14 Temmuz 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

ENCEREMDEN P Fransa Büyük | “ya htilâli Yazan: M. Turhan TAN Y üz elli yıl evvel bugün Fransa ihtilâli İnfilâk etmişti, Kendi kendine Milli Meclis aylardanberi Kral adını takınan On Altıncı Lü ile ihtilâf halinde bulunan Eta. Jenero —sarayla miieadeleyi millet lehinde müsbet bir neticeye bağla- mak için— Fasılasız içtima halinde bulunduğunu ilân etmişti ve 72 saat- tenberi de müzakeresine devam e- diyordu. 12 Temmuzda Dragon as- kerinden bir müfrezenin nümayiş yapmak istiyen halka hücum etmesi ve bir Parisliyi öldürmesi yüzünden de bütün Paris heyecan içindeydi. Bu heyecan 14 Temmuzda son haddi buldu ve o gün —İstibdadın timsali sayılan— Bastile hücum c- dildi. Kaleyi müdafaa eden İsviçre. N askerler, halktan 83 kişi öldürdük. ten, 88 kişi de yaraladıktan sonra —k&aledeki Fransız askerlerin zoru ile— ateşi kesmişler, teslim bayra- ğin çekmişlerdi. İşte bu hâdise ile büyük ihtilâl başladı, safhadan saf- haya ve renkten renge girerek yıl larca devam etti. Tahtı devirdi, Kralı ve Kraliçeyi idam etti, on bin- lerce ocak söndürdü ve Fransa hu. dutları içine münhasır kalmıyarak bir fikir kıvılermi halinde bütün dünyaya yayıldı. Başta Lehliler ol- mak üzere vaktiyle ortadan kaldırıl- mış, esir haline konulmuş ve şimdi hürriyetlerine o kavuşmuş ne kadar millet varsa bu bahtiyarlığı Fransa ihtilâline o borcludurlar. o Müstebit hükümdarlardan yakalarını kurtar. miş memleketler de bu nimeti ayni ihtilâlin (Ofeyzine (omedyundurlar. Çünkü Fransa ihtilâli bir fikir yangı- nı olup beşeri hakları tagallüpten kurtarmak için kol kol alev salmıştı, Bu alevler —er veya geç— birer yan gın vücude getirmişler ve muhteli yerlerde halâskâr tesirlerini göste. rerek Btihdat kuvvetlerini küle çe- virmişlerdir. Oşun yük İhtilâlini —1908 © ihtilâlini ve milli istiklâl mücadelesini yapmış olan— biz Türkler de kutlamaktan zevk alıyoruz ve hürriyet oaşkıyle yapılan kendi hamlelerimizde o ih. tilâlden alınmış ilhamlar bulmaktan geri kalmıyoruz. * İhtilâlinin ilk ve en mühim eseri “Hukuku Beşer Be. yannamesi, dir. O asırda Allahın mü. messilleri olan hükümdarlar İle on. lardan kuvvet ve şeref ulan asilza- delerden, Allahın sevgili kulları mevkiinde (bulunan ( papazlardan başkasının “Hak, » yoktu, yalnız vergi vermekten başlıyarak hüküm- dar uğruna ölmiye kadar giden bir sürü vazifeleri vardı. İbtilâlin neş. rettiği beyanname işte bu çirkin ay- rı gayrili kaldırıyor, o İnsanların tabii ve içtimai haklarını madde wadde tesbit ediyordu. On yedi maddeden ibaret olan bu pek meşhur beyannamenin birinci maddesinde: “İnsanlar hür ve hu- kukça müsavi olarak doğarlar. O halde de yaşarlar,, deniliy çüncü maddede “Her hâkimiyetin kaynağı millettedir. Hiç bir heyet, hiç hir şahis sarahatle milletten su- dur etmiyen hiç bir b edemez,, denilerek istihdadın kökü kurutulmak isteniyordu. Kanunun o nehyetmediği şeyleri #imsenin menedemiyeceğini ve ka: nunun İse umumi arzuların ifadesin. den başka bir şey olmadığını, yüzünde en beliğ bir lisan ile söy yen de yine hu beyannameğir. Fakat bugün ibretle tetkik oluna- cak bir manzara var: Fransanın şark ve cenup komşuları —kanlı veya kansız ihtilâller çkararak— bu Hu. kuku Beşer Beyannamesini kelime kelime iktibas ve tatbik etmişler İdi. Şimdi ayni memleketlerde o hakları temelinden inkâr eden ve milletleri yine istibdat boyunduru. ğu altında bırakan cereyanlar var. Hür milletle: temiz nasiyeleri gözümüzün önünde yükselmese —o manzaraya (Obakarak— insanların hürriyetten hoşnut o olmadıklarma inanacağımız geliyor. Tanrıya çok şükür ki bu inane bizim İdrakimize ve daima yabancı kalacak. Çünkü Hu-| annamesini kabul ve arasında bugün kuku Beşer Be; müdafaa edenler biz de varız. Üniversite imtihanları Bu Yıl Edebiyat Fakültesinden 27 Kişi Mezun Oldu Üniversite Edebiyat f tihan neticeleri belli olmuş İtihana tâbi 204 ü erkek, 377 si kızl kek ve 207 kız! 311 talebe ikmale kal -| im - lebeden 36 erkek ve 113 kiz ol mak üzere 149 talebe de terfi etmiş tir. | Edebiyat fakültesinin elit) şubelerinden mezun olan talebeler) 17 kız 10 erkek olmak üzere 27 kişi. dir. l at Felsefe şubesinden: Nusret Pa » kalm, Aydın Cankardeş, Zehra A - koç, Madilta Adato, Rüştü (O Ultov, Zeynel Akandere, Mahmut Deva. Coğrafya şubesinden; Nevber Ö- zer, Mevhibe Cinar, Calibe Tozlu, Türkoloji şubesi Perihan Örkün, Abdülkadir Karahan, Meh- met Kaplan İ Tarih şubesinden: Necip Kocass. lan, Nezihe Tüzün, Meliha Aydın, Hâdiye Saraç, Ömer Aktüker, Adil Tol, Meliha Özgen, Nezihe Çetin, İBehram Furanlı, Hidayet o Tunçay, Nigâr Erce! Romanoloji şubesinden: Mina Ür- gan, Nesteren Hotinli, Arkeoloji şubesinden: Alkın mezun olmuşlardır. Gelirleri olmıyan Üniversitelilere yardım Üniversite rektörlüğü evkafa mü. racaat ederek eskiden evkafa ait o. lup ta tevhidi tedrisat kanunu ile ka- patılan, kültür müesseselerinin şim « di evkafca tasarruf edilmiş olan var ridatının bir kısmı ile fakir üniversi. te talebesi için bir yurt yapılmasını istemiştir. Evkaf idaresinin imaretler tahsi. satı ile de bugün imaretlerde yaptığı yardımı fakir üniversite talebesine tahsis ederek daha ziyade mahalline masruf bir harekette bulunabileceği de derpiş edilmiştir. Evkaf idaresi bu işi tetkik etmektedir. 13 Yaşında Bir Hırsız Tutuldu Evvelki gece Çatalcanın Dağye - nice köyünden Fatmanın evine hır. İsiz girmiş, kadıncağızın nesi var nesi yoksa toplayıp gitmiştir. Kadınin müracaati üzerine yapı. lan tahkikat neticesinde hırsızın ay- ni köyden 13 yaşmda Yusuf olduğu anlaşılmıştır. Yusufun evi lan dramada eşyalar tamamen dana çıkârılarak shibine iade edil. miş, Yusuf adliyeye teslim olunmuş. tur. Bahadır | İzmirde Yeni Kinderhaym | Tamir, (TAN) — Vilâyet, kaza ve| okullarındaki zayıf. yoksul çocuk için bu sene de bir kinderhaym ac miya karar vermiştir. Bura cuk alınacaktır, Çocuk yurdu, bu se- İ ne için hususi idarenin Bucadaki Se- | rigüllü Hasan Ağa bahçesinde açıla caktır. . ra yüz ço jiedi. Istanbulun Ekmek İşi Dahiliye Vekâleti; Ekmek İşinin Kat'i Surette Halli İçin Emir Verdi Belediye Müşavere Heyetinin Karar Verdiğini İddia Ediyor İstanbulda ekmeğin buğday ortaya atmış, bu iddiayı ortaya tarken de bu işi etüt eden salâ- hiyettar bir şahsın raporundan bahsetmiştik. O zaman da ismini yazdığımız bu zat, yıllarca Ti- caret ve Zahire Borsası kimya- gerliğini yapmış; ekmek iş'ni en ince teferruatma kadar” tetkik etmiş olan kimyager Nurettin Münşi idi. Neşriyatımızın tesir- leri görülmiye başladı. Kimyager Nurettin Münşinin, ek- mek narhının buğday böre tesbit edilebileceği ve ekmeğin bu. günkü narhtan iki kuruş noksifhile satılabileceği hakkında yüksek ma. kamlara verdiği rapor Dahiliya Ve. küâletince de tetkik edilmiştir. Bu ra. poru hareket noktası itlihaz eden Vekâlet tetkikatını derinleştirmiş #iihakika İstanbulda ekmek işinin fena organize edildiği kanantine var. mıştır. Bu kanaat üzerine Vekâlet, ekmek işinin sızıltılara meydan ve. rilr şekilde ve kati olarak hal. nesini Belediyeye bildirmiştir. Vekâletin bu emri üzerine Beledi. ye iktisat müdürlüğü dünden itiba. ren ekmek işile esaslı bir şekilde meşgul olmağa başlamıştır. Belediye iktısat müdürlüğünün bu husustaki W— Şehir meclisi kararile bütçeye konulan; pahsisafla âetiri ğı; MEY YE semtlerinde birer ekmek (fabrikası açmak ve imalât miktarını bü muay. yen merkezlere toplamak suretile ekmeğin hem fiatını ucuzlatmak, hem de nefaset ve sıhhi kalitesi ayni zamanda glüten miktarını ça. galtmak ve böylelikle memleketimiz de birinci derecede bir gıda sayılan ekmek üzerinde gayrimeşru menfaat lere bir sed çekmektir. TI — Birinel gayeye vasıl olunca. ya kadar ekmek tevziatı yapacak 0- lan fırıncılar tröstünün halkın bu en mühim gıdası üzerinde spekülâsyon yapmasına mâni olmak, mümkün mertebe halka, ecnebi âr! bir ekmek yedirmek, fırıncıların, mevcut çeşniyi bozmalarına mâni ol. mak ve bir de halkın ekmöâğini, kül fetsiz olarak tedarik etmek için her semtte birer firin, bu olmadığı tak- dirde birer ekmek bayii - bulundur. maktır. Belediye, faaliyetini “bu iki nokta etrafında teksif ettirdikçe fırıncılar tröstünün de günden güne çoğalan müşkülâtile karşılaşmaktadır. O ka- dar ki belediye zabıta talimatname. sindeki cezai hükümlere rağmen bir çok fırınların, çıkardıkları hamur ve bozuk çetnili ekmeklerden dolayı cezaya çarpmamak için etiketsiz ek- mek çıkardıkları görülmüştür. Bundan başka tröstün bazi semt. maddelerden | lerdeki küçük fırınları da rak kapattığı ve mahdut ların imalâtını çoğaltmak su: kâr nisbetini de arttırdıkları, mukabil tablakâra bir şey ter tile buna me diklerinden dolayı istırapla tedarik semtlerde bir çeyrek yarim saat u. #aktaki fırınlara kadar gitmek mec. buriyetinde kaldığ İetkikat esnasında fırıncıların, bele. diye kararlarına karşı gelmek | aralarında yemin ettikleri de anl şılmıştır. n Bu tetkikat etrafında bügünlerde| ” Vali ve Belediye reisine izahat veri. Tecektir, Diğer taraftan Fırıncılar Cemiyeti reisliğini yapan Şehremini fırın sa. EVKAF Bir Ticaret SarayıYaptırıyor Şehrin imarı hususunda evkaf i- de üzerine bazı vazifeler al - naktadır. İ r hizmet olmak üzere E - minönünde, şimdiki o Balıkhanenin arkasında büyük bir ticaret (sarayı yapmağa karar vermiş, binanın yapı. lacağı yer hususunda Belediye imar Ga YAL Turta Süt Fabrikası İçin Tetkikler İstanbulda yapılacak süt fabrika. larına talip çıkan İngiliz firr m tayyare İle gönderildiğini telgra'la bil dirdiği memur dün şehrimize vasıl olmuş ve derhal Belediye İle temas- lara girişmiştir. İngiliz ( firmasının mümessili dün Belediye ikt dürü Saffet Sezenle ve pastöriz istihsalâtı hususunda tetkikatta bu. lunan komisyonun reisi Ekrem Rüş- tü ile göri baptaki noktşi nazarını öğrendi üt fabrikalarının re şe ikten aleağı y güzere lunup bulunmadıklarını, sonra fab - rikaların kesif halk tabakaları ile in yerlerle yakınlık ve uzaklık-| © larını tetkik etmiştir. İngiliz firmasının mümessili bu. gün de Yalovaya giderek oradaki süt. tetkik edecektir. İstanbula eden diğer kazalardaki süt ni de gözden geçirdikten son. ra âzami bir hafta içinde Belediyey son teklifini yapacaktır. Yine bir İngiliz firması yapılar bu husus namına i iptidai teklif te tetkik edilmektedir. üş ve komisyonun bul tın ala. 'hibi Ahmet Rıza dün gazetemize Fr. | bazı fırın. | fıncılan Cemiyeti mührü ile vs cemi, yet namına şu mektubu juir gönderi Bakkallara ve tablakârlara ekmek verilmemesine Belediye karar vermiş “Bugünkü tl” ne müsânde etmemeliyiz İ serlevhası âltında g neların İ birlik teşkil ettiklerini ve bunun d in ekmek işini tamamen ellerine maksadına matuf bulunduğu- İnu İ Belediye ekmek fiatını mak maksa İyevmiş tetkikatı neticesinde > 17 çüval un işliyen bir fı- rına çuval basına 156 karı Jimaliye kâti geldiği var. bak- tıcılara vermek- hik tâbir olunan pa reti içine ilâve edil - İmediği cihetle badema verilmemesi ne, tayin kılınan narhın fırında sati- lan Oekmekler Oiçin olduğu. na müşavere heyetince karar ve: aleyh bakkalların ve- olarak müşterilerine ekme! ra, maliye Ü n fırıncıların sırtından te. eri de olma- lecek fırınların faaliyette buluna! Hatların (mesi, ve tavsiyesi üzerine fırın- cılardan mürekkep bir şirket & ne çalışılmaktadır. Bu şirket manda Belediyenin arzu ektiği asri | tar yapacaktır. Yoksa fi: rıncılar ne tröst yapmışlar ve ne de yapabilirler. Ve ne de ekmek fiatı üzerinde rol oynıyabilirler. Çünkü ekmek narhı borsadaki un fiatı üze- rinden tesbit edilmekte olduğundan bunda fırıncıların ne gibi bir rol oy. nıyabileceklerine aklımız ermemek- tedir.,, Ahmet Rıza, bü mektubun altına tbunt kanununun maddei mah- sı hükmüne tevfikan bu mek. tubun ayni sütuna dercini rica ede. rim” diye bir de güya kanuni bir te cümlesi de ilâve etmiştir. Matbuat kanunu bü mektubur şili. ları da ei için bize bir mecburiyet tahmil tedir. Biz bu mektubu bu leyi ihtiva ettiği için de; ve tablakâ ekmek verilmemesine belediye mü. şavere heyetince karar verilmiştir., şeklinde bir iddiayı ihtiva ettiği için dece “bakkallara kanaatimiz be- lediyenin de, onun müşavere heyeti. nin de halkın pek aleyhine olan böy- le bir karar vermediği ve veremiye- ceği merkezindedir. Esasen zabıtai i de böyle bir karara müsait değildir. S — Dişlerimi en ucuz ve en nerede yaptırabilirim? GC — Üniversiteye bağlı di : mektebinde, . S — Ankarada Devlet Tiyatrosu Mektebine girme şartları nedir? C — Ankarada devlet tiyatrosu- Ba girmek için 20 yaşından yukarı olmamak, bedeni kabiliyeti olmak, açılacak müsabaka imtihanını sâ- zanmak lâzımdır. . | yi derece ile bitiren SORUNUZ, CEVAP VERELİM —————--------------—— imtihanla veya girebileceği o yüksek mektep var midir? C — Maarif vekâleti son kara rile yüksek mekteplere girebilmek için lise mezunlarının behemehal olgunluk imtihanını vermelerini şart koymuştur. Bu karara göre olgunluk İmtihanı vermeden hiç bir yüksek mektebe girmek müm. kün değildir. *. S — Müverrih Turhan Tanım hangi eserleri, hangi dillere ter- cüme edilmişti C -— Piçler Rusşaya, Hürrem Sultan Yunanesya, Fransızcı Almancaya, Cinci Hoca Yunancı ya, Akından Akına Fransızcaya tercüme edilmiştir. . S — Evlilikte saadet temini için tavsiyelerde bulunan eserler var mıdır? C — Vardır. Her evli erkek ne. ler bilmelidir? Her evli kadın neler bilmelidir, İzdivaçta saadetin şart. ları, İzdivaçta mesut olmak için ne yapmalı? gibi eserler mevcut- tur. Kitapçılarda bulunur. a S — Türkiyede reklâm bahsin. de tavsiyelerde bulunan kitap bulunur mu? C — Bulunur. Merhum Mübaha. tin Gasson'dan tercüme ettiği eser- ler de vardır. Tan matbaası kitap kısmından tedarik edilebilir. ucuzlat. ni z8- İstanbul Limanında | Yeni Yolcu Salonunun Bir An Evvel İkmali İşin Emir Verildi itesi im-| Fırıncılar Cemiyeti Reisi, Bakkallara ve Tablakârl ara Ekmek Verilmemesine | Liman işletmesi umum müdürlü- İğü Denizbanktan devir slınan bütün işleri yeniden gözden geçirmeğe baş. İlamıştır. Bu suretle büşlanıp yarim kalen veya programa göre başlanması ica- mii M$-İ bettiği halde el sürülmemiş bulunan it etmektedir. onu bu İşlerin er adır. Müna İstanbu gazetenizde “Fırıncıla- İlun as İlonuna şiddetle ihtiy zönünde tutarak inşaatı bir ti mal edilememiş olan yeni salonun bi- ran evvel meydana gelmesi için ica. İbeden tedbirlerin alınmasını emret. miştir, Liman İşletmeleri umum müdür. lüğü Denizbankın bü husustaki faa. İliyetini tesbit ederek salonun bu - | iereti | günkü vaziyetini Vekâlete pildirmek üzere mevcut bütün plânlar üzerin. de tetkikata başlamıştır. Elde edile- cek netice kısa zamanda Vekâlete arzolunarak direktif o beklenecektir. |Yeni salonun Cümhuriyet bayramı, na yetiştirilmesine çalışılacaktır. İskenderuna giden heyet | İskenderun limanının Devlet Li. İman İşletmeleri umum müdürlüğü - İne bağlanması kararlaştırılmış, bu tla on iki kişilik bir heyet se. ilerek İskenderuna — gönderilmişti Heyet reisi, Liman İşletmesi Umum müdür muavini Hâmit Saracoğlu da pazartesi günü İskenderuna hareket edecektir. Heyet orada kurul sist i- İngiliz mühendisleri Limanlarımızda “tötkikat yapinak üzere şehrimize- gelerek o Ankaraya iz Gibs müessese mü - Münakalât Vekâletiyle yapmakta oldukları temasları bü günlerde intaç edip Çatalağzına gi- deceklerdir. Mühendisler burada ve Ereğlide tetkikat yaparak Karadeniz de kurulacak yeni limanın Ereğlide mi, yoksa Çatalağzında mı inşasının daha muvafık olacağı hakkında nok. tal nazarlarını bildireceklerdir. İn - gilizler müteakiben tetkiklerine de- vam etmek üzere Trabzona gidecek. lerdir. Bunün için Liman İşletmeleri Umum Müdürlüğü Trabzon limanı - hin eti üzerinde şimdiye kadar İy xikleri muhtevi bir rapor hazırlamaktadır. hendisleri Bir Yaralama Yakası Edirnekapı haricinde Mısır tarlası - denilen mahaldeki mezarlıkta bekçi Saim ile seyyar satıcı Cemil arasın. da 20 kuruş alacak yüzünden kavga İ çıkmıştır. Neticede Cemil Saimi ol İ böğründen ağırca yaralamıştır. Ya- İzahı Gursba hastanesine kaldırılmış, İ suçlu yakalanmi —————— TAKVİM ve HAVA 14 Temmuz 1939 CUMA 31 Hum 70 Rumi: 1335 Temmuz: 1 1219 1940 226 Tünd ey gin Arabi: 1358 Cem, evvek 27 Güney: 440 — Öğle İxindi: 16,19 — Akşam, Yatsı: 21,30 — İmsök . Hava Vaziveti Yeşilköy Melecrol nan m mata göre, h , ya ve Kocueli bölgesinde çok bulut yer yer yağışlı, Ka genin Şimal kismi, lunun gerp kısımlarında bölgelerde umumiyetle açık geçmis, girlar Egenin cenup kısmı ile Akdeniz ki- yılarında garbi, diğer bölgelerde umumi- yetle şimal istikametten arta kuvvette es- miştir Dün İstanbulda hava balaflu gecmiş rüzgür şimelden saniyede 2 « 4 metre hır- W esmiştir. Saat 14 te hava tazyıkı 10131 Subunet en yüksek 31.8 ve en O santigrat olarak kaydedilmiş-