8 Haziran 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

——— 83-6-939 kında doğru bir fikir vermeğe kâ- fidir. Bürada, hazeri kuvvetlerin mık- tarları, - kesirler nazarı itibara a- lınmıyarak - toparlak rakamlarla verilmiştir. Zaten, - tahtı silâha çağrılan sınıflara göre - hazeri kuvvetler - de bir tehalüf olmaktadır. Bir çok ihtiyat kuvvetler de, silâh altında bulundurulmaktadır. Böyle oldu - ğu için, “hazeri” kelimesi, eski ma nasını ve kıymetini kaybetmiştir. Binaenaleyh, ehemmiyet verilme - si lâzım gelen iki nokta vardır: 1 — Talim görmüş ihtiyatlar, 2 — Nüfus. Uzun bir harp takdirinde, ta - lim görmüş ihtiyatların ehemmi - yeti, bittabi artar. 8 Haziran 1939 TAN ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi Dağdan Dünyaya Bakan Arslan?. 3" Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel Yeni çıkan SES — mecmuasının — kapağında, ressam Âbidin Di- — no tarafından Atatürkün mozolesi — — için çizilen bir kroki var, Bu resimde Atatürkün mozolesi için tasavvur edilen şekil şudur: Bir dağın tepesinden dünyaya ba- — kan bir Hitit arslanı. Atatürkün me- zarı, dıtuı otnklerlnı yerleştirilen bu dadır. Kabir ayyare kuvvetleri hususun - M' mı_bıty:::ır_:oüşüğ:m bu ğ da ise, hakikate en yakın e y tahminler kabul edilmiş, ve yal - |* veya Menfes mabedine Çıkar giği — nız, modern makineler nazarı iti- kuyll - bara alınmıştır. Uzun bir harp vukuunda iaşe, ve endüstriel kabiliyetlerinin de çok büyük ve ehemmiyetli rol oy- nayacağını da nazarı itibara al - mak lâzımdır: 2800 Kr. . BK 800 * 800 ” Milletlerarası posta ittihadına dahil olmiyan memleketler ” için abone bedeli müddet sırasiyle 30, 16, 9, 8,5 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 25 — kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk pul ilâvesi lâzımdır. 1 Sene 6 Ay BAYy 1T AY 1400 Kr. 7860 » 400? sağı H Mezbahalar Varidat Menbaı Olabilirler mi? ) tedenberi, iddiamız şudur: Bü- tün âmme müesseseleri bele- diye veya devletin eline geçmelidir. Çünkü halkın sıhhati, gıdası ve ha- yatı ile alâkadar işler birer - ticaret vasıtası Âmme mü İ bir ticaret müessesesi değil bir hiz - met müessesesidir. Onun için biz etin de, sütün de, ekmeğin de, tramvay gibi, su gibi, elektrik gibi belediye tarafından idaresine taraftarız. Fakat bizde belediyeler idare et- tikleri âmme müesseselerini bir tica- ret vasıtası ve bir varidat menbai yapmışlardır. İstanbul mezbahası bunun en a- cıklı misalidir. $ hula Atatürkü bir Hitit benzoun senbol ne kadar kuvvetli — ise, Atatürkün mezarına verilen şe- kil de, sanatkârın kabiliyetli fırça « sından, ve geniş hayalinden aldığı il- — hamla, tam Atatürke lâyık bir mezar heybetini almıştır. Atatürke, yaptığı inkılâplara eri- şebilmek için, kendi nesilleri nasıl hikalara tı gibi t ş - larsa, Atatürkten sonra gelen ııeııl- ler de bu mezara, bu dağa, bu dığm üstünde yatan arslana öylece tırma- nacaklardır. Ş ' Atatürk, hayatında — dünyaya, dünya hâdiselerine bir dağın tepe - sinden bakmış, uzakları gören kes - kin zekâsı ile hâdiselerin seyrini sez- miş, inkılâplarına bu İstikameti ver- miştir. Bugün değişen dünya hâdise- Teri içinde, onun evvelden gören ze- kâsınm, ne kadar kuvvetle işlediğni, ve sağlam hedeflere yürüdüğünü lı— ha iyi anlıyoruz. Bugün dağın tepesine oturtulan Hitit arslanı Atatürkün senbolü, A- tatürk arslanım tâ kendisidir. Bu. senbolün içinde Atatürkün tarihi gö- rüşü, tarihten aldığı hızla, bir arslan savletiyle istikbale vınşı vıtdn Ş M n tarihi Hitit arslanına tırmanarak ;ı. kanlar, bu dağın şahikasına vardık- — — tan sonra, istikbalin sonsuz ufukla- Nufus: 42 milyon, ORDU: Hazerde: 550.000 talım görmüş ihtiyat. Bir kaç gün içinde seferber edilebilecek 12 milyon asker. (Müstemlekelerden askere alabileceği nüfus da çoktur.) Bol ve modern askeri cihaz mo- törlü kıtaları Almanyadan azdır. MODERN TAYYARE: 1000. SINAİ KABİLİYET: Dünya - nın ikinci demir müstahsili. Kö - mürü azdır. Fakat İngiltereden te- min edebilir, Petrol, kauçuk, ba - kır, nikel ithal edilecek. — İngiliz, Fransız filosu - ki İtalyan - Alman filosundan şüphesiz çok kuvvetli- dir - münakalâtı kolaylıkla temin edebilir. İaşesi kendisine kâfidir. HARP SANAYİİ: Çok ilerle - miştir. Şimdi, ayda yüz — tayyare yapılmaktadır. MALİ İKTİDAR: Altın ihtiyatı bakımından dünyada üçüncü gel - mektedir. Kredisi zengindir. PSİKOLOJİK VAZİYETİ; Al- Demokratlar grupu: Fransa, İngiltere, Rusya. Totaliterler bloku: Almanya, İtalya. Demokratlara bağlı devletler: 1 Tür- kiye, 2 Polonya, Totaliter tahakkümü altındaki devletler: 3 Macaristan, 4 Yugoslavya, 5 Bulgaristan. Demokratlar tarafından garanti edilenler: 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15. Vaziyetleri henüz taâyyün etmiyenler: İspanya, Baltık devletleri, Dani- marka, İsveç, Nörveç. ÖOn İki Muahede Avrupayı 2 Düşman Parçaya Ayırdı Blik pakt” ve İngiliz - Sov yet Konuşmalarının müsbet et niçin pahalıdır? Bu sualin cevabı arandığı zaman dönüp dolaşıp mezbahaya gelinir, Mezbaha- da muhtelif namlar altında — alman resimler, etin fiyatına kilo — başma 7-8 kuruş ilâve etmektedir. Demek ki belediye halkın gıdasını bir ticaret ti olatük Kuti FUF aa A aa A SS Belediyeler mecmuasında Alâ - ettin Cemil, “Mezbahalar — varidat menbaı olabilir mi?” sualine menfi cevap verıyor Dıyor ki' Yazan: B ahi “halkma hnstafxlâız, uğlım et'ye dirmek ve hayvanın sıhhi şartlar içinde kesilmesini temin etmek maksadiyle kurulmuştur. Bu iti - barla mezbahalar umumi sıhhat ve selâmet müesseseleri sayılır - lar. “Mezbahaların kuruluşundaki bu sebepler aşikâr olduğuna ve di - ğer bütün medeni memleket ka - nunlarında da bu hususta sara - hat bulunduğuna göre, mezbaha- ları bu gayelerin haricine çıkara- rak birer varidat menbaı yapmak doğru değildir. “Modern belediye hukuku esasla- rmma göre mezbaha resmi, inşaat Masrafını uzun müddet içinde a- morti etmek ve idare masrafları- nı da karşılamak üzere bunların tutarını kesilecek hayvanların ki- losuna taksim etmek suretiyle el- de edilebilir.” * Bu bir misaldir. Bu misali bütün diğer âmme işle- rine teşmil edebiliriz. Bu cümleden olarak elektrik, su, tramvay, hava - gazı, münakalât ve saire gibi halkın ihtiyacını karşılamak için — kurulan müesseseler de birer ticaret vasıtası olmamak lâzımdır. Yeni Deniz Teşkilâtı Denizbankın lâğvi ile faaliyete ge- çecek olan Devlet Denizyolları ve Liman İşleri Umum Müdürlükleri kıdrolınnıı geçecek olan Denizbank ları da açıkta kalacal olanların pek az olduğu tahmin edil- mektedir. Haber aldığımıza nazaran Deniz- bank Umum Müdür Muavini Harun askeri hizmetini ifa ettikten sonra Almanyaya gidecektir. Umum mü- dür muavinlerinden Suphi de Ziraat Bankasındaki eski vazifesine döne- cektir. Küçük memurlar arasında açıkta kalacak olan hemen hemen yok gi- bidir. Hattâ bundan evvelki Deniz- bank tasfiyesinde açıkta kalmış olan bazı memurlarııı da yenı teşekküller İrmrisat ikları hakkakl ayırmıştır: SULH BLOK: Bu blok Hitlerin Av rupadaki hâkimiyet iddialarına ve hareketlerine karşt koymak kara- rında bulunan milletlerin birleş - mesinden vücut bulmuştur. İngiltere ve Fransa, sade lâf - tan ibaret bir muahedeyle değil, askeri anlaşmalarla da takviye e - dilmiş kuvvetli bağlarla birleşmiş lerdir. Locarno muahedesinin Hitler tarafından yırtılışının ferdasında, İngiltere, Fransa hudutlarını ga - ranti etti. Bu garanti, Fransız mec- lisi mebusanında, M. Yvon Delbo- sun beyanatiyle mukabele gördü. | O zamandanberi, Londrada, ve Pariste, müteadtiti defalar tekrar- lanıldı ki: v | “— Fransa (İngiltere) bir teca- vüze uğradığı takdirde, İngilte- renin (Fransaniın) bütün kuvvet- leri derhal onun emrine amade olacaktır.” Bu fiili anlaşma, tarafeyn er - kânı harbiyesinin temaslariyle de takviye olunmuştu. ransa, Polonya, ve Sovyet Rusya, Fransa ile Polonya, ve Fransayla Sovyet Rusya ara - sındaki tedafüi ittifaklara sada- katlerini katiyetle muhafaza ede - rek birleşmiş bulunuyorlar. Po -« lonya ile Rusya arasında mevcut bulunan ademi tecavüz paktı da, bu iki millet arasındaki teşriki me- sai arzusunun mütebariz ve fiili bir delilidir. İngiltere ile Polonya arasında da tedafüi bir —anlaşma mevcuttur. Rus - İngiliz anlaşma - sının tahakkuku ise, kâğıt üzerine tesbitine vâbeste kalmış bulunu - yor. Bu suretle, Fransa, İngiltere, S. U. R. S. S. ve Polonya, tedafüt bir ittifakla birleşmiş vaziyette - dirler: Bunlardan herhangi birisi, Al- man - İtalyan birliğinin taarruzu - na uğradığı takdirde, diğerleri, o- tomatikman onun yardımına koşa- caklardır. Fazla olarak, İngiltere, Türki- ye ile de mütekabil yardım esas- tır, larına müstenit bulunan — tedafüt bir paktı neticelendirmiştir. Ve Pascal Copeau İngiltere ile Fransa, Romanyanın ve Yunanistanın hudüutlarını garan- ti etmişlerdir. Rusya da, Litvanya- nn hudutlarını garanti edecektir. İngiltere ve Fransa, İsviçrenin, Bel çikanın. ve Holandanın İ Macaristan, ezilmek tehdidin - den korkarak Almanya — lehinde man « İtalyan işgaline karşı, milli bir vahdet vardır. Harp esnasında, Fransanın mevcudiyeti — uğrunda döğüşüleceği imanı, bütün mille - tin kalbinde kökleşmiştir, harbe iştirak etmek buriyetin- de kalabilirse de, İspanya, hiç şüp- he yok ki, bitaraf kalmak için, - boşu boş da olsa - elinden ge - ye- tini müdafaa edeceklerdir. Nihayet, Polonya ile Romanya, birbirlerine karşı, - evvelce Rus - yaya karşı yapılmış olan- bir ade- mi tecavüz paktı ile' bağlıdırlar. Varşova ve Bükreş arasında cere- yan eden askeri — müzakerelerin mevzuu, Almanya ile çıkması muh « bir harbin plânıdır. Yi- | ne bu müzakerelerde, Sovyet Rus- ya ıle yapılacak askeri bir teşrikı in şekli de mevzuu bahi Binaenaleyh, şimdilik Avnıpu haritasında, bir İtalyan - Alman hareketinin derhal bir mukabele tahrik etmiyeceği belli başlı üç nokta kalmıştır: Yugoslavya, Ma - caristan, ve Danimarka. Diğer bloka *gelince!.. Nasyonal Sosyalist Alman - ya ile, Faşist İtalya arasında, Ber- linde imzalanan teşriki mesai ka - rarına “Çelik pakt” adının veril - mesi bunun bir istilâ anlaşması ol- duğ lemek netice B Ba) ııdu'. Alman - İtalyan ittifakının ga- yesi, İngiltereyi, Fransayı, Polon- yayı ve Sovyet Rusyayı birleştiren maksattan çok uzak kalmaktadır. Bu birleşme, iki tarafın, “ha - yati saha” emellerini zafere kavuş- turmak gayesine matuf bul len gayreti gösterecektir. 7 mart 1936 da, gayri askeri Ren havzasını işgal etmekle, Hit - ler, Avrupadaki askeri gezintiler silsilesine ilk adımı atmış oluyor - du, Bu hareketler sırasında, Fran - sız askeri kuvvetleri, Ren havzası- na girmiş olsalardı, Alman asker - leri, Renin 50 kilometre sağındaki İngiltere : ü NÜFUSU: 46 milyon, MUNTAZAM ORDU: 130,000 ihtiyat ordu: 180,000, Büyük Bri - tanyadaki ordu: 270.000, (bunla - rın yüz bini, hava müdafaası mü- tehassısıdır.) Hizmeti mecburiyeden sonra, bunlara 380.000 asker iltihak ede- cektir. 1940 ta İngiltere 1,300,000 kişi- lik talim görmüş bir ordu seferber gayri askeri mıntakanın hududuna kadar çekilmek emrini almiışlar - dı: Fakat Fransa ordusu Reni geç- medi! gün harekete geçmiş olan Alman ordusunu durdur - mak için, Anchluss'u da, Çekoslo- vakyanın parçalanmasını da, Pra- gın işgalini de, Memelin ve Arna - vutluğun ilhakını da, Danzig hare- ketini de"kabul etmek lâzımdı. Demokratlar böyle sanıyorlar- dı: Çünkü Almanya, — silâhlanma yarışında, - halkı gayri insani bir tazyıkla çalıştıran bir diktatörün korkusu ile, - gece gündüz ilerle - mişti. Onunla muvazeneyi tesis edip debil İ 'j’_ TAYYARE MIKTARI: 2000. Hava tehlikesine karşı müda - faa tertibatı kuvvetli. SINAİ KABİLİYET : Demir ve çelik müstahsillerinin dünya - da ikinsidir. Dünya — kömürünün yüzde yirmisine sahiptir, Harpte lâzım gelecek madenle- rin yüzde altmışını ithal — etmek mecburiyetindedir: Bu meyanda, petrol, kauçuk, ve nikel de vardır. Fakat bunları, kendi müstemleke- lerinden tedarik edebilecektir. İaşe için harice muhtaçtır. Deniz vaziyeti müemmendir. HARP SANAYİİ: Çok kuvvet- lidir. Ayda iki yüz tayyare yapa - bilmektedir. MALİ KABİLİYETİ: Dünya yüksek sesle | şabilmek için, evvelemirde, ittihat ve sulh ittifa- kını tahakkuk ettirmek lâzımdı; tecavüzi bir ittifaktır. Almanya ve İtalya, artık, adı- na “Antikomintern pakt” denilen grupu teşkil eden Macaristan, İs - panya, Japonya ve Mançuko mil - letlerini, birer peyk halinde etra - fına toplamış bir bütündür. Fakat, bazı Japon mahafilinin bütün gayretlerine rağmen, “Anti- komintern” pakt, mütekabil yar - dım esaslarına dayanmadığı için, askeri bir ittifak sayılamaz. Bina - enaleyh bir Avrupa harbi vukuun- da, Japonyaniın vaziyeti, - sulh blo- kunun lehine kaydetmediğimiz - Amerikanın — vaziyetinden daha muayyen değildir. ki, bugünün teşebbüsleri de, ayni Bgayeyi istihdaf etmektedır Bu iş- te, her ne kadar gecikilmişse, de, ni hayet, Alman koşucusuna yetişil - miş bulunuyor. Fakat, diktatörlerin fütuhat e- mellerini nihayetlendirebilmek i - çin, kuvvetler arasmda mü piy hâkimdir. Kredisi hu- dutsuzdur. Altın ihtiyatı da, dün- yanın ikincisidir. RUHİ VAZİYETİ: Hizmeti mec buriyenin, büyük bir memnuüni - yetle kabul edilmesinden de anla - şılmaktadır ki, bütün İngilizler de, muhtemel bir harbi, bir vatan har bi saymaktadırlar, Sövyet Rusya : temin etmek kâfi değildi. Sulh blokunun, totaliterleri, sulhü kabul Üğcük di e UFUSU: 166,000,000. SULHTEKİ ORDUSU; İki dar kuvvetli olması lâzımdı. Ve bügünse sulh bloku totali- terlere nisbeten daha kuvvetli bir hale gelmiş bulunuyor. — Burada Bgöstereceğimiz tablo, - çok muhta- sar da olsa - tehaddüs etmiş bulu- nan yeni vaziyetin ana hatları hak Hafif motörlü kıtaları çok kuv- vetlidir. En az iki bin tayyare. Son geçen yıllarda, bir kaç kıy- metli kumandanından mahrum kal mış olmasına rağmen, yüksek ku- rını göreceklerdir. istikbale dört nalla koşan küheylânı na binmiş, başı Hititlerde leri arasına yerleştirmiştir. ceği ifadeye çok uygun bir senbol - dür. Dirisine olduğu gibi, ölüsüne d tırmanarak çıkalım. * Kastamonuda Akteke mıhanuhıd Salt Üstünsaz'a: zünden ziyan olması yazıktır. Vaziyetim nizi Maarif Vekâletine tekrar. z ayni zamanda, İstanbul Akadet Müdürü Burhan Toprağa —müracanmi! bildiriniz. Yeni sene kadrosu kapanma: rim, Çünkü bu arslanın içinde yatan Atatürk, Hitit arslanının sırtın- dan yeni kurduğu Türk deyvletinin, olan bu devleti, garbın bugün en ileri devlet- Dağdan dünyaya bakan arslan, Atatürke lâyık görülen bu ıenlınl bence, ona tarihin ve istikbalin vere- Sanat istidadınızın İmkânsızlık -V dan size yardım edeceklerini ümit ede- manda heyeti, büyük bir ihtisas sahibidir, SINAİ KABİLİYETİ: înki;ıt halindedir. Muhtaç olduğu m Kauçuk, bakır, nikel ihtiyacını dı- dedir. Polonya : ORDU: “Hali sulhte” 400,000. Talim görmüş ihtiyat kuüvveti: 8 milyon. Fransız tipinde modern model). SINAİ KABİLİYETİ: İlerle - miştir. Fakat düşman taarruzuna hedef olabilecek vaziyettedir. Kömür ve petrol mahrecidir. gibidir. Reichle hiç bir anl mütemayil değildir. Türkiye : NÜFUSU: 18 milyon, Sülh a - nında ordusu: 150.000, Talim gör - müş ihtiyat asker: 2 milyon Ke - mal Atatürk tarafından tensik o - lunmuş çok kuvvetli ve modern bir ordusu vardır. ğ Almanya : NÜFUSU: Avusturya ve Sü - detlerle beraber:; 80 milyon. (Cek« (Arkası 9 uncuda) — da petrole, ve kömüre maliktir, şardan temin etmek mecbımyetm— j harp malzemesi. 600 tayyare (son — HALETİ RUHİYESİ: Fransa