23 Ağustos 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUyUk edlb ^ HALİD ZİYA UŞAKLIGİLİN yeni eseri: ihtiyar Dost Kitabcılardan isteyiniz. yil u m h u riyel cMnn : 04ÖU ' ÎSTANBUE C A G A L O G L Ü Telgraf ve meKub adresl: Cumüurlyet tstanbul Posta Sutusn: Istânonl Ko 248 , w . ,nnf> n ftft V ^ Ş a m D a 2 3 AğUSIOS 1 9 3 9 Telelonî Başmuharrlr ve evl: 22366 Tahrtr heyeti: 24298. tdare ve matbaa fcısmı 24299 24290 CADDEBOSTAN Bayan A Y T E N İcU Bu akşam büyük GAZINOSUNOA Münir Nun ve arkadaşları Aynca: MARKO BABEN Moskova ile Berlin arasında imzalanacak f olan misak heryerde hayret uyandırdı Vaziyetin hulâsası Moskovada İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği arasında askerî müzakereler cereyan ettiği sırada Sovyetlerle Almanya arasında bir ademi tecavüz misakı akdedileceği hakkında dün gelen haberler beynelmilel siyaset âleminde patlıyan bir bomba tesirini yapmıştır. A\nan Sovyet ademi tecavüz paktının mahiyeti henüz tamamile malym olmamakla beraber bu haber, İngiltere, Fransa ve Lehistanda büyük endişeler tevlid etmistir. Almanya ile Sovyetler arasında iki gün evvel aktedilen ticaret muahedesinden sonra, iki devlet arasında bir de ademi tecavüz paktı akdine karar verilmiş olması üzerine Aiman Hariciye Nazın Fon Ribbentrop bugün tayyare ile Moskovaya gidecektir. Aiman Sovyet ademi tecavüz paktı haberi Almanyada ve İtalyada büyük bir mennuniyet uyandırmıştır. Aiman gazeteleri Çar Nikola zamanındanberi Almanya ile Rusya arasında paktlar ve asırdide dostluk mevcud olduğunu tebarüz ettirmektedirler. Sovyet mahafili ise, İngiltere ve Fransa ile yapılmakta olan askerî müzakfrelerin inkıtaa uğraması icin hiçbir sebeb mevcud olmadığı ve misak projesinin üç taraflı tcdafüî anlaşma ile kabiii teîif olduğu kanaatindedir. Aiman Sovyet paktı IMÎZLTŞEFİMİZ Inönü, dün Deniz köşkünde Başvekille Harîciye Vekilini kabul etti Mareşalın inönüne teşekklir telgrafı ) Hitler Londranın kararı Stalin Molotof Fon Ribbentrop Avam Kamarası içtimaa davet edildi, hükumete tam bir salâhiyet verilecek Aiman Rus Anlaşması! tetiklâllerini müdafaaya azmetmiş ve her ihtimali zaten Moskova 22 (a.a.) Tass Ajansı derpiş eylemiş milletler için bildıriyor: vazifelerini yapmaktan başka Sovyet Alman ticaret ve kredi mukavelenamesınin imzasından sonra, Aiman bir şekil ve şık mutasavver ol ya ile Sovyetler Birlıği arasındaki sıyasî madığına göre son tahlilde münasebetlerin iyıleştirılmesi meselesi ortaya vaziyetin çok büyük bir te çıkmıştır. Bu hususta Almanya ve beddüle maruz kaldtğı dahi Sovyetler Birliği hükumetleri arasında vuda söylenemez. Olacaksa harb kua gelen fıkir teatisı her iki tarafta geraralarındaki siyasî munasebetlerdeki olacak ve uzun sürecektir. ginlıği azaltmak, bir harb tecellısini orta ylardanberi süren Moskova müzakerelerinden müspet bir netice çıkması beklenirken bunun tamamen makusu bir netice ile karşılaştık: Sovyetîer Cumhuriyetile Almanyanın evvelâ iktısadî bir anlaşma yaptıklarını ve bunu ir.üteakıb da, yahud ayni zamanda, aralarında bir ademi tecavüz misakı akdini kararlaştırdıklarını öğrendik. Hâdisenin Avrupada ve dünyada maddî ve manevî tesirlerini inkâr etmek kiıssjenin aklından geçemez. Bununla beraber bu sürprizin muhtemel neticeleri üzerinde mubalâğaya düşmek doğru değildir. Vaziyetin hakikatini görmek için bilhassa ademi tecavüz misakının dayandığı ve dayanacağı şartlan öğrenmeğe ihtiyac vardır. Diyenler vardır ki Sovyetler Rusyası bir Avrupa harbinden haricde kalarak o badirede diğer Avrupa mılletleri adamakıllı hırpalandıktan sonra kendisi vaziyete hâkim olmak ister. Enternasyonal komünist kongrelerinde bu fikir birçok defa tekrar edilmiş olmakla beraber filiyatta Sovyetler Cumhuriyetinin kendısi kenarda kalmak şartile başkalarına yapılacak teca\üzleri tecviz ve hatta teşvik edebileceğıne inanmak gücdür. Hususıle eğer bu tecavüz Avrupanın şarkmı ve cenub şarkını hedef tutacak olursa. Bu havalide vuku bulacak herhangi bir tecavüz veya harbin Sovyetler dıyarını alâkadar etmemesi ihtimali yoktur. Onun için Rusya tarafından böyle bir ademi tecavüz misakına muvafakat olunurken bu memleketin garb hududlarmda Baltıktan Karadeniz müntehalanna kadar bütün komşularının emniyetleri hakkında kuvvetli bir kanaate sahib olması şart gibidir. Bu bakımdan Almanya ile Sovyetler arasında bir ademi tecavüz misakının akdi bir Avrupa harbinin vuku bulmaması için bir garanti gibi bile telâkki olunabılir. Yoksa bir ademi tecavüz misakile elleri kollan bağlanacak Sovyetler Cumhuriyetinin Baltıktan Karadeniz son Inönü, Edirnenin imar plânını tetkîk ediyor Evvelki geceyarısı Trakya manevrala Sayın Türkiye Reisicumhuru Millî Şef İsmet İnönü nndan dönen Cumhur Reisi îsmet İnönü Trakya manevraları dolayısüe yükseK dün Floryadaki Deniz köşkünde meşgul olmuştur. Millî Şef öğleden sonra'Başve iltifatmıza mazhar olan ordunun, millet kil Refık Saydam ve Hariciye Vekili ve hükumetimizin itimadını bir kat daha Şükrü Saracoğrunu kabul ederek kendıle takviye azminde bulunduğunu sarsılmaz bir imanla arzederken yüce varlığınıza en rıle bir müddet görüşmüştür. derin saygılarımı sunmakla büyük iftihar Milli Şefin mesajma Mareşalın duyanm. cevabı Genel Kurmay Başkanı Reisîcumhur îsmet İnönüne GenelkurMareşal may Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak taFEVZİ ÇAKMAK rafından aşağıdaki telgraf gönderilmiştir: lArkası Sa. 5 sütun 2 dei Fransa ve Polonya kabineleri ciddî tedbir alıyorlar vemeti tanzim etmek üzere İngiliz, Fransız ve Sovyet askerî heyetleri arasında yapılan mdzakerelerin devamına mâni değildir. , Dığer cihetten ingiliz ve Fransız heyetlerinin burada ikamet şartlarında h'ç bir değişıklik husule gelmemiştir. Heyetler dün de Sovyet mümessillerile görüşmüşlerdir. Bugün öğleden sonra da görüşmeleri muhtemeldir. Fransız ve İngiliz elçilerile her iki heyetin şefleri bu sabah Ingiltere sefarethanesinde toplanmışlardır. Mısır Askerî heyeti reisinin mühim beyanatı Elzeydi Paşa: «Türk ordusunun cihanca müsellem olan muharebe kudreti, bizde derin intıba bıraktı, bununla iftihar ediyoruz» diyor Londradaki akisler Sovyet mahafilinin teminaüna rağmen, Aiman Sovyet ad©"ni tecavüz paktı, Londrada büyük bir havret ve telâs uyandırmıştır. İngiliz kabinesi dün üç saat süren uzun bir içtimadan sonra, Parlâmentoyu persembe günü toplantıya davet etmistir. Aynca İngiliz amele fırkası da yann fevkalâde toplantıva çağırılmıştır. Fransadaki faaliyet Fransız kabinesi de dün bir toplantı yaparak yeni vazjyeti tetkik etmistir. Fakat verilen kararlar hakkında kat'î bir ketumiyet muhafaza edilmektedir. Siyasî Fransız mahafilinde. Aiman • Sovyet ademi tecavüz paktının Rapallo muahedesini ihya edeceği ve vazivette bir değişıklik husule getirmiveceği beyan ediİTiektedir. Bütün bunlara rağmen, AlnıanSovyet anlaşması Paris ve Londra borsalarmı müteessir etmis ve fiatiarda mühim tenezzüller kaydedilmiştir. A dan kaldırmak ve bir ademi tecavüz paktı akdeylemek arzusunun mevcudiyetini tespit eylemiştir. Bununla alâkadar olarak, bu işe müteallik görüşmelerde bulunmak üzere Almanya Hariciye Nazın Von Ribbentrop birkaç güne kadar Moskovayı ziyaret edecektir. Londradaki Sovyet mehafiline göre Londra 22 (a.a.) Londradaki Soyyetler mehafili, üç devlet arasında cereyan etmekte olan müzakerelerın inkıtaa uğraması için hiçbır sebeb görememekte olduklarını beyan etmektedırler. Hatırlardadır ki, Sovyet Rusya tarafından şimdiye kadar şkdedilmis olan bütün ademi tecavüz misaklan ihtirazî bir kaydı natık bir madde ihtiva etmekte[Arkas: Sa. 9 sütun 1 de] Sovyet Aiman paktı, Rus İngiliz görtişmelerine mâni olmıyacak Moskova 22 (a.a.) «Havas» salâhiyettar Sovyet mahfıllerinde bu sabah söylendığine göre, Von Rıbbentrop'un Moskovaya gelmesi, tecavüze karşı muka Lehistandaki akisler Dost Mısır askeri heyetinin Irakya manevralarında alınmış resimleri Şehrimizde bulunnıakta olan kardeş beyanatta bulunmuştur: Mısınn askerî îıeyetı reisi Tümgeneral « Mareşal Fevzi Çafcmagın yüksek] Elzeydi Paşa dün matbuata aşağıdaki [Arkası Sa. 3 sütun 6 da~\ lllinillllllltllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Moskova'daki askerî heyetler geri mi dönüyor? Sovyet Aiman ademi tecavüz paktı en ziyade Lehistanı alâkadar ettiği cihetle, Polonyada da büyük telâş uyandırmıştır. Salâhiyettar Leh mahafilinde, Sovyetlerin Avrupa islerile alâkadar olmak istemeflikleri ve Uzakşarktaki vazivetlerini kurtarmak üzere Almanva ile anlasmak mecburiyetinde kaldıklan kaydedilmektedir. Sovvetlerin bu fedakârlığa mukabil Almanyanın da Antikominter Pakttan feragat edeceği söylenivor. Ticaret Vekilinin beyanalı lllllllllllllllllllllllllllllllllllinillllllllllllillllMIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIINIIIIIIMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIV Cezmi Erçin, Izmirde bir arkadaşımıza haricî ticaret işleri ve ihracatçılar birliği etrafmda geniş izahat verdi Balkanlardaki akisler Aiman Sovyet anlaşması Balkan ve orta Avrupa me/nlektlerinde de derin akisler uyandırmıştır. Macar ve Bulgar gazeteleri yeni anlasmanın Avrupa sulhuna yardnı edeceğini ve harbin önu ahnacağını yazmaktadırlar. Danzigdeki vaziyet İngiliz askerî heyeti Londradan ayrıhrken Sovyet elçisi Maiski (ortada) tarafından teşyi olunmuştu Fransız ve îngiliz askerî heyetleri bugün Sovyet heyetıle toplantı yapmamıştır. Heyetler Kremlin müzesini gezmişjerdır, Roma 22 (Hususî) Henüz teeyyüd etmiyen bir haber<" göre, Moskovada buYUNUS NADÎ lunan İngiliz ve Fransız askerî heyetleri lArkası Sa. 5 sütun 5 tel memieketlerine dönmek emri almışlardır. Diğer taraftan, Danzigde vaziyet vahametini muhafaza etmekte ve Almanyada askerî hazırlıklara hummalı bir şekilde devam edilmektedir. Lehistan hududuna yeniden külliyetli miktarcU Aiman askeri gönderildiği gibi, garb cephesinde de askerî tedbirler alınmakta£lır. A\Tupa muvazenesinî kökünden sarsan bu hâdise hakkında dün muhtelif membalardan aldığımız malumatı hususî sütunlarımızda neşredîvoruz. Ticaret Vekili Cezmi Erçin, Manisada üzüm bayramını açarken... îzmir 22 Ticaret Vekili Cezmi da bulunuyordu. İçtimaı açan Vekil, bugün îzmir ihracatçılarile görüştü. Yüz şunları söyledi: kadar ihracatçının bulunduğu bu içtima« îzmirde ihraoatçılarımızla ilk d c da İzmir meb'uslan ve Vekâlet erkânı lArkası Sa. 1 sütun 3 tel