1 Mart 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2
e rl nl ei ENCEREMDEN p Üstündağ Tekaüt Edildi Yazan: M. Turhan TAN Istanbul vilâyetinin ve İstanbul belediyesinin başından çekilişi, © vdâyet halkı ve o belediyeyi yaşa- tan şebir için tam mânasiyle bir kartuluş teşkil eden Muhittin Üstün dağın tekaüde dahi sevkedildiğini gazetelerde okudum, Bu, bir milyon Türk tarafından yıllarca sükutu bek- lenen sabık valimizin ne İstanbula, ne de başka bir vilâyete artık me - mur olumıyacağını bildiren bir müj- deydi, Fakat sâkit valimizden böyle bir beşaret münasebetiyle dahi bah- setmek istemiyen (o halk, sevincini yüreğinde sakladı, gazete sütunları- na aksettirmedi, Fakat ben bu güzel münasebetle tekaütlük hakkında bir iki satır karalamaktan kendimi ala- madım: Eski Türklerde tekaüt edilmek, mütekait olmak ve bu sıfatla devlet hazinesinden aylık almak © usulden değildi. Zaten atalarımız: “Türk ça- dırda doğar, eyer üstünde ölür,, der- lerdi, Zaferler © ardında koşan ve kürenin her köşesinde devleter de- virip, devletler yıkan bir milletin hayatı da ancak böyle bir vecize ile ifade olunabilirdi. Vecize, izaha lüzum yoktur ki, tam bir hakikat ifade ediyor ve bu hakikatten de eski Türklerde niçin tekaüitlük usulü olmadığı apaçık gö- rülüyor, Zaten bu ciheti tarihlerin de şahadetinden (anlamak © dalma mümkündür, Meselâ Cengiz devrin- de Türk - Mogol ordularını Karaku- rumdan kaldırıp Lehistan ve Mac ristan ovalarına kadar getiren Su- butay'ı hatırlıyalım, bu zat 32 bü yük milleti yenmiş, 65 meydan mu-| harebesi yapıp, hepsinde galip gel miş, ömründe mağlübiyet acısı tat- mamış ve Asyanın Şark tarafların- da omuzuna aldığı bayrağı Frioul'a Dün Limanda Iki Vapur Çarpıştı Dün saat 14 de lımanımızda iki vapur çarpışmıştır. Barzilay Benja- men acentesinin Sebat vapuru $aat 14 de Fındıklı önünde rıhtımdan kal- kan Yugoslav bandıralı Lavçen va- purile karşılaşmıştır. Aradaki mesa- fenin azlığı yüzünden Havçen yol kesmiye ve manevra yapıya ımkân bulamıyarak Sebat vapurunun iske- le baş omuzluğuna bindirmi, sademe oldukça şiddetli olmuş ve Sebatın baston ve altında bulunan talamarası kırılmış ve vapurun da- hili kısımlarında bazı hasar meyda- na gelmiştir. Bu müusndemede Lav- kadar zaferler kazana kazana — taşımış bir kumandandı. Parise casuslar yolliyarak Fran -| sızlarin o durumuu da İncelemişti. | Maksadı bütün Avrupayı Şarktan! Garba kadar zaptetmek ve iki kom- şu kıtayı bir bayrak altına sokmak- tı. Fakat siyasi sebeplerle öz Yur-| duna dönmek ıztırarında o kaldı ve yeni Hakandan aldığı emir üzerine tti, Oradan dönüşte ihtiyarla - mıştı, dinlenmek ihtiyacını duyu- yordu. Hakan, bu yorgün kuman- damı, köyüne gitmekte serbest bı - raktı ve o da ancak ölmek için bu müsaadeden istifade etti, Tarihte Subutay'ın tekaüt edildi. Zine, yani oturak sayılıp oturaklıkla (Tekaüt maaşı) o kayrıldığına dair bir kayıt yoktur. Daha sonraki de- virlerde ve bütün eski Türk teşek- küllerinde de böyle bir kayda tesa- düf olunamaz. Ancak Osmanlılar devrinde tekalit usulünün kuruldu- gu ve revaç bulduğu görülür. Sebe- bi de — benim tahminime göre — Yeniçeriliği korumak ve okşamak zarüretidir. Zira yeniçeriler evlen- mezler, çoluk çocuk sahibi olmaz - lar ve işe yaramaz hale geldikten sonra dahi kışlalarında otururlardı. Oturak adiyle anılan bu amelman- içerilere ve hele harp mey- danlarında yaralanarak işe yaramaz. hale gelenlere oturaklık namı altın- da, yediden yirmi beş akçeye ve da- ha ziyadeye kadar gündelik tahsis olunurdu. Yatalak olmıyan oturak- lar, ordunun sefere gidişinde İ: bulun inzıbatiyle meşgul olurları Memur takımından ilk teknüt edi- len zat, eğer aldanmıyorsum, — Pixi Paşadır, Yavuz Sultan Selimden, Kanuni Süleymana intikal eden bu değerli sadrazamın iş başından uzaklaştırılması gerekli görülünce, kendisine üz bin akçe yıllık bağ- lanmıştı ki bu miktar, daba'sonra- ki sadrazamlarla haysiyetli vezirler için de örnek tutulmuş ve meselâ, Piri Paşadan sonra tekaüt edilen Kasım Paşaya — mahalle sahibi olan değil, başka hir Kasım — dahi iki yüz bin akçe yıllık verilmişti. Bununla beraber mülkiye ve he- Je ilmiye memurlarına muayyen bir usul ve yazılı bir kanun dairesinde kaüt maaşı bağlanmasına Osman- > İmparatorluğunun son yıllarında ve galiba 1884 yılında başlanmış ve o tarihte bir tekaüt sandığı kurul - muştu, Lâkin amelmande memur - lara ve otuz kırk yıl hizmetten #on- ra tekaüt edilen zabitlere verilen çen vapurunun da bir sanda par- çalanmıştır. Müsademedn © sonra Lavçen yoluna devam etmiş, Sebat vapuru limanda demirlemiştir. BELEDİYEDE : Vali Dün Şilede Tetkikat Yaptı Vali ve Belediye reisi Tyütfi Kırdar dün nafıa baş müdürü Bedri ile bir- likte Şileye giderek kazanın yol. mek tep ve sair ihtiyaçları hakkında tet- kikat yapmıştır. Lüti Kırdar akşa ma doğru İstanbula dönerek Dahili- ye Vekili Faik Öztrakla görüşmüştür. Mebus Namzetleri Mebusluk için serbest olarak nam- zetliğini koymak üzere şimdiye ka- dar beş kişi müracaat etmiştir. Bun- lardan biri eski hir müderris, birisi bartar, birisi doktor, birisi müteksit bir evkaf müdürü, birisi de bir güm- rük komisyo: hanlar hamamlar ve O apartımanlar yaptırmamışsa — sefalet içinde sü- rünürdü, Devlet memurini, yani devlete hizmet uğrunda otuz kırk yıl ömrü- nü feda etmiş vatandaşları refaha kavuşturan Cümhuriyet idaresidir ve bu imkân, barem kanunlarile te- min olunmuştur. l | Dün şehrimize gelen Dahiliye Vekili Faik Öztrak Vali ile birlikte İstanbulda otobüs suiistima- line sit davaya yarın Ankarada Temyiz Mahkemesinde bakıla- caktır. Bu davada eski vali Mu- hittin o Üstündağla halen Bod- rum kaymakamı olan eski bele- diye reis muavini Ekrem Se- vencan, şimdiki belediye fen heyeti müdürü Hüsnü, beledi- ye varidat şubesi müdürü Ne- şet maznun omevkiindedirler. Muhittin o Üstündağla belediye heyeti fenniye müdürü Hüsnü ve varidat şubesi müdürü Ne şet mahkemede hazır bulun- mak ümere dün: akşam Ankara- ya hareket etmişlerdir. Sürpagop mezarlığı meselesi- ÜNİVERSİTEDE Lâhey Hukuk Akademisinin Kursları Lâhey'deki beynelmilel hukuk'a- kademisi bu sene 3 temmuzdan 26 ağustoss kadar devam etmek üzere hukukçular için bir kurs açmıştır. Akademi reisliği üniversitemize gön- derdiği bir mektupta bu kursa devam edecek hukukçular için 15 burs tef- rik edildiği, bunlardan ikisinin Tür- kiyeye tahsis edileceğini bildirmiştir. Üniversite rektörlüğü bu kursa gön- derilecek talebe için bir müsabuka imtihanı yapmıya karar vermiştir. # Üniversite ecnebi diller mekte- binde dün şubat muafiyet tahriri im- tihanlarına başlanmıştır. Bu gön de şifahi imtihanlara başlanacaktır. * Profesör Sadri Maksudi dün den «Türk hukuku tarihi) derslerine baş- Tamıştır, Otobüs ve Mezarlık Davaları Başlıyor Suçlulardan Üstündağ, Fen Müdürü Hüsnü ve Varidat Müdürü Neşet Ankaraya Gittiler TAN Sanayi Birliğinin dünkü toplantısında ne alt davaya da Cuma günü bakılacaktır. Bu davada da es- ki daimi encümen âzalarından Suphi, İhsan Namık, Avni Yi Bız, Şerafettin, Mehmet Al Cevdet Kerim ve Bayan Nak ye ile Muhittin Üstündağ, eski müavin Hâmit Oskay maznun bulunmaktadırlar. o Bunlardan Cevdet Kerim, Mehmet Ali ve Bayan Nakiye halen meb'usluk sıfatını taşımakta oldukları için mahkemetle' ipi vücet etmi. yeceklerdir.. Hâmit:Oskan Bü- tahya Valisi bulunduğumdun o rağan, diğerleri de İstanbuldan yarın akşam Ankaraya hareket edeceklerdir. MAARİFTE : Türkçe ; Muallimleri Yarın Toplanıyorlar Ecnebi mekteplerdeki türkçe ted risat hakkında Maarif şürasında mevzüubahis olacak meseleleri tes- bit etmek üzere yarın saat üçte Benova erkek lisesinde ecnebi mek teplerdeki bütün türkçe muallimleri- nin iştirakile bir toplantı yapılacak- tır. Toplantı maarif müdürünün riya- setinde yapılacaktır. İstanbul maarif işleri hakkmda hazırlanıp da Maarif Vekâletine gön- derilmesine karar verilen rapor hak- kında Maarif müdürü bir muharriti- mize şunları söylemiştir: — Hazırladığımız raporun muhte viyatı hakkında bugün (dün) bazı gazetelerde yazılar çıktı. İleri sürü- itibaren hukuk fekültesinde| len noktaların raporla alâkaları yok- tur. Bu yazılar tamamen uydurma dır. KADIKÖY İSKELESİNE ÇIKINCA Toros treninden çikan yoleular böyle bir manzara ile karşılaşırlar, Serseri “bir takım hamallar yolculara saldırırlar Atatürkün hâtırası taziz edilirken i Yeni Adiiye Tayinleri Tebliğ Edildi İstanbul sulh hâkimliğine müddef- umumi muavinlerinden o Nurettin, Konya sulh hâkimliğine İstanbul a zalarından Ertuğrul Sait,“ ordu hu- kuk hâkimliğine İstanbul azaların- dan Nazif, İstanbul sulh hâkimliğine terfian sulh hâkimi Rahime, İstan- bul icra hâkim muavinliğine sulh hâkimi Refik, İstanbul azalığına ter- fian yine İstanbul #zaiarından Nuri İstanbul sulh hâkimliğine terflan sulh hâkimlerinden Nusret, Nazilli hukuk hâkimliğine İstanbul azalarin dan Mazhar Yaşar, Üsküdar müddel İ umumi müavinliğine Orhangazi müd | delumumisi Mahir, İstanbul sorgü hâkimliğine ağır ceza azalarından Kâşit, Elâzığ ceza hâkim'iğine terfi- an Meşut ve Bergama hukuk hâkim- liğine terfian sulh hâkimi İsmail ta- mke İ POLİSTE: © Bir Adamın 80 İ Lirasını Çalmışlar Kumkapıda Yeşil sokağında oturan Salih, zabıtaya müracaatla ayni ev- de oturan sabıkallardan Fuat #le Şükrü tarafından 80 Vrasının çalım: dığmı iddia etmiştir. Suclular yake- lanmış, tahkikata başlanmıştır. Kömürden Zehirlendiler Nişantaşında Gül #partmanmın kapıcısı Fatma ile kızı 3 yaşında Gül İ lü yaktıkları kömürden zehirlenmiş- lerdir. Ana kız can kurtaranla Be. yoğlu hastanesine kaldırılmışlardır. k Kasımpaşada Alibaba sokağında oturan Sinoritanın kızı bir yaşında Viktorya odanın içinde oynarken mangala düşerek vücudünün muhte. lif yerlerinden ağırca ıştır. Ya- tali, çocuk hastanesine kaldırılmış, dikkatsizliği ile vuksva sebebiyet verdiği anlaşılan Sinoritanın hak- kında tahkikata başlanınıştur. KİMLER KARŞILAR? Ve ellerinden zorla bavullarını almağa çalışırlar Yabancılara karşı çok çirkin bir manzara arzeden bu halin önüne geçmek için Denizyollarının hamallar esi, di Pp la pi meselesine verdiği mazbut şekil bura- 1-3-939 Maarif Hakkında Birkaç Sual Ss: 1 — 1933 Senesinde ortamek- tepte iken almış olduğum as keri orta ehliyetname ne işi- me yarar? ? — Hariçten lise imtihanla- rına girenler hastalık dolayı- siyle bir veyahut iki derse gi- remezlerse haklarını kaybe- derler mi? C: 1 — Bu ehliyetname ile Yedek Subay Mektebine girebilirsini 2 — Haklarını kaybet zeret İmtihanlarına girebilirler, * S — İstanbulda küçüklü bü- yüklü kaç cami vardır? C — 458 cami vardır. 242 si İstan- bulda, 103 ü Kadıköy ve Üsküdarda, 113 ü Beyoğlu cihetindedir. Bina itibariyle en eski cami Ayasofya” dır. Cami itibariyle Üsküdardaki Rum Mehmet Paşa camiidir. * S — İlkmektepler talimatna- mesindeki sarahate rağmen başmuallimlere sınıf müual- limliği de verilmesi doğru mudur? C — Bütçe ve bir de mektepteki talebe mevcudünün azlığı yüzünden başmuallimlere sınıf muallimliği ve- rilmesi de bir zaruret olarak telâkki 1 — Köy eğitmenlerine ayda kaç lira veriliyor? 2 — Her mıntfakada maaşlar bir midir? 3 — Kurs müddeti kaç aydır. Cc: 1 — Köy eğtimenlerinin maaşları, mintakaların bütçelerine göre 10, yahut 15 liradan başlar, 25 liraya kadar çıkar. 2 — Mer mıntekada bir değildir. menlerin, iktiğarlarına ye bütçe müsaadesine bağlıdır. a 5 — Sivas Muallim Mektebin- den 937 — 938 ders senesinde mezun oldum. Bu sene orta- mektep muallim muavinliği imtihanına girebilir miyim? C — Haziran İmtihan devresi için Nisanda, Eylül imtihan devresi için "Temmuzda müracaat etmek şartiyle girebilirsiniz. * S — Çocuğum küçük yaştan» beri rahatsızdır. İstanbulda çocuk doktorlarına ve diğer &sabiye miitehassıslarına gös- terdim, çocuğumun hastalığı- nı teşhis edemediler. İstan- bulda Cerrahpaşa hastanesin- de Nissen adında bir doktor varmış, çocuğumu bir defa da bu doktora göstermek istiyo- rum. Bir şartı var mıdır? C — Hiç bir şartı yoktur. Yalnız hastanede yatmak mecburiyeti hâsıl olürsa yatak . bulmak güçtür. Çocu- #unuzu dışarda yatıracak bir yer bulabilirseniz, doktor için para ver« meden hastanızı gösterip tedavi et- tirebilirsiniz. | TAKVIM ve HAVA 1 Mart 1939 ÇARŞAMBA 3 öncü ay Kasım: 14 Arabi: 158 Rumi 1358 Muharrem: 10 Şubat: 18 1226 18,90, 158 Yurtta Hava Veziyeti Yeşilköy meteoroloji İstasyonundan alı- nan malümals göre, hava yurtta dofu ve cenubu şarki Anadolu bölgelerile Karade- niz kıyılarının şark kısımlarında cok bu- Mutlu, orta Anadol «spah ve meveif yağışlı, diğer bölgelerin umumiyetle yo- dışı geçmiş, rüzgâr) Karadeniz kıyılar ile dağ, cenibi Trakya ve cenup Anado- tasunda şimali, diğer bölgelerde sarxl is- tkametten orta kuvvette, Karadeniz ve #me denizinde kuvvetlice esmiştir. Dün İstanbulda hava kapalı geçmis, rüzgür şimali şarkiden saniyede 3-5 me re hızla esmiştir. Saat 14 te heva tazyik 7584 milimetre İdi. Siburet en yüksek 108 ve eh düşük 89 müntiyrat slaruk kaydedilmiştir. Gün: 31
