pasaportunu hangi devlet vize etmiştir. Korkarım seni de, ser. seri Yahudi kafileleri gibi pasaport- suz, vatandaşlık hakkından mahrum bir vatansız gibi denizde dolaştıra- caklar... a aşkla bağlı olduğunu söyli. yen, insaniyet ve sulh diye rüfaileri gibi göğüslerine hançer saplıyan â- ıklarına inandinsa, şimdi Sitide, a- İnonim mühimmat şirketlerinin ida- re meclislerinde için için gülenlerin gözlerine bak... Sana ne kadar ya- landan âşık olduklarını anlarsın. Giderken bize mendil sallama... Biz seni geçirdikten sonra harbi kar- İsılamıya gideceğiz. Seni ne kadar hüzünle geçiriyorsak, onu o kadar ümit ve metanetle karşılıyacağız. Mim stklülleri atli döni İburuz. İ İşitiyor musun, arzın muhtelif noktalarında seferberlik boruları ça” hıyor... Tren istim aldı, hareket dü. dükleri beşeriyetin kulak zarını pat- latarak ötüyor... Sen meçhul diyar- lara doğru uzaklaşmıya hazırlanı. yorsun... Allaha ısamladık sulh. zi, ve senin sir. şünü temin için buna mec tereye düşecektir. Çünkü İngilizler bu suhada daha büyük imkânlara malik oldukları gibi, fabrikaları ve sansyi merkezleri de bütün silâhla rmn müessir sahalarından deha uzaktadır. Müşterek harpte bilhassa Fran- se, kumanda heyeti ve erkânı har. biye bakımından müttefiklerine çel faydalı olabilir. Fransız erkânı harbiyesinin ye. tirilme tarzı, anane itibarile es- liği ve her yeni vaziyeti kola; kavrayacak bilgi, zekâ ve teknik kabiliyeti müşterek harpte kefenin bir közünde çek ağır basacak ka. dardır. Körpe ordular ve kuma heyetlerini takviye edecek olan Fransız erkâm harplerinin Alman» lar âyarında, belki de onlardan İaik olduğu herkesçe tasdik edilmiştir. İse Fransız otdusunun müş- terek bir harbin İydayetin. de ve devamı müdde! cuğı iki esaslı ve mühim rol bun. lardır, Fransız ordusu bu varifele- rini istiklâllerini muhafazaya az- metmiş bulunan diğer mliletlerin müşterek hârpte başaracakları va. zifelerle beraber tamamlıyacek &a biliyet ve kudrette bulunu Böylece gözlerini istilâ hırsı bü müş olan Berlin ve Roma idarı lerine karşı müşterek mizi müdafaa ve muh giz.