14 Temmuz 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

4.7939 14 Temmuz IAN ABONE BEDELİ Türkiye Ecneki 2909 1500 1400 740 400 1 Sene GAy vAy 400 ası posta Htihadına dahil | | İ ! 3,5 liradır. Adres deği Cevap için met pol ilây ra 10 kuruşluk | Aırımdır. Şehirdeki İnşaatı : a Tanzim Lâzım ehirdeki Ş bir müll inşaat talimatnamesidir. Her vatan- daş, mülkiyet hakkını kullanmakta serbest olduğu için, arsası üzerine servetine, kabiliyetine, zevkine göre bir bina inşa eder. Yeter ki bu bins inşaat talimatnamesine uygun Ol sun. İnşaata izin veren belediye imar şubesinin rehberi bu talimat. namedir. Bu talimatnameye muhalif olmadıkça imar müdüriyeti vatanda. şın tasarruf hakkını tahdit edemez. İlk bakışta doğru görünen bu prensipten doğan neticeleri görmek istiyorsanız, İstanbulun nasıl yeni Imşaat yüzünden yer yer çirkinleş. tiğine, manzarasının o kapandığına, hava © menferlerinin £ tikandığına ikkat ediniz: Taksim ve Ayaspaşa bu mantığın eseridir. Sahil boyları. mızda yükselen tek tük çirkin apar- umanlar bu sistemin mahsulüdür, Vatandaşın tasarruf hakkına hür- met edilir. Fakat vatandaş ta şehrin güzelliğine, imar plân ve progra.| mına, belediyenin üzüm gösterece- | Zi şartlara riayet ve hürmete mec-| burdur. Belediye vatandaşın tasar. ruf hakkından evvel şehrin güzelli- iinde bulundurmıya me: le olduğu içindir ki be.| lediyeye istimlâk hakkı ve İnşaata| muayyen şartlar dahilinde müsaade vermek hakkı verilmiştir. Şimdi belediye yüz binlerce lira sarfederek bir imar plânı vücude getiriyor. Bu plânın ana hatları ta- ayyün etmiştir. Şimdilik bu ana hat- Tara uymuyan İnşaata müsaade edil. memek lâzımdır. değildir. Bu ana plâna merbut tat bik plânları yapılacakür. İnşanta verilecek şekil ve istikameti asıl bu tatbik plânları tesbit edecektir. Me- selâ ana plânda Eminönünde şu ge. nişlikte bir meydan açılacağı görü- lür, Fakat bu meydanın şekli, me dana bakan binaların boyu, hacmi, tarzı tatbik plânı ile anlaşılacaktır. Şu halde ana plânla tatbik plân. Tarı arasında gececek devre içinde ne yapacağız? Faraza biliyoruz ki a- na plânda Eminönünden Ayasofyaya uzanan geniş bir cadde vardır. Fakat bu caddenin üzerindeki binaların şekli ve tarzı hakkında henüz bir fi. kir sahibi değiliz. Bizim bu cehli. mizden İstifade eden bir müessese geliyor, tam bu yolun üzerinde, bel. ki tatbik plânında tesbit edilecek şekle tamamen muhalif bir bina in. şasına teşebbüs ediyor. Elinde tatbik plânı olmadığı için belediye de bu inşanta mâni olamıyor. O vakit ne o. Tacak? Tatbik plânları taayyün edin. ciye kadar yapılacak aykırı inşaat yüzünden hem şehir ve plân bozula- eak, hem de belediye yarın bu bina. ları yüksek fiatlar ödiyerek istim- Jâke mecbur olacaktır. Bunu bir misalle aydınlatmak ta mümkündür. Prost ana plânda Sul- tanahmetten Beyazıda uzanan Di. vanyolunu genişletiyor. Maksadı yol fizerinde bulunan Sultan Mahmut türbesi, Köprülü türbesi, iMtaş, cami, sebil gibi âbideleri meydana| çıkarmaktır. Bu bakımdan belki ya rın bu yol üzerinde bulunup ta bu eserleri kapıyan yüksek binalar sö- külüp atılacaktır, fakat bugün biz buradaki boş arsalar üzerine hâlâ 2- partıman inşasına müsaade ediyo- ruz. şaatı tanzim eden iyet kanunu, bir de Onun için bizce belediye, ana pi na bağlı tatbik plânları yapılıncıya kadar inşaatı kontrol edecek bir he- yet vücur'v getirmelidir. Bu mümkün olmazsâ tatbik plânı ile meşgul ola- cak m#tehassısların fikirleri alını Fakat bu da kâfi) dıkçn inşaata müsaade etmemeli, Birkaç gün önce, Milli Şef İsmet İnönünün, Daily Telegraph gazetesinin muhabirine vuku bulan beyanatını ve İngiliz milletinehitaben mesajını neşretmiştik. Bu yazı, ay- ni gazetenin bu beyanat ve mesaj dolayısile neşrettiği başmakalenin tercümesidir. TURKİYE ve SULH CEPHESİ Yazan: | Daily Telegraph T ürkiye Cümhurteisi Ge- neral İsmet İnönünün lm milletine bildirilme- sini bizden istediği şahsi se- lâm mesajını bugünkü sayı- mızda büyük bir haz ve hoş- nutlukla neşrediyoruz. Ge- neral İsmet İnönü, hususi muhabirimize beyanatta bu- Tunmakla, selefleri Kemal A- gibi matbuata karşı ihtiyat kaydini kırmıştır. Fakat bu ihtiyat kaydinden ayrılışın bugün Türk ve İngiliz milletlerini bağlıvan samimi dostluğu takviye edeceğine emin bu- lanuyoruz. Türkiye ile Bü- yük Britanya sulhü idame hususunda o menfaatlerinin tetabuku ile birleşmişlerdir. Bu da, Türkiye Cümhurreisinin dediği gibi, iki devletin bir safta durmalarını mütekabil menfaatle- rinin icabı yapmıştır. Sonra iki millet, bundan başka ancak menfa atlerinin tetabukuna nisbetle ikinci derecede kalabilecek ve münase- betlerinin samimiyetini takviy decek âmil olan mütekabil t mayülleriyle bağlanmış bulunu- yorlar. Memleketinde haiz olduğu yüksek otorite ile konuşan Gene. ral İsmet İnönü, İngilterenin Tür- kiyede taahhütlerini ifaya azmet- miş en sadık müttefiki bulacağını temin ediyor. Türkiyenin İngilte. re tarafından müsavi sadakat ve kl, MERE Şalgam veye lüzum görmeyiz. GC oğrafi omevkiiyle beraber milletin muharip ruhu ve Balkanlardaki o büyük © nüfuzu Türkiyeyi sulh cephesinde temel- taşı yapmaktadır. Onun İngiltere ile ittifakının sulh emellerini yal. nız Akdenizde değil, umumiyetle Avrupada esaslı bir surette takvi- ye ettiği münakaşa edilemez. Bir iki hafta evvel Fransa ile ümhuriyet hükümeti başla. yıp başardığı işler ve me. seleler arasında Türkiye basınının perakendeliğini de gözden kâçir- mıyordu, Devirlerdenberi o dağinik o ve desteksiz yaşıyan, ve böyle olma- sına rağmen bütün milli hâdise ve inkılâplarda yiğitçe ve temizce hizmetler gören bu fikir ve inki- lâp işçilerini de bir araya getir- mek, çerçevelemek, istikballerin. den eminlendirmek lâzım geldi; ni bir mesele halinde ele almıştı Günü gelir gelmez ilk basın ku- rultayını topladı ve görüşmelerin meydana koyduğu esaslar üzerin- de bir kanun lâyihası hazırlayıp Meclise verdi. Hakikaten yüksek bir koruma fikri ve hüsnüniyetle hazırlanan bu lâyiha Büyük Mil let Meclisince ayni fikir ve niyet- le karşılanarak kabul edildi. Artık perakende, fikir ve inkı. lâp işçilerinin de birleşecekleri, dayanacakları ve güvenecekleri bir kanunları yardır, Bu kanunun müvakkal madde. ikinci kurultayın bu ay İçinde toplanmasını emrediyordu, Bu em- Te göre kurultay toplandı, Vazife- si kanunun gösterdiği tarzda te şekküllerini meydana getirmek! Kurultay bu vazifesini yapıp 56 vinç içinde dağıldı. Seçilen heyet- ler bir ay içnide basın birliği k nununun sarih maddesindeki hü- kümlere göre birliğe girmek hal kına malik olanları tescil edip merkeze bildirecek ve bu suretle teşekkülünü © tamamlıyarak işe başlıyacak, Bizde bu iş dahi yepyenjdir. İnkılâplarını hızla ilerletmiye iv made perimiz inönü, çocükları ile“ beraber lan ve uzun bir zamandanbes 1 kaynağı olan Hatay me. halli ile kuvvetlenen muvazi itti- fak daha az kiymetli ve ehemmi- yetli değildi. Türkiyenin Rusya « ile ve komşu Balkan devletlerile en mükemmel münasebetlerde bulunması mesut bir hâdise teşkil eder. Onun İngiltere ve Fransa ile yaptığı paktların, yalnız Akdeniz. Sırası ' Geldikçe: de harbe sebe! cövüz vukuunda dım hedefini tekip arak Balkanlarda istihdaf etmesi de ayrı eti haizdir. Türk dip- bu ikinci hedefi ilerlet. mek için son haftalar zarfında ba- #i Balkan devletleri kan devletleri arasındaki ibtilâfla, ri telife ve mihverin şu veya bu uz et verecek bir mütekek emniyeti sağ- BASIN BİRLİĞİ HAYIRLI OLSUN #eeasesese çalışan bir memlekette her (ye: $€y) in tam bir tekemmül ile baş hyacağını sanmak yanlıştır. Ace. milik değilse bile, esizliğin tabiatiyle meydana çıkaracağı ba- xi noksanlar bulunacağı şüphesiz» dir, Yalnız bunda değil, sanayide, ziraatie, teknikle ve sairede dahi böyledir. Tecrüibe, tatbik ve za; man bunları adım adım, yer yer düzeltecektir. Basın bi n tekevvün e- den bütünlüğünde de bazı eksik. liklerin, aksaklıkların bulunaca. hattâ bulunduğunu kabul et- fakat na şimdiden bir iki misal göster. mek mümkündür ki bu misaller, işimiz tatbik sahasına girdikten sonra daha çabuk. ve kendiliğin. den tebarüz edecektir. 1 — Mihrek vazifesini görecek çerçeveleri geniş du- tulmuştur. Dört beş mühim Vi! yeti de içine alan İzmir gibi. Tat- bikat başlayınca ne gibi çeşit zor. lakların ortaya çıkacağı hemen görülecektir. gereesaaremaeaaeneriessesasenssssasaniaz ; Yazan: Aka Sündüz ; ..aaaaeeeasekaaeansanasekesi 1 — Kanun, güzel ve isabetli düşünmüştür. Düşündüğünü de daha birinci maddesinden itibaren tam sarahatle söylemektedir. M dem ki bu bir mesleki teşek dür, o ancak bunu meslek edi mişlere, profesyonellere, başka bir devamlı kazanç mesleği edinme- mişlere mahsustur. Vazifeler de ona göre verilir, seçimler de ona göre yapılır. Bu cihette de görül. mesi pek kabil olan eksiklikle ancak zamanın darlığından dola. yı meydana geldiğini kabul etme. TI — İnkdâpçı, Cümhuriyetçi i Türkiyenin (Büyük Millet ) nde Rum, Ermeni, Musevi vatandaşlarımız (Millet Vekili) si- fatiyle vazife ve yer almışlardır. Törkiye basın birliği içinde de Türkiye basınının bu mümessille- rini de görmek lâzımdı. Onlar her gün oruz, okuyoruz, bi. liyoruz, Cümhuriyetin kurulduğu gündenberi bu vatanın, bu devle- tin menfaatlerine zerre kadar ay kırı bir harekette bulunmadıkları söyle dursun, bilâkis bu mukad- des menfnatler uğrunda son dere- ce çalışmaktadırlar; “onlar da bir vu tarafından kendi “hayat sahası, | sayılan bu devletler arasındaki a- takviyeye mü- hakkak ki, bu devletlerin lehinde. dir. B ir çok Balkan birlik temi ildir. Yugos ralından “ Dali aykırı bir yaziyett asıl engel, Bulgaristandır. Bulga- ristan şimdiye kadar Rumanyaya karşı serdettiği ve daha cüz ecede Yunanistana karşı ileri düğü iddiaların tatmin edilme- çalışması, sebeplerden dolayı devletleri arasında vazifesi, kolay de- mihverciler ta- 'çember içine girmek istemem aradaki ihtilâf, nüfusunun çoğu Bulgar olan Dobruca yüzündendi Bulgaristan 1912 de ikinci Balkan harbinde hezimete uğradıktan son. buraunı bırakmıya mecbur ol- yanın bir uzla rmak istemesi çok muhteme! Fakat Dobrucada hududun tâ Macarları Transilvanyada tâdilât istemiyo teşvik eder, Bulgaris hem sulh cephesin hem mihai hedefleri hakkın komşularından düşm şüphe ile mütehassis olduğ vere karşı mânidar bir inlirat si. yaseti tekip etmektedir. Bulgar Başvekilinin geçen hafta Berlini ziyareti eshasında olun biten şey- Jer tamamı ta Bildir. Fakat Bulgar Başvekilinin memleketini ih Bu yüzden tan aşağı i a duğunu zannettirecek görünmemektedir. Gerek İsmet İnnünün hususl muhabirimize olan beyanatından, gerek Türkiye Hariciye Nazırının geçen Cumartesi günü Büyük Ml. let Meclisinde söylediği sözlerden, Türkiyenin sulhe ve sulh cephesi. ne bağlılığı bütün vüzuhu ile te. celli etmekte idi, Belki de Türki- yenin hattı hareketi, çevirmekte caktır. ir sebep muvazeneyi kati tesiri haiz ola- gün bu teşekkülde vakife alacak. lardır. Bu, zaman darlığından doğm sırf bir unutulmuşluktan başka bir şey değildir. Sayin ve sadık meslekdaşlarımızdan bu kisa u. nutulmuşluğu başka veya hususi maksatlara atfetmemeleri rica o- lunur. Ve atfetmi; şüphemiz yoktur. Bağdattan, Pe- kinden dönmiyen yanlıslık yar mıdır ki bu da dönüp düzeltilmiş olmasın? lerine de Görülüyor ki mesleki işlerimi. sin mütekâmil olup olmadı; anlamak için tatbik sahasma mesi ve tatbiki sırasında incelen- mesi icap ediyor, Bir av icinde tescil ve yerlesme işleri bitsin, tatbikat vaziyeti o zaman bir gözden geciririz. Bize kalırsa, şu ve bu, ufak & fek noksanlar, artıklar tama: anlaşıldıktan sonra —ki üç ayda belli olabilir— bir kurultay daha toplanmalı Meselâ hugünkü vaziyeti bir (vazifeye hazırlık) ola. defa daha ramının arifesinde toplanacak ku. rultay; alecağı raporlara göre tas- hihlerde bulunur ve esaslı seçi- müni yapıp kati safhaya girer. Ne olursa olsun, biz gazeteciliği ve muharrirliği esas meslek e mişler, ilk defa Cümhuriyet bü kümetinin gösterdiği bu sek ilgi ve himayeye karşı minnetta. riz. Bu minnettarlığımızı, milli vazifelerimize olan temiz ve sa- dık bağhılıklarımızla göstereceğiz. Basın Birliği hayırlı olsun: tan ii millet için... va. in, için ve inkılâp FIKRA "Eski Hikâye,, Yazan: Şüküfe Nihal Çe haftalık mua, bir anket açmıştı: “Kadın bir met çalışsın mu, çalışmasın Bu türlü anketlerin on beş, yirmi yıllık hir tarihi vardır. Kafes altın. dan henüz çıkan, adımlarını henüz tereddütlü, beceriksiz atan kadır için bu suali sormak, o zamana göre | belki doğru olabilirdi; lâkin bugün? Kadın bir kanunla erkeğin iktisa- di hâkimiyeti altına girdiği günden beri başını taştan, taşa çarptı; bin türlü dikenliklerde yuvarlandı; yal dızlı saraylar, ipekler sında kan tükürdü, Bugün en kıy setli vazolarin en nadide çiçekli #nda iken, yarın, lükte çürüdü. Egoist erkek, on cak maddi, manevi menfan hazzını tatmin ettiği zamanea kıy- met verdi; ondan sonra kadın, bütün bir hayatta kocasının kahrını çek- miş te olsa; ana olmak gibi mukad. İdes bir varlık sırasına da geçse; na- dir istisnalarla dalma ihmal, çok de- fa hakaret gördü. İktisadi hâkimi. yetine mağrur erkek, kadını her za- İman bu gururla ezdi; istediği daki ka, onu, eli boş. evinden kovdu İnciler ara başlasın, | kâh, daha bilmem n» olarak vere. ceği bir ker para ile kadının bütün hakkını ödediğini, bütün kırıklığını İtamir edebileceğini saadı, İ Arayıp sormıya nc hacet? Hepi- mizin gözlerimiz önünde, hepimizin tanıdığımız simalar vardır ki büyük İbir mevkie geçince, fakirlik, küçük adamlık o zamanlarımda © aldıkları, kendilerine dört, beş evlât yetişti. İren, en sefil ni bile gören ka- İrılarını çürütüp bitirdikten sonra kapı dışarı etmişlerdir. Çünkü para ve mevki, onlara her türlü kadını satım alabilmek hakkını vermiştir. O halde en genci, en güzeli durur. ken, eski bir eşya gibi, yıpranmış bir kadını evde tutmak, neden? Büyük Türk kumandanı (Atilş) olan Orta Asya Türkleri aile kanım larına yalyız bir tek kadın alabil mek hakkıvı koymuşlardı. Lâkin fs İtilâ devri başlayıp ta eli çok para ve kudın geç kanunların hükmü kalmadı; artık istedikleri ka- dar kadın aldılar. Büyük Türk kumandanı (Atillğ) nın galiba üç veya dört yüz karısı vardı. Bir harp dönüşünde yeni bir kadın daha almıştı; zaferin ve yeni kadının verdiği baş dönmesile ken. dinden geçen kumandan, düğün ge- cesi o kadar içti, o kadar eğlendi ki, nih. sabaha ölüsü çıktı. Büyük harp, kadını kolundan tu- tarak zorla sokağa fırlattı, Erkeksiz ve aç kalan kadın, taş taşıdı, sokak süpürdü. Okuyan, şuuru işliyen, in. sanlığını idrak eden kadın da haya- tında tek bir kıymet tanıdı: “Şeref ve hürriyet!,, un için, kadın, kendisine açtığı kapılara koştu Dışarda çalışmak, kadın için bel. ki daha yorucu, daha yıpratıcı, daha mütevazi hayat temin eden, lâ- kin herhalde daha şerefli, ve sigor- talı bir şeydi. Bugün kâşanelerin sultanı iken yarın erkeğin bir kap. risi yüzündin kırılmak, ortada kal mak tehlikesi yoktu. İşte, bir yandan iktisadi, bir yan. dan ietimsi sebepler yüzünden, ka- dın evinden çıktı, bir daha dönmiye- ince, hâdiselerin İ cek. İ Banlardan başka, kadının da ka. sikan bir mengene, ruhunu en bir kurt ver. O da düşü. < oda beseri düşüncelerden İ metafizik düşüncelere kadar, kör- düğümler içinde, ağını parçalıyamı- yor. Edison demiş ki: Tabiat insanlara rap yükle, Erkeklerin düşünmesi, rın dünyava #ocuk geti Kadın, buğün bu iki büyük ıstıra- bın ikisini de hirden taşıyor, Hanzi kuvvet onu düşünmekten, ve hangi kanun onu anne olmaktan alako- yar? fasını iki büyük isti. kadınla. MESİ. — Ev ne olacak? Diyenlere: — Ya kadın ne olacak? Cevahımı veririz. İş olacağına varır. Her cereyan, (Sonu on birincide)