4 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

1-8.939 4 Ağustos 1939 TAMN ABONE BEDELİ | Türkiye Cenebi W0O Kr. (| Sen Ço zacü Ke no » & Ay 109 * " sAy gear £ ww ray * * tttihadına dabit etler için abone bedeli müddet sarasiyle 30, 16, 9, 4.8 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 25 kuruştur. Milletlerarası olmıyan “nemi Cevap için mektuplara 10 kuruşluk pul ilâvesi iözmdi Alaylı Ve Mektepli Öğretmenler | M aarif Şürası, ortaya maarif dertlerinin dökülmesine 8€- bep oldu. Şüranın devamı müddetin- &e muallimlerden bu dertleri teşrih eden bir çok mektuplar aldık. Bun- larm bir kısmını neşrettik. Dün de bir muallimden yeni bir meseleye temas eden bir mektup al. dık. Bu mektup bize maarifteki alay- lı ve mektepli muallimlerden bah. sediyor, ve yeni bir derde parmak basıyor. Mektup sahibi diyor ki: “Maarif Vekâleti orta tedrisat kadrosundaki açığını bir dereceye kadar kapatabilmek için, Saffet Arı. kan zamanında, şöyle bir tedbir bul. muştu: Mesleklerindeki muvaffaki- yetleri müfettiş raporu ile sabit olan ilkmektep muallimleri arasından im. tihanla ortamektep muallimi seç.) mek. Bugün bu kanalla orta tedrisa. | ta geçen ve geçecek olan, çekirdek. ten yetişme tecrübeli muallimlerin sayısı 500 ü bulmaktadır. “Üç yıldır tekrar edilen bu seçme işi için vekâlet her yıl iki imtihan açar: “Bu İmtihanlarda A derecesinde muvaffak olanlar ortamektep mual. limliği ehliyetnamesi alırlar ve döğ- YAdAN TAYA NERİYIRPİ üç sömesirlik bir lurlar. Bü tai yet imtihanında muvaffak olanlar Gazi Terbiye Enstitüsü diploması a- lırlar ve enstitü mezunları gibi mu- allim olurlar, “Yalniz Gazi Enstitüsünde iki cins talebe vardır; Biri A seksiyonu tale. beleridir ki, yalniz bir imtihandan geçerek müesseseye kabul edilmiş 0- lan lise ve muallim mektebi mezun. larıdır. Bunlar iki ders yılı, yani dört sömestr okurlar. B. seksiyonu. na giren talebe de, yukarıda bahse. dilen ve mücssesede 3 sömestrlik bir tahsil gören ilkmektep muallimleri- dir. “Bugüne kadar bu iki sınıf mu. allim arasında fark gözetilmiyordu, fakat Barem Kanunu çıktıktan sonra anlaşıldı ki A seksiyonundan çıkan. lar 1 inci dereceden başlayıp 3 yıl. da terfi edecekler; B. seksiyonu me. zunları ise lâalettayin bir kurstan çıkmış sayılarak dört yılda terfi e- debileceklerdir.,, Bu izdhatı veren okuyucumuz şu karara varıyor: “Dün yalnız ilk tedrisat muallim. leri arasında mevcut olan bu derdin, tekâmüle doğru giden orta tedrisatta da bugün bütün büyüklüğü ile mey. dana çıkması meslek istikbal ve te. sanüdü bakımından pek muzır neti, eceler doğuracaktır ve doğurmıya da tahsile tâbi tutu. başlamıştır. Bu dert, meslekdaşlar a. rasında yaratılan sınıf ve tabaka farkıdır; Mekteplilik, o alaylılık der. didir. “Bunun hal çaresi şudur! I — Tekrar enstitüye sevkedilerek bütün çıbanbaşı olan şu noksan tah. iz ikmal ettirildikten sonra ye- imtihanına sevke. yapabileceğimiz böyle bir tahsilden vekâlet, katiy- yen bir maddi meeburiyete düşmi. yecektir. Bu takdirde dört aym ya- rattığı acıklı mağduriyetin önüne geçilerek “Tahsili âli diploması, da sahihini bulur ve bu mesele halle- dilmiş olur. TI — Vekâletin, bu müessesenin A, B seksiyonları mezunları arasın- da oldukça etrafı ve şimullü bir devlet müsabaka imtihan açması,| bu suretle kürsi adalet karşısında! hakkın bütün azametiyle tecellisi Dost Yunanistanda 4 Ağustos rejimini kuran General Metaksas, geçen seneki şenliklerde bir küşat resminde Yunanistanda 4 Ağustos Rejimi Nasıl Kuruldu Neler Başardı Yazan: unanistanda Başvekil Jan Metaksasın kurduğu 4 Ağustos rejimi bugün üçün- cü senesini ikmal ediyor. Dost, müttefik ve kardeş millete kutlu olsun. Rejim, 4 Ağustos 936 da başla. Bundan evvel Yunanistanın manzarası şöyle idi: Son Yunan Mebusan Meclisinde 300 âza vardı. Bunlar da 12 fırka. ya ayrılmıştı. En kuvvetlisi Libe. ral (Venizelist) firkası idi. 131 â- zası vardı. Lider Sofilis idi. En za- yıfı, Sosyal Demokrat Partisi idi, hem lider! ve hen &zası yalniz Pa. pa Andriyu adında bir kişi idi. Di ğerleri: Çaldarisin Ahali Partisi 73; Teotekis'in MUH Ahali 42, Ge- neral Kondilisin Mili Radikali 13 dı, Anastasiyu'nun Çiftçi ve Amele 4; | Mylonas'ın çiftçi 4; Kocamanis'in Makedonyalılar 5? Kafadaris'in Te. rakkiperver o 3; o Turkovasilis'in Müstakil Kralı Partisininde 2 âzası vardı Şimdiki Başvekil Metaksas Mec- liste Serbest Fikirliler Partisini 7 âza İle temsil ediyordu. (Görülüyor ki 12 partiye ayrıl mış olan 300 mebus biribi. rine zıt, uyuşulması ve birleşilme. si mümkün olmıyan teşekküller vücude getirmekte; erişemiyecek. leri davalar peşinde koşmakta idi. ler. Bunların hareketleri umumi efkârda kararsızlık vücüde getir- miş, memleketin bünyesine, öz menfaatine zararlı olmıya başla. mişti, ” Yunanistan umumi grev havası içinde korkular geçiriyordu. Halk gününü nasıl geçireceğini düşünü. yor ve yarından endişe duyuyordu. Vâsi bir komünist hareketi hazır. lanmıştı, İhtilâle benziyen #lâmet. ler vardı. Yunanistanı ikinci bir İspanya yapmak istiyenlerin ha- reketleri seziliyordu. Bir . seri grevler hazırlanmıştı. Komünistler hariçten ve dahilden teşvik göre. rek her türlü ciddi tedbirlere baş- vurmuşlardı. Kardeş kanı döküle. cek, umumi grev umumi hayatı felce uğratacak, hükümeti ve rö- jimi devrilecek Venizelos isyanının verdiği neti. celer henüz tasfiye edilmemişti. Fırkacılık orduya geçmiş, zabitler de siyasi kanaat ve içtihatlarına göre partilere ayrılmışlardı. Bunu teşvik eden âmiller arasında ikti. der mevkiine gelen hükümetlerin biribirini müteakıp devrilip gitme. side vardı. Bunlardan başka Venizelos isya- minı bastıran Başvekil General Kondilisin Şubat * 936 da Atinada ölmesi, Martta Venizelosun Paris. te ölmesi, Kondilisten sonra Baş. vekil olân Demircis'in Nisanda öl. mesi, eski başvekillerden Meclis. te Venizelostan sonra gelen en kuvvetli Ahali Partisi Reisi Çalda. ris'in de Mayista ölmesi partilere, şahıslara bağlı olan Yunanlıyı büs. bütün şaşırttı. Mayısta Selânikte 6000 tütün amelesi erev ilân etti, HALİL TAN LÜTFİ Yunanistanın kıymetli Başvekili ve Hariciye Nazırı General Metaksas Bu hareket memleketin umumi ha yatını felce uğrattı. Polisin müda- halesi kanl çarpışmaları mucip oldu, ölenler, di. Ordu işe karıştı. Grev bitti, Fa. kat üzerinden çok geçmeden mem. leketin amelesi çok olan yerlerin. de yeni yeni grevler başladı. İk öpen bugünkü Başve- kili General Metaksas işte bu sirada Demircis hükümetinde Başvekil muavini iken çaresiz ola. rak Başvekâlete getirildi. ' Meclis partileri biribiriyle anlaşamama. sına rağmen Metaksasın iş başına gelmesi ile anlaştı. Metaksas grev. İri sabırla ve sükünetle yendi. grevcileri yatıştırdı ve bu hal 3 A. Bustos 936 ya kadar devam etti Metaksas 3 Ağustos gecesi taş. kınlık yapılmıyacağına dair kuv. vetli teminat verilmesine rağmen smelenin memleketin her tarafın. da umumi grev yapacağını haber aldı. Kabineyi topladı, Yünanista. nın İspanyaya döneceğini anlattı. Meclisin feshine, siyasi partilerin dağıtılmasına, diktatörlüğün Hânt. na karar aldı ve memlekette umu. mi ve örfi bir idare ilân etti. İşte bu suretle Yunanistanda 4 Ağustos Metakfas rejimi başladı. Melaksas rejiminin Yunanistanda kurulduğu günden bugüne kadar tamam üç sene geçti. Zekâsı, ira. desi ve idaresi kuvvetli, fevkalâde enerjik bir zat olan Metaksas, ilk adımını attığı gündenberi denile. bilir ki henüz dinlenmek ve din. yaralananlar çoğul. lendirmek hatırına gelmemiştir. Nitekim Yunanistanda başardığı işlerden dolayı bilâkis gittikçe hız almaktadir. Yunanistan bu üç senede neler yaplı? Dahilde ve hariçte “emniyet ve itimat uyandırdı. Amele ile patron menfaatlerini telif etti, Milli Müdafaayı şimdiye kadar erişilmemiş bir vaziyete getirdi. Hiç istikraz yapmadı; bilâkis ta. sarrufu temin etti. Drahminin fiyatını sabitleştirdi. Dahilde ve hariçte; mali itibarı ziyadeleştirdi Metaksas rejimi, İdari teşkilâtta velilerin iktidar ve safâhiyetlerini arttırmıştır. Belediye kanunlarını mükemmelleştirmiş; “polis ve jan. darmayı ıslab etmiş, arazi ihtilâf. lârının yerinde halledilmesini te. min etmiştir. Hastanelere 4320 yatak ilâve etmiştir. Muhacirlere 2500 ev yap- tırmış, çocuk kolonileri ve kamp. ları için (100) milyon drahmi tah. sisat vermiştir. afla işlerinde bilhassa Make. donya ve Tasalyada (10) se. melik araziyi sulama ve kurutma; Yol ve liman yapma işleri için bir program . hazırlamıştır. Şimdiye .kadar 1853 kilometrelik yol ya Pılmıştır. (273) bin dekar arazi zi. raate elverişli bir hale getirilmiş. tir. (470) bin dekar arazi de sulan. mıştır. (650) bin köylüyü arazi borçla. rından kurtarmıştır. Tütün ekilen araziyi azaltmiğ, kuru üzüm ve hayvan yetiştirme işlerine ehem- miyet vermiştir. Buna rağmen e. ilen arazi 494 bindekar artmıştır. Buğday hasılatı memleket ihtiya- cinin yüzde kırkından yüzde alt. rmşına çıkarılmıştır. Pamuk ziraa. ti de ilerlemiştir. 27 Nisan 939 da neşredilen bir kanun ile topraksız | köylüye taksit ile toprak verilme. sine başlanmıştır İ Bahri ve harici ticaret yüzde 65 | artmıştır. Bütçe açığı bir milyar drahmi azalmıştır. Bahri ticaret 200 bin tonluk 18 gemi ile ziyade- leştirilmiştir. Bütçe 586 milyon a- çıktan 150 milyon açığa indirilmiş. tir, İşci ve amele meselesinde kol. Yektit mükaveleler yapilmiştir. 383. bin işçinin yevmiyeleri, 34 bin me- murun masşları arttırılmış ve $ saatlik mesai, Pazar tatili, ihtilâf, ların hakem suretiyle yerinde hal. li temin edilmiştir. İçtimai sigorta | umumileştirilmiş, turist işlerine 100 milyon drahmi sarfedilmiş, o. telcilik nizamnameleri yapılmıştır. Otelcilik bankası açılmış, 200 mil. yon sermaye verilmiştir. Bilhassa turistlik sanayii için mektep acıl. miştir, A dliye sahasında ci zalmış, mahkem, karar vermiye alıştırılmıştır. Ha. pisanelere 85 milyon drahmi sar- fedilmiş, morfin ve eroin kulla. | nanlar için hususi hastaneler ya. pılmıştır. Sahasında 'son senede muallim tayin edilmiş, 1739 yeni mektep açılmıştır. Orta tedrisat için (Şehir mektepleri) is- miyle pratik (tedrisat gösteren | mektepler açılmıştır. Üniversitele- | re girecekler daha sıkı imtihana tâbi tutulmuş, Atina Üniversitesi nizamnamesi asrileştirilmiş ve Se. lânik Üniversitesine yeni bina ilâ. ve edilmiştir Edebiyat ve sanayii nefise de yeni rejimden istifade etmiştir. Selânikte yaz tiyatrosunun ilk taşı konulmuş, Atinada 10 bin kişilik 5 FIKRA Sanatkâr Nerede? Yazan: Falih Rıfkı ATAY. Ge» ay İstanbula gel beri onu iç sokaklarda, ani caddelerde, şehirde ve sayfiyele: bahçelerde ve yapılarda, Rumeli Hil sarı mezarlığının önünde, her taraf, ta arıyorum, Bahçıvan, mühen boyacı, kalfa, ustaları ve çı ve âletleri İle her adımda karşım çıkıyor. Bunlar muazzam ebatta bir çirkinlik inşa etmektedirler. Çü zevk kültürünün, inşa ve hayatı bütün teferruatına hâkim olmak lâ um gelen sanatkârın mürakabes den mahrumdurlar Üsküdar yamaçlarında bir ahşaj evin boya rengi İstanbul peyza; tesir eder. Bir kışla badanası, guru. bun, tulüun, sabah ve akşam sai rinin tadını kaçırır. Hisar mezarlı lâtif bir köşe idi: Onu tahrip şey, yolun genişlemesi değildir. Du. İ varlarm yeniden tanzimi, sanatkâr, lar tarafından yapılmamış olm dır. Bu duvarlar, bir tablo yapmak kadar ince bir Caddelere renk seçmek yine böy le bir zevk, hele eski kiğltürün tama, men sükut etmiş olduğu bu buh devrinde, münakaşalı bir sanat mes selesidir. Cepheler böyle, parklaj böyle, her şey, evlerin içinden gay ri her şey böyle! i Geçenlerde bir Yugoslav şairi ilk defa olarak İstanbula gelmiş. Tü âhdilerini hiç tanımıyormuş. Süley. maniyenin etrafındaki eski binalar; hayran olmuş. Bizzat camiin avlüs suna girince hayreti büsbütün mış, Sonra etrafına bakınmış. Ki dini gezdiren Türk dostuna demiş ki; “.- İyi ki İstanbulu kaybetm iniz, yoksa bu âbideleri yapmış lanların, şu mahallelerde oturanla. rın cedleri olduğuna kimse inanmı yacaktı!,, İnşa ve nrbanizm bakımından kalkınma devrindeyiz, Mesele tir: Bir liradan bir wifyon Hraya dar küçük büyük her masraf şehri miktarınca ya güzelleştirir; “ya çi kinleştirir. Eğer en küçük iş dahi —bir bahçe parmaklığına kada: sanatkâr mürakabesinden geçi bir kaç sene sonra yalnız şehir zarasının değil, umumi zevkin dahi genişlemeğe | başladığını kültür devrine girdi; siniz. Böyle olmazsa şehir maddeten Yapıldığı nisbette manen bozulmal ta devam eder ve kimbilir nice nesil. ler için, bir çimento mezarlığı iç gömülür, gider. 4 Belediyenin ilk yapacağı şey yeni mran işlerini beledi hizmetlerde: ayırmak, ve muhtelif mütehassıslar, la beraber ve hepsinin başında sa natkârlardan mürekkep bir ima kontrol bürosu kurmaktır, Prost plâ nının tatbikatına onlar bakmalıdır lar, mesiyle kabil olmuştur. Bunun için de hükümet kara, deniz ve hava kuvvetleri için dokuz buçuk milyar drahmi sarfetmiştir. Deniz filosuna iki destroyer alınmış ve yeni tersaneler kurulmuştur. Y unanistanda 4 Ağustos her. şeydir. Sanki bütün mille. tin ve devletin teşkilâtı bugün için salışıyormuş gibidir. Aylarca ev. vel matbuat ve turizm müsteşarlı. Ğı bütün vilâyetlere tamimler açık hava tiyatrosunun yapılma. sına başlanmıştır. Bunun için 90 milyon drahmi tahsisat konulmuş- tur. Devlet tiyatroları müdürlüğü. nün idaresi altında seyyar bir ti. yatro heyeti teşkil edilmiş ve bü. tün taşrayı dolaşmak üzere işe baş lamıştır, Gençlik teşkilüli namiyle Veliahtin riyaseti altında milli bir teşkilât yapılmıştır. 600 bin çocuk kaydedilmiştir. Atinanın güzelleştirilmesi ve et. rafının ormanlaştırılması işine ça- Uşılmaktadır. Vilâyet konağı 20 mil yon drahmi sarliyle genişletilmiş merkezi hal yapılmış, bir çok yeni su tesisatı vücude getirilmiş, ba. zı sokaklar asfalt ile döşenmiştir. Umumi meydanlarda parklar ya. Pılmış, kanalizasyon ilerlemiştir. 4 Ağustos rejiminin yaptığı bu yeniliklerin muvaffak olması an. cak müdafaa küvvetlerinin arttı. rılması ve binnetice memlekette sulh. emniyet ve asayişin yerleş. gönderir. Belediyeler memleketin İleri gelenlerinden mürekkep ko. misyonlar kurarlar, alaylar, tenvi. rat, donanmanın şeklini tesbit e. derler. Atinaya gönderilecek he. yeti seçer ve bildirirler. Milli ve mahalli kıyafetler giyilir, muzika. lar celar, danslar ve horalar tepi. lir, Mekteplerde haftalarca evvel, klüp, kışla ve ocaklarda reis, zabit ve ustabaşılar, gemilerde kaptan. lar 4 Ağustosu anlatırlar, Gazete. ler, mecmualar rejime sit yazılar. la dolar, istatistikler neşreder. Ve nihayet rejimden evvelki vaziyetle mukayese ile aradaki farkı göste. rerek: — İşte, bunun içindir ki halk Metaksasın 4 Ağustos rejimini se. | ver, işle bunun içindir ki halk Yaşasın 4 Ağustos milli kahramanı Metaksas der. işte bunun icindir ki Rodop'tan Tenar'a kadar hütün Yunanistan coşar. Diye haklı ola. rak övünürler.