23 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

2 73-5» 23 Ağustos 939 | TAN BEDELİ erebi ASONE Türkiye 1400 Kp (oi Sena O 200 Ke 79 " Ss Ay ca 400 3 Ay * 150 Ay s0 * na dahil Yün'etlerarmsı porta itham ıyan o memleketler için abone müddet sirasiyle 39, 16, 9, 55 liradır. Abone bedeli peçindir. Adres değiştirmek 28. kuruştur. Cevap Için mektuplara 10 kuruşluk pul Dâvesi Mâzımdır. NÜN MESELELERİ Burası Almanya Değildir H“ yabancı, misafir bulunduğu memleketin kanun ve âdetle- rine riayete, ve © memleket halki- nın milli hislerini rencide etmeme. ğe mecburdur. Bir başkasın evin- | de, o evin kaidelerine riayet etme- dikçe yaşanamaz. Şehrimizde bulanan Almanlar a- rasıra bu kaideyi unutuyor, kendi. lerini ya Almanyada veyahat bir Al- man o müstemlekesinde zannediyor. lar. Memleketin kanun ve âdetlerine münafi ve misafire yakışmıyan ha- reketlerde bulunuyorlar. Bu hareketlerden bir tanesi, geçen gün Beyoğlunda bir kahvehanede Türk vatandaşı bir yahudiyi dövme- &e kalkmış olmalarıdır. Bu hâdise birinci değildir. Geçenlerde Ankara- da buna benzer bir vaka olmuş, yine bir kaç ay evvel Beyoğlunda böyle bir hâdise tesbit edilmişti, Bu defaki üçüncüdür. İstanbulda o misafirperverliğimiz. den istifade ederek yaşıyan Alman- lara hatırlatmak isteriz ki, burası ne Almanyadır, nede bir Alman müstemlekesi. Türkiye ne nazidir, ne de yahudi düşmanı, Bizde bütün vatandaşlar müsavi hakka sahiptir. ler. Türk tebaası bir museviye haka- ret etmek, bir Türke, ve Türk ka- lylarına | saygısızlık göstermektir. elmelerini rica ederiz, “beşin Almanyadaki Talebelerimiz Almanyada bulunan talebemiz ka- file kafile dönüyorlar. Hepsinin söy. lediği uyni seydir: Almanyada Türk talebeye fena muamele edilmekte- dir. Sınıflarda ve atölyelerde çalış. mak imkânı kalmamıştır. Birbirini takip eden bu hidiseler de ispat ediyor ki, Almanyada Türk talebesi için artık tahsil yapma ime kânı kalmamıştır. Zaten edebiyat, felsefe, hukuk ve iktisat gibi muay yen bir görüşe dayanan tedrisat Almanyada talebe bulundurmak ha. tadır. Fakat bütün mülesseseler o AJ- manyada harp ihtiyacına göre ayar edildiği ve üniversiteler bile bu ih. tiyaca cevap verecek tarzda organi» xe edildiği için, diğer ilim ve fen sahalarında da Türk talebesi için Al manyadan istifade etmesi güçleşmiş- tir, Buna, orada Türk talebesine ya. pılan fena muamele de ilâve edilin- <€e, hülâ Almanyadaki talebemizi ni. çin tamamen geri çekmediğimize hayret etmemek mümkün değildir. Yeryüzünde o Almanyadan başka tahsil edecek yer mi kalmamıştır? Bütün devlet müesseselerinin Al manyaya gönderdiği talebeyi geri Eğ “ | çağırarak, veni tedris senesi haşla. madan, diğer memleketlere gönder. mesini dileriz. “.— İngiltereden Gazete Gelmiyor İngiltere ile siyasi ve askeri ilti. fak yapmış olmamıza rağmen, iktısa- di anlaşma hâlâ müsbet bir netice- ye varmamıştır, Hattâ son günlerde bu anlaşmamazlık, iki memleket a- rasındaki kültür O münasebetlerine bile tesir etmiştir. Bir haftadanberi İngiliz gazete, mecmua ve kitapları Türkiyeye gelmemektedir. "çünkü Türkiyeye gazete ve kitap gönderen acentelerin Türkiyedeki alacakları hirikmiştir. Bu parayı tahsil etme- dikçe, sevkiyatı durdurmıya karar vermişlerdir. Bu tecssüfe şayan hâdise, iki memleket ricalinin iktisadi anlaşma- yı tâcil etmelerini zaruri kılmakta- dır. Fakat anlaşma olumcıya kadar, İngiltere hükümetinin hiç olmazsa Kazete ve kitaplar için muvakkat bir Mal yolu bulmasını dileriz. * Aland adalarında Mariehamn limanında SR en büyük yelkenli Eğme b onunu air görmek Bea Baltık eninde Filânda B u son günlerde Avrupanın geçirmekte olduğu buhran- da lamamile bitaraf kalmak isti. yen şimal memleketlerinden biri de Fislandadır. Bu genç cümhu. riyet geçenlerde Almanyanın tek- lif ettiği ademi teca- vüz itilâlını imzalamak istemedi. Demokrasi devletlerinin garantisi. nl de arzu etmiyor, fakat herhan. g! bir taraftan vâki olacak bir ta- srruza karşı memleketi şiddetle müdafaaya hazırlandığını da giz- lemiyor. Umumi bir ihtilâf çıka- cak olursa Almanyanın Finlandaya &sker çıkararak oradan Ladoga gü- Jü yola ile Leningrad üzerine bir harekete kalkışması çok uzak bir ihttmeldir. bunun mukabil Alman. rmek için Aland adalarına ir tecavüze teşebbüs etmeleri kümeti geçenlerde bu adaları tah- kimi etmek istemiş, fakat Aland 9. halisinin itirazı karş hazırlıkları boşa git u nasıl şey, Aland adaları Finlandanın değil mi? Ora. da hükümet istediğini yapamaz mı? diyeceksiniz. Hakkimz var, fakat vaziyet bu kadar basit değil, Ci. han Harbinden sonra Avrupanın muhtelif yerlerinde kurulan yeni, yeni teşekküllerin bir çoğunda ol- duğu gibi bu adalarda da vaziyet biraz garibcedir. Aland aduları Finlandanın ise de ahalisi Fin de- Bil, İsveçlidir, 1954 de Milletler ce. miyeti bu adaları Finlanda cüm. buriyetine ( bırakırken adalılara muhtariyet verilmesini de şart koymuştu. Bu cihetle Firlanda pâr- lâmentosunun bu adalar hakkında ulacağı herhangi bir kararı tatbik edilebilmek için bir de Aland ada. ları meclisinden geçirilmek lâzım gelir. Ekserisi balıkçı ve gemici ol- maâk üzere 30 azadan mürekkep 0- lan bu meclis, hükümetin hazırla. dığı bir kanunu vetosu ile durdurü- bilir, o zaman ihtilâf işin Milet. ler eomiyetinde halledilmesi lâzım gelir, Adaların tahkimi hakkında» ki hükümet kararı meclise geldiği vakit söz alan mebuslar hep bunun aleyhinde söz söylemişler, nihayet nasyonalistlerin şefi M. Sandblöm: | “Biz beynelmilel rekabet oyunları. na kurban olmak istemiyoruz. Bi- ze ne kale. ne top, bir şey lüzim değil,, diyerek arkadaşlarının dü- şüncelerini hulüsa etmiş, alkışlarla karşılanan bu protestodan sonra meclis 8 muhalife karşı 22 rey ile hükümetin teklifini reddetmiş. A- Jandhlar bu hareketlerile ihtiyar Avrupa çıldırmış ise bize ne, biz kendi köşemizde uslu akıllı otura- Yım mi demek istiyorlar. İyi ama Alandlılar yalnız son asır içindeki tarihlerini bir saniye göz önüne ge. i tirselerdi bu kararı vermek için | bu kadar acele etmezlerdi. Finlanda körfezi- Ne Olacak? Aland adaları Baltık denizinin iki mühim körfe. zine hâkim bir vaziyette bulu. İsveç, hem Fin. Janda kiyılarına yakındırlar, Bu &dalara yerleşe- cek olan bir kuv. vet Stockholmu ve (oFinlandayı tehdit — sttikten başka isterse Rus donanması nin ne serbestçe girip çıkmasına — bile mâni olabilir, Bu cihetle şimdiye kadar birkaç defa Aland adaları Baltık kıyılatındaki memleketler arasında şiddetli ihti- lâflara sebep olmuş, hattâ bu kav galara İngilizler bile karışmışlardı. Bu adalar vaktile İsveçindi. 1809 da Ruslara'yenilen İsveçliler Fin. landa ile birlikte Aland adalarını çarlara teslime mecbur oldular, fa- kat Frederiksham o muahedesinde bü adaların tahkim. edilmiyeceği vaadini Ruslardan koparmamışlar- dı. Bu cihetle Ruslar Bomarsund”- da büyük bir kale kurdulardı; Kı- rım müuharebesinde İngilizler ve Fransızlar Aland adalarma asker çıkardılar, Amiral Napler Bo marsund'u topa tutmuş, kale ile beraber buradaki şehir de tama- mile harap olmuştu. 1856 da Rus- lar ile sulh yapılırken Rusların A- landları badema askeri bir üs ola- Yazan: aik Sabri DURAN Aland adalarile İsveç ve Finlândanın vaziyeti rak kullanmıya. cakları da şart ko- şulmuştu. Aland adaları etrafında ikinel bir buhran sek si etti. Ruslar 1856 anlaşmasına roğ- Alandlarda silâh kaçakçılığı yapı yorlar iddiasile a. dalara asker sev- kine başlamışlar. dı. Büyük devlet- bunun önüne ge- çilineiye © kadar hayli uğraşılmış « tu 917 de çarlığın sukutu üze rine Finlanda istiklâline kavuştuğu vakit 1909 denberi Pin- landa Büyük Dukalığının bir kö. şesi sayılan Aland adalarının İs. veçli olan ahalisi Finlandaya bağlı kalmak istemediler, İsveçe bağlan- mak için rey topladılar, Fake Fin- landa çabuk davranmış, adalara &sker göndererek bu ayrılma ha. Yeketinin başında olanları tevkif et. mişti. İki hükümet arasındaki bu dava gittikçe alevleniyordu, niha- yet İngilterenin müdaha esi ile me- selenin halli Milletler Cemiyetine bırakıldı. Bir tahkik hayeti yerin. de araştırmalar yaptı, iki tarafı dinledi ve onun verdiği rapora gö- re, Milletler Cemi meseleyi yukarda anlattığımız çekilde hal- İett. İşveçlilerle meskün olan #- dalar Finlandaya bırakılıyor ve s FIKRA Bir Amerikan Mecmuasında .. e Gördüğüm Bir Fıkra a Nevyok, 2-8-020 merika radyoları, İki üç para mukabilinde nazilerin tuzağı na düşen gazetelerin hikâyesini la ğer bağıra anlatıyorlar, Asia mecınuasının temmuz nüsha sında nazilerin Arap ülkelerinde na- sıl çalıştıklarını, Arap, Yahudi zatlı- ğını nasıl kundakladıklarını uzun w- zadıya yazıyor, Ve bu arada Türki yeden de bahsederek, nazilerin biz“ de de nasıl dolap çevirmeğe uğraş” tıklarını, fakat bizim çiğnenmez ve yutulmaz bir demir leblebi olduğ muzu anlayınca, vaz geçtiklerini söylerken, araya da şu cümleleri si, kıştırıyor: “Türkiyede, İngiltere Ne Rusya dostluğuna istinat eden ve açık bir harici siyaset takip eden kuv bir hükümet buldular. Burada sıkı tı yaratmıya teşebbüs etmek de Wilson prensipleri bir daha ayak- lar altma alınıyordu. Cemiyetin kuruluşundan sonra ilk temizledi. gi beynelmilel arazi meselesi bu idi. Konsey silâha müraeaate ha- cet bırakmadan bu iş kolayca hül- ledildi, diye iftihar ediyordu. Bu itilâfa Finlanda ve İsveçten başka Baltık denizinde, İ olan AL manya, Estonya, Letonya, Polon- ya, Danimarka ile İngiltere de tm- zalarını koymuşlar, Aland adala- rinin tahkim eğilmiyeceğini ve as- keri üs olarak kullanılmıyacağını tasdik etmişlerdi. u itilâfname müdafaa bakı. mundan Finlandaya açık bir kapı bırakıyordu. Baltık denizinde bir harp tehlikesi zuhur edecek o. lursa Finlanda adalarının bitaraf- Uğını temin edebilmek için etraf. larına mayn dökmek ve icap ede. men, iktilâlciler * cek diğer tedbirleri almak için ba- zırlanabilecekti, fakat bunun için bu itilâfa imzasını koymuş olan bü- tün devletlerin birer birer muvs- fakatini alması ve keyfiyetten Mil. letler cemiyetini haberdar etmesi lâzımdı, Sonra iş Aland meclisine intikal edecekti. Finlanda Hariciye lerin müdahalesile . Nazırı M. Enkko aylardanberi uğ» rüşmış, bu formalitelerin hepsini tamamlamış ve kararı bundan $on- ra Alandlıların önüne koymuştt. land adaları irili ufaklı 6590 kadar adadan mürekkeptir. Bunların içinde yalnız 80 kadarı meskündur, Adaların umum rüfu. su 28 binden ibaret. Başlıca şeh. ri 1600 nüfuslu Mariehamn'dir. Küçük bir balıkçı köyüne benziyen bu şehrin çok dikkate değer bir hu- susiyeli vardır. Ahalisinin ekserisi ötedenberi gemlic: olan Alandlılar uzun d seferlerinde tecrübö ve maharet sahibidirler. Yelken gemi- ciliği devrinde başlıyan bu şöhret. lerini bugün de muhafaza ederler, daha doğrusu buhar gemiciliğine hiç iltifat etmemiş, yelkensi olarak kalmışlar va gemi inşacılığında İ- lerlemeler yapıldıkça burlar daha büyük yelkenlilerle dünyanın en uzak yerlerine kadar gitmişler ve bu işi bırakmamışlar. Bugün dün- yada mevcut ve istiap tonilâtosu 3000 i geçen dört direkli büyük yelken gemilerinin adedi 311buw- İur. Bu gemiler ekseriyetle Avus. tralyadan Avrupa limanlarına buğ- day taşır ve her seferlerini tç dört syda bitirirler, Bu 31 yelkenlinin biri Alman, biri İsveç, biri Dani- marka, geri kalan 26 sı Pinlanda bayrağı altında seyahat eder, Fa- kat Finlanda bayrağını taşiyan bu 26 geminin 26 sı da Aland ada'la- nına kayıtlıdır. Bu gemiler işlerini bitirince gelir bu limanda topla- nır, sonra yeni bir Avustralya yol- culuğuna çıkmadan evvel buradan yükledikleri odunu Londraya gö- türürler, pri Finlanda 'çin Alanda. dalarında hazırlıklı bulun. i Mütecaviz totaliterlere karşı sulh cephesinin sesi ve ini yön BİR Gramer, Diğer Baltıklı. li olacaktı; rüşvetlerin bazan lere nüfuzu olabilir, fakat, hüküm te asla... Nazilerin kaleyi içinden fer tekniğini artık bilmiyen yok. A: uryan için için nasıl çürütüldü Kümü, © Çekoslovakyanın muş bir ağaç gibi, nasıl de i ni, bugün de Danzig'in ayni usuli nasıl kemirildiğini gördük ve gö başında bulunanlar, dün, bizi e: istibdadın yıkılması için canla b uğraşan kimselerdir, İstibdadın, bo yunduruğun tadını onlar pek çoğa. muzdan daha iyi bilirler. Dün yil mak için uğraştıkları şey için, gün en hafif bir müsamaha göster: miyecekleri gayet bedihidi! Binaenaleyh, o istibdadın mod bir nüshası olan faşizme yahut n yizme Kapılmak iddislarıni her “kilde reddederiz, Türk gazetecisi, kurulması yardım ettiği büyük eseri, beş para mukabilinde yıkmıya tenezzi fetmez. ta. Posta Umum Müdürlüğünün Nazarı Dikkatine İsparta, (TAN) — İzmir fuarı mü Basebetile İzmir hattına munzam trenler konmuş ve haftada dört olan Afyon — Karakuyu — İspat hattına da her gün tren işlemiye b lamiştır, Fakat herhangi bir düşüne ile veya İstanbul postahanesinin es- kiyi nazarı dikkate alıp tadilâtı önünde tutmaması neticesi po eskisi gibi hafteda dört güne inh ettiriliyor. Pesta umum müdürlü, nün nazari dikkatini celbeder ve tedbir almasını bekleriz. e m Karacaviranda Bir Cina Çay (TAN) — Karacaviran yünde bir çocuk kavgası, eli reticelenmiştir. Araboğlu Ismail, kavga yüzünden kin beslediği Ri zanı koyun güderken sıkıştırmış tâm kalbinden vurmuştur. Rar , hemen ölmüştür. Kaçmağa teşeb. büs eden katil tutulmuş, Aliyar verilmiştir. . ler gibi Finlandalılar da Rusları sevmedikleri kadar Almanlardan çekinirler. — Finlandalılar. çarlık devrinde sizi ruslaştıracağız diye yapılan tazyikleri unutamıyorlar. Bolşevikler de 1918 de Finlanda.. ya girmiş, pek çok kan dökmüşler. di, Fin generali Carl eg in idaresindeki “Beyaz ordu,, ke zılları ancak Almanların yardımı ile memleketten çıkarabilmişti. Fin. landanın imdadına gelen General Von der Goltz'un ordusu orada yerleşip kulmak istiyordu. Alman. ya Finlendâ tahtına bir Germen prensini getirmek üzere idi. Fa- kut görp cephesinde sıkışan Ak manlar nihayet buralardan asker. lerini çekmiye mecbur oldular.1914. 11 ikinciteşrinde mütarekenin im. zası İle Almanların yıldızı büsbüz tün sönmüş ve 1919, 17 haziranım- da Helsinki'de toplanan diyet mec. lisi Finlandanın idaresi için cilm. huriyet şeklini kabul etmişti.