23 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

23-8 -939 BUGÜN İ . . ngilterenin Kararı Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL A anla en geniş askeri ha- zırlıkların yapıldığını bilm yen kalmadı. Son günlerde bu hazır- lıklar, hummalı bir mahiyet alide Lehistanın da mukabil tedbirler aldı- ğı haber veril r ve bu tedbirlerin | de her ihtimale karşı gelecek mahi- yette olduğu temin olunuyor. Bir tecavüz vukuu takdirinde bu- nun ilk hedefi Lehistan olacağı için Lehistanın uyanık davranmasını &a- yet tabii görmek icap eder, Fakat son günlerde göze çarpan bir takım tahavvüller karşısında İn- giltere ile Fransa tarafından Lehista- nn verilen teminatın kıymetini kay betmesi ihtimalinden bahsediliyordu. Bilhassa dün Berlinden gelen ha- berler hep bu mahiyette idi, İngiltere kahinesi dünkü toplantısından sonra neşrettiği tebliğ ile bu noktayı aydin- latmış ve İngilterenin her şeye rağ- men taahhütlerini yerine getirmek azminde bulunduğunu göstermiştir. Hükümetin oparlimemtoyu davet ederek fevkalâde salâhiyetler almak |İ İstemesi de, İngilterede verilen ka- rarın katiyetini gösterir. İnglitere hükümeti Meclisten alacağı fevkalâ- de salâhiyetlere istinaden icabında parlâmento ile de istişareye lüzum görmeden memleketi idare edecek ve bu suretle her ihtimale karşı ha- zırlanmış, zerre kadar tereddüde düş- meden karar vermek imkânını elde etmiş olacaktır. İngilterede hükümete diktatöryal salâhiyetler vermek ancak pek müs- tesna zamanlara mahsus bir haldir. Ve İngiliz parlâmentosu kendi sal hiyetlerini ancak fevkalâde ehem- miyeti haiz zamanlarda devretmeğe razı olabilir. İngiltere hükümeti ise bugünkü gerginlik ve buhran devre- sini hu mahiyetle saymaktadır. İn- > e e nen lâyihayı kabul etmekle hüküme- tin içtihadına iştirak ettiğini göste. receği şüphe götürmez. İngiltere ta- rihinde nadiren vuku bulan bu hâ- dise, va: tin ne kadar ciddi bir ma- hiyet aldığını ve İngilterenin vazi- yete, sinir buhranlarile değil, belki azim ifade eden tedbirlerle mukabele ettiğini göstermeğe kâfidir. Bu tedbirlerin öğrettiği bir sey Yarsa, o da İngilterenin Lehistana verdiği sözü her şeye rağmen tutaca- Zina kati bir kanaat uyandırmasıdır. Belki de bu kati kanant Avrupa sul- | hünüi korumağa yardım edecek en| kuvvetli âmildir. Vaziyetin azami tehlikeye girdiği bu sırada sulh cephesinin bu azmi, belki de sulhü kurtarır. Milli Şef ve Başvekilin Telgrafları İzmir, 22 (TAN) — Milli Şef İnö. nü ile Başvekil Refik Saydam, Tica- ret Vekili Cezmi Erçine, bevaben gönderdikleri telgraflarda fuar için İyi temennilerde bulunmuşlardır, yl sn Sırplarla Hırvatlar Anlaştılar Londra, 22 (Hususi) — Belgrattan alınan malümata göre Sırp - Hır- Yat görüşmeleri bir neticeye bağlan- Miş ve hazırlanan anlaşma tasdik 0. İunmak üzere kral naibi Prens Pol'e takdim edilmiştir. e İzmirdeki Sefirler Ayrıldı İzmir, 22 (TAN) — Burada bulu. Dan Romurya ve Polonya şefirleri bu sabah tayyare ile İstanbula git. mişlerdir. İtalyan sefiri de İtalyan bandıralı Lero vapurile Romaya ha. teket etmiştir. Fransız sefiri Massigli' ve refikası buğün Bergamaya kadar giderek ha- tabeleri gezmişledir. Kerensky Evlendi Martins Creck, Pensyivanis (A. A) — Eski muvakkat Rus hükümetinin $efi Kerensky burada Avusturyah Uydla Triton ile evlenmiştir. Kerensky 58 yaşında, karısı 33 Yaşındadır. İnardağı adasının gündenberi devam eden volkanik|den ve yahut Macar Hariciye Nazi. Küçük Devlet Konferansı Toplanıyor Son Siyasi Vaziyet Üzerinde Görüşülecek Brüksel, 22 (A.A) — mahfeller İs nin Oslo memjeketlerinin Çarşa Brükselde akdedecekle davet edildiğini teyid ler, Alâkâdar memleketler vuku bu- Jan daveti kabul etmiş oldukları için konferansa İsviçreden mada Avrupa- nın şimdiki vaziyeti karşısında müş. terek bir siyaset birbirlerile istişare etmekte m leri olan yedi küçük şimal ime: ti iştirak edecektir. Bunlar Norveç, İsveç, Danimarka, Hollanda, Finlan. a, Lüksenburg ve Belçikadır. Bü- » bu devletleri kendi hariciye Na- ları terasil edecektir Konferansa Belçil erlot riyaset edecektir. Norveç tekzip ediyor Oslo, 22 (A, A.) — Oslo grubu dev. letlerinin bugünkü enternasyonal va ziyet karşısında bir uzlaşma teklifi ileri sürecekleri hakkmdeki gazete mütaleaları Kakkında Norveç ajansı. na beyanatta bulunan Hariciye Na. zırı Kaht, bu haberleri yalanlar tar. Yunanistan İhtiyat | Subayları Çağırıyor Atina, 22 (A. A.) — Harbiye Neza- retinin bir tebliğine göre, iht Alâkadar grubu sabahı konferansa etmektedir. ba Başvekili Pi- tün sınıflara mensub İhtiy ve küçük subayları bir talim devresi çağrılmıştır. Bunlar, 26 ağustos. ta şubelere müracaat edeceklerdir. Bu davetten, yalnız müracast ta. rihinde yabancı memleketlerde bulu nanlar ile muvazzaf ordudan tel de sevkedilmiş veyahut İstifa etmiş olsnlar müstesnadır. dell Bir Yanardağ Faaliyete Başlıyor Atina, 22 (A.A) — Santoren ya- etralmda birkaç hâdiselr, ziyadeleşmiştir. Bu ada üzerindeki küçük Aya-Yor gi limanında hararet derecesi 56 ya çıkmıştır. Limanın sağ tarafmdaki torin etrafındaki çöküntüler de de. | mesi temin olunmuştur. İNGİLİZ MANEVRALARINDAN BİR İNTİBA: Londrada yapılan bir yürüyüş esnasında balon barajları uçu- | rulmuş ve bu suretle bunların ” İsirlerde bulunan tayyareler tarafından görülme- Çalışmak Beyhude Budapeşte, 22 (A. Nazırı Kont Csaky, Macar ajansına bir beyanatta ezcümle şunla. nı söylemiştir: Almanyada ve İtalyada bulundu. Bum zaman yabancı matbuatta çi kan yazılar ve ileri sürülen kombine. zonlar, diğer memleketlerde mevcut sinirliliğin bir neticesidir. Halbuki diğer taraftan Macaristanda, Alman- yada ve İtalyada tam bir sükünet mevcuttur. Hiç bir kimse, Macar hükümetin. etmiş veya talep eylemiş değildir. Hiç bir kimse de her hangi bir teklifte bile rından bir şey istemiş, arzu rıhtım, su altında kaybolmuştur. Kra | bulunmamıştır. Emniyetli ve müsmir dostlukları vam ediyor. ra istedilkleri gösterilmiştir. birleşmesini teklif etmiştir. teklif ileri sürmüştür: kep bir konfederasyon x mektedir: ayırmaya ve yahut azaltmaya çaliş- HÂDİSELERİN © Romanya hükümeti, Almanyaya petrol verilmesi- ni menetmiştir. Sebep olmak üzere de petrol sa- hiplerinin mallarına karşı doğrudan doğruya pa- Hitler, Macaristana, vaktiyle Avuslurya » Macaristan: la olan vaziyetine müşahih bir şekilde Almanya ile Bu takdirde, Macaristan müşterek devleti kurulacak ve başına Hit- ler geçecektir, fakat Macaristan devlet reisi Hosty, bu teklifi reddetmiştir. Bunun üzerine İlalya, şöyle bir Slovakya, Macaristan, Yuyos. lavya ve ileride Bulgaristan hükümetlerinden mitrek- ücude getirmek, ve bu konlfe- mak. Daha henüz Macarista- Almanya - 27 Ağustosta Tanenberg'de yapılacak merasim münasebetile veyahut 2 Eylülde Nuremberg'de toplanacak parti kongresinde Hitlerin söylemeğe hazırlandığı natuk hakkında şu malümat veril. Hitlerin bu nutku sulh nutku olacaktır. Hitler müstemleke, askeri ve iktisadi meselelerin halli bir sulh masasına oturmağa hazır olduğunu. Macar Hariciye Nazırı Son Seyahatleri (UzerindeBeyanatVerdi SUE a sulhun idamesi ve Macarista. e EŞ PR A Zahmet Olur, Diyor ya gönderilecek mallara İmiştir. Mumaileyh bunun üzeri e Nezaretince hâdise. ve ey- Amerika İle Japonya Arasında mazi İktisadi Ambargoya Dair Haberler Asılsızmış Vaşington, 22 (A. A) — Japonya. ambargo konması ihtimalinin mevcudiyeti do. layısile Japonyada Amerikaya karşi bir düşmanlık hissi doğmuş olduğus Ga dair gelen haberler hakkında tef. Summer Wealles demiştir ki: Amerikanın sarahaten izah edil. miş olan hattı hareketinde bir değişik lik yoktur. Bir Japon nöbetçi neferinin bir Amerikalı kadına tecavüzü ile vuku. İbulan son hâdiseye dair gelen rapor- Amerikalılara lar hakkında Welles nezaketle muamele edilmesi için pon ordusu tarafından tedbirle lındığını ve talimat verildiği merika Hari nin kapanı lemiştir. ş addedildiğini i İki Japon silâh kaçakçısı yakalandı Xaşington, 22 (A. A.) — daki Amerikan gümrük memurları tarafından tevkif edilmişlerdir. On Bin Bulgar İşçisi Almanyaya Gidiyor ten beri burada Alman “Herman Gö. ring.. müesses Bulgar mesa dürl şeli R amelesi birliği ile devam eden müza iile gü ov ve İl tir. Bu enlaşmaya göre Almanyay nın hayati menfaatleri aleyhine ça- lışmaktır. Macaristan ile dostları ara sına soğukluk sokmaya ve Macari tanı dostlarından ayırmaya çalışmak, beyhude zahmetlerde 10,000 kadar Bulgar inşaat İ gidecektir. Bulgar amelesi, İyi ine 50.60 pfenig ücret Bulgar amelelerin yol masrafları Al bulunmaktır. İman müessesesi tarafından temin e. Zira Macaristanın dostları biliyorlar | dilecektir. ki kuvvetli ve müstakil bir Macaris. tan orta Avrupanin siyasi müvazene.| Macaristanda Naziler | tevkif ediliyor | Londra, 22 (Hususi) — Son bir hafta zarfında Macar hükümeti, Ma- caristan nazileri şeflerinden 21 ini! tevkif etmiştir. | sinde elzem bir unsurdur. pagandada bulunmaktır. İÇYÜZ i Bulgar Maarif Nazırı Almanyaya gitti Sofya, 22 (Hususi) — Bulgar Ma. ya gitmiş. arif Nazırı ov, Almany tir. Berlinde bir müddet kiklerde ve görüşmelerde buluna: tır, iğ 400 Çinli Öldü Çunking, 22 (A. A.) — şi ölmüştür. Ü fakat bundan evvel demokrasilerin ve Polonya- nın Danzigin ilhakını kabul ederek hüsnüniyetle- rini isbat etmeleri lâzım geleceğini söyliyecek, ve bu nutkunda Alman ve İtalyan müddeivatının hepsini sıralıyacaktır. * Hitler, temim ettiği bir emri yevmide, Danzig mesela. sinde hiç bir müzakereye katiyen bir sulh masasma otu! zig'in ilhakında ısrar yanaşmıyacağını, rmak için, her şeyden evvel Dan- edeceğini, ve ikinci şart olarak ta İngilterenin Polonyaya verdiği garantiyi geri alma- sını istiyeceğini bildi: ile de mutabık kaldığın Alman matbu; irmiştir. o Bu hususta Mussolini lâve etmiştir. ına da, Danzig meselesinde Polonyaya fazla yilz verdiği için, İngiltereye şiddetle hücuma de- vam edilmesi emredilmiştir. * İtalyada yapılan manevraların verdi; tice üzerine, İtalyan Erkânıharbiyesi yıldırım harbi plânını terke temayül etmiştir. Bunun yeri- ne yeni bir harp plânı düşünülmekte ve hazırlan- maktadı , Manevralar, İtalyanın gerek levazım, gerek zahire ve gerek ham madde bakımından çok geri olduğunu göstermiş, ve İtalyan Erkânı- harbiyesinin manev iyalını bozmuştur, A Şanghaya 11 tabanca 600 mermi ihraç etmeğe teşebbüs eden iki Japon Los Angelos Sofya, 22 (Hususi) — Bir müddet. kereler, bir anlaşma ile neticelenmiş| amelesi Alman. da günde 10 saat çalişacak ve sa- alacaktır. | ; Kistingin : pabisin aifolunan | Cumartesi günü Japon tayyarecileri Suç, gâyri meşru şekilde şiddetli pro. | tarafından bombardımanında 400 ki. g3 “FELEK Girip Çıkmayı Bilmiyoruz! Yazan: B. FELEK ani âlemi tenkit edecek şunun bunun kusurunu arıyacak yer de, kendimizin eksiklerini görüp, gir dermiye çalışsak, daha müsbet İş yapmış olacağı İzmir panayırı açılırken, dört ki- şinin ezilmiş olduğu hakkındaki ha. ber beni bu serzenişli satırları yaz- mıya sevketti, Dikkat ediniz ne zaman bir resmi küşat olur, bir büyük halk kütlesi harekete gelir, bir maç yapılır, bir stat boşulırsa, mutlaka az çok tehli- keli “ekilde, bir kaç valandaş yara lanır veya — Atatürk'ün tabutunu ziyaret hâdisesinde olduğu gibi — beş, on kişi ölür. Medeni âlemde bundan daha ayıp, bundan daha çirkin bir şey olamaz. Maalesel çoğumuzda önündekin- den daha evvel çıkmak için, terbiye İsizce hir tehalik vardır ki; kalaba. lık bir kütlenin dar bir yerden ak- ması halinde tehlikeli bir cereyan alır, önüne durulmaz bir kuvvet © o anlarda bu kuvvetin bulunanların hayatlar ister istemez muhataraya düşer, Kalabalık günlerinde Taksim sta. dından çıkanların halini bir kaç de- fa yakından müşahede etmek bed. bahtlığında Bir takım hayta ve çapkınların: — Etmeyin yahul âvazesiyle önle- rine geleni itip kakarak, bu çıkışa verdikleri sulu ve yılışık panik çeş yerinde ne düşmüş bulundum. nisi, kapının dar ve me İ onları da sürükliyecek bir çığ halini almakta ve öndekilerin en az üstünü başını yırtmıya sebep olmaktadır. Çocuk ve kadın gibi, bu şuursuz ce- reyanın temposuna uyamıyanlar İse, ayaklar altına düşerek ölmese de, a- bu i İğır yaralarla ancak bâdireden çıkmaktadırlar, Bu ne, edepsizlik; bu ne haydutluk ve ne itliktir? Böyle sebepsiz olarak vatandaşın hayatını tehdit edenlerin ne zama- na kadar terbiyesizliğine müsaade edeceğiz? Bundan Kadıkii» yünde bir festival suvaresine bilet. İsiz girmek istiyen bir kaç yüz üv renin zeriyle kapılar kırılmış, bir iki polis yaralanmış ve halk arasın» da tatsız bir panik olmuştu. Bizzat ben, yoluna düştüğüm bu şuursuz insan çığının önünden tesadülen €a- nimı kurtarmıştım, O zaman, o mü- nasebetle yazdığım gibi, bizde poli- sin bu gibi büyük halk kütlelerini sevk ve idarede tecrübesi yoktur. Onun için, büyük spor müsabakala. rı ve bayram günleri toplantıları gi- bi, kalabalık kütleyi harekete geti- ren fırsatlarda bunlara'bir halk küt. lesini nasıl durdurmak kabildir, bu- nu göstermek ve bu yolda tatbikat yaptırmak çok faydalı olur, Görülüyor ki; halk tabakası maa- lesef böyle yerlerde ne tavır takıma. cağını bilmemekte ve koyun sürüsü gibi, kendini kapıp o koyuvermekte dir, Her defasında bir kaç vatandaşın canına mal olan bu hâdiseler önün. de, sade elem değil, kendi hesahıms ben daha ziyade hicap ta hissetmek. teyim. Dünyanın her tarafında böyle ka- labalık kütlelerin sevkine dair usul. ler, sistemler vardır. Hunların en basiti, böyle önü ardı birbirinden haber alamıyan ve beş metre ileri. İde bir kaç kişinin ayaklar altında €- zilmekte olduğunu bilmediği için, muttasıl yürüyen kalabalıkların ar- ka saflarını bir anda durdurmak İ- çin, (Hoparlör) ler kullanırlar ve bü- tün çıkışı görebilecek bir yerde du- ran bir polis, rekete getiri edebilir, Bilmem vallah! dediğim gibi ben (her resmi küşatta, her büyük müsa- İbakada ve her merasim günlerinde böyle bir kaç kişinin ezildiğini oku- dukça kendi hesabıma utanıyorum. Halbuki sırasına göre, terbiyeyi, |nezaketi, medeniyeti de (kimseye İvermeyiz değil mi? Bu ne dg iki sene evvel, | | | Ikı sırasına göre ha. sırasına göre tevkif