29 Haziran 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

29-6-039 İBUGÜN İtalyan Donanmasının Manevraları Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL Ke İtalyan donanması - nın manevra yapmak © üzere İspanya ve Portekiz limanlarına ha. reket ettiğini bildiriyor. Daha önce Alman donanması da manevta yap- mak için ayni sahayı seçmişti. İki mihver devletinin ayni sular. da manevra yapmayı kararlaştırma. larının sebebi, İspanya ve Portekize deniz kuvvetlerinin âzametini gös » termek ve bilhassa İspanyanin ken. dilerine güvenebileceğini hissettir - mektir. İtalyan gemilerinin çoğu için İs.| panyol suları, hiç te yabancı sayıl - maz, Çünkü İtalyan zırhlıların çoğu, İspanya dahili harbi sırasında bu su. larda çalışmış bulunuyorlar. Fakat bu defa İtalyan manev. raları sırasmda ileri sürülecek en mühim meselenin Tanca meselesi o. İ lacağı anlaşılıyor. Tanca hakikaten çok mühim bir mevki sahibi olan beynelmilel bir mıntakadır, Burası, Cebelitarık bo » Bazı methalinin cenup şarkındadır. Ve bu bakımdan birinci o derecede stratejik kiymeti haizdir. Mıntaka nın genişliği 225 murabba mil tut - tuğu için, askeri mütehassıslara gö- re, bu mıntakanın tek bir devletin eline düştüğü takdirde kayasının müthiş bir rakibi olur ve hududu içinde bir hava sahası da bulunduğu için Cebelitarıka da üs. tün gelir. Bugün Tanca gayri askeri (O bir mıntakadır ve beynelmilel bir idare. ye tâbidir. Muhtar bir teşrii heyete sahip olmakla beraber konsaloslar -| dan müteşekkil bir heyet, bu teşri heyetin vereceği kararlara karşı ve- to hakkını kullanabilir. Son, zamanlarda İspanya matbu. atı Tanca İle sıkı fıkı alâkadarlık gös termeğe başladı ye harp sonundanberi İspanya aleyhin. de silâh kaçakçılığı ve propaganda merkezi olduğunu, Fastn ve Tanca. da vukubulan her hâdisenin, İspan. ya bakımından kolonyal mahiyette değil, fakat bir hudut meselesi teş. kil ettiğini anlatmağa koyulmuştur. Bu mütalenların mânası, İspan » yanın Fas ve Tanca meselesini bir müstemleke meselesi değil, bir ana. vatan meselesi saydığını göstermek ve bu anav. meselexinde Cebeli. tarık ile Tancanın birer yabancı ada teşkil ettiğini anlatmaktır, Hattâ bir rivayete göre İspanya. nm geçenlerde İtalyayı ziyaret eden Dahiliye Nazırı Serrano Suner Ce - belitarıktan geçtiği sırada bu düşün. celeri açıkça izah etmiş ve İspanya. nın Tanca ve Cebelitarıka karşı va. ziyetini meydana vurmuştur, gözeteleri ise İspanya ga. hu yoldaki © neşriyatını naklederek mütalen yürütmektedir. | Ter. Bu mütalealara göre son hâdise. ler, İspanyanın si hassasiyetini keskinleştirmiş ve bu hassasiyetini Fas meselesini ve ona tâbi olan Tan. ca meselesini halletmek tarafına çe. virmiştir. Bu da ortalığa, bir Tanca mese « lesinin çıkmak üzere bulunduğunu gösteriyor. İtalyan manevraları do- layısiyle İtalyan donanmasının Tan. ca sularını ziyaret etmesi ise bu me- selenin tam bir şekil almasına yar. dım edecektir. Bu yüzden İngiltere ile Fransanın bu manevraları ciddi uyanıklıkla takip ettikleri göze çar. piyor, — m Alman - İtalyan Hava Kuvvetlerinin Beraberliği Berlin 28 (Hususi) — İtalya ile Almanya arasında hava kuvvetleri - nin teşriki mesai etmeleri için mare. Cebelitarık | Paris, 28 (A.A.) — Excelsior gaye- İtesinin Londra muhabiri, Almanların İ Çine verdikleri harp malzemesi hak- kında dikkate şayan malümat ver- mektedir. Hongkong mahkemesinde hali ha- İzırda mühim bir dava cereyan et- İ mektedir. Almanya, bir taraftan Çin ile yaptığı muharebede Japonlara ma nen yardım ederken, diğer taraftan da Çine mühim miktarda harp ma -İzemesi göndermektedir. Vaka şudür: Hongkongun en büyük ve en mü- him ithalât ve ihracat müesseselerin- den biri, nizami olmadıkları iddiasi- le Almanyaya sipariş edilen 10 bin gaz maskesini teslim almak isteme- diğinden dolayı Çin hükümetini da- İva etmekte idi. İ Muhakeme esnasında bazı şiddetli münakaşalar da olmuştur. Şahitler, Almanyanın Çin ile geniş mikyasta silâh ve cephane ticareti. yaptığını söylemişlerdir. 75 milimetrelik 8 bin | Krupps obüsü, transit suretile Çine sevkedilmek “üzere o Hamburgdan | Hongkonga gelmiştir. Dü üzerin KUYUSU a Ur Seri ling olarak tahmin edilmektedir. Ber- lin, bir yandan Italyan - Alman as- keri ittifakına girmesi için Japonya» | yı tazyik ederken, diğer taraftan da Bulgarlar Yine Dobricayı İstiyorlar Sofya, 28 (Hususi) — Bulgar mat. buatı tekrar Bulgarların Dobrica ta. leplerinden bahsetmeğe başlamışlar. dir. Bulgaristanda, Hatayın Türki » yeye ilhak edilmesi, kendi istekle - rinin de yakında tahakkuk edebile - ceğine dair ümitler uyandırmıştır. Sancağın terki dolayısıyle Bul » gar gazetelerinde bu ara (o Dobrica hakkındaki neşriyat germi bulmuş - tur. Dobricanın Bulgaristana veril mesi için mütalealar yürüten ve Bul İgarların bu arazi istekleri (o lehinde neşriyatta bulunan bazr mihver ga » zetelerinin de yazılarını Bulgar mat, buntı bu arada nakletmektedir. Sofya sokaklarında © duvarlara tebeşirle yazılı (Dobricayı İsteriz) (Dobrica Bulgardır) cümleleri gö . rülmekte ve 'Dobrica marşı halk a- rasında alenen söylenmektedir. Tuncelinin “İdare Şekli Uzatılıyor Ankara, 28 (Tan Muhabirinden) — Dahiliye Vekâleti Tunceli idaresi hakkındaki 2884 sayılı kanun hü. kümlerinin daha bir müddet uzatıl. ması hakkında hazırladığı lâyihayı Millet Meclisine sevkolunmak üzere Başvekâlete vermiştir. ——— Ekalliyet Mektebi Türkçe Muallimlerinin Kıdemleri Ankara, 28 (Tan Muhabirinden) — Ecnebi ve ekalliyet mekteplerindeki türkçe ve kültür dersleri musllimle. şal Göring ile İtalyan generali Val. 'rine resmi mekteplerdekiler gibi kı. Almanya Top, Tüfek Satıyor 8.000 Krup Obüsü Hong-Konga Gönderiliyor Skoda Fabrikaları Çine Silâh Yetiştiriyorlar inlilere Cinlilerle dönsen inan neferleri | Hambürg yoluyla Çine yâptiği silâh | Çekyanın işgalinden sonra Çin ile sevkiyatına faaliyetle devam etmekte | yaptıkları mukaveleyi feshetmek şöy- idi. İ Diğer cihetten Skoda fabrikaları, Amerikada Bitaraflık Kanunu Görüşülüyor Vaşington, 28 (A.A) — Mebusan Meclisi, Hariciye Encümeni tarafın- dan tevdi edilen bitaraflık kanunu projesinin o müzakeresine başlamış- tr. Projede derpiş edilen noktalar Şunlardır: 1 — Harp zuhurunda “Amerika- nın emniyetini veyâ sulhü muhafaza etmek, yahut ta Amerika yatandap- larının hayatını korumak, içli zum görüldüğü takdirde Relisicür hür, muharip devletlerin kimler ol- duğunu tayin edecektir. 2 O ardan itibaren Amerika vatandaşlarının o devletlere ait va- purlarda seyahat etmeleri men'edile cektir. 3 — Muharip devletlerin kimler! olduğu ilân edilmesini müteakıp bu! devletlerin hükümetlerine kredi açıl- ması veya bunlarla esham ve tahvi-| İlât alım satım müameleleri yapılma İ sı menedilecektir. Yalnız bu hükü- metlere kısa vadeli ticaret kredileri açilabilecektir ki bunlar da her üç ayda bir Reisicümhur tarafından ilân edilecektir. Kanuna mugayir ha Teket edenlere 50.000 dolar parr ce- zası veya hapis cezası verilebilecek» tir, 4 — Eşyâlar Amerikadan ihraç © dilmeden evvel tasarruf senetleri ecnebiler namına devredilecektir. 5 — Reisicümhur muhariplerin ihtiyaçları için toplanacak isne mik tarlarını neşredecektir. © — Bitaraflık : kanunu, Cenubi Amerika Cümhuriyetleri hakkında tatbik odilmiyecektir. Kanun, silâh ihracatı müsandena- le dursun Çin hesabına harp malze- mesi imalini artlırmışlardır. Tiençin Hâdiseleri Için -Japon ingiliz Romanya Arazi Vermiyecek ——— Teslihat Masrafı BuSene İki Misline Çıkarıldı Bükreş 28 (Hususi) — Romanya hükümeti bu sene teslihat için ge - çen seneye nisbetle aşağı yukarı iki misli para harcıyacaktır. Kalinesko bugünkü beyanatında teslihat mas - rafının bu sene 26 milyon İngiliz Wi. İ rasina çıkarıldığım ve geçen o sene on altı buçuk milyon İngiliz liresm. dan ibaret olduğunu söylemiştir. Ka. linesko Romanyada insani hürriyet. lerin kaldırılmadığını, o memlekette diktatörlüğün hüküm sürmediğini anlattıktan sonra “geçen sene buh - ran sırasında zayıftık bugün müva. zeneyi muhafaza edebilecek vaziyet. teyiz” demiştir. Kalineskonun beyanatı Bükreş, 28 (A. A) — Başvekil Kalinesko bugün mebusan meelisin. de beyantta bulunarak Romanyanın enternasyonal vağiyetini tasrih et . miştir, Kalinesko, Romanyanın hiç kim. İseden hiç bir şey istemediğini ve fa. kat bugün elde bulundurduğunu ta. mamiyle muhafazaya katiyen azmet miş olduğunu söylemiş.ve demiştir ki: “Her nereden gelirse gelsin işbir liği tekliflerin! Romanya memnuni yetle kabul edecektir. Alman - Ri men ticaret anlaşmasını işte bu su. retle tefsir etmek lâzımdır. Kalinesko, milli müdafâadan bah sederek son üç ay içinde ecnebi mem. leketlere 26 milyar leylik harp teç - hizatı siparişi verildiğini bildirdik . ten sonra ekallivetler (o meselesinin urMMASIrAYI ANIT BİP mesele oldu- | Bunda ısrar etmiş ve bu meselenin ktısadi, içtimai ve harsi sahalarda bazı ıslahat ile halledileceğini bil . dirmiştir. Propagandaya Karşı! Yazan: B. FELEK eçen gün radyomun (başında istasyondan istasyona o sekip dururken kaypak bir Fransızca gö - rüşen İtalyan kadın ispikerin sesini sezdim, İstasyonu âyarladım. İtalyaya ait bazı © havadislerden sonra iş dış haberlere ihtikal etti. Sesi sevimli ispiker, menbaını ta. yin etmeden şu haberi verdi: “Türkiye, İngiltere ve Misir ara « da Şarki Bahrisefidin müdafa. ası için askeri bir ittifak aktedil - miştir. Buna binaen kanalın mü» dafsası 250 bin kişilik bir "Türk ordusuna tevdi edilecektir. Bu haber, Türkleri eskidenberi tanı » yan Arap memleketlerinde çok fe. ma tesir yapmıştır.” Biraz sonra bayan İspiker etti; “Bulgaristan İtalya ile olan tica. ret muahedesi hükümlerini Arna. vutluğa da teşmil etmiştir. İtal « yanın Arnavutluktaki © fanliyeti Balkan blokunun ve Türk nüfu - zunun Balkanlardaki (nüfuzunu kırması bakımından Bülgarları memnun etmektedir... Bir gün evvel de İtalyanın “Tira. na” yı Balkanlar için © propaganda merkezi haline getireceğini ve Bal - kan dillerinde gazeteler neşrettire » ceğini, bunların makine ve haskr va. sıtalarmı Roma malbuatının temin edeceğini, muharrirlerin de devşiril. ilâve - İmesine teşebbüs edildiğini haber ver di Ben kendi hesabıma © içerledim. Hızımı bizim sütunda aldım. Eski - den devletler arasında muharebe i « lân edilmiş olmadıkça böyle tezvirat yapmak beynelmilel nezaket Cour - toisic İnternationale icaplarina ay « kırı sayılırdı. Şimdi resmi © devlet radyosu şu yukarıda yazdığım söz - leri dünyaya ilân ediyor, o Üstelik Balkanlarda da propaganda yapmak İiçin Arnavutluk payitahtı olan (Ti. yanı) da bir merkez yapacakmış. Bu propagandanın mihver politikası le hine olacağına şüphe yok! Bu işleri benden daha iyi ve daha büyük salâhiyetle düşünenler var ki benim akıl öğretmem fodulluk olur Müzakereleri Başlıyor Londra, 28 (Hususi) — Mister Chamberlain ile Lord Halifaks, bu- gün Avam kamarasında ve Lordlar kamarasında beyanatfa bulunarak Tiençin meselesini (o halletmek için Ingiliz - Japon müzakerelerinin he- men başlamak üzere olduğunu bil- dirdiler, Chamberlain'in beyanatı Mister Chamberlâin, konuşmaların yalnız mahalli meselelerden bahsede ceğini ve İngiliz otoritesini ve imti- yazlı mıntaka bitaraflığını koruma; istihdaf edeceğini, müzakereler si sında, adam soyarak araştırmak gil hâdiselerin önüne geçmek için her şey yapılacağını söylemiştir. Lord Halifaks, Lordlar kamarasın- da, İngilterenin Uzakşarktski men- İaatlerini müdafasya azmettiğini söy lemiş ve İngiliz tebaasınm Uzakşark- ta gördüğü muamelenin müdafsasına mkân bulunmadığını anlatmıştır. Ingiliz - ve Japon konsolosları Ti- ençinden Tokyoya tayyare ile ha- reket etmişlerdir. Fakat Japon hari- elyesinin mümessili, meselenin kalli- pe kadar Tiençin ablokasının devam ettiğini anlatmıştır. Mister Chamberlain, Svatov'daki vaziyetten de bahsetmiş ve Japon makamatının bu İmtiyazlı limanda İngiliz zarhlılarının hareketlerile 8- Ulâkadar olmamaları lâzım geldiğini, onun İçin Japon, taleplerinin reddo- "lunduğunu söylemiştir. Ingiliz zırhlı- aldıklarını bildiriyorlar. Fakat Ja- pon deniz tâyyareleri şehri ve sivas | bombardıman etmişlerdir. Çunking, 28 (A.A.) — Çin ajansı| bildiriyor; | Çin kıtaları 17 haziranda Şansi şi-| malindeki Tu-Men'i aldıklar sonra Linfene doğru ilerlemişlerdir. Sor haberler Çinlilerin mezkür şehre gi- terek Japon mühimmat depolarını havaya attıklarını ve bir çok harp ve yiyecek malzemesi ele geçirdiklerini bildirmektedir. Çin kıtaları halen Ti. nfenin batı bölgesini işgal etmekte- dirler. Sön günler zarfında Çin tayyarele- ri Japonların 8 bombardıman ve iki avcı tayyaresini düşürmüşlerdir. Sien-Kiang üzerinden doğu istika- ,. İmetinde tanrruz öden Çin kıtaları Tu-Men'in cenubundaki düşman mey zilerini zapta muvaffak olmuşlardır. mine iş İngiliz Ordusu Mevcudu Londra, 28 (A.A) — Ordu meeli, si, bir beyaz kitap neşretmiştir. Be. yaz kitap, ordu zabitan ve efradı, mevcudunu 275 bine çıkarmaktadır ki, ilk tahminlere nisbeten 89.300 kişi fazladır. Bu vesika, bu miktarın 1939 se. nesi için derpiş edilmiş olan zabitan ve efrat miktarının azamisi olduğunu ve bu meyanda silâh altına alınmış olan ihtiyat efradn da bulunduğunu tasrih etmektedir. ama hani gönül de bu | bülbüllerin karşılıksız kalmasını istemiyor doğ. rusul Yeni Nüfus Sayımı m iğ 940 da Umumi Bir Sayım Yapılacak Ankara, 28 (Tan Muhabirinden) — İstatistik Umum Müdürlüğü 1940 se. nesinde memleketimizde üçüncü bir umumi nüfus sayımı yapmak üzere hazırladığı projeyi Başvekâlete ver. miş, Başvekâlet * de bu projeyi ka- nun İâyihası (şekline ifrağ ederek Büyük Millet Meclisine göndermiş. tir. Lâyiha esasları 1935 umumi nü. fus sayımı kanun lâyihasının hüküm lerini ihtiva etmektedir. Bundan baş ka icap eden yeni bazı hükümler de ilâve olunmuştur. Lâyihanın, Meclisin yaz tetilinden evvel çıkması kuvvetle muhtemel dir. İsatistik Umum Müdürlüğünce bir nizamname hazırlanacak ve bu yıl içinde ve umumi nüfus sayımma ha. zırlanmak üzere bazı vilâyetlerde tecrübeler yapılacaktır. 940 senesi umumi nüfus sayımı, gelecek senenin birinciteşrin ayı i- çinde yapılacaktır. le arasında yapılan müzakereler bu.|dem zammı verilmesi kararlaştırıl. gün nihayet bulmuş ve © neşrolunan | mıştır. Vekâlet bu zamları temin et. resmi tebliğde iki memleketin hava | mek için bütçesine icap eden tahsi. kuvvetleri arasında siki teşriki me |satı eklemek üzere ecnebi ve ekal sainin kararlaştırıldığı bildirilmiş . İliyet mekteplerinin bütçe vaziyetle. tir. rini tetkike başlamıştır. melerinin istihsali için mer'i olan ni-Jlarr Foçava, çekilmek için vuku zamnâmleri teyit edecektir. | bulan Japon talebini reddetmişlerdir. Yeni metinde kanun, muhariplere | Amerika denizcileri de ayni şekilde her nevi eşya, cephane ve harp mal-! hareket etmiş bulunuyorlar. Fakat zemesi satılmasına müsaade etmek-| Japonlar, Foçavı işgale devam etmek tedir. İtediri ler, Çinliler müdafaa tedbirleri Londrada Tedhi Yugoslavyada Şiddetli Londra, ea BY e Dün Bien Bir Fırtına İdört büyük binasının harap olması. Belgrat, 28 (AA) — Aleksinatsina sebebiyet vermiş olan yangının. bölgesinde şiddetli bir oraj çıkmış, | İrlandalı tethişçilerin eseri olduğun- bazı kimseler yıldırımdan ölmüştür. |dan şüpbe edilmektedir. e nilke kid ZİR