14 Mart 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

— 14-3-939 İlBUGÜN dir Lisan : e_şelesînin Oğurduğu “İYasi Buhran F | San: Ömer Rıza DOĞRUL n Bglçikada bir lisan meselesi yü- n $, YA Zünden, hiç bir hükümetin hü, Sinda kalamadığı görülmüş, elehi Rr .hiı- hükümetin iş başına Mek ı__eSl için umumi seçimi yeni- Belçi Üzumu hissolunmuştur. Bi , Sikada iki lisan konuşulur. Bi- , "îsızca_ biri flâmancadır. İki li- İn, "':“Vi bir muamele görmediği a anlar, kendi lisanları lehi- anın:uı" koparmak - için uğra- a ıudl- Bu mesainin neticesi ola- & 1 de Flâmanların bulunduk- h:i"ıerde dilleri resmi dil olarak İ .%z:ı"nmuş, ve Brüksel'de hem t an Alin, hem flâmancanın res- laştı | olarak kullanılmaları karar- Di Ştı, d Sonra 1923 de Belçika Par- | ıo"l Ghent Üniversitesi bir KEN Müessesesi haline getirmiş, ui Flâmanlara mahsus alaylar Mang, / Setirilmiş, ve bu suretle Flâ- ıı. a milli emelleri tatmin o_lun- P: 1 13" Flâmanların hedefi kültü - | nmq"hüıriyet sahibi olmak, ve hü- Tini * i"_bll milli emele müzahere- Tanı Tin etmekti. Bu yüzden Flâ- İte lmıl:l Valun'ların müsavi suret- i Ye 'f edecekleri kültürel kon - İ Ünge Vücnde getirilmiş, fakat bu T, bir iş başarmağa muvaf- h hl.,. amıştı. Diğer taraftan Flâ- LA imtiyazlar 'vermek hareketi . ttmiş, —Flâmanlara bir tıp k'q,:'mii açılmış, fakat hükümet Böta Va tayin — olunacak ilk on beş Wi Yin hakkmı üzerine almış | n“myleee yeni buhrana yol açıl- | İ B '!q.%ln asıl sebebi, doktor Mar- kag, FAmında bir Flâmanın tıbbi %ye namzet gösterilmesi ve 1 fin bu namzetliğe müzaheret k 'lı iş bir operatör olan dok- Mq, Ttens, Büyük Harp sırasında Ytayı a birleşerek Belçikayı iki- ak istediği için idama mah- de tder, " daha sonra aftan istifa- 'lğm::’-k memleketine dönmüş bir &i t ir. Bu adamın tıp akademi- Tegay YİNi - Belçikada, mühim bir Mq,ı:"î sebep oldu. Çünkü doktor Öüün ( İN tercümci halini bilenler, hüt'dt:l'ininj, hükümet aleyhinde '*hı"u lede bulunmak için vesile k tş!"- Bu yüzden bir kaç hü - n_'ktidaı— mevkiinde tutunama- Üemgç Nayet Belçika Kralı, Parlâ, Yu feshetmekten başka — çare Vei , Htir. ıîqh:""ühabıt 2 nisan günü yapı- N * â e;i::Yİ şimdiden kestirmeğe im- Ton İe tur, Fakat seçim savaşının lq.;'% şiddetli olacağı anlaşıl- v lP, alüm “'unn_ı" ile Flâman'lar yüz sene dh’lq İrleşmişler ve müstakil bir Buç, Ücüde getirmişlerdi. — * b'lyü A Flâman'larda ayrılık te- [ğımlle:: baş göstermiştir. Bu te- ı!ön n hakiki ve kat'i mahiye- ı:*t.k Üzdeki seçimde kendini gös- uş'%'l: Ve © zaman bu iki milletin ti &n Yaşamak isteyip istemedik- İ nqm:mâcakln. .'ıi V. kü şartlara rağmen Flâman- yi Ve .l““'lnnn birlik lehinde ka- '"qdf, leri kuvvetle muhtemeldir. Hitler Avusturyaya Gidiyor Berlin, 13 (A.A.) -— Hitler, Avus- turya payitahtına girmesinin yıldönü mü olan 15 mart tarıhinde Âvustur- yaya gidecek, Viyana garnizonunun bütün kıtaatına bir geçit resmi yap- tıracaktır. Hitlerin hususi muhafız kıtaatı, şimdiden Viyanaya gitmiştir. Almanya — Slovakya hududunda. ki Alman kıtaatının hareketleri hak- kında kendilerinden istifsarda bulu. nulan salâhiyettar mahafil, bunların Viyanada yapılacak muazzam geçit resmine ait hazırlıklardan başka bir şey olmadığını ve bu geçit resmi es- nasında Führerin bır nutuk söyle. mesinin muhtemel bulunduğunu be- yan etmektedirler. Milli Çin Çeteleri Şanghayda Honkogn, 13 (A. A.) — Shang Evening Post gazetesinin yazdığına göre Şanghay civarında — harekâtta bulunan milli Çin çeteleri Şanghay- daki bütün kumarhanelere ve ak - şam kahvelerine talimat vererek Ja- pon zehirini satıp vatandaşları ze - hirlememelerini emretmişlerdir. Bunlar Japon himayesi altında çalışmakla Japonlara — dolayısiyle yardım ettikleri ihtar olunmuştur. Ayni gazete, bu münasebetle Çin layı':a yararak — Şanghayın ta Çin mahallelerine kadar girmiye mu - vaffak olduklarını ilâve ediyor. Resmen tesbit edilen son istatis - tiklere göre, geçen şubat ayının son yarısında yapılmış olan yüz kadar çarpışmada Japonlar 21 bin telefat vermişlerdir. Ayni müddet zarfında 708 Japon askeri esir edilmiş ve Çin- liler tarafından iki bin 237 — tüfek, 100 mitralyöz, 157 zırhlı otomobil, 13 top, 27900 kurşun ve 788 at iğti- nam olunmuştur. Çinde mali tedbirler alınıyor Şungink 13 (A. A.) — Muhtelif 14 vilâyetten gelen kırk banka di - rektörü yedi martta Çin maliye na- zırının riyaseti altında bir toplantı yaparak memleketin iktısadi ve ma- li vaziyeti ve Japonların harp mın - takasında Çin maliyesini yıkmak i - çin aldıkları tedbirlere karşı koya - cak tedbirleri tetkik etmişlerdir. Patrik Mironun Cenazesi Bükreş, 13 (A.A.) -— Dün öğleden sonra, kralın, kral müşavirlerinin, hükümet azasının, yüksek devlet ri- calinin ordu ve klise mümessillerinin ve müteessir büyük bir halk kütlesi. nin huzurile, Patrik Miron Kristia- nın nâşı istasyondan Bükreş büyük Biyleroç Zar elçiliği müsteşarlarından :““lrv İstanbul konsolosluğuna tayin Ttüm, Cör q,ş'%u;umda Çocuk Esirgeme Kurumu İlmi '!ha; bir kostümlü balo tertip edil- ü:ı a kâdar devam eden bu top- M aj hezih ve neşeli geçmiştir. Kıyafet :lr. Nda Türkân birinciliği kazan- Pez :î:,müi "Siz enstitüsti Azasından filosof ve M'Mu,nii;":hn Levy Bruhi, vefat etmiş- “îh;_ SYA 1857 senesinde Pariste doğ- Teye,, Pa ç !z?,,"“%ı:î' €cnebi memleketlerin husus! İştiş ” Ve bilhassa Çin heyetini kabul t tna, Tt l mî:"e İle Almanya arasındaki ik- ,,.qıl% Ssbeetleri inkişaf ettirmek Üze- leey k% Endüstrileri —murahhaslariyle ayâ mğ:kîeecek olan İngiliz endüstri- Essilleri Berline hareket et- klisesine nakledilmiş ve orada bu- güne kadar halkın ziyaretine açık bı. rakılmıştır. Maydosta Bir Adamın Ölüsü Bulundu Maydos (TAN) — Alçıtepe köyün- de bir facia olmuştur. Akşam üs- tü yalnız koyunlarla köpeğin dön- düğünü ve Salim oğlu Selimin av- det etmediğini gören ailesi jandar - maya haber vermişlerdir. — Yapılan araştırmada, — Selimin parçalanmış cesedi, bir saat uzaktaki Sarıtepede bulunmuştur. 28 yaşında ve iki çocuk babası olan zavallının, bulduğu bir mer- Deş net Filistinde TAN Devlet Kuruluyor .Yeni Bir Siyast ve ihtiva etmektedir. caktır. İngiliz plânı yarın Mac Donald ta- rafından Yahudi ve Arap murahhas- larına tevdi edilecektir. Konferansın mesaisine perşembe günü resmen nihayet verilecektir. Yeni Ingiliz plânını Yahudilere i- zah ve teşrih eden Mae Donald İIn- giliz hükümetinin bundan on beş gün evvel tevdi edilmiş olan teklifleri ü- zerinde fevkalâde ısrar etmiştir. Bu resmi — tekliflerin — İngiliz mandası yerine müstakil bir Filistin devleti ihdasını derpiş etmekte oldu- ğu söylenmektedir. Bu devlet, bir intikal devresinden sonra, manda ye- rine kaim olacak ve bu devre esna - sında Araplar ve Yahudiler istışari ve idari meclislere iştirak edecekler- dir. Yahudiler, bu hal suretini ilerde yapılabilecek müzakereler için hiçbir esas arzetmemekte olduğunu ileri sü- Bu Devlet Bir İntikal Devresinden Sonra İdart Edecek, ve Manda Yerine Kaim Olacak Londra, 13 (A.A.) — Nazırların bir kısmının iştirakiyle bugün toplanan komitede Filistin hakkındaki İngiliz plânı tasdik edil- miştir. Plân intikal devresinden sonra kurulacak olan Filiıtîn. dev: letinin siyasi ve idari muhtariyetini temin için almmacak tedbirleri Filistinde bununla beraber, bir de milli Yahudi yurdu buluna- Muhtariyet İktisap rerek eddetmişledir. Yahudiler yeni bir itilâf esası araştırmaktadırlar. Yahudiler İngiltere hükümetinin yeni plânının milli Yahudi yurdunun müstakbel inkişafını himaye edeceği hakkında teminat istemişlerdir. Mac Donald da kendilerine bu baptaki endişelere mahal olimadığını söyle. miştir. Yahudi dolu bir vapur karaya oturdu Varşova, 13 (A.A.) — Bükreşten matbuata gelen haberlere göre, Pa- nama bandıralı Kiepo vapurunun Gi. rid adası civarında karaya oturduğu dün akşam Köstence limanına bıldi- rilmiştir. Kiepo Polonya ve Çekoslo- vakya Yahudilerinden 700 mülteciyi hâmil olduğu halde bir kaç gün ev- vel Köstence limanından ' Filistine müteveccihen hareket etmişti. Kaza hakkında tafsilât alınama- mıştır. Londra, 13 (Hususi) — İspanya- da vaziyet şu merkezdedir: Madrit - te vaziyet tabiileşmiştir. — Altı gün devam eden kavgadan sonra dükkân lar tekrar açılmış ve herkes ekmek almak için koşmuştur. Trenler ve tramvaylar işlemek - tedir. Sinema ve tiyatrolar açılmış- tır. Komünistler tarafından durdu - rulan tüneller de işlemektedir, Madrit halkı, bir kaç gün evle - rine kapandıktan sonra dün ilk defa olarak sokağa çıkıp hava almışlar - dır. General Miyaha dünkü beyana - tında komünistliği mahvettiğini bil- dirmiştir. Bugün Madrit hükümeti bir çok esirleri ve rehineleri — tahliye etmiştir. Paristen verilen, fakat te- Madritte Vaziyet Tabii Halins-Avdet Ftti eyyüt etmeyen bir habere göre Kar- tacana komünistlerin elindedir. Cümhuriyetçilere ait bir hasta - hane gemisinin bugün Frankistlere teslim olduğu haber veriliyor. Burgostan bildirildiğine — göre: General Frankonun yapacağı taar - Tuzün yakın olduğu, çünkü bir kaç gündenberi askeri hazırlıkların ve esrarın ifşa edilmesine mani olmak için hiç bir gazeteciye Madrid cep - hesine gitmek müsaadesinin veril - mediği beyan edilmektedir. Nasyonalistler tarafından yapıl - mış olan her taarruzdan evvel bu su- retle hareket edilmektedir. S Resmen bildirildiğine göre ma - reşal Petain, çarşamba akşamı Bur - gosa gidecektir. » N tedir, Fabrikalardı mile oynarken infilâk ind öldüğü anlaşılmıştır. İNGİLTERENİN HAVA SİLÂHLARI İngilterede harp tayyareleri yapmak faaliyeti durmadan devam etmek- yapılan tayyarelerin en son modeli bombardıman tayyaresi olan “Whitley,, dir. & zan Nuri, mail oğlu Mustafayı dürmüş, evine dönerken yolda rast- ladığı - Mustafanın Mehmedi de ağır surette yaralamış- tır. Almanyada ATATÜRK Saygısı Berlin, 13 (A.A.) — Donanma ku- mandanı Amiral Raeder dün ordu günü münasebetile söylediği nutuk- ta, büyük harbin tanınmış Alman generallerini yadettikten sonra Al- manyanın yanında çarpışmış olan bilhassa Kemal Atatürkte tevakkuf ederek demiştir ki: — Atatürk, mümtaz şahsiyetin- de büyük bir sevkülceyşçi, parlak bir silâh arkadaşlığını, kahraman bir milliş efliği ve devlet kuruculuğunu toplamış olan bir dâhi idi. Onun adı ebedi olarak tarihe geçmiştir. Eski müttefiklerimiz bizde' min- nettarlık hisleri uyandırıyorlar, Bi- ze karşı mertce harbedip kendi kan- larile vatanlarına karşı olan vazife- lerini ödemiş olan miltetleri de unut- mak istemeyiz.” ş Erdün R4 İsyanının Bilânçosu Hayfa, 13 (A.A.) — Maverayı Er- dünde vuku bulan muharebe esna- sında ölen âsilerin miktarı 44 kişidir. Tayyareler pu muharebede büyük bir rol oynamışlardır. Üç muhtelif filoya mensup 15 tayyare âsileri bom bardıman ettikten sonra mitralyöz ateşi altına alarak bunları şimal is- tikametinde ricate icbar etmişlerdir. Asiler Arap lejyonu tarafından ta. kip ve muh 'a edilmişlerdir. Lej- #ELEK Yangınlara Karşı Yazan: B. FELEK Hah rahmet eyliye, İstanbulu yangın belâsından ilk kurta - ran vali Bay Haydardır. Bu adam eski ve köhne itfaiyeyi medeni şekle sokmağa ilk teşebbüs eden validir. Ondan sonra gelenler de bu yolda yürüyerek İstanbula modern bir it - faiye kazandırmışlardır. İtfaiye bir şehri yanmaktan kur- tarır, amma bir şehirde yangın çık- masına ve bu yangının az çok yakı- nına sirayet etmesine mani olamaz. Zira medeni bir şehirde mev- cut eşya arasında öyle çabuk yanan ve tutuşanları var ki; bunlar ateş al- dı mı önüne geçmenin imkânı yok - tur. Suya boğsanız üstüne çıkar yi- ne yanar. Ondan dolayıdır ki Avrupa ve Amerikada en son fenni vesaitle do- nanmış itfaiyelerin bütün gayretle- rine ve cansiparlıklarına rağmen milyonlarca zararlar veren büyük ve müthiş yangınlar olmakta ve itfaiye bunların önüne geçememektedirler. Son günlerde civa - rında çıkan ve bir kaç ticarethane ve hanı yakıp bir iki milyon liralık zarar veren yangın da bu neviden - dir. Kapalı bir yerde hele gece çı - kan yangını haber almak da ayrıca bir tesadüf meselesi olduğu gibi ka- palı kapı ve kepenklerden içeri gir- mek ve sonra artık adamakıllı saça- ğa sarmış ateşin içinden geçerek asıl ocağını bulup suya boğmak da pek güç bir iştir. Onun için, çok şayanı temennidir ki; bundan sonra İstanbulda yapıla- cak umumi binalar, antrepo, depo, mağaza gibi içine yanacak madde - ler konan yerler, hattâ otel, salon, sinema gibi halk dolan mahallere hususi yangın söndürme — tertibatı yapılsın! Ç SC Yt Sult Belediyelerimiz nasıl tayyare hü- yonun zayiatı biri zabit olmak üzere 5 kişilen ibarettir. Diğer cihetten Filistinde Kafrin, Baiad, Arunba ve Rihanya mıntaka- larında askeri kıtalar tarafından ya- pılan arştırmlar esnasında # silerden 4 kişi ölmüş ve 5 kişi yaralanmıştır. Hayfa ve Akkâda, kaçmağa teşeb. büs eden âsilerden Şerabinin öldü- rülmesini protesto etmek iizere yapı- lan grev, hemen umumi bir mahiyet almıştır. Bir Genç Kızkardeşini Öldürdü Bozöyük (TAN) — İnönü nahiye- sinin Kümbet köyünde bir evlen- mek meselesi, cinayetle neticelen- miştir. Tafsilât şudur: Beytullah oğlu Nurinin Eskişehir- den birine nişanladığı kızkardeşini düğün için almağa geldikleri zaman kız başka birine kaçmıştır. Buna kı- kızkardeşinin kaçtığı İs- mavzerle öl- akrabasından Çıkan kurşunlardan biri, oradan geçen bir kadını da hafif sekilde va- ralamıştır. Katil tutulmuştur. Mülhak Bütçeler Meclise Verildi Ankara, 13 (Tan Muhabirinden) — Maliye Vekâleti, büzı umum müdür. lüklere ait mülhak bütçeleri hazırlı- yarak Meclise seyketmiştir. Bunlar arasında Vakıflar umüum müdürlüğü. nün varidatı 2,789.500., masraf 2 mil- yon 789.400, hudut ve sahiller sıhhsı müdürlüğünün varidatı 489,500, mas rafı ise 488,834, orman umum müdür lüğü masraf ve varidat bütçesi ayni miktarı muhafaza ederek 5,206.926 lira olarak tesbit edilmiştir. Posta ve Telgraf ve Telefon. Devlet demiry »!. ları, Hava yolları ve Beden terbivesi umum müdürlüklerine ait bütçeler de bugünlerde hazırlanarak Meclise sevkedilecektir. ına karşı sığınak yapmasını bina sahiplerinden istiyorsa muay - yen mahiyetteki binalara da otoma- tik yangın söndürme tertibatı yaptır. mayı teklif edebilir. Londrada yeni yapılmış apartı - manlara kadar bu tertibatın bulun - duğunu gördüm. Bunlar birbirine meselâ bir metre mesafe ile vazedil- miş dört beş santim kutrunda yu - varlak ağızlardır. Elektrik gözü denilen bir nevi hassas elektrik hücresi vasıtasiyle mi yoksa doğrudan doğruya — falan dereceye çıkmış hararetin - tesirile mi, pek iyi bilmiyorum, — herhalde bir yerde hararet gayri tabii şekilde artınca bu ağızlardan su fışkırmaya başlıyor ve orayı daha ateş — etrafa yayılmadan suya boğuyor. Galiba derecei hararet inince de sulama kendi kendine duruyor. Başka yerler için belki de artık yağmur borusu gibi adi bir bina mütemmimatından olan bu tertibat umalım ki; hemen görülmiye ve ye- ni eski büyük binalarımıza konul - mağa başlansın. Olmazsa, yalnız itfaiyeye güven- mekle yangınların önüne geçeme - yiz. Bu taysiyeyi yaparken yegâne korktuğum cihet böyle bir tertibatı yapmak için belediyelerce bir mas - raf olur, bu da sigorta şirketlerin - den - tabi$ kanuni yollarla . tahsile tevessül edilir, şirketler de - bilmem neden - bu parayı abonelerden alır- larsa başkasını ateşten kurtarmak i- çin kendimizi yakmış olacağız, Zira sigortalı bir mal itfaiyenin müdahalesiyle yanmadığı — zaman bundan kâr eden sigorta şirketi ol - duğu halde bu şirketlerin belediyeye verdikleri itfaiye hissesini aboneler- en almalarının mantığını bir türlü kavrayamamışımdır. Zaten bu da ayrı bir hikâyedir. —HYurttaş : —— Cümhuriyet Halk Parti sinin şıarı, yapmak iktida rında olmadığı işlerle uyus furucu ve oyalayıcı sözlerle millete karşı gündelik sİya- set takip etmek değil, Türk vatanını milletini her cep - heden lâyık olduğu mevkie eikarmaktır. AM ÇG YA BT V ö